Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
15 erthygl ar y dudalen hon
CYNNAL Y WEINIDOGAETH FETHODISTAIDD…
CYNNAL Y WEINIDOGAETH FETHODISTAIDD Cynllun y Comisiwn RHODD HAELIONUS LLANDINAM Ya ein rhifyn diweddaf cyfeiriwyd yn fyr at weithrediadau Comisiwn Oyfundeb y Methodistiaid Calfinaidd a eisteddodd ym iflaenau Ffestiniog, i drafod yn fwyaJ neill- tuol 7 cynUuniau fu o dan ystyriaeth pwyll- gor fer a rhoddi cynbaliaeth. y weinidog- aeth ar seiliau mwy boddhaol. Paratodd y Porcsk. John Owen, Oaernaron. aelod o'r ComjLaiwri, adroddiad eglur a chynwysfawr o waith. y Comisiwn i'r Goleuad," ao yr ydym yp ddvifidus i'r adroddiad hwnnw Aim y ffeith. ia,u ychwanegol a ganlyn am natur y gwahan- 01 gynliuniau a fu o dian ystyriaeth. Llyw- ydd y cyfarfod oedd y Parch. Thomas Charles Williams, Porthaethwy. C^flwynwyd adroddiad y pwyllgor gan ei yagrifennydd, y paroh. R. R. Williams, Bala, yr kwn a roddiodd gerbron gynllun 1. a ohyn- lltui II. Cynllun o Drysaria Gynhaliaethol rw cynllun I. a chynllun 10 Drysorfa Gyn- ortkwTol yw cynllun II. awgrymir cynllun D. aid fei trefniant arhosol, ond fel y peth gore i gyfarfoj a'r anhawsterau presennol. Mantais i'r darllenwyr, yn ddiau, fydd i mi o&od yma amlinelliad o gynllun II. Yn y rha,o-,air iddo awgryma'r pwyllgor, am res- ymau a nodid ganddo, y priodoideb o weith- redu am g-yfnod, dyweder o dair blynedd, ar linellau trysorfa gy north wyol, ac yn y eyf- aimser fod ymdrech arbennig i'w gwneud i ftddfedxi'r eglwysi ar gyfer trefniant eang- och." (Gwelir ymhellach ymlaen i'r CSomis- twn nex-id peth ar y datganiad hwn, ac ych- wanegu ato). Bwriedir gwneud yr "ymdreoh arbenaig hon" drwy gynhadleddau yn y Cyf- arfodydd Miool, trwy was gar tadenni a phair- ffledaa, a thrwy erthygLau yn y wasg. Yr amoan cyffredinol y ceisir ei igyrraedd heb oedi yw gosod pdb etgl wys dan ofal bugail a ahael pregetihu cyson a Theolaidd. Tuagat hjrrt amcenir sicrhau lleiafswm o 200p. i bob bugail am fugeilio a phregethu, a chynorth- wyo eglwysi a gofalaethau i dalu dwy bunt y Sol i weinidogion a phregetihwyr rheolaidd. -Rhoddir y cynorth \Ty yma ar amodau. Mymelgir y diylai pr) eglwye, gan nad pa un a fo hi ar y DrySUrfP neu beidio," gyirennu at y weinidogaeth o L'ie.f Ilir,. yr aelod. DiB. gwylid i bob eglwys hefyd, yn lie casglu, fel fa awr at y Genhadaeth Gartrefol, Tryisorfa yr Eglwysi iSaasneg a'r Drysorfa Gynorth- wyol, gyfxannu i DTysorfa, trwy gasgliad chwerterol, o leiaf 2s- yr aelod yn y flwydd- yn. Ceaglir yn awr at y tair, 5,Q34p.; bu- &19." gs. yr aelod yn fwy na hynny o 4,765ps Drwy gydymffurfio a'r amodau hyn y byddai goSalaeti, fel rheol, ar dir i ddenbyn grant fiawn. Oynhygir ffurfio'r drysorfa fel hyn: (1) Chrfraniad o 2s. yr aelod o'r eglwygl—9,8(X>p; (2) Hog casgliad o 100,000p—5,(XX)p. (3) Hog (6 ohyfalaf mewn rhan) y buddfioddiadau pre- sennol, peirthynol i'r tair cymdeitihas enwyd uafaiod, am y saith mlynedd ne6af—2,500p. Gwnai hyn gyfanswm o 17,300p. Credir y byddai hyn yn Ocyfarfod y galw yn llawn, a mwy. Gosodid y drysorfa hon dan arolyg- iaeth Pwyllgor Oanolog. Teimlir y rhaid cael tair blynedd o leiaf i osod yr eglwysi dan ofal bugedliaid, i uno yr eglwysi yn ofalaethau, i gaaglu ioo,ooop., ac i gael y gofalaetihau all wneud hynny i godi «grdnfl'byddiaetih y gweinidog uwohlaw y llei- aifewm o 200p. Ar ol i Mr. Williams gyflwyno'r jdau gynllun siaradodd Mr. John Owens, Y.H., Caer, llywydd y pwyllgor. 'Dywedodd fod y pwyllgor, agos yn unfryd, yn cymell y Com- iaiwn i dderlbyn cynllun II. Danghoeodd, igydag eglurder, y pethau sydd, yn ei farn or, yn gwneud cynliun I. yn anymarferol, o leiaf ax hyn o bryd, a chymhellodd y Comis- iwn i anfon cynllun n. i ystyriaeth y Oyfar- lodTdd Misol. Hyabysodd y Llywydd fod cynllun I. a Aynllun II. yn awr geiforon y Comisiwn. Oynhygiiodd y Parch. William Thomas, Uanrwst, fod cynllun 1. yn oael ei fabwys- iadu, ac eiliodd Mr. Meiwyn Jones, Taly- e&m. Y Parch. D. D. Williams, Lerpwl, a gynhygiodd gynllun II., ac eiliwyd gan Mr. Gdbert Evatio, Cefnddwysarn. Ar ol gosod ynddo y gwelliantau a basiwyd y mae datganiad y pwyllgor yn darllen fel hyn:Ein bod yn aw>grymu'r priodoldeb o weithredu am gyfnod o bum' mlynedd ar lin- olltiu Trysorfa Gvnorthwyol, ac yn y cyfam- ser, fod ymdrech ax ben nig i'w gwneud i aeddfedu yr eglwysi ar gyfer trefniant eang- aoh ar egwyddor gynhaliaethol, a dwyn y trefniant hwnnw i weithrediad." At gynhygiad Dr. John Williams pender- wyd fod cened-vii i'w hanfon i'r Gym. 41pithesfa i'w chymell i wneud trefniadlau yn ddioed i geisio cvnyddu'r oyfraniadau at y weinidogaeth ac i gyohwyn oas^lu'r gronfa. Wedi i rai brMvr eraill annerdh, cynhyg- iodd y Parch. P. O. Davies, RiSc., oefnog- wyd, a phasiwyd yn unfrydol:—Ein bod o Uaid egwyddor Trvsorfia Gynhaliaethol, ond n bod yn barnu mai doeth fyddai rhoddi «t-nllun II. m€"i jweithrediad aim y pum' «Irnedd neeaf, er m .vyn cael axnser i wneud y trefniadau an ar gyfer rhoddi cynllun o DrysoHVi Gynhaliaethol mewn grym ac ddiwedd y pum' mlynedd." 