Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
A SUNDAY AT THE BASE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
A SUNDAY AT THE BASE. (CAN PREIFAT R. TEGID WILLIAMS).* We are up at 5-45 a.m., and at 6-15 we parade outside the tents. It is a fine morning, somewhat cold, ibut quite a contrast to the deluge of rain which we have. had since arriving here. On the \parade we are detailed off for fatigues during the morning. It fell to my lot to be attached to a party for the No. 12 General Hospital. After breakfast we marched thither, and were told to take' a pick and shovel and commence digging a, pit. This is one of the duties included1 in the routine of soldiers ■. J at the base for a rest. The ground is soft clay on the surface and the lower one digs the harder it jgets. There is a substratum of stone much re- semtlmg £ rat!ite, and the V,,)rk Qf the pick is very tiring when it is reached. At 10 orSock we couj4 'hear the strain's of music coming from one: of the adjoining huts. Here no doubt the patients from the different wards had; been, gathered together. The hymn they were singing was Stand up, stand Pp for Jesus," and it came across our minds we when were outside—how stranga it Would to "these men to be able to sing these words, ma,ny of ■ fhem no doubt having been Very near the, valley of t3ie .shadow of death. We could do little work "whilst the .singing was going on. I, for my part, Jwould far rather ha,ve been inside with them, but f1"e army does not recognise, the Sabbath day as we vdo at home. We wended back our way for dinner; tod we had the afternoon to ourselves. Y YR A THRO. y Before telling you of the afternoon and' even- inío-, I must tell you what happened on Friday. I liad heenen-trusted with an autograph album by one of the .boys who had gone up the line. He wanted it posted to England. Being quite a stranger at the Bats-, I had to find out how it could be done. Well, ~&hie Y.M.iC.A. is a. good friend in need, and there I •wended my way. I first of all asked at the Cash Desk. A genial gentleman there told me that he r was very .sorry he did not .know, but that there -was an; :Army Post Office in the camp, to which he kindly directed me. I niext enquired there. How- ever, the following day I learnt that the Rev. J. Ü. i;*Thomais, M.A., was at the same Y.M.C.A. hut, and having occasion to go there I enquired if he was in. • I.wats directed to the counter, and he being pqintscl out, ll was surprised to find that he was my friend %f the Cash IQesk, who was clad: in a, li-ht c-oloure d Coat, .and was busy attending on Tommy's many wants, at the counter, 'over which hung the sign,— "'iScap, Matches, and Cigarettes." One would 'aevfiSf have .associated an honoured minister and Pro- lessor of the Hen Gorff with such a business. •dEEoy'ever, I have heard froiii several sources, of the -íid way in which lie,, talks to' the boys, who very tfnjucGi (appreciate it. I introduced myself, and beinar a real (Welshman, he did not leave it at a, mere •ha-radishake across a counter, but came round, and we had- a homely chat together. And as at home "yvhen new members join a church they are invited iby tl, astor to a cup -of tea. So with me. This ,-will bring my story.of Sunday together. A quarter to