Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
MARWOLAETH J. THOMAS, FOREST,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWOLAETH J. THOMAS, FOREST, GER WHIT LAND. Mae yr enw Forest yn enwog ac anwyl gan la o bererinion Seion trwy Dde a Gogledd Cymru, yn nghydag i luaws mewn rhanan ereill o'r byd nid yn gymaint oherwydd prydferthwch y lie, ond yn hytrach fel cartrefle fforddolion Seion, pan ar eu llysnegeseuau oddiwrth y teyrn Dwyfol at wrthryfelwyr y byd. Lie ydyw sydd wedi ei hynodi gan ddynion Duw yn byw ynddo am genedlaethau bellach, ac yn ddios nid yw y genedlaeth bresenol yn ol yn hyn i'r un o'r rhai blaen- orol. Tua thair blynedd yn ol bu y brawd anwyl Mr Thomas yn wael iawn, ac yr oeddem oil fel ardalwyr yn ofni fod adeg ei ymadawiad yn agoshau ond gwelodd yr Arglwydd yn dda i'w adferu y pryd hwnw, er cysur i'w denIn, yn nghyda lies yr eglwys. Yr oedd wedi gwella ar ol yr afiechyd y pryd hwnw, nes yr oeddym yn gobeithio fod iddo flynyddan lawer yn y byd hwn, er ei fod braidd fel yn addfedu yn gyflym yn ei deim- lad a'i brofiad crefyddol i fod ar y llawr yn hir. Tua pythefnos yn ol cymerwyd ef yn glaf, ond yr oedd yn graddol wella, fel yr oedd pob hyder genym am ei ad- feriad, a bu allan ddydd Sadwrn, Gorphenaf 14eg, tranoeth yr oedd yn troi yn mhlith y teulu, a pher- swadiodd ei anwyl briod i fyned i'r capel yn y boreu, Aethant i orphwys y noson hono fel arfer, ond tua thri o'r gloch boreu dydd Llun, Gorpbenaf 16eg, deallodd Mrs Thomas fod yna gyfnewidiad pwysig wo,ii cymeryd lie, or na feddyliodd y pryd hwnw fod yna berygl mawr iawn. Danfonodd am y meddyg, yr hwn a ddaeth yn fuan, ac a gafodd nad oedd gan ein gorhoffus frawd ond rhyw ychydig iawn o amser i fyw; felly tua naw o'r gloch y boren hwnw ehedodd ei wreichionen fywiol i'r wlad y siaradodd gymaint am dani, i gartrefu gyda'r Arglwydd Yn ngwlad lonydd yr aur delynau," yn nghymdeithas y gwaredigol In, yn mhresenoldeb ei Geidwad anwyl. Pan gyrhaeddodd y newydd am farwolaeth ein hanwyl frawd y tuallan i'r teulu, yr oedd yn ymdaenu gyda chyflymdra anarferol, ac yn cario rhyw ddylanwad parlysiol trwy yr boll wlad, ac hawdd oedd gwybod, hyd yn nod i ddyeithrddyn a fuasai yn teithio trwy gymydogaeth Whitland, fod rhywbeth rhyfedd wedi dygwydd. Braidd y gaJlem gredu fod y peth yn wir. Paralysis neu apoplexy, oedd y gonad a ddefnyddiwyd i ddatod yr undeb rhwng y corff a'r enaid. Y dydd Iau canlynol ymgasglodd toif lnosog iawn yn nghyd er hebrwng yr hyn oedd farwol O'H hanwyl frawd i dy ei hir gartref yn myn- went Soar. Cyn cycbwyn o'r ty- darllenwyd rhauauo'r Gair Dwyfol, ac offrymwyd gweddïau gan y Parch S. Evans, Hebron. Wedi cyrhaedd Soar, dechreuwyd y gwasanaeth yn Saesoneg gan y Parch L James, Bryn- banc, a