Y Tyst a'r Dydd

UNDEB YR ANNIBYNWYR CYMREIG 1 i I Yr oeddem wedi bwriadu i'r penderfyniad can- i lynol flaenorl y penderfyniarl welir yn tudalen 1 lOfed; rhywfodd gadawyd y ddau allan yr wythnos | ddiweddaf. | "Pod diolchgarwch gwresocaf y cyfarfod yn cael ei gyflwyno i'r Parchn R. Rowlands, Bethes-1 da, a E. A. Jones, Castellnewydd-Emlyn, am eu 8 pregetbau rhagorol; i'r Parchn E. O wen, Clydach; ? 'J'. Roberts, Wyddgrug a L. Jones, Ty'nycoed, j| am eu papyrati gwerthfawr; ac i'r Parchn J. |? Davies, Taihirion, am lywyddu yn y 'Gyfeillach, a| D. Jones, B.A., Abertawy, am iywyddu yn y i Pwyllgorau am y flwyddyn."

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETHI Y PARCH ISAAC JONES, DEENE WYDD. j Yn marwolaeth sydyn ac annysgwyliadwy y I,: gweinidog oedranns a rhagorol uchod, collasom un o'r gwyliedyddion ffyddlonaf ar furiau Seion tÝ y > Daeth y diwedd yn ddisymwth anarferol. Yr I oedd yn ddyn cryf iawn, ac o gyfansoddiad I a rn a rhyfeddol o iachus, lieb arwyddion fod y d redd yn agosau, er ei fod wedi hen dreulio | y deng mlynedd a thriugain, ac mor debyg ag lieb yn arfordir iach Morganwg o fod yn meddu y cryfder gofynol i gyrhaedd y pedwar ugaiii mlynedd. Ychydig wythnosau yn ol yr oodd jjyn gweddio yn nodedig o ddvrys ac effeithiol ynjj 3 angladd ei gymydog, y Parch G. Jones, Elim.l | Bythefnos yn o'l yr oedd yn Nghyfarfod Chwar-1 Iterol ei Gyfundeb yn Nghwmafon, pan neilltuidl 1 y Parch H. Kees i'w waith Cenadol, ac y preg-f |ethai yn chwarcus a thoddedig ar Iesu a wyl-| jj odd." Y Sabboth olaf y bu ar y ddaear, preg-1 £ ethodd y boreu ar Am hyny byddwcli clrwithau I | barod, canys yn yr awr ni thybioch y daw Mab 1 jj y dyn ac ar y diwedd dywedodd wrth yl | gyDulleidfa, "Mi bregethafy Sabboth nesaf ynl i well nag erioed A gwir fu y peth Canys I bu farw nos Sadwrn canlynol yn sydyn, er galar | cyffredinol i'w gymydogion oil. Prydnawn ddydd Ian cafodd ffit, yr hon a'i hanalluogodd i symud Haw na throed, ac a'i rhwystrodd i lef- j aru ond ychydig. Dywedai wrth ei nith dyner, Miss Morgan, "Na theimlai ddim poen." | Boreu ddydd Mercher, Awst 29ain, cludwyd j ei gorff mewn clorgerbyd i Orsaf y Pyle, yn caet ei ganlyn gan dyrfa fawr, ag ystyried iddynt gychwyn am saith o'r gloch. Yn eu mysg yr ocdd y Parchn W. G. Evans, Coity; | W. S. Davies, Llwydcoed D. Williams, Etim E. Davies, AbercynfBg M. C. Morris, Ton; | J. Walker, Porthcawl; T. Davies, Tynewydd; W. Williams (T.C.) a D. Thomas (T.C.). Porthcawl. Cyn cychwyn o'r ty darllenwyd 1 rhanau