four one from Llanfair- fecha-n, another from Pe-nmaenmawr, and myself. Mosides our host, there were tbres other Y. M. C.A. ■' workers. They made us very welcome. Indeed it was a treat to. have a sup of tea from real cups l instead of tin cups, and to see 'butter again. We isaw butter last in England. The talk covered many subjects, the Old Country taking by far the greater share. We talked little of the war, for the average Tommy does not like to talk shop. Bidding our friends Good-bye," we went back to' our tents at ,4-30, for we were to hear the last bugle call 01 the i day-" Letters "-and what an expectation it arü5! Of course I was delighted to get one from <F,athW, and all the more welcome as Ma had en- closed .one too. GWASANAETH CYMRAEG. i' At 5-30 the Welsh Service was held at the Ter- ritorial Base Y.M. C.A. We numbered thirteen all told. The electric .light had been cut off, and it wa,S -titly a strange sight to see the boys singing Welsh Hymns by the aid of candles. We were small in number, .but the singing lacked nothing in strength. It was iliike yr hen wlad and one might have been in a. country village in the, Wales of lopg ago, wher§ neither gas or electric light was known. But it was not long before the current worked again, and we could more clearly see our surroundings. A sip all rail divided us from the minister. The service "vyas full; of song—a,nd how they sang And what a selection:, of hymns:—'• O fryniau Gaerr-mlem ceir gweted," O Arglwydd Dduw Rhagluniaetih," gweLsd' 0 Arglwydd Dduw R h ag l un i a.i?.t'h Cofia, Arglwydd, dy ddvweddi," &c. Theft the sermon, from Ephesians V., 19., Gan lefa.ru wrth eieh gilydd mewn psalmau, a hymnau, ac odlau ysbrydol; gan gunu a phyneio yn eich calon i'r Arglwydd." Truly a service of song, and it filkd. our .hearts with joy when wo remembered that we had bean reared up on our old Welsh hymns. What language could beat— "Cawn edrych ar stormydd ac ofnau Ac angau dychrynllyd, a'r bedd, T A., ndnnau'm ddihangol o'u Cyrraedd, Y.n. nofio mewn cariad a. hedd." ? A Welsh .soldier 'never lueed' lo'ok -elsewhere for in- spiration when going to battle when hymns like these have been, learnt by him in his childhood days. iOn ,Uhie wall there "vps one picture, that of the
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
*Mah y Parch. R. J. Williams, Eerpwl, Ysgrifemydd Cenhadaeth Dreirnr y Methodistiaid Calfinaidu. Saviour holding a, lamb in His arms. The surround- ings .seemed to fit to perfection, for the place, is -call,act. ;a Quiet Room." At the close of the service we had a chat with the minister, the Rev. R. Per is Williams, and ihe- handed us copies of the Goleuad,' Brython" "T;ysorfa, y Plant,' &c. It was a happy band that went back from the Hut to the tents. Except for the bugles of the Cavalry 'Regiments there was nothing to remind us that we were in Francs.. We were happy, quite happy. Had we not reasons for being so? A letter from home showed that we were not forgotten, there; a good cup of tea proved that the Hen. Gorff .was looking after us; a good sermon, showed that Army's interest in its. Welsh .members; and a parcel ,of newspaper reminded us that the hearts of the (people of Wales, were with their sonsi on foreign soil; and to crown it all, the isinging proved. that we ourselves were happy, and: wihy? Because we asked,—. "Yn wyneb pob caledi, Y sydd neuynte, ddaw, 'Dod gadarn gymorth i ni I lechu yn IDy law."