0 Oytunwyd mai cynllun II. yw yr unig gyn- Uun aydd i'w gyflyno yn awr i yetyriaeth y Gyfarfodydd Misol. Ar gynhygiad y Parch. W. T. Ellis, Porthmadog, a h. fncgiad y Parch. G. W. Griffith, Lerpwl, ytunwyd fod y d'dau "yn- Uun, ht ogwydd" Trysorfa Gynhaliaethol a worfforir yn yr a,, .idiad a gyfl-wynir heddyw yn cael eu hanf- yn ol i Bwyllgor HI. a Phwyllgor VI.. ?. y dygont hwy, drwy ym- ghoriad a'i :id, gynllun cyflawn aer. bron eto o fewn •. vyddyn. AVedi i'r Con>v vti ddatgan ei farn ar yr holl bethau hyr i ynegodd Mr. John Owens, Oeer, ei fod ynUm yn awr yn rbydd i hJS- bysu'r Comisi'.v., >d y swm wedi ei roddi go-n rywrai car- na fynnanfc gyhoeddi eu henwau ot Groi;- Can Mil, ar yr amod fod y Conff yn cas; n yr hanner can mil arall- l?Hghyda ewm «:-vij-iyfb i'r De—ao yr erya y ewm yna yn eM-io i'r Cyfundeb pa gynllun t^iinag—cynort'iwvoi neu gynhaliaethol a labxy&iedir yn u m rynol gan y Qyfundelb. Ai gynhygiau v Jywyad a ciiefnogiad Dr. J<>: 111 william6 f-yfi vvynwyd diolch gwresocaf y 1■ nisiwn i'r -<t<lwyr anrhydeddus a hael- iomu. i^hanol br"<i .ydedd irawr siaradodd Dr. Williams a 7 pw-ys it Qorff ar unwaith gw->i-,vyn oaag i I h-anner can' mil, a hysbys- O'vl fod un oaredig eisoes wedi addo y flwydtHyi? «mi bum' mlynedd, a gwr oj-a wedi addo 2CCp. J flwyddyn am^ ddeng iriy: edd fai pump. deudweh?) (Llais Am ei oes ") < Jy tun wyd yn uifrydol fod yr adroddiad b yn cael e: ;ihvyno i yatyriaeth y Cyf- 4ii::<«iydd Mi^-»i; ,^1 a ddisgwyi y daw ateb- ion y Oyfariod Siusoi i law yn ddigon buan i *i't»iid yn boeibi i'r Comisiwn eu hystyried a cl' ,t! vyno adriKlili id terfynol i'r Gvmdeith- t yn niwedd .l:;S MawrtJi, 1920. !1 -aderfyn-vyd nnhellaoh, "Ein bod o diwygio Tr.tt y Cyhoeddiadau Sab- a i ticyhnu fod y bugail yn pre- Igr'tau yn rbipokdil yn ei. ofelaeth ac o fewn cyk-j; y Qyfarfod VTiso] y perthyna iddo, ac o id yatyr-d -fniant i symud bugeiliaid Jr. ^vfnodoi i newyddion ond ein b-/ l vn barnv n'iI j rtoeth fydidai lyadloni ar <)\ bryd <tr s iniog y Cyfarfodydd Misol t u: gofalaetii.u, kic i wueud ymdrech eg- i sicrhau ^w.indoisinet;h fwy sefydlog o fi A-r cyldh I.) fyfarfod Misol, i'r diben o idhau'r tfÚi-r]¡J II t roddi gweithred- ki d ;ynllun ■'•y'ik'us o tlrofii y weinJdogaetih ebrwydij fl." y gwelir hyny yn ymar- 'Ein ] gofyn i Wyilgor ill. a piiv.yilgcw VI., mewn cyd.veithrediad a'i gil- yd l. fyned i avwrt yn h«Lae4hach i'r mater, a cynllun g'rbron y Comisiwn ar lin- e1 '1 Trysorfu Gyn03a!iae>thol.M nne er'«yn hyn yn hj-Wby.s mill rhodd-wr. J ;A'0p. yn .^yayddol yw Mr. John Owena, c" ac mm Syr R. J. A.S., aydd yn ryfrifol am y rltndd a 2C>p. yn fiyddol.
LLWYDDIANT AMAETHWR 0 FON…
LLWYDDIANT AMAETHWR 0 FON lEnillodd anifeiliaid a fagwyd ym Mhen- mynydd, Valley (Mon) gan yr Henadur W. Owen, Y.H., wobrwyon yn y prif arddangoe- feydd (ac eithrio rhai Ileol), yn ystod y deng mlynedd diweddaf. Wele restr o'r grwofo- rwyon 1909: 3, 4 a h.c., London Smithifield: 1, Welsh Niational. 11910: 1, Welsff National; 3, BinmingSham h.c., London Smithjfield. 1910: 2, Welsh Notional; 1, Royal Show, Norwich; 2, eto; 1, Welsh National; dham- pion, Anglesey and Oarnarvonshire Show; lr Birmingham 1, eto; reserve champion, eto; 1, eto. 1912: 1, Birmingham; 3, eto; 3, London Simithfield. 1913: 1 (open), Welah National; 1 (farm- ers), WeMi National; eto; 2, eto; 2, eto; 2, Birtminghaim; 1, London Smith field; reserve dhampion, eto. 1916: 1, London Smifchfield; 3, eto re- serve champion, eto. 1919: 1, Birmingham; dhampion, eto- 1, London Smithfield; champion, eto.
Ymhohad ar Hanes Eos Ial
Ymhohad ar Hanes Eos Ial Syr,—Carwn yn fawr gael ychydig o ofod gennych i ofyn a fedr rhai o'ch darllenwyr roddi ychydig o hanes Eos Ial imi. Mae yn fy meddiant lyfr o'i waith a argraphwyd gan R. Jones, Rhuthyn, yn 1839. Cynhwysa awdl- au, cywyddau, carolau, cerddi etc. Dyma ycliydig o'i weithiau: "Breuolder Oes Dyn" (buddugol yn (Rhiwabon). Mwg tarth, cysgod gwan, diflanol,—a cham, Neu chwyrn ergyd gwenol, Neu farug da.wdd ar frig dol, Yw'n hoes ferr a.'i nhaws farwol. Dau englyn ar fedd Enoc Jones, y Foel, Corwen Gwr i wr, goreu i'w oes,-gwr i'w wraig Hyear, hoff a diloes, A gwr i Naf, fwynaf foes, Y caed Enoc hyd einioes. (Salem oedd ei breswyiiad—yn Salem Noswyliodd ddyn gvviwlad 0 Salem aeth, trwy arfaethiad I Salem fry, dy ei Dad. Englyn amcanwyd ar fedd Edward Edwards, Oriorydd, Corwen. Oeddwn firain, gain, gynau—mewn parch Ami ydoedd fy mlodau; (c'oedd, Ond aethym, fel'r ei dithau, I orwedd i'r culfedd cau. Englyn i Goelcerth At hell nos dvwell a duaf-euf cael Cof certh calansrauaf; Cefais a hir y oofiaf 0 ael y bryn oleu braf. Englyn iEnglyn a wnaed i forwyn ddiofal, ag oedd yn ceisio rheoli'r gwenyn heb na chwch ■a thympan. Ewch a cheisiwch gweh i gychwyn-Mali, A melwch ei goryn; Ac, yna, fe ddaw'r gwenyn I reol hardd ar ol hyn. Englyn i ofyn paent tar foesl Vych amod rhoddwch imi—Susanah, 'S oes ynoch doeturi,. Galenig rhag digaloni, I baentio mox, o baent i mi. Englyn i Lwy A wnaed gan lwywr celfydd am y goreu a llwywr arall: Dyma lwy irlwy orlan,—11 wy luniaidd Llwy lanwaith a chyfan; Llwy eres fel llw- arian t I guro llwy gwr y Llan. Englvnion ar fyrdra oes dyn. O'r (golwg fel niwl ar gilio--diddym Mae'n dyddiau'n dirwvnio: Ant tebyg i wynt heibio, Neu lithriad dwr ar lethr to. Er gwychaf wawr ac iechyd—a roddir Er addurn i'r bywyd; Dyn a wyra dan wervd [ dy' y bedd er da byd. 0 dir y byw daw i'r ibedd-yr heinif, A'r henwr cloff, llesgedd: A fo'n wan, ar cryf un wedd, Yno daw yn y diwedd. Duw anwyl im' dywyno-wir olau Cyn'r elwyf im' hamdo; 01 llaw ei Fab, felly fo Ar f'enaid cyn r'af yno. Mae ei garol o "Ar gyfer Mdàyw'tl' bore" "iFaban bach, yn faban bach," etc., yn hys- bys i bawb sydd yn hoff o garolau. Dyma dri pennill sydd yn v llyfr dan v penawd "Ffydd y Cristion," ar "Sweet Home": Hynt draw tros y cefnfor Ar noson ddu oer, 'Roedd eweh bach yn hwylio ITob seren na lloer; A xhuad y tonnam Y gwyntoedd a'r gwlaw, A lanwai fynwesau Y morwyr a braw. Ond bachgen y cadben, yn llawen a lion, A ddwedai, tan wenu, heb ddychryn i'w fron, Ei- gwaethaf y tonau, awn adref yn fyw Paham rhaid im' ofni, mae nhad wrth y llyw! Cwyd bellach dy h\ryliau, mae'r awel o'th du, 'Rwyt bron mynd i fynwes dy briod mwyn 08; Mae'th angor yn ddioyel, mae'th gadben yn fyw, Mae'th gweh yn y porthladd, mae'th dad wrth y llyw. Gwelir y penhillion uchod mewn gwahanol gyhoeddiadau a dau arall wedi eu hyohwanegu atynt, ac enw S.R. fel eu hawdur. Nis gwn pa un o'r ddau a'u piau. Efallai t gwyr rhyw- ua mwy cyfarwydd na mi.—Yr eiddoch, Tanygrisiau. JOHN WM. JONES.
