Y Goleuad

NODIADAU'R DYDD Llyfrau yr ydym yn ddiffygiol ynddynt yng .Nghymru ydyw ystraeon i fechgyn, a llyfrau ysgol. Da genym weled y Mri. Hughes a.'i Fab, Wrecsam, yn cyhoeddi. llyfr. ysgol Cymraeg newydd. a phrydferth iawn. Trefnwyd "Yr Ysgol Gymraeg" gan Mr. 0. Jones Owen,, afchro Cymraeg Ysgol Ewell raddol y Porth, ae y mae'n llawn ystraeon a dramodau byrrion a, fydd wrth fodd plant. Ceir geirfa ddigonol ar ddiwedd pob adran, ac y mae yn y llyfr amryw ddarluniau gan Mr. Downing Williams. Ei bris ydyw 1/3 net, a dywedwn yn ddibetrus ei fod yn llyfr rhad. Ar waethaf yr eira a'r lluwchfeydd y mae arwyddion fod y gwanwyn yn agcstiau. Can yr adar. bach yn y bore, ac y mae ambell gceden yn. blagaro. Ar leocdd cysgodol a heulog iawn gwelir briallu, ond ni ddaeth on ■•hamser hwy eto. Y inae'r mynyddoedd yn glaerwynion a'u clogwyni yn ymddangos yn dduach ac yn fwy ysgythrog nag erioed, ond p.in,ddaw'i- hatil allan y mae addewid gwan- vvyn i'wdeimlo. Lle.ngyiarchwn olygyddion y "Welsh Out- look," pwy bynag yw'r gwyt bcnheddig dir- gel, ar rifyn Gwyi Dewi. Y mae yn un dydd- orol iawn drwyddo-, ac y mae'r darluniau yn wych. Da gan lawer iawn fydd cael y darlun o Syr 0. M. Edwards. Yr aedd llawer ohonm wedi myned i gredu nad oedd ond un llun. 0 Syr Owen mewn bod, a, hwnnw wedi ei dynu yn y cynoesoedd rhywdro. Darlun tar- awiadol ydyw hwn, a da ei gael yn ymyl Syr Horace Plunkett; dau wr ydyw Syr Owen a Syr Horace wedi gwasanaethu eu gwlad heb feddwl am hunan-gais na gwobr. Y mae darluniau ereill y "Welsh Outlook" yn dda, iawn. Y mae gwell golwg ar Robert Roberts nag y huasai ei hunan-gofiant yn arwa-in dyn i ddisgwyl. A barnu cddiwrth ei wyneb gallasai ddringo yn uchel pe wedi gofalu am dano ei hun. Yng nghynwys lIn- yddol y rhifyn. y peth mwyaf nodedig, y mae'n debyg, ydyw "Tir na, N'Og" Mr. Gwynn Jones. Y mae yn hon rhai darnau o iiwSlg geiriol na, wnaeth Mr. Gwynn Jones ei hun erioed ddim byd gwell.. Pan ddywedoi pofel anwybodus mai iaith arw yw'r Gymraeg gellir adrcdd y penni'l hwn wrt-hy,-it:- Eiliw haul ar toewa. -ia-li, Eilun. hoff fy nghalon i, O, f 'anwylyd; tynn fy nwylo I'th eiddilwyn dd'wylo di. Y mae adolygiad y Prifathro Ivor John ar lyfr Mr. Caradoe Evans yn hollol foddhaol,— ac yn rheddi'r llyfr a.'i awdur yn y lie priodol. Dyddorol ydyw sylwadau'r Parch. Eic-hard Roberts, Llundain, ar bamffled Bwrdd Addysg ar Wladgarwch,—dyddorol, a, chywir ar lawer cyfrif.. Dylai Cymru fod yn well ar d'jpyn o feddwl annibynol fel hyn. Y mae'r ysgrif yma ac ysgrif Mr. George Da-vies yn y rhifyn 0'1' blaen. yn bur awgrymiadol; y mae twymyn rhyiel yn, myned heibio ac y mae'r wlad yn dechreu wynebu ffeithiau. —j— fwy nac, ?rfer 1 Ysgrif ennodd y go?ygydd fwy nag arfer i rifyn Mawrth "Cymru" yr ysgrifau coffa am Syr John Rhys a James Williams, er eng- raifft. Ymddengys ol ei law yn yr ertliygl ragorol ar