Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

CYMDEITHASFA Y M ETHODISTI…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

CYMDEITHASFA Y M ETHODISTI AID YN SIR FYNWY A'R PARCH EVAN EVANS, GYNT 0 NANTYGLO. At Olygwyr Y Tyst a'r Dycld. FONBDDXGION,— Byddaf ddiolchgar am le yn eich newyddiadur i'r sylwadau a ganlyn. Gwelais sylw yn un o'r newyddiaduron yr haf diweddaf i'r perwyl fod y Gymdeithasfa yn sir Fynwy wedi rbokii rhyddhad neu ollynjdod i'r Parch E. Evans, gynt o Nantyglo, wedi iddo fod yn pwyso ar en gwynt am lawer o flynyddoedd. Can fy mod yn gwybod ei fod yn arfer anfon protest i'r Gymdeithasfa yn fynyeh, os r.ad yn flynyddol, ac nad oedd wedi amlygu ei fod wedi clywed am y rhyddhad crybwylledig, anfonais ato yn mhen mis neu ddau i ofyn a oedd. wedi Mel rhyw atebiad o Sasiwn Sir Fynwy i'r protest arferai anfon yno. Hysbysais of hefyd o'r hyn oedd wodi cael ei gyhoeddi, ae anfomtis gopi o'r newyddiadur iddo; ond ymddengys nu ddaoth y papyr hwnw byth i'w law-aeth ar gyfrgoll, fel llawer papyr arall a anfonir i, ac o'r Unol Dalaethau. Ond cefais atebiad i'm gofyniad a'm nrgyhoeddodd fy mod wedi fy ngmnarwain, neu wedi derbyn camargraff gan yr hyn a gyhoeddwyd yn y newyddiadur hwnw. Cofier na welais adroddiad swyddogol mown un newyddiadur o weithrediadau y Gymdeithasfa hono ac er nad wyf wedi fy awdurdodi nac wedi cael na gofyn c-niatad i gyhoeddi yr atebiad a gefais, yr wyf yn ystyricd mai nid anmhriodol ydyw rhoddi cyhoeddnsrwydd iddo, rhag fod ereill wedi caol eu catnarwain, nen wedi derbyn camargraff oddiwrth yr hyn a gyhoeddwyd. Yn ei atebiad, mai nid cais am adferiad" arferai anfon i'r Gymdeithasfa, ond protest yn en herbyn am cu bod yn myned a'u rhodd at yr allor a chan eu brawd both yn eu herbyn." Ar ol cael y brotest yn 1883, g-wnacth y Gymdeithasfa y penderfyniad canlynol Yn wyneb derbyn llythyr eto oddiwrth y Parch E. Evans, gynt o Nantyglo, dymuna y Gym- deithasfa hysbysu nas gall gymeryd yr achos y cwyna o'i herwydd i ystyriaeth o gwbl, gau fod agos yr oil o'r pcrsonan y bu yr ymdrafodaeth rhyngddo ef a hwy wedi marw ond gan fod Mr Evans yn awr yn llafurio yn America, ac yn dwyn cyroeriad difrycheulyd y mae yn dda, gan y Gymdeithasfa, ei fod yn cael derbyniad rhydd i eglwysi a cbynadleddau y Methodistiaid yn y wlad hono, a dymuna iddo heddweh a phrydnawddydd teg i oiphen ei yrfa." Anfonwyd yr uchod gan y Parch T. Levi i'r Parch D. Harries, Chicago, i'w anfon iddo. Mac yr atebiad yn fy hysbysu hefyd nad yw wedi ymaelodi yn y Presbytery, ond ei fod yn parhau yn aelod o Gymanfa yr Annibynwvr yn Ohio, ond y mac yn arfer pregethu i gynulleidfaoedd Cymreig o Fethodistiaid ac enwadan ereill, yr hyn sydd yn arferiad cyftredin yn y wiad hono. Yn ddiweddar, derbyniais lythyr arall oddiwrtho, a chydag ef oileb (copy) o'r brotest a anfonodd i'r Gymdeithasfa eleni. Gan mai llythyr at gymdeithasfa o bobl, nea gorff o grefyddwyr, ydyw, nid