phregethwyd gan y Parch W. Thomas, Whit- land, oddiar loan xiii. 7, Y peth yr wyf fi yn ei wneuthur, ni wyddost ti yr awrhon; eithr ti a gei wybod ar ol hyn." Sylwodd— 1. Yr hyn sydd yn ddealladwy i ni yn ngwneuthur. iadau penarglwy ddiaethol Duw. 2. Yr hyn sydd yn annealladwy i ni yn ngwneu- ihuriadau penarglwyddiaethol Duw. 3. Y dadguddiad sicrhgir ar y dirgelion hyn- Y n rhanol yn y byd hwn, ac yn gyflawn yn y dyfodol. Yr oedd y sylwadau yn bwrpasol iawn, ac yr oedd y lie yn foddfa o ddagrau tua diwodd y bregeth pan wnaeth Mr Thomas sylwadan ar ffyddlondeb yr ym- adawedi?, yn nghyda'r golled gyffredinol deimlir ar ei ot yn yr eglwys, yn ei gynghorion a'i weddiau, yn nghyda'i weithgarwch. Terfynwyd v gwasanaeth yn y capel trwy weddi gan y Parch J. H. Miles (B.), Whitland. Ar Ian y bedd anerchwyd y dorf gan y Parch R. Morgan, St. Clears, yn Saesoneg, a'r Parch D. C. Jones, Caerfyrddin, yn Gymraeg, yr hwn hefyd a we !d'iodd. Yna yr oedd yn rhaid troi eineefnau ar ein hanwyl frawd dros en yd, mewn gwir a dyogel obaith y daw yn rhydd o garchar y'bedd yn y dydd hwnw pan y Bydd dorau beddau y byd Ar un gair yn agoryd." Ar ganad yr arch yr oedd a ganlyn John Thomas, born March 10th, 1841, died July 16th, 1883." Felly yr oedd yn 42 mlwydd oed, ac wedi bod yn aelod diar- gyhoedd am 26 mlynedd, ac yn ddiacon am 10 mlyn- edd, yn nghydag ysgrifenydd yr eglwys. Heblaw y gweinidogion a enwyd, gwelsom hefyd y Parchn J. Williams, Carfan D. R. Davies, Rhydy- ceisiaid; D. E. Williams, Henllan; W. A. Griffiths, Narberth D. G. Davies (M.C.), a Richards (M.C.), Whitland; E. Rowlands (E.), Whitland; a T. Davies (E.), Llangan. Gwelsom hefyd Mr J. Beynon, Y.H., Trewern, yn yr angladd. Methodd y Parch Proff. Morgan, Caerfyrddin, a'r Parch E. Lewis, Brynberian, ddyfod, y naill oddicartref, a't Hall yn afiach. Y mae cydymdeimlad cyffredinol yn cael ei ddangos i Mrs Thomas a'i phedwar plentyn, o'r palas i'r bwthyn. Derbyniodd ddydd yr angladd lythyr o gydymdeimlad oddiwrth Mr W. R. H. Powell, A.S., yr hwn sydd yn y Brifddinas, onide yn ddiau buasai yn hebrwng gwedd- illion marwol ei gyfaill hoff i'r bedd. Bydd yn golled fawr i eglwys y TabernacI, yn nghydag i Ysgol Sab- bothol Soar. Gobeithio y bydd marwolaeth y gwr mawr hwn yn Israel symbyln torf ohonom i fod yn fwy ymdrechgar yn y dyfodol, gan gofio fod Y nos yn dyfod pan na ddichon neb weithio." Gobeithiwn weled cofiant o'n hanwyl frawd yn un o'r misolion yn fnan. Gyfeillion anwyl, Na wylwch fel rhai heb obaith," ond ymdrechwch fyw fel y caffoch oil eto gael cyd- gwrdd â'r rhai sydd wedi blaenu yn nhy ein Tad, heb ymadael mwy. Chwythed yr awel yn dyner dros feddroi gwr Duw, ac na sathrei troed yr anystyriol ar y Ilecyn lie y llecha hyd y boreu hwnw pan ddaw i'r lan ar ddysgiaer wedd ei Brynwr. W. S. «