- YN Y CITY TEMPLE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YN Y CITY TEMPLE. CYMANFA GWYL DEWI LLUNDAIN. (CAN OHEBYDD ARBENIC). G'ellir dweyd am yr wyfchnos a aeth heibio ei bod yn wythnos eithriadol yn hanes Cymry Llundain. Yr ydym wedi cael pob math o gyfarfodydd, drama- yddol (nid o-ets gair Cymraeg eto wedi ei fathu i gyfleu llawn ystyr y dirama a'r chwa.reudy), gwleid- (yddol, gwladgarol. Ac yr oedd dydd Mercner, Dydd Gwyl Dewi, ar ei hyd yn ddydd Cymru—dydd y Faner Gymreig—ac ni chafwyd erioed y fa.th ar- ddangosiad o wisg a moes Cymi u ar brif st-rydoedd Llundain. Ond y mae. yn llawemydd calon imi mai y pre- gethwr a phregethu sydd yn meddu y dylanwad a'r atdyniàdmwyaf ar ein cenedl ni hyd yn hyai, a gobeithio ar Dduw y parha felly. Yr oedd yna. imi ryw swyn arbenig yn y syniad ein bod am un dydd yn anwybyddu ein sectyddiaeth ac yn cyd-gyfarfod fel cenedl i dalu ein gwarogaet/h i goffadwriaeth ein. Sant ym mhrif gathedral yr Ymherodraeth, set St. Paul, a ohael yno gyhoeddi f'awrion weithredoedd Duw ini fel cenedl yn yr iaith yn yr horn y'n magwyd a chanu hen emynau cyse.gredig Cymru mewn yispryd a hwyl Gymreig. Ond flleth rhyw amgylchiadau neu gilyad: a'r fraint hon. oddiarnoim. Y mae bellach- wedi mynd yn rhyw gymaint o gystadleuaeth t'hwng y pwlpud clerigol a'r pwlpud Ymneilltuol, ac nid oes raid cyhoedtii barn. il 8t. Bride, lied agos i St. Paul, yr aeth yr Eglwyswyr eleni; ond yr Ymneill- tuwyr fel tarfer i'r City Temple. Catilie-dr-al Ym- neiliduaeth" o fewn cylch y "City proper." .Nid wyf yn amheu nad aadd yn rhyw esmwythid i yspryd a chalon ein gweinidogicm ni feddwl mai nid pwlpud rR. J. Campbell oedd y pwlpud mwyach. Beth bynag am hyny, illbntraf ddweyd fod urddas ac ysprydoilrwydd y gwasiainaeth mor uchel ag y bu erioed. Ni bu y weinidogaeth erioed dan uwch ar- ddeliad. Y ddau weinidog eleni oedd y Parchn. M. P. Morgan, Blananerch, a. R. Ellis Williams, Pembry. Dechreuwyd y gwasamaeth drwy ddarllen rhan o'r Ysgrythyr gan y Parch. R. J. Mason, East Ham, a gweddi gan y Parch. R. Jones, B.A., City Road. Y PARCH. M. P. MORGAN. Cymierodd y Parch. M. P. Morgan ei destyn o Esaiaih 49, 6. Pregeth ryfedd oed,d hon. Nid wyi yn imeddwl i mi erio-ed- wrando pre,geth a mwy o wirioneddau mawr ynddi. Yr oeddynt mor fawr a, lluosog fel yr oedd ymron yn amhosibl i'r gwran- dawr eyffredin eu ha.rngyff:red a chael dirnadaeth weddol glir o'u perthy nas a,I gilvdd. Tybiaf fod geiiriau golygydd y Kelt," medrai Cymry -Lldndain oddef preigeth hwy na deugain munud," wedi dylanwadu alr y preigethwr. Cerddai mor gyflym. fel yr oedd yn aiimawdd i ni ei ddilyn. Ond yr oedd y gwirioneddau J'n, beiiau byw, a gwirid hwy ym imhrofiad pob Cristion meddylgur. Y gwir- ionedd pwysicaf i ddyn yw y gwirionedd am Dduw. Diwinyddiaeth yw brenhin y gwirioneddau. Deil- aid i hwn yw nob gwirionedd arall. Ceid mwy o Dduw yn y ohwe' penod yn dilyn period y testyn nag yn unrihyw ran t/r Ysgrythyr. Cerbydah Duw ydynt ugain mil ac y mae Efe yn gwneud y cymylau yn gerbydau, ac wedi gwlawio bendithion fyrdd drwy ddynt i'n byd ni. Ond nid cymylau sydd yma ond afon, ffrydiauyr