o'r Ysgrythyr, a gweddiwyd gan y | Parch J. B. Jones, Aberhonddu, yr hwn a ddy- | wedodd ychydig am ei adnabyddiaeth gyson o'r I ymadawedig am agos i ddeugain mlynedd. S Dygai y dystiqlaeth gryfaf i'w grefyddolder, ei ffyddlondcb, a'i scrchogrwydd. Gwas da iawn | i Grist a'r cglwys fu am dymhor maith, a tliru- | eni fod amseriad y claddedigaeth mor anghyf- leus i'w frodyr yn y weinidogaeth ddangos eu | dwfn serch ato a'u hiraeth o'i golli drwy fod yn | bresenol ar yr achlysur. Cyrhacddodd y cyn- hebrwng fynwent Ilhydybont yn y prydnawn, a jj dodwyd y corff i orphwys yn ymyl llwch ei briod hoff a'i blaenasai Hydref, 1871. | Ganwyd y Parch Isaac Jones yn ardal Tal- | ybont, ac yr oedd yn gefnder i'r Parch J, Owen, I Llancgryn. Am ychydig amser cafodd freint- iau addysg yn Hanover, yr un amser a'r Parchn | j N. Stephen, J. Davies, a J. D. Williams, Caer- Idydd. Ordeiniwyd ef yn 1845 yn Ngharmel, iLlansadwrn am dymhor pan yn weinidog yno, 1 Icadwai ysgol ddyddiol ynPantllyn, Llanybyther, | faneddle Jones, Llangollen," gynt, a'r Parchl D. Williams, Kliydybont, yn awr, Symudodd Hydref, 1854, i Drcnewydd, a chyflawnodd ei i i weinidogaeth yma yn ddiwyd, diargyhoedd, a | didderbynwyneb. Nid llawer o lwyddiant a I fwelodd ar ei lafur. Bu iddo fel Harwd i j Williams o'r Wcrn. Carem wcled y dyn a| sfedrai wneyd diwygiad yn mhlith preswylwyrl jglan y mor hyn. Oherwydd amryfal achosion ] mae yn ddigon i dori calon unrhyw weinidog a | jfeddylio ymsefydlu yn y lie hwn. Gobeithio yl daw ty mlior tynerach ynddo 3m fuan. Bu yr | achos Seisonig yn Mhorthcawl yn pwyso yn| jdrwm ar ei feddwl a'i logell. Talodd ei hun am| amryw flynyddoedd jEll 0 log am ddyled yr addoldy hwnw, a bu farw heb gael ceiniogl lohonynt yn ol. Yr oodd hyny yn brawf diym- ¡ wad o'i gariad cryf at achos y Gwaredwr. | jGollyngasai rai o'i aelodau goreu i sefydlu yr|? 'eglwys Seisonig yn y lie hwnw. Bu fyw ar if Igyflog druenus 0 isel drwy ei arosiad maith ynp y lie. Yn sicr, ni chafodd ci dalu am ei lafur r lyma. Yn ei weithred y cafodd ddedwyddwch,' lac nid am ei weithred. Ni fu gwr mwy diwen-j iwyn na diddichell nag ef erioed hoflPai hedd-sj jwch a chydweithrediad a'i holl enaid, a diau eip fod wedi cyrhaedd y wlad sydd yn llawn 'o'rl jysbryd hyfryd hyny. Bellach, gan hyny, gwynfe ei fyd. Teimlwn yn hollol sicr y gellir dileu s| vr os, mor bell ag y mae a fyno ag ef, allan o'r I penill ganwyd yn Ngorsaf y Pil, pan ddysgwy Iill y gerb-ydres i) Os (?welir fi, bfchadur, | Ryw cidyrid ar ben fy nhaitb, I Rhyfeddol fydd y c»nn I A ne ^ydd fydd yr iaifch, &c-