Y DIWEDDAR MRS. SARAH OLIVER,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y DIWEDDAR MRS. SARAH OLIVER, LLAN- FYNYDD. Bu farw, fel yr hysbyswyd eisoes yn y TYST A'R DYDD, Gorphenaf 5ed, yn 73 mlwydd oed. Mam oedd hi i'r Parchn Henry Oliver, B. A., Casnewydd gynt, yn awr o Bristol; David Oliver, Treffynon a'r Proff Wm. Oliver, M.A., diweddar o Aberhonddu. Bu iddi hi fab arall o'r enw John, yr hwn a adwaenai llawer o'n dar- llenwyr yn dda, a'r hwn ni fuasai yn ol i'r un o'r cri chedyrn" a enwyd pe cawsai fyw; ond tnachludodd ei haul ef tra yr oedd hi eto yn ddydd. Bu farw yn 2!) oed siomodd y ddaear, ac aeth i'r nefoedd yn gynar i lanw ei dysgwyliadau hi am dano. Y mae yr addfwyn a'r talentog John Oliver yn fyw eto yn nghof eigyfoed- ion yn Llanfynydd, ac, er wedi marw, yn llefaru eto wrth luaws yn ei Gerddi Cystudd. Ond nid a'r plant, yn fyw nac yn farw, y mae a fynorn hed lyw, ond a'r fam. Adwaenai ysgrifenydd hyn o gofood yr anwyl fam a'r chwaer hon yn Israel er yn agos i bedair blynedd ar ddeg; ac ymddengys fod ei hadwaen am yr amser hwnw yr un fath a'i hadwaen am y 45 mlynedd diweddaf o'i bywyd, oblezid nid y gornant wyllt na'r afonig raiadrog oedd ei bywyd hi, ond yr afon fawr, ddofn, lefn, lydan, loew, ar wyneb yr hon nis gwelid nemawr ripple crych, er chwythu arni'n fynyeh gan "ystormydd enbyd." I'w gweled a'i chlywed hi rhaid oedd bod yn agos ati, oblegid ni waeddai ac ni ddyrchafai, ac ni pharai glywed ei lief yn yr heol; Corsen ysig nis torai, a Ilia yn mygu nis diffoddai," mwy na Phentywysog a Pherffeithydd ei ffydd. Cawsom ynddi wireddiad amlwg o'r syniad hwnw fod y cymeriad goren yn fynych yn ymddadblygu mewn dystawrwydd dwfn a neillduaeth. Wrth ddy- wedyd felly nid ydym yn awgrymu mai i gylch bychan o'i brodyr a'i chwiorydd crefyddol yr oedd Mrs Oliver yn adnabyddus- Na tybiwn nad oedd neb yn mhlwyf Llanfynydd a'r cylchoedd yr oedd ei henw a'i pherson yn fwy adnabyddus na'r eiddo hi, a hyny am resymau amryw. Bu ei phriod, y diweddar Mr John Oliver, yn gof- restrydd y plwyf am nynyddoedd. Ba hithau, mewn undeb ag ef, ac wedi ei gladdu, yn cadw maelfa fwyd a dillad, &c., gyda'r diwydrwydd, y ddarbodaeth, a'r gonestrwydd sydd yn gweddi i un yn proffesu Crist. Ei phrofedigaeth yn y cysylltidd hwn ydoedd ei thyner- wch tuag at, a'i hymddiried syml yn ei chwsmeriaid, y rhai, gan nas meddent yr un tynerwch cydwybod a hi ei hun, a barent iddi golled yn fynych. Dywedai wrthym mai dyna oedd profedigaeth ei thad hefyd, y diweddar Henry Thomas, Ysw., o Bronyglyn. Mor dyner oedd yntau fel nas gallasai omedd dim, a chy- merwyd arno fantais annheg lawer pryd, er ei golled fawr. Yr oedd tynerwch Mrs