wyf yn ystyricd fy mod yn bradychu cyfrinach wrth ei gyhoeddi, eithr, yn hytrach, tybiaf y dylid roddi pob cyhoeddusrwydd iddo, er mwyn rhoddi cyfle i'r wlad yn gytfredinol wybod pa fodd y mae pethau yn sefyll rhwng Mr Evans—yr hwn sydd yn awr yn batriarch 80 oed, a'r hwn fa gynt yn boblogaidd ac adriabyddus trwy Gymru oil, ac sydd felly eto yn aroryw o dalaethau A merica-a Chymdeithasfa, y Methodistiaid. Anfonwyd y brotest eleni at y Parchn W. Howells, Athraw Trefecca, a T. Levi, Aberystwyth, gyda dyrr-uniad arnynt ei wneyd yn hysbys i'r Gymdeithasfa. Wele gopi o'r an a anfonwyd y fiwyddyn lion, a lied debyg i hwn yr arfcrent fod yn wastadol. Cnrt:s, Claik Co., Arkansas, Mehefin 25ain, 1883. "nARCH. SYR.—Dymunaf eich hynawsedd i osod a ganlyn ger oieh bron, a deisyf arnoch sylwi arr:o, a'i wneyd yn hysbys i'r Gymdeithasfa. "Byddwn yn anffyddlon tuag at Dduw pe rhoddwn heibio dystio Fed y Corff yn myned d'u rhodd at yr allor a chan cu brawd leth yn cu herbyn,' tra byddo y ddedfryd basiwyd yn Nghymdeithasfa Llanelli, Erycheiniog, yn Hydref, 1845, yn aros heb ei ehyd- nabod wedi ei ddedfrydu yn angbyfreithion, gan mai ar dystiolaeth aelynion i mi, mewn committco heb yn wybod i mj, ei llnniwyd, ac na chefais erioed un cynyg ar gyflo i gael fy ngyhuddwyr i'm gwyneb ac am- ddiffyn fy hun. Gwir i'r Gymdeithasfa er's ychydig amser benderfynu, ac anfon hyny i ofal un o'i gwein- idogion yn y wlad hon, Ei bod yn dda ganddi fy mod yn cael gvvreso i gapeli a chynadleddan y Corff yn y yn cael gwrcso i gapeli a chynad Jeddau y Corff yn y wlad hon, a'i bod yn dyrauno heddweh a phrydna,"n- ddydd teg i mi yn fy henaint; ond nid oadd pender- fyniad felly yn datgan anghyfreithlondeb pasio dedfryd ar frawd ar dystiolaeth ei clynion yn ei gefn, a gwrthod cyfle iddo eu cael i'w wyneb a chad amddiffyn ei hun. Yr oedd y ddedfryd yn cael aros fel un gyfreithlon, ond fod 'y gosb yn cael ei thyneru. Yr oadd yn debysr i ddyweyd wrth y brawd noeth a nowynog, Eweh mewn heddweh, ymdwymnwch ac ymddi:>onwch, ac heb roddi iddo angenrheidiau y corff"—(ago ii. 1G. Yr oedd yn Cj nwys ymadrodd brawdol, ond yr oedd y peth oedd yn boenus yn cael aros. Fan mac'r llys gwladol yn cael eu camarwain i alltudio rhai yn anheg, wedi y dcdllont hyny, rnaent yn eu cyrchn adref, ac yn rhoi awrn da o arian iddyufc i ail ddechreu eu aefyllfa, mesys y gwnaed i llabron, ac Emms, ac ereill. Maent yu ddigon onest i gydnahod iddynt gaolea ca'Ravwain. A yw y Corff yn rhy falch i hyny ? Mae y meddwon, a'r rhegwvj a'r halogwyr Sabboth, yn goddef genym, oddieithr ambell un caletach na'l' cyUredit), i ddyweyd wrthynt am eu beiau heb ddangos yr ysbryd dial mae y Corff yn ddangos. Pa mor ami y bit rhai o safle uchel yn y Corff yn dyweyd wrthyf yn gyfrinachol, Pe baech chwi yn dy fod i ymofyn eich lie yn dawel heb feio y Corff, byddai yn dda gan bawb eich gweled, ac ni ddywedai neb ddim yu erbyn i chwi