| MERTHYR TYDFIL. i Eglwys Ynysgau.—Mae yr eglwys hon yn nghanol y gwaith o osod i fyny esgynlawr I hardd yn lie y pwlpud. Achwynid gan y rhm i amlaf o bregethwyr fod y pwlpud yn rhy uchel | i siarad yn gysurus oddiarno. Gosodir yr i esgynlawr presenol gryn dipyn yn is, a chredwn, | pan y gorphenir ef, y bydd yn dlws a phryd- i ferth dros ben. Mae yna welliantau pwysig ereill yn cael eu gwneyd hefyd, megys cauad y ddwy ffenestr oedd bob tu i'r pwlpud, a I cementio y capel tuallan. Da genym grybwyll I fod yr achos yn gwisgo agwedd lewyrchus o 3 dan weinidogaeth Mr Hough. | Eglwys Bethesda.—Mae y Parch D. C. Jones, S gweinidog llwyddianus yr eglwys lion, newydd fod yn mwynhau ei fis gwyliau, ac yn ei | absenoldeb penderfynodd y frawdoliaeth i godi | punt y mis yn ei gyflog. Yn ddiau mae yr | eglwys i'w chanmol am y weithred, ac mae Mr | Jones yn haeddianol o'r ychwanegiad. Y rheol | yw cynyg ychwanegiad i wcinidog pan fyddo I wedi cael galwad i symud, er mwyn ceisio ci | gadw ond dyma cithriad-yr eglwys yn I ychwanegu y gyflog heb yr un cais oddiwrth y 1 gweinidog, na son ei fod wedi cael ga) wad i I ymadael. Mae gweithred fel hon yn haeddu ei chanmol a'i hefelychu. 1 Egliuys Soar.—Mae y frawdoliaeth jrma wedi I penderfynu gwneyd cyfnewidiadau pwysig yn y 1 capel. Dadwneir yr holl adeilad oddifewn i lawr ac i fyny, fel na fydd dim yn sefyll ond y muriau, a gwneir pobpeth o newydd. Mae y cynlluniau wedi eu gwneyd a'u cymeradwyo, a bwricdid unwaith gychwyn heb yrndroi; ond gan fod y tymhor wedi rhedeg dipyn yn mhell, y tebygolrwydd yw na chychwynir y gwaith cyn dechreu y gwanwyn nesaf. Mac yn dda genym grybwyll fod y Parch John Thomas yn llenwieile yn rhagorol fel gweinidog yn Soar, a | golwg lcwyrchus ar yr achos yn y lie. | Ymwelydd Anrhydeddus.—Mae M. Gaidoz, I Proffeswr Llenydd'iaeth Geltaidd yn Athrofa | Paris, a Golygydd y Revue Cellique, ar ym- iweliad a'n tref yn bresenol. Erys gyda Mr iLlywarch Reynolds, B.A., ysgolor Cymraeg o Iraddnchel, a mab i'r bardd henafol Nathan Dyfed. Bwriada M. Gaidoz aros yn y gym- ydogaeth am rai wythnosau er perffeithio ei I hun yn iaith y Cymry. Deallwn ei fod yn dderbynydd ac yn ddarllenwr rheolaidd o'n chwarterolion a rhai o'n misolion. Yr oedd yn dderbynydd cyson o'r Beirniad, ac yn teimlo yn ofidus am nad yw yn dyfod allan yn bresenol. Addawa iddo ei hun gryn lawer o bleser y ISabbothau dyfodol trwy fod yn wrandawr yn ngwahanol gapeli Cymreig y dref.