FOURCROSSES
(Parhad o Tudalen 7). FOURCROSSES DIOQXH.—Dymunaf ddioldh yn gynnes i'r. lliawa cyfeilloin sydd wedi fy nghynorthwyb gyda newyddion o dro i dro yn y golofn ho. yn ystod y flwyddyn sydd bellech bron wedi dirwyn i ben, gan ddislgwyl hyd y gellir ei ohadiw'n mialh y flwyddjyn sydd o'n blaen, a hynny'n gyson. Mae 'r "Her-old" wedi ao yn dial ei dir yn ein bro, ao nid peth byahan yw hynny. I'r 011 dymunaf flwyddi lawen a ddedwyddwdh 00 hapuarwydd. CYNGERDD.—<Mae ayngerdd mawTeddoig wedi cael ei drefnu ar Ionawr lai (Nos Cal- an) yn Ebenezer etr budd y Gwesty, ac mae amryw o gantorion gwych wedi cael eu galw i wasanaethu. Hyderwn y oeir elw sylweddol er aynorthwyo'r pwyllgor sydd ynglyn &'r symudiad i'w gario allan yn llwyddiannus. DROS Y GwYUAU.Bu lliaws mawr o'v icyfeillion sydd o'r ardial yn y gwahanol wedtihfeydd, eto., adref droe y gwylian. Llawenydd i'w teuluoedd ao eraill oedd ell gweled yn edryoh yn y modd goreu.
LLITHFAEN A'R CYLCH
LLITHFAEN A'R CYLCH (FFYBEXD Y DOSBARTH.—Cwyn gyffred- inol a glywir paxthed oyflwr difrifol y ffyrdd o Jjannov i XJliihtaen a .Necryu. Mae'n wjHbiyddus fod cyfleuetemu teithio i'r gwa- hanol bentreifi yn y cyldh hwn y mwyaf an- igihgnfleus o bosi'hl yn y sir, ao hefyd maent yn myned ym waeth gan fod pemhenogiom ceribydau a mod!urooi yn dedhreu > gwrthod rhedeg 810 yn owyno am y niwed a achosir i'w oer by dau dherwydd y dull a gymerir t drwsio'r ffyrdd, sof trwy roddi oerryg (met- alling) a'u llianw a phridd neu dyweiroh, ac a gftolyniadi mae'r cerrytg yn nofio mewn pydew, ao felly yn peri anlhawster i ddyn ac aniflail i'w taamwyo. Craoi fod oosrtau teithio « ohludo nwyddiau wedi yahwanegu llawer ohørwydd oyflwr y ffyrdd dylai'r rhai sydd mewn awdurdod roddi 1.1\W orbennig i'r inater er mwyn oael gwelliant.
PWLLHELI
PWLLHELI GWASANAETH NADOLIG.—Bu i Mr. Thomas Ellis draddodi pregetlh foreu dydd Nadolig_yng ngjhapel Seion, dan nawdd Cyn- gor yr l^lwysi Rhyddion. MARW MILWR.—Dydd Sul bu farw Mr. Samuel Hughes, Penrhydleimog, ar ol hir waeledd. Bu ef yn gwasanaethu ei wlad am flynyddau a chlwyfwyd efyn dost yn Ffrainc. Yr oedd yn fachgen ieuanc hoffus a dymunol. Bu i ddau frawd iddo syrthio ym y rhyfel fawr. Cymerodd yr angladd le yn mynwent y dref ddydd Nadolig. PEUODAS HARDD.—Dydd Ma wrth yng NgJiapel Salem, Pwllheli, cymerodd priodas le rhwng Capten William Charles Morris, mab Mr. John Morris,. Caeflan; a Miss Fanny Augusta Da..i4.t, merch Mrs Davies, y White Hall Hotel, a nith i Mr a Mrs J. H. Parryr White Hall. RAioddwyd y briodferoh ymaith fin Mr. Robert Robert*, Railway (Hotel,. angor, ewythr y briodferdh. Mr. Robert Owen Morriis, Frandrg, Ala Road, oedd y gwtaa < MlisS liable Diofefc Da-vies (chwaer y briodferch); y forrryn. T Parch1 Thomaa Wik- liams, Pwllheli, yn mhresenoldeb Mr. Owen Roberts, cofrestrydd, a wasanaethai. Yn mhlifeh nifer luosog o berthynaeau a chyfeill- ion a fwynhasant frecwaet priodaaol rn y White Hall Hotel yr oedd Mrs Dayies, Mr a Mrs J. H. Parry, Mr. Lewie Morris, Mr. Thomas Davies, Ffestiniog; Mts Williams, a'i dwy ferch, Railway Hotel, Bangor. Yr oedd yr a.nrhegion yn lluosog a g werth fawr. CYFARFOD YSGOLION.— Gynhaliwyd Cyfarfod Ysgolion Methodistiaid Dosbarth Pwllheli yn Tarsus, Pwllheli, ddydd Sul dan lywyddiaeth Mr. D. Caradog Evana, Salem. Caed cyfarfod rhagorol, y plant yn aiteb ac yn canu'n rhagorol. Y Parch W. Lewis Jones, Llanaelhaiaxn, ail-etbolwyd yn axhol- ydd am dair blynedd arall. Gofalai Mri. J. Page Roberta a W. Jones Roberts am y canu a chyfeiliai Mr. HugQi Williams, Shop Goch. "Iaith Bur" oedd testyn y drafod aeth, yr hon a agorwyd gan Mr. John Owe* Jones, Bryn- bachau, yn cael ei ategu gan yr Arholydd a Mr. Henry Roberta, Abererch. Gwrandawyd hanes yr ysgol a pih^ofiadara yr a/thrawon gan Mr. 0. Ellis Jones. Cymerwyd rihan mewn canu gan Misses A. iBarker Roberts, Lizzie Roberts, Maggie Roberts, Mri. J. Page Ro- berts, a W. Jones Roberta. Galwodd y Cad- eirydd sylw at y nifer fawr sydd yn esgeuluso presenoli eu hmnain yn yr Yegol Sul, a phas- iwyd i anfon penderfyniad yn galw sylw ar- weinwyr yr eglwysi a swyddogion yr Yagol Sul trwy'r doisbarth at y mater hwa ar ddech- reu y. flwyddyn newydd. HAELIONI'R MAER.—Dydd Linn bu i'r Maer (Mr. R. Roberts) roddi te yn anrheg Naidolig i dros 160 o dlodioa y dref. Cyf- lwynwyd yr anrhegion ar ei ran gan Mrs Hugh Pritchard, Mount Pleasant. RHUTHR AM DDA PLUOG.—Cynhaliwyd marchnad arbennig ddydd Mawrth, pryd y daeth cynhulliad lluoeog i'r dnef ond yr oedd prinder gwyddau yn y dref a. gwneid rhuthr mawr am y da pluog mor isaikag y deuent i'r farohnad. Bu raid i rai cannoedd o drigol- ion y dref wneyd y tro heb eu gwydd Nadolig, ac yr oedd llawer o gondemnio ar y dealerb oedd wedi bod yn casglu'r "da pluog" yn y wlad a'u hanfon i ffwrdd i Lloegr a mannau eraill. ANERCIDAD.-Nos Sul bu i'r Parch J.' W. Jones, B.A., Tydweiliog, annerch aelodau Cymdeitihas Ymdrech Grefyddol Penmount; Dr. R. JoneeEvans a lywyddai. RHODD I'R PLANT.—Noa Fawrth ba i Bwyllgor Gobeithlu Pemlan gyflwyno tair cein- iog newydd, aur-afalau, a mince pies, i bob un o'r plant yn rhifo dros 100. Hefyd, cyf- lwynwyd anrhegion cyffelyb i blant Tarsus a Salem. BILLIARDS.— Gynhaliwyd eystadleuon ohwaren billiards yn y Clwb Rhyddfrydol y noswaith o flaen y Nadolig, pryd yr eimillwytf y gamp yn y snooker handicap gan Mr. Hugh Jones; Mr. O. Lloyd Roberts yn ail, a Mr. Stanley Jones yn drydydd. Ar y bwrdd bach, y cyntaf ydoedd Tommy Roberts gyda Mr. O. J. Lloyd yn ail, a Hugihie Victor Williams a Harry Hughes yn drydydd. Ennillwyd am y "break" mwyaf gan Mr. J. Murray; am y "snooker" ga.n Mr. Alwyne Jones; "Russian Pool," 1 Hugh Jones; 2, Humphrey Hughes; 3, O. J. Lloyd.