Eos Glan Twrch hefyd, ac mewn ambell i le arall, ac y mae bias ar bopeth a ysgrifenna,. :Llwyddodd i gael darlun o Fadarn Bevan i'r rhifyn hwn, y darlun eyntaf o'r feneddiges wladgar honno a. gyhoeddwyd erioed. Gwelwn fed Alltud yr Andes yn par- hau i csod y ddeddf ar crgraff y Gymraeg er fed yn arnlwg ei fod ef ei hun wedi anglicfio sut y seinir ambell .air yng Nghymru. Buom yn ceisio perswadio'r Alltud i ysgrifennu vtipyn o hanes ei fywyd a.'i anturiaethau yn ystcd chwarter canrif neu ragor .o fyw ym mhellteroedd Chile, ond gwell ganddo ysgrif- ennu ar orgraff. Fel yna y mae dynion yn Yn y rhifyn hwn o'r "Cymru" ysgrifenna Mr. Isaac Davies, Birkenhead, ar hen ddir- westwyr Lerpwl, a sonia, ymhlitli ereill, am y Parch. Joseph Williams. "Hen frawd rhy- fedd," ebe Mr. Davies, "oedd Joseph Wil- liams. le, ac y mae un a glywsohi-ain dano.yn dyfod i'n, cof; efallai fed Mr. Davies wedi ei cliiywed hefyd. Yr oedd Joseph Wil- liams ar ei ffordd i'r capel un bore. Sul pan welcdd eneth o forwyn, yn golchi carreg drws rhvw dy. Aeth yr hen frawd ati yn fyrbwyil a, cheryddodd hi yn Ilym am wneud peth felly ar y Sul. Gafaelodd hithau yn y bwced a thafiedd y dwr budr am ben ei cheryddwr. Yr oedd Joseph Williams yn ddirwestwr niawr, ond cafodd orrnod a, ddwr y tro hwnnw. Y mae gan Dr. David Evans air doeth 1'w Y mae gan Dr. David Evans air doeth i \v ddywedyd wrth gerddcrion—ac wrth bawb, o ran !iN,.ny--Yn* "Y Cer'dclor'' am fis Mawrth. Cwyna fed gcrmcd 0. ddrwgdybiaeth ac o chwilio am feiau ei gilydd ymhiith cerddorion. Y.chwanega; "Pa; bryd y down i gredu fod ilvvyddiant 'yGyfaill' yn ei gwneud.yn hawdd- ach i ninnau ddrIngo,2 Fed gweithgarwch di- flino a. ehreadigaeth mirain ein cydger'ddorion yn fuan iawn yn troi yn elw ac yn fywyd i üinn::m? Y mae'n bryd in. cerddorion sylweddo-li y perthynant i Frawdcliaeth, ac mai un o'i hamcanion teilyngaf ydyw fod iddynt gyn.crth.wyO''i gilydd?" Y mae hyn yn wir am lawer cylch heblaw yr un cerddorol. Yng Nghymru y mae llawer rhy ychydig o wertbfawrogi llafur pobl yn yr un cylcn a ninnau. Yr wythnos nesaf cyhoeddwn ysgrif ar weithrediadau cynhadledd Cyngor yr Eglwysi Rhycldion, a, gynhaliwyd yr wythnos hon ym Mradford. Y iiipe"r Cyngor yn un mlwydd ar hugain. oed eleni. Yn 1895 sefydlwyd: ef gan Dr. Charles Berry,, y Parch. Hugh Price Hughes, ac ereill. Ymhiith ei amcanion, fel y'u mynegwyd ar y pryd, yr-oedd di-ogelu a sicrhau iawnderau yr eglwysi unedig; meithrin cyfathrac-h frawdc-1 a chydweithrediad ymhiith yr eglwysi rhyddion Efengylaidd; pleidio athrawiacth y Testament Newydd am yr Eglwys a chymhwyso cyfraith Crist at bob cylch a pherthynas mewn bywyd. —*— Yn wyneb amgyichiadau lieddyw y mae'n drist darl:en am yr amcan diweddaf. Cwest- iwn na phenderfynir inohono yn rhawg ydyw a fdasai rhyfel yn b-c-sibl erbyn heddyw pe ,-)uasa eg-lwys. ymhob gwlad ac oes wedi mynnu