Oliver fe welir, gan hyny, yn etifeddiaethol. Ond er hyny llwyddodd i gasglu cryn lawer o dda y byd hwn—digon i roddi yr addysg oren i'w meibion talentog y sonwyd am danynt yn flaenorol; digon hefyd i fyw arno yn ddiofn, y hi a'i hanwyl, unig ferch, a chadw aelwyd lawn, gysurns, i'w meibion pan ymwelent a hi oddiyma ac o draw. Ac ar yr aelwyd, cofier, yn anad un man, y teimlid ei bod yn dywysoges. Yr oedd ei synwyr mawr a bach, common sense, a'i gwybodaeth Ysgrythyrol helaeth, ei dawinyddiaeth bur, ei harafwch, ei phwyll, ei doeth- ineb, dyfnder ei chydymdeimlad, a'i Uetygarwch, a'r cwbl wedi ei sancteiddio gan ras yr Efengyl, yn peri fod swyn yn ei henw, yn gwneyd ei haelwyd yn ganol- bwynt atdyniad i'w chymydogion, ac yn ei gwneyd hi ei hun yn anwylddyn ganddynt ac yn fendith iddynt. Bu dda gan yr ysgrifenydd eistedd dan ei chysgod ddengwaith a mwy. Ffrwyth ei geiriau doeth, cysur- lawn, fu yn felus i'w enau lawer tro. Y mae gan wein- idog yr Efengyl ei dristwch a'i lawenydd perthynol i'w swydd. Nid pawb fedr gydymdeimlo ag ef,hyd yn nod yn yr eglwys neu'r eglwysi dan ei ofal; ond medrai hi. Bu dda genyf fyned ati droion i dori fy nhristwch yn ei haner ac i chwyddo fy llawenydd. Yr oedd y peth ynddi, heblaw y gwrtaith dda gafodd y peth hwnw yn nghymdeithas ei phlant flwyddi maith, ac, uwchlaw, yn nghymdeitbas yr lesu-Ffynon fawr y cydymdeimlad puraf. Hawdd genyf lefain he idyw fel Eliseus am Elias, gyda chyfnewid un gair-" Fy mam, fy mam! cerbyd Israel a'i farchogion." Gwnaf, Tra f'o anadi yn fy ffroenan, Mi a'i galwaf hi fy mam." Teimlo yr wyf fi, a theimlo y mae pawb a'i hadwaenai hi, fod eymeriad a nerth neillduol ynddo wedi ein gad- ael-nerth yn y gymydogaeth, nerth yn yr eglwys, a nerth yn ei thentu. Pan yn ei harch, ac yn edrych arni ein dau-ar ei gwyneb gwelw, curiedig gan gystudd maith a thrwm- dywedai ei hanwyl fab, y Parch David Oliver, Tre- ffynon, wrthyf, a dagrau gloewon hiraeth gwir yn treiglo dros ei ruddiau, 0 yr wyf yn fwy dyledus iddi am yr hyn ydwyf nag i neb, nag i neb-" Yr oedd ganddi gyfansoddiad naturiol cryf, yr hwn nid arbedodd mewn gofal dibaid a hunan-aberthol am ei theulu lluosog, a hyny mewn amgylchiadau o gystudd teuluaidd ami a blin, fuasai yn llethu corff gwanach na'r eiddo hi. Ond daearol dy oedd ganddi er hyny. Deng mis yn ol ymosodwyd arni gan y gwyneg-an- effaith spinal affection. Cawsom yn ystod ei chystudd maith fynych gytleusdra i'w gwylied yn disgyn yn u. raddol yn nglyn cysgod angen." Tra yn iach ei hoff waith hi a'i hanwyl ferch ydoedd darllen Llyfr y llyfrau bob yn ail adnod-yr Hen Destament yn yr hwyr, a'r Newydd yn y boreu, gyda chysondeb difeth. Yn ei chystudd methai ddarllen ei hun, ond mynai i'w merch ddarllen iddi; gwnai hithau