TYDWEILIOG
TYDWEILIOG Y GYMDEITHAIS LEINYDDOL.— Nos Wener cvnhaliwyd y gymdedthaa Mpyddol, dian lywyddiaeth y Parcih. J. W. Jones, B.A. Prif waith y cyfarfod oedd pender- fynu pa un a.i'¡r wasg ai'r pwlpud sydd yn cario mwyaf o ddiylanwedi?" Agorwyd dros y pwlpud gan Mr. Evan Jones, Gk*'rafon, a throe y wasig gan Mr. T. J. WilliMla (ieu.), Brynffynnon. Of wyd dadl frwd, & chymer- odd amryw ran ynddi, a chaed mwyafrif yn y diwedd di-os y pwlpud. Beirniadsstih ar y darn helb ei atalftodi gan y llywydd, goreu, Miss Jennie Williams, Aelfryn. T«a caed cystadleuaeth ar y dam budduigol, a daeth amryw i geisio ed ddarllen, cydradd wen, Mr J. E. Jones, Felin, a Miss M. E. Joem, Bryn Awel. Adroddwyd "Gwr Hafoj y Gad," yn ddoniol iawn gan Eoø Gwyaaat. Di- wedd wyd fel arfer gyda "Hen Wlad fy Nbadau," dan arweiniad Mr. Etmi Jones, Glanrafon. AFIECHYD.—Y mae amryw 10 Want vr ysgol eto eleni wedi cael y diphtheria fell bob blwyddyn, ond daallwn nad oes yr un yn ddifrifol iawn. Y mae amryw erafll o dan yr anwydwst. Bu Mr. T. J. Williaats, Bryn- fflynnon, yn lied wael. Deallwn ei fod ych. ydig yn well. Y mae wedi ei gaethiwo i'w gartref ers blynyddoedd, ac ar bqpdian yn cael cyfnodau poenus iawn ac ym gwella'n rfiyfedd ohonynt. Gkilbedtihiwin -Imi gwella wna. yn awr. DOD ADREF.-DA gennym weled amryw o'r morwyr yn edrydh mor dda newrdd ddod adref. Yr oedd un ohonynt yn aadw ei gyhoeddiad fel Father Oh-ristraas Ferch- er. MAR-W.Bore Gwener bu flarw Kr. T. J. Williams, Brynfflyrmoai, yn fmwycinis o syd- yn er ei fod mewn gwaeledd ers blynydd- oedd daeth y diwedd yn sydyn BMrn. Yr oedd bron yn 72 mlwydd oed. Qftymcleim- lir yn ddwys a'i weddw a'i blant—(Uui o feib- i ion a thair 0 ferdhed. Niadoiilg powdd idd- ynt hwry fu eleni. Yr oedd yn -an o'r eel- odau hynaf ar lyfr øglwys yr M.O. yma.
Y GALON GYHUDDOL .
Y GALON GYHUDDOL (Stori Anfarwol Edgar Allen Poe) OwiT 1—nyrfua—nyrfus iawn, iawn—ofnad- ■wy o nyrfus y bu'm ac wyf; ond paham y mynnant ddywedyd fv mod yn wiallgof? j lli'in diraddiodd. Ei aur nis chwenyohwn. Mi dybiaf mai ei lygad ydoedd gwreiddyn y drwg! ie, dyna ydoedd Tebygai un llygad iddo i lygad eryr—llygad gwelwlas, a tlhen- eujgroen dnosto. Oerai fy ngwaed yn fy j ngwythi bob tro yr edrychai arnaf j ac felly yn raddol—yn raddol iawn—penderfynais ladd yr ihen i?r, ar mwyn cael gwared bythol o r yr ihen wr, ar mwyn cael gwared bythol o'r llygad. Yn awr, hwn yw'r pwynt. Yr ydych ohwi vn fy ystyrried yn wallgof. Ni wyr gwall- gofiaid ddim. Ond beth pe gwelseoh fi. Beth pe gwelsech nior ddoeth y gweithredwn gj-da'r fath ochelgarwdh—y fatih rag-welediad —y fath ragrith—y cwblheais y gwaitb! Ni Awchlymu fy synhwyrau-iiid eu dinistrio— nid eu pylu—a wnaeth yr afiechyd. Yr oedd y syrenwyr o glywed yn awohlym yn anad yr un. Clywais bethau yn y nefoedd ac yn y j ddaear. Clywais rai pethau yn uffern. Sut, j felly, y'm gelwiir yn wallgof? Gwrandewch a sylwch mor iachus, mor bwyllog, y gallaf I adrodd yr holl stori. Y mae'n amhosibl aywedyd sut y da-etii y syniad gynbaf i'm hymennydd; and unwaith yno, fern blinai ddydd a nos. Amcan nid oedd. Nwyd na gwyn ychwaitih. Yr oeddwn yn cairu yr hen wr. Ni'm drygodd erioed, ac bu'm erioed mor garedig -wrth yr hen wr ag yn ystod yr holl wythnos cyn imi ei ladd. A phob nos, tua deuddeg, codwn glicded ei ddrws, a'i agor—O, mor ddistaw! Ac yna, ar ol ei agor o led y pen, mi wthiwn lusern dywyll i mewn, wedi ei chau, fel na ddihan- gai yr un pelydryn, ac yna mi wtihiwn fy mhen i mewn. 0, fe chwaTddasech pe gwei- sech mor gyfrwys y gwth'iwn fy inihen i mewn! Yn araf, araf, y gwnawll, Thag aflon- yddu ar gwsg yr hen wr. Cymerai imi awir gyfan i wthio fy mhen yn ddigon pell i weled yr hen wr ar ei wely. Ha!—a fuasai gwall- gofddyn mor gall a hyn? Ac yna, wedi cael iy mhen ilr ystafell, datodwn y llusern yn ochelgruO, mor ochelgar-rihag i'r caead rygaiu, fe aigarwti ei chil fel y disgynnai un pelydryn ar y llygad eryr. A gwneuthum ■hyn am seithnos yn olynol, a phob nos tua deuddeg—ond yr$sadd y llygad ynghau bob tro; ac felly yr oedd yn anmchon gwaieuthur dim canys nid yr hen wx a'm oytihruddai, ond y Llygad Drwg. A phob bore, ar dariad y dydd, mi awn yn eofn i'w ystafell, a siarad yn wrol, gan ei gyfarch yn galonnog wrth ei enw, a holi cut y treuliodd y nos. Fe welwcih, felly, y buasai'n rhaid iddo fod yn hen wr eithafol o grraff i ameu drwg. Yr wythfed noson, yr oeddwn yn fwy goch- elgar nag arfer wrtih, agor y do-ws. Mae bys mUlLUd orior yn symud yn gytiymach nag y symudwn i. Ni theimlais erioed o'r hlaen mor fawr fy ngalluoedd—fy nghallineb. O'r braidd y gallwn gadw fy nheimlad o orudh- afiaeth o fewn terfynau. Meddwl fy mod i yno, amhanner nos, yn agor y drws, o dipyn i beth, ac yntau ar y gwely yn gwybod dim am fy ngweithredoedd cyfrinachol a'm medd- vliau Methwn beidio a ohrechwenu at y syniad; a dichon iddo fy nghlywed; canys symudodd ar ei wely yn sydyn, wedi dyoh- ryn. Efallai y tybiwch chwi imi gilio'n ol —ond