hon a lawenha ddinaa Duw cysegr ^preswylfeiydd y Gorne'haf. Ditg-uddiiad i genedl mewn cyfyngdeT osdd yma. Nid lIe yn unig oedd Babilon ond cyflwr, adgof, deffroad a diwygiad. Pywedai Lloyd Morgan fod nodyn aiewydd vng nghân y gog o.s cyifarfyddai a, .storom ar ei thaith. I'r genedl Iuddewig yr oedd unvna yn ol yn golygu mynd at Dduw. Yn hyn y mae ein cenedl ni yn debvg iddi. Gwyn fyd y gsaedl y mae ei gorphenol yn llawn o Dduw. Gobeithio y bydd i'r amgylch- iadau blin yr ydym, ynddynt ddeffro cwestiynau ani Dduw. Pregeth a erys yn -hir yng nghof a chydwybod pawb a'i clywodd oedd y breeeth ryfedd hon. .Y PARCH. R. ELLIS WILLIAMS. • Yn". nghanol y difrifwah a'r dylanwad ar feddyl- •iau y gpiulleidfa fawr, cododd y PaTch. R. EUn Williams. Wedi bod yn weinidog Castle Street am flynyddau, gwyddai drwy brofiad am a.nhawst5rau a phpofcdigaethau Llundain, a theimlai o ddyfnder ei enaid ei fod wedi cael ei genadwri gan Dduw i'w gyd-geinedl, i?u chymerodd ei destvn o II. Cor. 4, 18, Tra byddom yn edrych nid ar y pethau a welir, ond ar y pethau ni welir," &c. Ni bu adeg erioed pan y gormesai amgylohiadan y presenol yn fwy a.1" fywvd nag y gwnant yn awr. Credai mai'r gymwyn- as oreu allai ef wneud i'w gyd-genedl oedd ei harwainv i fan i gael gorphwysfa i'r enaid. Dynion wedi cymeryd eu safle yn ymyl Crist a chredu yng Nghrist oadd y rhai allent gael tawelwch i'w mynwes. Bi bwnc o'r fan hyn oedd Gweledigaeth y Credin- wyr." I gael y weledigaeth honnhaid dyfod at Grist fel .Athraw ac fel Brenhin. Beth yw cynnwyrf y weledligaeth? Yr egwyddorion mawrion ym myd gwybodaeth a, ddatguddiwyd ym mywyd Crist. Pol) argyhoeddiad am fywyd, am angen a thynged dragwydd'ol dvn. Dyna'r Uecafodd Paul y weled- igaeth, a dvna. yr unig fan posibl i'w ohtael-dyfod at Grist. Pregeth, ryfedd yn wir oedd hon, ac yr oedd hoi! enaid y pi-egethwr ynddi,' a chodiodd i hwyl uchel, a phorthid ef yn Ihwyluis gan ei frodyr y tu cefn iddo ar y plat- form." Ni chafodd well gwrandawiad erioed^ Os: 'teimlodd Mr. Morgan oddiwrth rybudd y Uwyr anwybyddwyd ei gynghor gam Mr, Williams" OSw gMlai mai nid. er mantais, iddo ef mV gynullf. eidfa.. Ond yn ddiau ni thraddodwyd o bwlpud y City Temple na iphwlpud arall erio,ed ddwy bregeth fwy am.s.er01 na'r ddwy bregeth ryfsdd hyn. Yr oedd y ca;nu yn fawl ac addpliad gwirioneddol dan arweiniad syml a medrus Mr. Madoc Davies,. .a'r organydd me'drus, MJt. Idris Lewis. A therfyn. bendigedig a hupus oedd dadganiad yr hen emyn::—- "Cadben mawr ein Hiachawdwriaeth Welir yn y frwydr hon," &Ck.
MARWOLAETH MRS CAPTEN ROWLANDS,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWOLAETH MRS CAPTEN ROW- LANDS, AMLWCH. NolS- Sadwrn, 17eg o Chwefro'r, yn Bryn Awel, Porth Amlwch, bu farw Mrs. Ann Rowlands, yn 87 mlwydd oed, ac ynddi hi diflanodd yr olaf oil o genhedlaetih deuluaidd o ba un yr hanodd rhai o gewri Methodistiaeth .Môn. Meicch ydoedd i Mr. John Roberts, yr Hen Felin, Llaneiliani, yr hwn oedd yn frawd i'r diweddar barchediig William Ro- berts, Amlwch, a chwaer i'r hwn hefyd oedd main y diweddar barchedig Robert Hughes, o'r G.aerwe«.. Yn yr hen gartref y t'rigai rhieoi Mrs. Rowlands, ganwyd iddynt 9 o blant, tair o ferched a 6 ()I feibion. Bu ya" hynaf dr irseibirxn, iWilIiam, yn flaenor am yspa. d hir yn eglwys Siloh, Llaneilian, a bu farw yn 67 oed. Bu mab arall, John, yn hynod: -weithgar gyda ciirefydd yng; Nighaergybi, ac YIlI JLerpwl, a, bu ef farw ym 1884, ac y mas nifeir o'i ie-ibion yn parhau yn ffyddloo- i grefyddi yn y wlad horuac yn yr America.. Bu; Samuel farw yra ,li968, ac y-vcum iddo yntauddau fab ymhlith y ffyddJoniaid. Ond am bob un o'r merehed, buonst iyw i weled dros; .