gydag hyfrydwch neill- duol iddi ei hun ac i'w mam. Hyfrydwch, meddwn, nas gall anwyldeb naturiol, y goreu rhwng mam a merch (yr hwn oedd yma) ei fforddio ond y berthynas uwch, burach hono sydd yn bod rhwng plant Duw, ac i barhau byth. Aeth yn fuan yn rhy wanaidd i alia mwynhau darllen y Gair, hyd yn noi a chymdeithas ei chyfeillion mwyaf mynwesol. Daeth arni ragrede-jwyr an^eu—cwsg annaturiol ac anghofrwydd mynych ond pan ddadebrai drachefn hawdd deall fod ei meddwl gyda'r Iesu. Ychydig oriau cyn ei marw gofynai ei mab ieuengaf, y Proff. Oliver, iddi, Pa fodd y teimlwch chwi, mam? A ydych chwi yn ofni ? 0, na," meddai hithau yn hyglyw, 'Dwy' yn ofni dim, DIM. Iesu Grist ddoe a heJdyw yr un, ac yn dragywydd Ond y mae ambell i gwmwl yn codi oblegid Bess {ei merch). Nid ofnai ddim yn mlaen; pryderai yn unig am ei merch dyner,
Family Notices
Hysbysiadau Teulu
Dyfynnu
Rhannu
hen dad duwiol ac anwyl yn Seion, Thomas Cwnig, Dyffryn, Abergwaun. Bu am y rhan flaenaf o'i fywyd yn aelod ffyddlon o eglwys Rhosycaerau, ond wedi symnd i'r Dyffryn, ymunodd ag eglwys y TabernacI, Abergwaun. Yr oedd yn hen gymeriad gwreiddiol iawn, hynod am ei ddywediadan pwynt- iog, ac am ei wresogrwydd a theimlad gyda gwasan- aeth yr Arglwydd. Byddai ganddo rhyw ofyniad pwrpasol yn ngtyn a mater enaid i'w roddi yn ami i rai a gyfarfyddai ar y ffordd, neu a ddenai ato i'r efail, lie y gweithiai fel gof. Yn y gyfeillach a'r cyfarfod gweddi byddai yn llawn gwres; gwreichionai y teimlad allan yn gyhoeddus, fel hawdd gwybod fod yna danllwyth ta fewn. Nid hir y byddai ar ei lin- iau mewn gweddi cyn tynu y nefoedd megys i lawr, a phan y byddai ereill wrthi yn gweddio, hawdd fyddai deall oddiwrth ei ocheneidiau ei fod yntau yn cyd- dynu wrth raffau yr addewidion. Y mae adgofion melns ar ei ol gan bawb a'i hadwaenai. Daeth cy- nulliad da i'w angladd prydnawn y dydd Sadwrn canlynol. Gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch W. M. Davies, y Tabernacl, a'r Parch J. D. Symons (C.M.). Yna aethpwyd a'r corff i fynwent Rhosy- caerau, pryd y gwasanaethwyd yno gan yr Hybarch D. Bateman, ac ar lan y b dd gweddïodd Mr J. Lamb, pregethwr ieuanc gyda'r Methodistiaid. Teimla pawb wrth edrych ar y bedd en bod yn edrych ar fedd gwr Daw. Pregethwyd ei bregeth angladdol y nos Snl canlynol yn y TabernacI gan ei weiniuog, y P-rob W. Morlais Davies, oddiar y testyn ddewis- wyd gan yr ymadawedig, sef Math. xxiv. 44. Mae yma hiraeth ddwys ar ei ol. Mae iddo dri o feibion a dwy o ferched parchus mewn galar ar ei ol. Ysbryd y tad aroso yn amlwg arnynt hwy, a Ilanwer ein heglwysi a mwy o gymeriadau tebyg i'r ymadawedig. Coffadwriaeth y cyfiawn sydd fendigedig.M. S. JONES.