na! Yr oedd ei ystafell yn bygddu, oherwydd fod y cloriau ar y ffenestri, irhaig ofn Itadron; ac mi wyddwn na allai ef mo weled y drws cil-agored, a pfuurheaia innau i'w agor yn lletach, letaoh. Yr oedd fy mheai i mewn erbyn hyn, ac yr oeddwn air agor y llusern, pan lithrodd fy mawd ar y clicied, a ohododd yr hen wr ar ei wely, a gweiddi, "Pwy sydd yna?" Setais yn llonydd, ac nid yngenais air. Am awir gyfan ni eymudais ewyn, ac yn y cyfam- ser ni chlywais yr hen wr yn gorwedd i lawr. Eisteddai ar ei wely fytlh, yn gwrando;—fel y bu'm innau, noson ar ol noson, yn gwmndo ar y *death watches yn y mur. Yn y man disgynodd ar fy nghlust ridd- faniad ysgafn, a gwyddwn mai ofn marwol a'i hachosodd. Nid griddfaniad o boen na tjirist- wch mohoni-0, aia 1—y swn bloesg a gyfyd o waeloctenaid trwm-lwythog o wae ydoedd. Mi adwaenwn yawn o'r goreu. Llawer noson, tua deuddeg, pan gysgai'r hollfyd, y cododd o waelod fy enaid i, a'i ateain erchyll yn dyfai- ma.u'r dycfiryn. Fe'i hadwttenwn o'r goreu, meddaf. Mi wyddwn beth oedd ym meddwl yr hen wr, a gotidiwn droeto, er bod chwerthin ar fy nghalon. Mi wyddwn iddo fod yn gor- wedd yn effro er pan glybur swn cyntaf. Elai ei ofnau ar gynnydd bob eiuiyd. Bu'n ceisio credu nad oedd sail i'w ofnau, ond yn ofer. Dywedai wtrtiho'i hun,—"Gwynt yn y simdcLe oedd yna"—"dim oad llygoaen yn rhedeg ar draws y llawr" neu "dim ond swn y 'pry tan' yn y mur." Do, bu'n ceisio'i gysuro'i hun gyda'r dyfaliadau hyn; ond caniuir cwbl yn ddieffaith. Y cwbl yn ofer, canya yr oedd Angau, wrth nesu ato, wedi taflu ei gysgod du o'i flaen, a'i lapio yn ei blygion. A dyl- anwad pruddhaol y cysgod anweledig a barai iddo deimlo—er na allai weled na rcihlywed- deimlo presenoldeb fy mhen yn ei ystafell. Ar ol imi ddisg»yl yn hir iawn, yn dra amyneddgar, heb ei glywed yn gorwedd i lawr, amyneddgar, heb ei glywed yn gorwedd i lawr, penderfynaia gil-agor y llusern. Ac felly agorais (hi—ni ellwch ddychmygu mor ochel- gair, ocihelgax-nes, o'r diwedd, i un pelydryn gwelw, fel gwe pryf copyn, aeuthax alLan a dis. gyn ar y llygad eryr. Yr oedd yn agored-yn llndan, lydan agor- ed—a chollais arnaf fyhun wrth edrych ao-no. fe' gwelwn yn berffaith eglur, yn ei holl erch- ylltod, ond ni welwn ddim arall o bereon yr hen wr, caoiysytr oeddwn, fel wrth reddf, wedi cyfeirio'r pelydryn yn union ar yr ysmoiyn damniol.. Ac yn awr onid wyf wedi dywedyd wrtihych nad yw'r peth a gamgymerwch chwi am wall. gofrwrdd yn ddim amgen na gor-awchlymedd y aynnwyTaB? Yn awrr, meddaf, fe ddisgyn- nodd ar fy nghlyw ryw swn isel, pwl, a chyflym, fel tician orior wedi ei lapio mewn gwlan. Mi adwaenwn y swn ihwnnw o'r goreu, hefyd. Curiadau calon yr hen wr yd- oedd. Cynhyddai'r swn fy nghynddaredd, megis ag y cynhydda swn curo tabwrdd ddewrder y milwr. Ond ymaialiwn o hyd, gan sefyll yn llon- ydd. o'x biraidd yr anadlwn. Daliwn y llu- sern yn ddiysgog. Gwyliwn mor ddigryn- dod y medrwn ddaJ y pelydryn ar ei lygad. Yn y cyfamser fe gyhhyddai curiadau uffer- nol ei galon. Curai yn gynt, a chynt, yn uwch, ac yn uwch bob ennyd. Maie'n rfiaid fod braw yr hen wr yn eithafol. Cuitai yn uwch, meddaf, yn uwah bob enlliyd I-a ydych yn dal sylw? Dywedais wrthych fy mod yn nyrfus: felly yr wyf. Ac yn awr gefn try- medd y nos. yn nistawrwvdd ofnadwy yr hen dy ihwnnw, yi» oedd swn mor rhyfedd yn cyfBroi fy nychryn yn ddilywodraeth. Eto, am rai munudau yn hwy, ymateliais gan »ef}'ll yn' .llonvdd. Ond curai'r galon yn uwch, uwch Mi drbiwn f torrai gyda byn. Ac yn awr fe'm meddiaamwyd gan bryder new- ydd—fe glywai rhyw gymydog y swn! Ei awr a dda-eth Gyda bloedd uchel, agarais y liusern -an rutihro i'r ystafell. Rhoes yntau un ysigrech—dim ond un. Fe'i llusgpis i'r llawr mewn amrantiad. a thynnais y gwely trwm ao no. Ymlawenhawm o weled y gwaith yn myned rliagddo mor wyoh. Ond curai'r galon yn gaieth am rai munudau wedyn. Ond ni fJjni hynny -pioli-r-of; nis clywid drwy y m .r. O'r iwedd, peidiodd a churo. Yr cedd yr thtem wr wedi marw. Symudais y gw, i weled y corff. Oedd, yr oedd yn gplain farw. Gosodais fy llaw ar ei galon, a'i dal vno am funudau 1 awe". Nid oedd yn euro. Yr oedd yn favw gielain. Ni flfnai ei lygad inohonof mivy. ■O.i ydych yn parbau i'm hytyrid yn wall- Tof, yr wyf yn sicr vr- argyhoeddir o'hwi i'r wdhwvmb pan glvv.-rl; srvd;i'r fnth rag-ofal 11 y I"li,lf1;;Ji., y corff. Yr oedd y nos yn mynd. a minnau'n gweithio'n hrysur, ond yn ddi- dwtw. Yn gyniaf 011, di-aelodais y corff. a'i dorfynyglu. Yiia ayTnudajs dair ystyllen o'r llawr, a s;)6od y daarriRu yno rhwng y dellt. Ail-osod- v: ystyliod mor fedrua. mor gyfrwys, fel na allai llygad undyn-ddim hyd yn .oe-d ei lygad i-infod dim o'i le ar y llawr. Nid oedd dim i'w ),(-hi-dim ystaen o fath yn y Ibyd- dim ol gwaed o gwbl. Yr oeddwn wedi bod yn rbr gall i hynny. Yr oedd crwc wedi Ha! y cwul—hid. ha.! Erbyn imi orffen y gwaith, yr oedd hi yn Hpdwar o'r glitch y bore—ao mor dywyll a A'r awrlaif> yn taro'r ttw, clyw-
UN PETH DA .