rhoi cyfraith Crist yn safon yrnhcb cylch. Gwyddorn fed rhai yn credu fed ym- raniadau a. chwerylon yn bethau hanfodol i'r ddyrioliaeth hyd byth; ond y mae rhai ereill oyit credu fod pethau gwell na chydymgais a drwgdybiaeth ac atgasedd ymlaen. Gwell genym ni gaingyipe-ryd cjlaf na.'chyda'r blaena.f. Gwen yw gobeithio gcrmod na rhy fach. —— Ymunodd y Parch. E. Illtyd Jones, gwein- idog eglwys S'aesneg y Methodistiaid yn Nhon y Pandy, ag Eglwys. Lcegr, ac y mae wedi I- ) zn dechreu ar ei waith fel "lay reader" ym mlilwy' Ferndaie. Wrth ffarwelio a'i eglwys dywedodd Mr. Jones fod pebl wedi dywedyd wrthc' heth i'w .bregethu a- beth i beidio, and gwrthededd efe gydymffurfio. Yn Eglwys Losgr disgwvliai gael mwy 0 ry(ldl(l,Tn e; eiriau ei hun, "more scope than in stereo- typed Nonconfcrmity." Wel, y mae dynion fel rheol yn. cael y lie a wnant iddynt eu hun- ain. Mewn tref ^ng Ngogled-d Cymru yn ddi- weddar penderfvnwyd gwylio'r tafarnau un noson, o saith 0'1' glochhyd haner awr wedi wyth.yr hwyr i edrych faint 01 ferched a. ai iddvnfc. Wele'r cyfrif am bump 0 dafarnau: A. 74; B. 25; C. 44; D. 94; E. 65, sef cyf- ("q A /J- O O jloriflr. Kid yw poblcgaeth y dref end prln dt l e ng m i l.. ac y mae ynddi ainryw dafarnau ereill na cliad- wyd golwg arnyni. I'r dafarn lle'r aeth ped- air a deugain o ferched, aeth 98 o ddynion yn ystod yr un cyf nod. —*— Ymddengys i ni fody ffigyrau yn ilefaru trestynt eu hunain, ac os yw pethau. fel ymai, mewn tref fechan, beth ydyw 'i- snfle. mewn. .trefi mawr? Tybed nad, yNi;, yn gwneud rhywbeth i roddi terfyn ar y gwastratf yma. heb son dim ar ei warth a'i ddrygioni- Soniir llawer am gynilo yn awr, ac yuiddengys i ni. fod yma, le hwylus i ddechreu, Dibynna, llawer iawn ar swyddogion lleol a, sirol, a, dy--al- ffigyrau fel yna eu hargyhoeddi hwythau nad, ydyw pethau ddim yn iawn. Papur dyddorol y(lyw'r "Drafod," a ddaw yma o dro i dro o Batagonia. Yn y rhifyn- nau diweddaf a welsom. ymae cryn lawer o waith un a arwydda ei hun yn A.H. Ysgrif- enna yn Saesneg, yn Gymraeg, ac yn Spaerr eg. Y mae'n debyg mai Mr. Arthur Hughes, B.A., ydyw, mab y ddiweddar Gwyneth Vaughan, a. golygydd "Cywyddau Cvliii-u. Aeth Mr. Hughes i Batagonia, am ei iechycl rat blvnyddoedd, yn ol ac y inae'ii:iamlwg cddiwrth y "Drafod" ei fod yn. parhau i ysgrifennu—- ac i gyilhyrfh cryn lawer ar feddyliau rlial (-);r, Gwladfawyr o dro i dro. —)k— Gwnaeth gwaitli Mr. Hughes yn ysgrif- ennu Sbaeneg i ni feddwl mai rhyfedd fyddar gweled Oymrö, yn ei enwogi ei hun yn llenydd- iaeth yr Argentine. N id, yw gwledydd Deheu- dir America, eto wedi cynyrchu llenyddiaetli fawr er fod eu liawduron yn liiosog iawn. Bf'+ll os priodir dawn rhyw Gvi-riro ag iaith nrdderchog Sbaen vn y wlad bell hanna, a chael o'r byd fardd neu lenor mawr felly? Nid yw'r pet-h vn amhosibl. fel y dengys esiampl Mr. Joseph Conrad yn Lloegr.