—Yn blygeiniol iawn dydd Mawrth, y 17eg cyfisol, Mr Robert Jones, Tynewydd, Chwilog, ar ol pum' diwrnod o gystudd, yn 69 mlwydd oed. Y dydd Gwener canlynol claddwyd yr hyn oedd farwol ohono yn mynwent Capel Helyg. Yr oedd y dorf fawr ddaeth yn nghyd ar yr achlysur yn dangos mai nid dyn cyffredin oedd yn cael ei gladdu y diwrnod hwnw. Gweinyddwyd yn y cyn cychwyn ac wrth y bedd gan y Parch D. S. Jones, Cana, yr hwn sydd wedi derbyn gal wad o Chwilog, ac i ddechreu ei weinidogaeth yno y Sabboth cyntaf o Hydref, ac nid oadd neb mwy awyddus am weled yr adeg hono na'r brawd ymadawedig; ond mor dywyll yw ffyrdd Rhagluniaeth. Canwyd amryw emynau o Chwilog i Capel Helyg. Ar ol claddu ael i'r capel, a chaed yno ychydig o wasanaeth crefyddol. Darllenwyd a gweddïwyd gan Mr S. Roberts, Llanystumdwy, a chaed anerchiadan byrion gan y Parch D. S. Jones, a chan Mri R. Griffith, Fonrcrosses; J. Jones, Tany- fron R. Owen, Frondeg; E. Jones, Plas; ac R. Williams, Tyddynmawr. Cafodd gladdedigaeth barchus iawn, a dangoswyd galar mawr am dano. Y mae aelodau fel Robert Jones yn brin iawn yn ein heglwysi. Yr oedd yn un o werthfawr feibion Seion." Cafodd ei gymhwyso at bob rhan o waith y ty. Yr oedd yn gerddor, yn athraw da yn yr Ysgol Sabbothol, yn holwr, ac yn atebwr rhagorol, pan y byddai arall yn holi; yr oedd yn weddiwr trefnus a gafaelgar iawn, ac ni ddeuai byth i'r gyfeillach heb fod gan 'do ddigon i'w ddyweyd pan elwid arno. Yr oedd yn un o'r rhai parotaf i gydweithio gyda holl symudiadau ei eglwys a'i Enwad. Ba farw mewn ffydd. Heddwch i'w Iweh.-Hen Gyfaillj MALIPHANT.-Nos Lun, Gorphenaf 23ain, Anne, merch bynaf Mr Elias Maliphant, 3, Dynevor- street, Merthyr Tydfil. Bu yn nychu am rai misoedd, ac yn mhell cyn haner dydd teimlai awydd gorphwys oddiwrth ei blinderau-nid oedd ond 22 mlwydd oed. Ymaelododd yn foreu yn eglwys Salem (o'r hon eglwys y mae ei thad yn ddiacon parchus), a ba yn ffyddlon iawn gyda'r holl gyfarfodydd, yr Ysgol Sab- bothol, a'r ysgol gan cyhyd ag y daliodd ei phabell o glai ei symud o'r naill fan i'r Hall. Nid yn ami y gwelwyd merch ieuanc ymar. weddai bob amser mor weddus a phrydferth a'r chwaer anwyl hon. Lluaws yw y rhai gydym- deimlant a'r teulu trallodus, a'r perthynasau yn eu galar. Daeth torf yn nghyd prydnawn dydd Sadwrn i hebrwng ei gweddillion marwol i'r gladdfa i orphwys yn dawel hyd nes y clyw y Talitha, cwmi" o enau yr Adgyfodiad a'r .Y Bywyd." Yn ngbapel y gladdfa ceisiodd Mr Williams, Salem, arwain meddyliau y galarwyr at y ffrydiau cysurlawn yn y geiriau hyny o eiddo'r Ceidwad, Nid marw hi, eithr cysgu y mae." Dywedodd Mr Jones, Bethesda, ychydig eiriau ar lan y bedd. Gadawsom erchwyn y gwely pridd, gyda dymuniad calon i'r ddaear orphwys yn ysgafn ar yr hon orweddai ynddo, oblegid cysgu y mae.Galarwr.