fod yn mhobpeth fel cynt.' Ond a fyddwn yn onest dros Dduw pe gwnawn felly F Oni-J yw y bai yn aros tra na chydnebydd y Corif iddynt mown byrbwylldra basio dedfryd mown dull ag yr oedd yn annichon iddynt wybod pa un a oeddwn wedi gwneyd rhywbeth yn galw am hyny ai nad oeddwn, a bod hyny yn anghyfreithion P Byddwn felly yn rhoddi i'r Corff yr ymostynariad sydd ddyledus i Dduw yn nnig, sef cydnabod mown gweithred ei fod uwchlaw rhoddi cyfrif am ei weithredoedd (Job xxxiii. 13). Mown perthynas i'r ddedfryd, tra yr wyf fi yn dyweyd Dieuog, y peth all y Corff yn gyfiawn ddyweyd yw Ignoramus, ac y mae mynu sofyll at ddedfryd a basiwyd felly yn ormes; ac yn groes i egwyddor Cristion>aeth. Gwir mai mewn byrbwylldra y gwnaeth y Gym- deithasfa folly trwy dderbyn dedfryd ysgrifenodig o gommittee nad oeJd wedi ei awdurdodi i drin dim ar fy achos i, a darllen yr ysgrif hono y peth diweddaf yn nghvnadledd dydd olaf y Gymdeithasfa, a dyweyd nad oeddwn i gael dyweyd dim drosof fy hun, a therfynu y gynadledd yn ddiocd. Er fy mod yno, nis gwyddwn ddim am yr ymdrin nes clywed darllen y papyr. Yr oedd fy ngelynion wedi ymddyddan yn gyfrinachol a'r Pa,relin E. Jones, Aberystwyth, a D. Charles, Caer- fyrddin (a diehon eu b.,d a rhai ereill), ac yr oedd yn y committee chwech, os nid saith, o elynion penderfynol i mi heblaw y gweinidogion oedd wedi cael eu cam- arwain gan ddynion celwyddog. Dichon y tybiweh y gair celwyddog yn rhy gryf, ond gair arfcrol yn mysg annuwiolion am rhai ohonynt cyn hyny ydoedd, cr eu bod yn swyddogion eglwysig. Yr oedd pethau ereill yn aidd iiietvii afrcolaidd mcivn ffurf yn yr hyn wnued, ond Hid wyf erioei wedi da. flen y rhai hyny, ond dadleu yn erbyn yr hyn oedd gam mewn egwyddor, sef barnu wrth dystiolacth djnion celwyddog yn nghefn brawd. "Cofier mai swyddo;ion eglwysig nad oedd arnaf ddim swllt i neb ohonvnt barodd ddyrysu fy amgylch- iadau, ac nid yw yn debyg y gwnelsid hyny oni b^i i mi gael fy nrddo, a rhywrai ereill wedi 011 cadw ar ol. Wedi i mi dros flwyddyn a haner ddilyn y Cyfarfodydd Misol, gan hawlio yinchwiliad, a'm gelyuion trwy haerllngrwydd yn ei vwystro, llwyddais yn Nghyfarfod Misol Llanourwg-, lai na phythefnos cyn Cymdeithasfa Llanelli, i gaol penderfysiiad dros wneyd ymchwiliad. Pan w el odd fy ngwrthwynebwyr hyny, ac yn gwybod y deuai rhyw bethau i'r smlwg trwy hyny, aeth hail ohonynt i'r Gymdeithasfa i lunio cynllun i'm diarddel, ac felly i rwvstro ymchwiliad. Yr wyf bob amser wedi cydnabod mai byrbwylldra fu ar y Gymdeithasfa i wrando arnynt, ond bradwriaeth occld o'a tu hwy. Deader yn eglur nad fy atal i bregethu ddyrysodd fy amgylchiadau, or nad oedd achos gwneyd hyny ond eymerwyd mesurau ereill. Yr wyf yn beio'r Gymdeithasfa am ei bod yn awgrymu yn ei hatobion mogys pc buaswn i yn ceisio ymchwiliad rhyngof a'm gofynwyr, yr hyn ni cheisia's eriofd, or fy mod yn foddlon i hyny hefyd os oedd y Gymdeithasfa yn