Y Goleuad

Jí:' SEFYDLU GWEINIDOG. sefydlu Mr. Morgan John R-ees, Ton Pentre, yn wsinidog ar eglwys iFethodist- aidd Saesneg, Trinity, Trehopkin, g-er Pontypridd, I,.p-i-yd,nawn-Liu,n,, Chwefror 28ain, 1916. Mae'r eg- lwys hon wedi peri cryn bryder a thraffarth i'r Prejs- bytetry er's b'lynyddp^dd, ac fe wruaed ymdrechion dewr (gan frodyr a chwlOrydd, o',r eglwysi cyfagos i gynal yr adhos a'i gadw yn fyw. Edhyehai'r ym- drechion fel pe yn gwbl of er" Rf"S yr of-nid y bydd-ai'n rhaid rho'i yr achos i fyny. Ond, fe aeth y pwyll- gor ati i gynllunio, a thrwy. gymhorth nifer o frodyr "caredig a haelionus, hoff ganddynt waitih, yr Ar- glwydd, caed addewidion o'r fath nes ei gwireud yn bosibl i gynal yr achos am dair blynedd ymhellaeli, a rhoddi'r lie yng n^gofal gweinidog, yn y ffydd a'r gobaith y ceid llewyrch a llwyddiant yn y dyfodol. I Oblegid hyn edrychai'r brodyr am irawd cymhwys M* y gwaifch, ac fe'u cafwyd yn unfrydpl l ofyn- i Mir. M. J., Bees, i, gyrtteryd at yr ofalaeth. T-eimlai Xh-. IReeis, ac yijtau yn yr athrof-a ddiwinyddol yn Aberystwyth, gryn anhawater i benderfynu, ond, fel yr eglurwyd gan y Parch. J. J. Thomas, B.A., Gelli, ysgrifenydd y Presbytery, wedi iddynt gael ymgom 'ddifri.fol ar y mater fe'i cafwyd i foddloni ymsefydlu yno. Per ad hyn- lawenydd: mawr i bawb deimlent ddyddardeb yn y lie. Daeth nifer go dda i'r cyfarfod. Llywyddwyd1 igan y Parch. T. Bowen, Caerdydd. Bhoddwyd banes yr achos gan y llywydd, ac hanes yr alwad ga,n yr yisgrifenydd. Wedi hyny galwyd ar Mr. E. Morgan, Ton, blaenor yn eglwys Jerusalem, Ton. Gwnaeth gvfeiriadau at weithgarwch msilltuol Mr. Rees, yr hwn a adnabyddai er yn faehgen. Dygai dystiolaeth i'w gymeriad pur, a llawenydhai yn fa,wr fel heifyd y gwnai y'r eglwys ar y Ton, oherwydd yr uniad oedd yn cyniieryd lie y prydnawn hwnw. Di- lynwyd gtan Mr. Ben. Devcmuld, cyd-flaemor a Mr. Morgan ac avweinydd y gan yn Jerusalem. Siarad- odd gydachryn wree, a dywedodd bethau da am y gwediiidoig ieuanc. Yii-i c-af wyd ychydig .eiriau pwrpasol gan M.-r. -W. Davias, Ilyfrwerthwt, Penfcre., yn y Thai y dygai yntau dystiolaeth i ragor- iaethau Mr. Bees. Galwodd y llywydd' ar y Parch. M. H. Jones, B.A., Ton, i anerch. Dywedai y cafodd fod Mr. Bees yn un o'r dynion ieuainc mwyaf bl,aenilaw yn yr eglwys, a deiallai yn fuan ei fod yn awyddu am y weinidogaetih. Pan y gwyddid i sicrwydd, bu'r eg- lwys yn galonog yn ei hanogaeth. Gwnaed trefn- iadau gan y jCy.far.fod Misoi, olvsrwydd yr oedran, ar gyfer cwrs arbe-nig o addyag i Mr. Bees1 ;Y11. Nhre- f eeca, a-e Aberystwyth. Yn herwydd ei yni, ym'j'oad, a'i benderfyniad, danghoswyd drwy'r prawfion a gynhaliwyd i dro i dro ei fod yn cymeryd safle an- rhydeddus yn y gwahanol wetrsi. Yr oedd yr am- gyldhiadau presenol y fath nels yr oedd yn rhaid iddo osod heibio ei studies am y tro. Dywedodd Mr. Jones lawer o bethau calonogol ;w.Tth yr eglwys &'r gweinidpg. Siaradwyd ym mhellach gan y Parchn. D. iriellat-ds, Ynysbwl, a W. Lewis, Ponty- pridd. Wedi i Mi*. JRees siarad, dygwyd cyfarfod dyddorol i derfyniad. Taimlad pawb oedd fodi cyf- nod newydd yn yrnagor o flaen yr ac-hoa. Prageth- wyd yn yr hwyr gan y Parchm, M. H. Jones, B.A., a T. Bowen. Nos Fawrth gan y Parcli. T. C. Jones, Penarth; nos lau gan y Parch. Seth Josua.