$6:; o flynyddbedd1, a Mrs. Rowlaiid,s,oedd y ddiweddkf. Ganwyd hi yn IS' -i, bu yn aelod yw eglwys Silo,hi (gyda'r «i'thriad o'r ychy.dig lfynyddaut iyn iddivpeddar ym Mhorth Amlwch) am agos i bedwar regain mlynedd. Yn' 1857 ymbriododd a Capten Owen Rowlandis, ac aethant ii fyw i Ben Gorphwyafa, Llaneiliari, act arferiad Mrs. Rowlands y blynyd-dau hyny o-edd onyned! gyda.'Ï phriod i'r mor, ac ymwelodd a llawer o wledyddt traanoi!, a daeth profiadaji i'w rhan a'i gwnela-i yn gwmnii dyddnrol panyn eu hadrodd yn) y blynyddau dilyraoll Yn 1859 ganwyd iddyni; ferdh, yr lion sydd' wedi goroeri ei rhiaint, sef Mirs. Robert Roberts, Bryn Awel, Porth .Amlwch, ac i'w rhan hi a'i merched iisuainc y diisgynodd y fraint o ofalu am flynyddau oiaf oes yr hen ehwaer dduwio! a ffyddlon hon. Tua 11870, pan dd'aeth' Mra Rowlands adref o fod! gyda'i phriod ar y mor, aetfa i letya y noson. gyntaff yn ei hen gartref yn Hsn iFelin, a galwyd hi i fyny tua dau o'r gloc-h y bore i didweyd fod ei thy ar dan, a llosgwyd ef mor Uwyr fel na safad ond y mariau rnoelion. Cafwyd mai llad'ron oedd wedi torri i mewn yn absenoldeb y teulu, ac er mwyn cuddio eu gwaith wodi rhoddi ylle ar dan. Tua 25 mlynedd ar hugain yn ol collodd ei phriod trwy foddi, a. gadawodd y eolledion hyaeu ilnol airai hyd y diwedd. Yr oedd ganddi gof arddierchog, ac elai ei had- gofion yn ol ymhellach na bron neb sydd yn fyw. Medrai adrodd rha.nau helaeth o'i Beibl, ac yr oedd ganddi nifeir fawr o ben benillion yn ei chof ag y byddai yr hen Fethodistiaid yneucanru pan yr oedd! hi yn eneth, o;i :i nad ydynt i'w cael yn "llyfrau hymnau yr enwadau crefyddol. Yr oedd hi gyda'i. hewythr, y Parch. William Roberts, yn ei wythnois- au diwedSaf, yn gweini airno, .ac yr oedd ganddi hanesion lawe/r am y modd, yr oedd yr hen wrort hwnw yn. wyi-LO,),a ar y tragwydd'oldeb hwnw ag y pregethai acy prydyddai yn ei gylch. Claddwyd gweddillion yr he^. fam ym mynwent Eilian, prydnawn ddydd Gwyl Dewi, yn ol ei dym- uniad .mewn fcedd wedi ei dorri yn y graig yn, ymyl ac yug nghyiTaedd swn rhuad y mor. Gwasa-naeth- wyd yny ty gan. j Parehn. R O. Williams, Richard1 Matthews a. T. Ev-itis, ae yn yr eglwys a'r fynwent gan beriglor Llansilian, a chanwyd fel emyn ddi- weddol, "Bydel myrdd o ry.feddodau," &c. Yr oedd yn. wraig a phrydferthweh pryda- gwe,dti neill- tuol ganddi, yn enwedig pan yn lglwic, ond y prvd- t'jrthwch mwyaf a, feddai oedd hwnw a gynyrchid .gan ras Duw y>a prydierthu ei heiluid a eancteidd- rwydd. J.E.R.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Dywedir fod cyfieithiad i'r Almaeneg o areitliiau Mr. Lloyd George i'w gvhoeddi yn yr Almaen cyn r. Yrnddengys fod y Almasniaid yn meddwl mai vr areithiau hyn ydyw yr amddiffyniad goreu i'w Kultur." Areithiau gelynt ydynt, y mae'n wir," ineddir, ond gelyn nad yw byth yn blino dal undeb a ffyddlondeb yr Almaen i'w dyletswydd i fyny fel esiamplau i'w dilyn." v