1 TREFOR, LLANGOLLEN. Dydd Sadwru a dydd Sul, Awst y 25ain a'r 26ain, cynaliodd 1 eglwys Annibynol Trefor gyfarfodydd agoriadol ei chapel newydd. Gwasanaethwyd ar yr ach- lysur gan y Parch n. Roberts, Rhos; a.'r Parch |E. Cclynydd Mason, Penycoed. Cafwyd tvwydd |tra dymunol, a chynulleidfaoedd anghyffredin o I fawr. Yr oedd y cynulliad am ddau o'r gloch fyn llawer mwy nag a gynwysai y capel, a gorfu i I lawer avos allan trwy yr oedfa, pryd y pregeth- 1, wyd gan Mr Mason yn unig. Cawsom gyfarfod a |hir gofir genym, ac yr oedd yn atnlwg fod y | g-weinidogion a'r gynulleidfa dan ddyianwad yr |YsbrydGlan. Mae Mr Roberts yn adnabyddus ser's blynyddau fel piegethwr tra chymeradwy, 10nd dyma y tro cyntaf i ni gael y fraint o wran- daw Mr Mason. Mae Trefor yu awr yn gapel jprydferth a chynwysfawr iawn, ac yn aros yn un o r lleoedd mwyaf dymunol yn Nghymru, ar Z, j eglwys yn gwisgo agwedd. tra dymunol yn mhob ^ystyr. Gobeithiwn gael gweled lJawer 0 efifaith y 1 cyfarfod rhagorol dan sylw yn y dyfodol.—Tre• forydd. DINAS.—Nos Lun, Awst 27aiu, bu y Parch T. 'P. Evans, Pontarddulais, yn darlithio ar "Bod iyn Briod," yn y lie uchod. Cadeiriwyd gan Mr D. W. Davies, Ffrwd Villa, Tonypandy. Mae y Iddarlith yn un ddyddoiol fie adeiladol dros ben. Eled pob un sydd yn bwriadu priodi, yn gystal a'r rh -,Li ydynt wedi mynod i'r sofyllfa hono i wrando Mr Evan", paa gallon! gyiieusdra. Z,

yn greulondeb, heb son am anhegwch, fod Ffrainc yn ymyraeth a hi, ac yn aflonyddup ar ei heddwch a da genym ddeall fod rhyw|. arwyddion ei bod yn ymbwyllo, ac yn| gogwyddo at dynu ei thraed ati, er nad oesl genym fawr o hyder nad cilio yn ol y mae 1 ddysgwyl amser cyfaddas i wneyd yraosod-g iad mwy cyffredinol. Mae wedi ei ofyn lawer gwaith, pa betb a l ddylai Lloegr ei wneyd yn yr argyfwno-^ presenol ? a cheir llawer yn barod i feio Mrg GLADSTONE a'i Weinyddiaetb na buasentf wedi cymeryd cwrs mwy clir a phenderfyn-1 ol. Ond doeth ydyw bod yn ochelgar, rbag | rhoddi barn ehud ar y mater. Mae Iarll| GRANVILLE a Mr GLADSTONE mewn oyfle i wybod yr boll amgylchiadau yn Ilawer gwell na'r rbai sydd yn barod i osod barn f frysiog ar eu gweithrediadau a diau | genym eu bod yn teimlo llawn cymaint dross Madagascar, a thros anrhydedd Lloegr, a'r rhai a fynai i ni ruthro ar unwaitb i ryfel o'ul plaid; ac y mae arwyddion eisoes eu bod wedi gwneyd y peth goreu a ellid o dan yr amgylchiadau. Mae heddwch rhyngom a Ffrainc yn bwysig i'w sicrhau, ac nid yw yn deg dal Llywodraeth Ffrainc yn gyfrifol hyd yn nod am bob peth a wna ei swyddogion mewn gwledydd pellenig, o leiaf, beb aros i gael gweled pa eglurhad sydd ganddynt i'w roddi. Nid oes un ddadi nad oedd carchar- iad Mr SHAW yn weitbred hollol anheg, ac y mae wedi cynyrchu anfoddlonrwydd cy- ffredinol; ac or ei fod yn awr wedi ei rydd i hau, y mae yn deg iddo gael ei ad-dalu am y sarhad a wnaed arno, a'r golled iddo. Yr ydym yn hyderus y cliria yr awyr. Credwn nad yn ofer yr it yr boll wedd'iau a offrymwyd. Mae calonau breninoedd a llywodraethwyr yn llaw yr ARGLWYDD a phan y petrusir yn nghylch dwyn y cledd, a galw y byddinoedd i'r maes, nid rhaid j petruso galw ar DDUW yn lew, oblegid y i mae ganddo lawer o ffyrdd i ddwyn ei. amcanion i ben. Arglwyddiaeth ac ofn sydd gydag Ef, ac y mae Efe yn gwneuthur 1 heddwch yn ei uchelfanau."