Y DDIWEDDAR MRS. EVAN DAVIES, 121, FERN PARK ROAD, HORNSEY. Blirn genym orfod eysyltu y gair diweddar ag enw y ehwaer anwyl ucthad. Ond dyna y ffaith. Boreu Gw.eyiea-, Chwefror lleg, 1916, ehedodd ei hysbryd addfed i fyd ac at Dad yr ysbrydoetdd. Brodores » Lanymddyfri ydoedd. Hanai o deulu crefyddo'l, a dygai bob amser arwyddion arnlwg iddi gael dygiad i fyny yn addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd. Daeth i Lurxdain lfynyddoedd lawer yn oJ, ac ymaelododd yn eglwys Jewin,, lie y mae ei. gweddw yn swyddog parchu-s a chymeradwy. Ym- daflodd ar uiiwaith i gylch o ddefnyddioldeb yn Jewin'. Thi yn cdthaiadoi o -ffyddlawn a gweithgar ftisa y gallodd fyned yno. Byth :ni chaniata-i i fam oruch'wylion rwyisitro iddi roli ei phirei^moldeb yn y moddion; ac ni ehlywid mohoni" yn ol arfer rhai, yn creu esgusodion tfel eoehl i guddio eu diogi a'u diffyg sel. Ofnir iddi air lawea* adeg adael i'w esit ei chario i eithafion, hyd yii, oed ar dlraul gwneud cam a'i choirph. Yn y ty a chyda, ei bethau yr oedd ei phrif bleser. Y rhai a'i hadwaenai oreu ydynt barotarf i gydnabod ei lihagoriaethau ac i ddwyn tystiolaeth i'w mawrygiad ohoni. Cynysgaeddwyd hi y tu hwnit i'r cyffredin a galluoedd gwetrthfawr iawn; trwy cldylanwad gras cynyrchodd dalenkn disglaer, a phrydfertliodd ei chymeriad trwy gys- egru yr oil i wasanaeth icrefyddi Xesu Grist. Nid oedd dim a Ihoffai yn ifwy na gweini cymwyna.,sau; etelychai ei Gwaredwr trwy chwilio, am aohosion i wneyd daioni, ac ni fynai i neb wybod am ei hael- frydedd'. Ffieiddiai. yr awch -am boblogrwydd-. Yr oedd moa- ysbrydol ei meddwl fel na feddai gydym- deimlad a, bywyd meudwyol. Ymdaflai a, holl yni ei uatur i fywydi cyimdeithasol, a'i chas) bieth oedd hyw ffag-ostvngeiddxwydd. Pan yn cymeiryd rhan gyhoeddus yn y moddion gweddio, gorfodid pawb i dieimlo ei hod yn hen gyiaefin a chymdeitha.su gyda IDuw. Plethai adnodau gyda'i gilydd mor ddeh-auig a meistTolgar fel y parai i bawb synu a rhyfcddu. Ni chyfarfum 'a neb erioed allai esbondo adnodau y Beibl mor naturiol ac esmwyth. Yr oedd yn ber- iffaitlh gartreifol yn athrawiaethau mawrion crefyddi Iesu Grist, ac ymhyfrydai bob amser mewn dadl af rai o bynciau dyfnicai, ein orefydd. Yr oedd yn Fethodist Calfinaidd o'r iawn ryw, ond nid oedd yn' gul a rhagfarnllyd. Meddai ar ysbryd mor eang- frydLg fel ag; i gydnabod fod yr holl enwadau CT'- fyddoi yn meddu ar lawer o ragofia-ethau, ac ochen- eidiai laweir yn ffa.fr llwyddiant yr oil. E'r i grefydd mewn gwedd1 gyhoeddus gael llawer o'i gwasanaeth, eto :nid esgeulusodd ronyn. iair ei dyledswyddau fel gwraig. Bu yn ymgeledd gymhwys yn llawn ystyr y glair i'w phriod. Gwir ofalai am ei gysur a'i ddedwyddwcthi ef, a bu yn fam hynod dyner, a gofalus o'i nhith, yr hon o'i mabandod o fabwyis- iadwyd ganddi. Dioddefodd gystudd caled a phoen- us am ychydig gyda 10 mlynedd o amser, a,c er garwed ei phoenau Illli rwgnachai yn erbyn yr or- uehwyliaeth. Y peth amlycaf yn ei Jbanes dirwy ei holl gystudd ydoedd crefyddolder ei hysbryd, .a::1- gerddoldeb ei chairiad at (Dduw, a mawredd ei hym- ddiriedaeth yni Ei drugaie,dd, a'i ddiaioni Ef. Ni pharai i'r euro trwm .fu ami beni i'w hysbryd suro