UN PETH DA Fod yn Ddiolchgar am Dano Heddyw Y mae un peth y mae miloedd o bobl yn ddiolchgar am dano heddyw, pan y mae arian yn myned yn gyflymach nag erioed. Caff a i bawb dros haner cant oed y crydcymalau. Credai pobi nad oedd diangfa oddiwrtho. Dioddefai pobl ieuainc hefyd. Y mae pethau yn well yn awr yn yr ystyr yna. Y mae gwyddoniaeth wedi darganfod nad achosir crydcymalau yn unig gan oeriel a thy- wydd oer. Os yw eich gwaed yn rhydd oddiwrth wenwyn crydcymalau gellwch chwerthin am ben tywydd a gwyntoedd oer- ion. Os yw eich gwaed yn bur c yn gyfoethog I Ibydd iddo ei hun vru allan wenwyn, yr an- hwylder hwn, ond os yw eich crwaed yn am- t hur nis gellwch daflu y gwenwyn ymaith. Fe erys yn eich cyhyrau ach cymalau. Dr. Williams' pink pills yw y driniaeth oreu at grydcymalau, canys cyfoethogant y gwaed. Y mae pobl o bob oed ac ymhob gwlad yn igauu taflu crydcymalau ymaith, am fod Dr. Williams' pink pills yn rhoddi gwaed new- ydd yn eu gwythienau. Dylai hen bobl gy- meryd y pelenau hyn er cael gwared o gryd- cymalau. lBydd i hanes Mrs. H. Morgan, Palmer Cot- tage, Marshide, Chislett, Kent. brofi o fudd i ereill. Ebai:— Yr oeddwn yn ferthyr i grydcymalau er's amser maith. Dioddefwn yn enbyd oddi- wrtho. iByddwn yn ami n fy nyblau gan iboen. Bum ar un adeg yn f" ngwely am bum wythnos, yn dioddef poenau arteithiol. "Gweriais bunnoedd ar bunnoedd ar fedd- ygon i geisio cael gwellhad, ond yn gwbl ofer. "I wneuthur pethau yn fwv blin, cefais gamdreuliad a briw ar y cylla. Nis gallwn fwyta dim heb gael -ooen. Ychydig cyn y Nadolig diweddaf darllen- ais am un wedi cael gwellhad gan Dr. Wil- 1 liams' pink pills. Rhoddais brawf arno. Darfu i'r blychaid cyntaf roddi peth rydd- bad i mi. Gwellhaodd fy archwaeth, ac ni chawn boen ar ol bwyta. Deliais i gymeryd y pelenau. Gallwn gysgu yn well, a daeth fy iechyd cyffredinol yn well. "Yn awr yr wyf yn holliach. Ni chuf grydcymalau na nhoen yn fy nghylla. Diolch am hynny i Dr. Williams' pink pills. Ar ol dioddef mor hir ymdden^-s y peth fel gwyrth i mi. Y mae fy machgen 18 mlwydd oed wedi cy- meryd y pelenau gyda chanlyniadau daionus. Beth amser yn ol gadawodd yr anwydwst ef yn wan iawn. Cymerodd Dr. Williams' pink pilla, a buan iawn yr oedd yn holliach." Yr adeg oreu i ddechreu cymeryd Dr. Yr adeg oreu i ddechreu cymeryd Dr. Williams' pink pills yw heddvw. Gellwch eu ¡ cael gan unrhyw ddeliwr. Gofynwch am Dr Williams'. I YN RHAD.—Llyfrvn, sef Arweiniad i Iechyd, i bob darllenydd, ond anfon cerdyn I post am dano i Book Department, 36, Fitz- roy Square, London, W.l.
——=——*-a-S-C—tac=—=p GENEDLAETHOLI'R…
——=——a-S-C—tac=—=p GENEDLAETHOLI'R MWNFEYDD ;.ú.j Angen y Glowyr YlJJg nghyfarxod jiwbili glowyr Dmrham, dywedodd Mr. Robert Smillie, LIywydd Oyngrair y Glowyr, eu bod yn gwynebu brwtydr fwyaf eu by wyd. Yr oedd ef ac eraill yn oael en flisgrifia fel cynhyrfwyr eisieu arwain y wlad i ryfeil oartrefol, a niweidio satfle pawfb eraill yn y wlad. Nid oedd arnynt eisieu dim o'r fatih. Credai y buasai cenedlaetholi'r mwnfeydd ya fudd oenedlaethol. Dylai'jr jnwuwyr gael llais yn rheoli'r gloIeydd, ao yr oeddynt yn anelu at hynny.
LLYTHYRAU AT Y GOLYGYDD -
LLYTHYRAU AT Y GOLYGYDD Undeb Ymysg Amaethwyr Cymru Syr,Afewn cyfarfod o amaethwyr Caer- narfon a'r cyleh, a gynhaliwyd yng Nghner- 1Ianon wythnos i'r Sadwrn diweddaf, pwys- leisiwyd y ffaith fod yn hanfodol cael undeb ymysg amaethwyr Cymru os oeddid am Iwyddo i sicrhau iawnderau i amaethwyr y wlad. Dywedwyd hefyd fod 'T Undeb Cen- edlaethol Seisnig yn barod i uno. Pa fodd y gellir cysoni'r dywediad hwn a'r ffaith i Syr R. J. Thomas, A.S., ac ereill, ifaelu a chael gwrandawiad teg mewn cyfar- fod a gynhaliwyd ganddynt yn ddiweddar yng Nghaerfyrddin, adroddiad o'r hwn gyf- arfod a ymddanghosodd yn yr Herald C>Tnraeg" yr wythnos o'r blaen? Yn ol yr adroddiad dan sylw, ymddengys mai aelodau'r Undeb Oenedlaethol Seisnig oedd yn gyfrifol am yr aflonyddwch yn y cyfarfod dan sylw. Ffromasant yn aruthr |am fod neb yn meiddio dyfod yno i geisio denu aelodau oddiwrth yr Undeb Cenedlaeth- ol Seisnig, ac ar ddiwedd y cyfarfod pasiwyd penderfyniad i ymlynu wrth eu hundeb. Pa jfodd, gan hynny, y maert yn barod i uno? I—Yr eiddoch, etc., X.Y.Z.