ewyllysio; ond ymchwiliad i'r pethau nodais uchod, neu ynte ddatk'an fod y ddedfryd yn anghyfreithion. Mae dadleu fod y peth yn hen yn g-yfrwysdra an- heilwng er rnwyn ei ysgoi. Pe buaswn i wedi tewi, ac yn mhen iniser yn ail godi'r peth, buasai rhyw reswm yn hyny; ond gan mai'r Gymdeithasfa oedd yn cymcryd mantais ar uchafiaeth ei gallu i lethu fy ngwyn, mae y ddadl yn anbeg. Os yw y personau wedi newid, 1/1' un yw y llys. Derbyniwyd fi yn aelod cyflawn yn hen gapel Llargeitho yn 1812-71 rolynedd yn ol. Yr wyf yn awr yn fy henaint, fel Samuel (l Sam, xii. 2-5), yn gofyn, A vafwyd rhywbeth o'i lo ynof yr holl amser, oddigerth fod beiddio argyhooddi y Ct)rli, o fai yn drosedd? "Maddoaweh i ini hyn o gam"—2 Cor. xii. 13. Gall hen bobl a'm hadwaeuetit dystio fy mod er yn bleiityn yn flaenllaw gydag adrodd penodau a phynciau, ac wedi hyny fel athraw Ysgol Sabbothol. Wedi rnyned i sir Fynwy, onid L-wy fy llafur i yn wyneb llawer o wrthwynebiad y trefnwyd Ysgolion Sabbothol y sir, ae eu dosbarthwyd i gael cyfarfodydd ysgolion rheolaidd a chyfarfodydd athrawon ? Onid myfi oedd y cyntaf yn Nehau Cymru i ddadleu yn gyhoeddus dros ddirwest P Oni theithiais i bpgethu y biynyddoedd cyntaf heb gael punt o dal am bob can' milldir o deithio, tra yr ydych yn awr yn costi gwyr ienainc mewn coleg, ac yn eu cynal yn anrhydeddus drachefn ? "Mi a aethuin yn ffol wrth ymffroslio; chwychwi a'm gyrasoch "-2 Cor. xii. 11. Mynodd rhai r.ad oedd arnaf ddim swllt i neb ohonynt ddinystrio fy sefyIJfa a'm colledu o aanoedd o bunau, a dinystrio llafur biynyddoedd, a'm taflu gyda thy aid o blant bychnin i dlodi pm nad oedd nebo'm gofynwyr yn ewyllysio hyny. Dywedodd rhai y mylient, os gallont, dynu pob llwybr o fywioliaeth o'm llaw—pan wolwn y plant yn liefain o oisieu bwyd ac heb ddim i'w roi iddynt, y buaswn yn ddigon ystwyth. Cafodd y plant ddiaon, ond nid hob i mi lafurio yn galed. Pe bai y Gymdeithasfa yn foddlon i oilwng eu gafael ar ci hanjfaeUdigaeth, a dadwneyd yr hyn a wnaetn, addefai ei bod wedi cael ei chamarwain i basio dedfryd mewn tywyilwch, a rhodd ai wahoddiad Crist- ionogol i mi ddyfod trosodd i ymweled 4 hi, gan fod fy iechyd n'm north i deithio yn cuniaUu. Yr wyf yn awr yn fy henaint yn tystio ger bron Duw yn Nghrist fo i y Corff yn myned a'u rhodd at yr allor a chan on brawd both yn eu herbyn. Dysgwyiiaf ateb swyd iogol- Yr ciddoch, EVAN EVANS. "O.Y.—CyiMyh odd yr ymddygiad ataf i waith byddinoeld rhyfelgar yn llosgi a dinystrio eiddo er mwyn gotchfygu a dial, ond yn unisr nad yr un offory an oeddynt yn ddefnyddio.—E. E." Dyna brotest v hen batriarch cydwybodol yn erbyn y Gymdeithasfa Fcthodistaidd. Ni cheiaiaf wneyd un ado'ygiad arno, nac ar yr amgylchiadau, ar hyn obryd, ond gadawaf y darllcnydd i dynu y casgliadau a fyno oddiwrtho. Gyda diolch i chwi, Mri Gol., am eich hynawsedd yn caniatau gofod iddo yn eich colofnau. ANNIBYNWR.

Family Notices

Advertising