ae oeri at betlhau yr Eferigyl; yn hytrach, yfai heun- ydd o'r gw:m. melus, a gosododd yr amynedd a'r sirioldeb a, pha rai y dioddefodd ei chys- tudd hyd yn oed, urddas ac anrhydedd. ar grefydd Iesu Grist. NOB (FeTcher, Chwefror 16, aethpwyd a'r corph i gapel Jewin,, lie y cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus dwn. lywj-ddiaeth y gweinidoig, y Parch. D. S. Owen, B.A., Yr oedd y dyrfa, ddaetli -rughyd yn dystiolaeth benidant o'r lie cynes oedd i'r chwae,r ymidawedig ym mynwesei chydnahod, a nifer y pleth doirchau yn lluosog. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan y gweinidog, Mr. David Edwards, Mr. Benjamin, Parch. J. Knowles Jones, Abergele, a'r Parciii. J. Thickens, Willesdea Green. Dygai y siaradwyr dystiolaeth uehel i gymeriad ein ehwaer, a ichyfeiriasant at amryw o. n'eillduolioiii perthynol iddi. Chwareuwydi y Dead March gan organ- ydd eiglwys Jewin, Yna aeth y rhan fwyaf o'r gyn- ulleidfa i Euston Station, o'r lie yr ymadawai rhai o'r pertShynasau gyda'r corph am 10 o'r gloch i Cil- y-cwm, Llanyroddyfri, lie y bwiriedid- claddu am 1 o'r gloch y dydd lau eanlynoJ. Wedi cyrraedd yno aethpwyd *a.'r corph i gapel Tynewydd, Cilycwm, yr hwn oedd yn beth, hollol newydd yn y cap el hwn-, a chynhaliwyd1 eyfarfod yno dan lywyddiaeth y Parch. Thomas Phillips, Siloh. G wasanaethwyd yno gan y -Llywydd, y Parchn. D. PLeton Eva-ns, M.A. IRee-s Evans, Llanwrtyd; a J. E. Davies,, 'M.A., .Llanelli,- a,c ar lan y bedd gan y Parch. Thomas Phillips ,3,'1' Parch. E. Jenkins, fleer y plwyf. Yr oedd y dyrfa ddaeAh ynghyd i Cilycwm yn eithriadol o fawr, yr hyn ,a siaradai yn uea,sl am y parch mawr oedd gan y wl-ad i'r cliwaer ymadaw- edig. Os yw ei thafod weditewi nid yw ei bywyd yn peidio ilefaru; erys y? ad-ecof am dani fel p £ ir- ,arogl esmwyth ym mysfg; ei holl gydnabod. Y nef- oeddl fyddo yn dyner o'i hanwyl briod, yr hwn sydd we-di ei adael i ala-ru yn chwerw ar ei ih-ol, ac o Nannie, ei march mabwysiedig, a, dymu-nwn iddynt hwv a'r oil o'r teulu gael gras i allu dweyd o galon Dy "ewyllylSi Di a wneler." A <g)

MR. JOHN MORRIS, SUFFOLK STREET, BIRMINGHAM. Wedi, rhai miisoedid o \gystud'd' trwm bu f-arw ein cyfaill h-off a gwerthfawr, am wyth o'r gloch nos Wener, Chwefror 18, yn ei gartref, 79 Barclay Road, Warley, Birmingham, yn 48 mlwydd oed. Hanai Mr. J. Morris; o deulu mawr ae adnabyddus yng Ngronant, Sir Fflint. Daethai cryn chwech ohon- ynt—feibion—o un i un, ac ymsefydlu yn Birming- hrurn flynyddoedd yn ol, o'r gweithfeydd cerryg yng; nghymydogaeth Gronant, fel seiri meini. Yr ihy-naf o'r teulu oedd. gyfenw ein gwrthrych, isaf Johii, Morris, gweinidog ordeHiiedig gyda'r Methodistiaid, Y '-nesI-f hynaf ydoedd; William Morris, tad eiitf- cyfaill ymadawedig. Un. arall o'r chweclls ydoedd'' Elias Morris (yn awr o Preston) fu yn godwtl canu,. &e., yn Hockley am lawer blwyddyn. Y mae'r .holt deulu yn gerddgar o'r rhai 'Cyntaf i law,.r i'x wyriort- a gor-wyrion, Y mae pump o blant William Morris yn aros yn fywiog a gweitiligar fsyd.a, chrefydd.