Cludo Csrrig
Cludo Csrrig Syr,IRoeddwn wedi meddwl ysgrifennu gair yr wytihnos ddiweddaf i chwi, ond yn teimlo yn rhyw flin i feddwl am wneyd, oher- wydd 'roeddwn wedi ibod wrthi'n cario cerrig bob dydd, ac, fel y gwyddoch, maent yn llwytho mor drwm, ac felly 'roedd eisio ten- dio 'no dda ar yr hen geffyl, rhag ofn iddo syrthio a thorri'r shafftiau ynte. Ond chwarae t" i'r hen igeffyl, fe weithiodd yn iawn. Dywed "I'farmwr" fy mod a ngordd ar holl gynghorwyr sirol a phlwyfol. Fedr o brofi hynny. Ond pe buasech yn cymeryd yr ordd a ohnocio pen ambeU i un hefo hi ni theimlai ddim oddiwrbhi. Yr un modd am y gweini- dogion. Heriaf "Ffarmwr" i ddod all-an i brofi fy mod wedi dwey^-gair atilharedia- am yr un gweinidog erioed. Ond gwn am ambell i un wedi llwyddo hyd yn oed i gau drws y capel ar ambell i weinidog, druan. Ac hefyd pe buasai i ambell i un dynnu ei grys ni lwyddai i ladd gwyibedyn. Tyred allan, frawd, fel 'Cristion. Ond fe ddaw Pedr yn rhydd o'i gadwynau eto, nes (bydd dorrau'r carchar yn ymagor o'i flaen o'r tywyllwch i'r goleuni. Y cyngor a roddwn i "Ffarmwr" fyddai tynnu'r trawst o'i lytraid ei hun yn gyntaf fel y gwelai'n e,glur i wnevd cyfiawn- der rhwng dyn a dyn. IBydd yn bleser n- nyf gael codi oly ngwgly i wneyd cymwynas a dyn, fel yr wyf wedi arfer gwneyd bob am- ser o r nos. Y mae Ffarmwr" yn ceisio dangos ei fod yn 4oru ei gymydog. Ond 'rwyf fi yn credu mai r dyn a ddywed y gwir plaen yn wyneb dyn yw r gwir gymydog.—Yr aiddoch. T RET KD ALWR.
Gair at yr Y styriol -
Gair at yr Y styriol Syr,-Darll,eirir eich newyddiadur parchus gan nifer fawr o amaethwyr a'u beirniaid, ac y mae'n ddigon ihysbys nad oes ddosbarth yn y wlad y misoedd preaennol yn cael eu beir- niadu gyda chymaint o lymder a digllonedd a hwy. Ystyrir eu bod yn cael mantais an- nheg iddynt eu hunain o gyflwr anffodus y wlad yn yr annrhefn a'r prinder sydd wedi ei goddiweddyd trwy y rhyfel. Y mae'n mysg amaethwyr, bid sicr, lawer o ddynion teg a chw.bl anrhydeddus. Nid priodol eu barnu a'u condemnio oil wrth edriau ac ymddyg- iadau ychydig o rai gor-reibus. Gwyr pob ar- dal am anghreifftiau o'r cyfryw raa, ac nid ydynt yn haeddu unrhyw bairch gan y cy. hoedd na chymeradwyaeth eu cyd-amaethwyr. Cofiwn, wrth reswm, mai cwrs amgylchiadau yn y byd masnachol a roddodd y fantais hon i'r amaethwyr yr un fath ag i bea-cbenogion llongau a gwneuthurwyr cotton a Ibrethyn. Profwyd fod rhad cwmniau wedi gwneuthur miliynau lawer o broffit, allan o drueni a chyf- yngder eu gwlad. Gwir fod y Llywoclraetlh yn camiatau hynny, ond mid yw hynny yn troi llygredigaeth yn rhinwedd. Rhaid i lawar mam welw ei gwedd gyda chyflog bach at gadw chwech neu saith o blant, ao ami i weddw dlawd yn ymdrechu gyda'i nodwydd am fywoliaeth onest dalu 7 io am reel o edau gotwm a arferid bwrcaau am lie er mwyn i wneuthurwyr y cyfryw ddefnyddia-u gael tr6i eu miloedd mewn byr amser yn filiynau. Ond y mae gorelwa i amaethwyr yn cael ei dedmlo gan y wlad yn gyfEredinol ac uniongyrahol am itial o foddion cynhaliaeth y bobl y derbynir ef. Yn ngweddi y ddynoliaeth oeir deisyflad .felly, "Dyro i mi hedyw ein bara beutnyddiol." Cyfrifoldeb mpwr iawn yw llesteirio y rhodd yma a chodi Tlv%r-clw arni ar ei ffordd o law y Tad daionus i gylla'r anghenua. Ac y mae pob ffurf ar foddion cynhaliaetlh creadur o ddyn yn fara. Ffaith eglur yw fod teimlad y wlad a barn dynion goleuedig ar hyn o ibryd yn erbyn yr amaethwyr fel dosbarth am y teimliir eu ibod yn ymbesgi trwy sugno gwaed eraill. Ofer yw dweyd fod y oostau yn dwyn yr elw oddiamynt. Yr un faint ag o'r blaen yw y xhent ac nid yw yr ychwanegiad yn y dreth incwm ac yn y cyflogau ond tafell lied fechan o'r swm mawr a dderbynir ganddynt am gynnyrch y tir. Oni dhydneibydd pob un rhesymol fod 26 6c y pwys trwy yr haf di- wed,daf--o Fai i Fedi—am yr ymenyn yn fwy na'i werth? Atebir mai dyna oedd pris y control. Gwir yw hynny, a diau onibai am y control y buasai ei bris iheddyw o'r ffermydd o leiaf yn 5s. Oni chlywsom, oni ddarllen- asom am gyfarfodydd yn cael eu cynnal gan amaethwyr dro yn ol i hawlio o 4a i 6s. am yr ymenyn gan na fuasai hynny yn ddim gwell na 10c neu Is. y chwart am y Uaeth? Barn pawb o'r prynwyr oedd mai'r Ilefrith oedd yn llawer iawn rhy ddrud yr adeg hornuo ao nid pris yr ymenyn yn rhy isel. Dywedodd rhai amaebhwyr yn wir, mewn yapryd teg, fod 2s 6c am yr ymenyn yn gadael proffit helaeth. Os felly oni fuasai 4s. neu 5a. ym bris anghyfiawn o uchel ? Gofynnwyd lawer tro ibetlh yw'r Gymraeg am profiteering. Y mae gennyf fi hen lyfr clasurol yn y gegin yma wedi ei gyfieithu o'r Roeg i'r Gymraeg, a'r gair am profiteering yn hwmnw ydyw 'Budr-elw." Dedwydd: fuasai ein gwlad heddyw pe byddai ennillion mas- nachol pob dosbaxtih yn elw glan. Codir cri yn nhrefydd mawr Lloegr yn erbyn pris uchel y llefrith. Dioddefa miJiynau o blant bychain oherwydd prinder olhono, a sicrheir ni yn y newyddiaduron mwyaf cyfrifol y tywelWiLr swm dirfawr o lefrith i'r carth-ffoaydd yn hyt- Taah na'i werthu am lai na'r swm eithaJ a ganiata'r gyfraith gan fod llwer o deuluoedd yn boddloni ar lawer Had nag a ddylent gael oherwydd y pris uchel. Priodol yw proteatio yn arbyn y crogbrk, ac eto anfonir y llaeth i'r trefydd mawr yn fynydh o berfeddion y wlad mewn cerbyd filltiroedd at y tren, a chyda'r tren weithiau ugeiniau lawer o filltir- oedd i'r masnachwyr llaeth, a bydd wedi hynny lafur a chost mewn rdient a chyfloga.u cyn y cyrhaedda dai'r bobl sydd yn ei def- nyddio. Os yw o 10c. i Is. yn llawer gormod am dano mewn lleoedd o'r fath, 1 eth am y mawr bris a godir am dano yn nhrefydd bych- ain a phentrefydd sir Gaernarfon—lleoedd fel Pwlliheli, Criccieth, Caernarfon, Bangor, Con- wy a Llandudno, gan y cymerir ef yn eyth o'r ffermydd i'r tai, ac felly ni raid i herohenog y gwartheg rannu'r proffit o gwbl a nefb arall. Pe gostyndg y pris trwy gyfra-ith i 6c y chwart byddai'r amaethwjT yn ymryson am ei werthu, a chaent yn ddiau elw teg arno. "Mae'n eglur nad yw y gwr sydd yn ysgrifennu fel hyn yn gwybod faint y dunnell yw 'feeding cattle,' meddai rhai o'r darllenwyr. We!, fe wyr hyn yn bur dda, fod rhai ffermwyr yn «yn llawer am bris uchel y "feeding cake" sydd yn gofalu am beidio gwario llawer i'r cyfeiriad ihwnnw. Un peth yw siarad am Ivr-is y "feeding stuff" peth arall yw ei brynm hyd yn oed pe byddai yn hawdd ei gael. Onid tuedd ambell un wedi prynu, dyweder bum' cant yn siarad mor bwysleisiol am ei ddnid- aniaeih a phe buasai o dan angenrfieidrwydd i geisio deg tunmell er mwyn cael llaeth i ibobl y dref a'r pentref. Awgrymaf ddiau beth (a) Fod y pwyllgorau o amaethwyr sydd ivedi bod ynghyd am ryw weithiau yn cyfarfod etro i ystyried pa fodd y gellir trefnu i oetwtls H.I ymenyn, oaws, llefrith, a chigoedd, yn iath fodd ag i rai boddlonrwydd i'r wind gan proffit teg iddynt hwytflmu; (b) Fod cyfn.rf -d- ydd cyhoeddus yn oael eu Oylaal yh mtio& t tre-f ac ardal boblog i hawlio cynnyrch y tir am bris rhesymol gan fod yn ofalus i beidio ymosod ar bersonau. Byddai'r ffarmwr yn foddion ar elw teg yn unig ond iddo fod yn sior nad yw eraill yn cael mwy nag ef am yr un nwyddau.—Yr eiddoch, etc., DARLLENYDD.