- Hedidyw y dygir y nifer i lawr, drwy farwolaerth"- John, i becl,war, ,Isef IIeNVelyn, Jane, ar Maria'h. Buont hwy b-edwai-ii yn cadw ty capel Suffolk St. (John wedi priodi) ar al goruchwyliaetliSi eu tad a'u mam yn yr iln 6-falaeth. Ym mhert amser ymadawsant hwy eili pedwar o Birmiingih-anJ1 i gadw ty capel Charirlg' Cross, Llundatn, hyd. hedidyw. Yn ddilynol ynxgym^rodci Mr. a Mrs. Jdhn Morris a chadavraeth y ty cap el am gryn am- ser. Buasai y btrawd William yn flaenor y gan hefyd am beth aiiige-t yn Suffolk Street, ac yn ddefn- yddiol iawn yng y bobl ieuainc. Y brawdl arall ydyw Llewelyfij isydd yn swyddog o d,an y (Llywod-raeth yog^ym a'r telephone systam d-ros .dd'CSibarth Abertaiwe. Ymgymera£'ti.Tohn Morris, ein gwrthiryeh, vit. gynar ar ei yrfa a'r s-wyddi o glerc ae architect daa y builder (o hen gyff Mefhodistaidd) Thomas Hugh- es, Hockley. On d yr ydoedd bellach er's blynydd- oedd yri cadw swyddfa drosto ei :hun yn y galwedig- aethaa yma. Dyn ydoedd J. Morri-j ag y perthynai. iddo yn amh:nod:wedd'ion y dyn trwyadl, deallua- a manwl, a dyn d t. (1idwyll ydoedd. I'r rhai oedd; e:f yi y cylch o fusnes, dyna, oedd ei han-eis. Eitiir yn ei gylch crefyddol, ynglyii, a. Suffolk ;Sitreet, dyna, yn arbenig fesur ei wertih. Ffyddlon, medrus a chiyno fel codwr ca;nu, ae fer ysgrifenydd yr eglwys. A buasai ffyddlawn yn holl waith y eys-egr a'r Ysgol Sabbothol; hefyd, llanw- odd. bob cylch o waith posibl efo hoiio. Nid oedd? dim yn ormod ganddo i'w wneud, ond rhaid oedtt' gwneyd yn drwyadl a manwl. Efe ydoedd dosbarthwr y .newyddiiaduron a'r cylcih- gro.nau CymPE-i,, a, ffyddlon a hwyhlls y llanwai yr ,If al-aeth. 'E'fe! ydoedd, trvsorydd Cymdieiithais y Brythoniaid yn y ddiiias. Bu hefyd yn brif drehi- ydd y cyngherddau Cymreig aruchel gynhelid yn y Town HaIl -flyiiyddail'ii ol Yr oedd" yn gwneud pob peth: a graen arno. Hebryngwyd ei weddillion ddydd Tau, Chwefror 24, yn ol ei ddymuniad, ac i blith y teulu, i fedd newydd yng nghladdfa gyhoeddus Witton. Cynhaliwyd Iwasanasth yng nghapel Suffolk St. am un o'r gloch ,ac er gwaethaf irvvch yr eira a gerwindler yr bin, yr oedd y capel yn llawn; y Parchn. James Evans, M.A., y gweinidog; J. R. y eyn-weinidog, a'r Parclh. T. J. Williams- (A.), yn cyriihal y moddion, Canwjtd hefyd ar alwad y gweinidog amryw emynau Cymraeg a Saesneg dan arweiniad Mr. J. D. Davieis. Datganodd" Miss Nellie, Edwards v Dead March air yr or- igan i ddiweddu. Yr ydoedd yno luaws mawrgrYIl df.lau d'dwsin o wreaths wedi eu han-fon gats berthynasau a chyfeillion, ac un oddiwrth Gynghor1' y Brythoniaid, a. daethai i gynrycbioli y Gymdeith- ta,s bono, Mr. Lionel M. Jonas, vr ysgrifenydd, a Mr. J. Humphreys Jones. Cynhialiwyd gwasanaeth- coffadwria-etn nos- Sabboth gan a than arweiniad v gweinidog, Parch. J. Evans, M.A. Canwyd amryw emynau ac ar donau aetholedigj ynghyda'r anthem odidog Y Cyfiawn drig yn y Nef," dan arweiniad Mr J. H. Jones a Miss Millie Evans gyda'r yr organ. 'Defnyddiwyd y cyfarfod eglwys ar y diwedd i ro'i cyfle i amryw frodyr i ddweyd am yr ymadawedig, chasd sylwadau gwerthfawr gan Mr. Hugh Gri- ffiths, Mr. J. D. Parrry, a'r Di*. Rowlands, M.D., Arolygwr yr Ysgol, &c. Pen Mawr yr Etglwys a, fyddo yn nodded ac yn arweinydd ac amddiffyn i'r fweddw alarus, a chu iawn ydyw hi gan. yr holl eglwys, a'r ddwy ferch landeg ac addawol. T.J.

MEDALAU COFFADWRIAETTTOL MR. A MRS. THOMAS GEE. Caniatewch i ni hvsbysu fod Miss Gee eleni eto yn, rhod/di puna' ime.d,a-1. ariaii i a-elodau hynaf yr Ysffol SuI er coffadwriaeth am ei thad a'i mam. Dyma'r amodau i geisio am danynt. Rhaid i'r- ymgeisyddi fod yn 70 o.ed, ac yn parhau i fynv-ehu yr Ysgol. vRhaid i'r cais gael cvmeradwyaeth arol- ygwr yr Ysgol y mae yr ymgeisydd yn aelod ohoni, a.. chymeiradwyaeth Ysgrifenydd Cynghor yr Eglwysi. Rhyddion fy:ddo' yn. fwyaf cylfeus iddo. Rhenir y medalau yng nghyfarfod blynyddol Cyng- rair E-glwyisi. Rhyddion Goigledd Cymrji, yr hwn a. gynhelir ym Magillt, Mai 3, Rhaid i enwau yr ymgeiswvr fod yoi liaw ysgrifenydd y Cyngr-air, y1*" Parch. D. Oliver, Holywell, ar neu cyn Ebrill 17, 1916.

Y mas ychydig go-piau o'r "Blwyddiadur" am 1916 wedi ei rwvmo mewn llian. ar law. Pris, swllt. An-foner yr archebicn i'r Llyfrfa, Caernar- fan. Dathlwwd GwyJ Dewi vn ysgolion, .Lilanfairfechars- trwy i'r Parch, Garrett Roberts, gweinidog y We.s- leyaid, anerch y plant yn Ysgol Eglwys Loelr, ac i un o wardeniaid yr Eglwys, Mr. W. G. Roberts, ,siara.d yn Ysgol y Cynghor. Ymgymerodd Cyfarfod Mi-sol Go^ledd Abfirteifi tig annoig a chynorthwyo yr eglwysi. i bw.rcasu "Per- orydd yr Ysgol Sul," a rhoddwyd a,rcheb am dros ddwy fil 0 gopiau. Pe igwnai pob Cvfarfod Mirsol felly, byddai jgwertihiant y Pero.rydd yn awr YO" cyraedd dros drigain mil o gopiau.

<&'i wneud yn ddigalon, Nid ywond yn ei wneud ym fwypenderiYIlOI i lanw ewyllys y rhai a abert-h- asanteu bywydau i ddwyn oddiamgylch fuddugol- iaeth anrhy-deddus. Wrth ddibeara, da genyf ddy- weyd1 fy mod mewn iechyd ac yspryd tfhagorol. Yr wyf yn gywir hyderu y bydd i'r nodyn hwn eich cyrracdd mewn iechyd da, a/m dymifliiad yw ar i'r flwyddyri 1(916 weled diwedd y rhyfel hwn. Rhaid bni barhau i fod yn hyderus ar tTiawel, gaji ymddiried yn< yr H-ollalluog Dduw am help i orch- fygu yr anhawsterau a'n- hmrwain ni i uchelder go- goneddus lie y mwynheir heddwcfh tragwyddoh Credwcji fy mod, Yr eiddoch byth yn iffyddlom, R. D R. D. Jones.