Advertising
—an fiistorical nofe 5c IV /IOST people enioy a Mince Pie, and mahy are content to enjoy it VS IV1 without asiiir. v* hy we eat it at Christmas time. It is a custom which DO has come down to us from very early ages but the first Mince Pie wu XX 50 not quite like the or;e wr hope to enjSfUhis Christmas. It was not round. SO but was shaped something like a cradle, and was eaten at Christmas in XX SS remembrance of the Mannpr. The spices inside it represent the gifts of 5c the Three Wise Men—or Mag:, as they are sometimes called. So* It is said that if you eat a Mir.ce Pie each day from Christmas Day to 0C Os TwelfthNightyouwillbesureofTweiveMonths'Happineis—START NOWl XX V) Ask your Grocer to-day for OC » ROBERTSON'S MINCEMEAT g X> Be tore you get ROBERTSON'S OS .(: Special Attraction This week Again AT THE PAVILION, eaRNftRVON. 1. Commencing December 29th and during the Week. Realistic Incidents of Cowboy Life, Indian Sports and Ranch Life by A COWBOY AND WESTERN GIRLS. Chief Raven MdlIe" CENAIRIES. Stock Whip manipulating, with heavy Cattle Whipo, 18 to 35 feet in length. Chief "Raven is the World's Greatest Lasso Champion. A Collection of Indian and Western Saddles, Bridles and Equipment will be on view at the Pavilion Come and See in-reel 1iI what you have already seen t the lpicture Houns.
CYNNAL Y WEINIDOGAETH FETHODISTAIDD…
ais guro ar ddrws y ffrynt. Euthum i lawr yn ysgafli- gu Ion,-canv s lbeth oedd i'w ofni yn awr 1),aeth tri dyn i mewn, a dywedent inai swyddogion y gyiraith oeddynt. Cymy- dog oedd wedi clywea ysgrech yn ystod y nos, ac yn ei dtla-wgdybiaeth wedi myned i 'hys- bysu'r heddgeidwaid, a hwythau wedi dod i wneutihur ymchwiliad: Gwenais,—canys pa beth oedd i'w ofni? C'roesewais y dy 111011. Myii fy hun a ysgreoh- iodd mewn breuddwyd, meddwn. Dywedais fod yr hen wr wedi myned i'r wlad era dydd- iau. EutiMim a hwy drwy'æ ty i gyd. v Dy- wedais wr thy nt am chwilio-am chwilio'n otalus. O r diwedd euthum aihwy i'w ystafell ef. Dangosais iddynt ei drysorau yn ddiogel, a heb eu cyffwrdd. Ym mrwdfrydedd fy nghred yn fy niogcJwch, dygais gadeiriau i'r ystafell, a dymuinais arnynt orfiwyso yma oddiwrth eu lludded, ac amdanaf iy hun, ym meiddgarwch fy muddugoliaeth, gosodais fy nghadair i ar yr union leoyn oedd yn cuddio'r I corff. Bodlonwyd y swyddogion. Fe'u hargy- hoeddwyd gan fy ymddygiad. Teimlwn yn nodedig o dawel fy meddwl. Eisteddean yn gomftorddus, gan ymgomio ar wahanol fat- erion. Ond, cyn pen hir, mi deimlwn fy hun yn gwelwi, ac yn dymuno iddynt fyaid. Yr oedd cur yn fy mhen, a chlych yn canu yn fy nghlustiau; ond parhaent hwy i eistedd a siarad. Deuai'ir swn clych yn eglmradh: par- hai a ohynhyddai: siaradwn innau yn fwy To rhydd er unwyn ceisio yegwyd yniaitb y teim- lad ond cynhyddu a wtua"rswn, a daeth yn fwy dettiniol-nes, o'r diwedd, y deallais nad yn fy ngihlustiau i yr oedd y swn. Nid oes amheuaetlh imi yn awr droi yn welw iawn; ond siaradwn yn llithrioach, niewn llais uwch. Er hynny, cynhyddai'r swn-a. pha beth a allwn ei wneuthur? Swn isel, pwl cytiym, ydoedd-tobyz i diciaH ardor wedi ei lapio mewn gwlan. Yr oeddwn bron a cholli fy anadl-ac eto ni chlywai'r swydd- ogion y swn. Siaradwn yn gyflymash, yn fwy pwysleisiol; ond <cynhyddai'r swn yn baff- haus. Paham nad aent ymaith ? Cerrddaia yn ol ac ymlaen or hyd yr ystafell, a dadleu a'r dynion ynghyloh manion dibwys; ond cyn- hyddai'r1 swn yn barhaus. O, Dduw pa betih a allwn ei wneuthur? Yr. oeddwn yn awr yn malu ewyn-yn rafio-yn rhegi! Hyrdd- iiiia y gadair y bu'm yn eistedd arni yn dryst- fawr ar hyd y llawr, ond codai'r own yn uwch na'r cwbl, a chynhyddai'n barhaus. Codai'n uwdh-yn UWoh-YD uwolh Ac etc parhai'r dynion i siarad yn siriol, a gwenu. A oedd ddichon iddynt fod yn fyddar i'r swn? Dduw Hollalluog! Yr oeddynt yn ei glywed !—yn ame-u 1-yn gwybod yr oeddynt yn gwneuthur gwawd o'm dychryn !—dyna a gredwn, a dyna a gredaf. Ond yr oedd unirhyw beth ym; well na'r ing hwn. Haws goddef unrhyw beth na'r dirmyg 'hwn. Ni allwn ddal eu gwenau rhagrithiol yn hwy. Teimlwn fod yn rhaid imi naill gweiddi neu farw --ac yn awr- eto!—clywch yn uwch, yn uwch, yn nwdh, yn uwch !— "Fileiniaid meddwn, "na ragrithiwah yn hwy CyfEesaf fy mai I—tynnweh yr ystyliod ¡ yna !—yma yma !—nid yw'r swn ond curiadau ei jhen galon erdhyll!" I *Ni wn mo'r enw C. A wyddoch ohwi! Rhyw fan bryfed ydynt, yo gwnevd ØWIi fel watch—le'm clywais ganwaith.