Y Tyst a'r Dydd

RHYDYBONT A CHAPEL NONI. Bu y ddwy efengyles Gymreig enwoor Misses Davies a Phillips ar ymweliad a'r lleoedd uchod Sabbotb, Awst 19ag. Yr oedd yma ddysgwyliad mawr am danynt drwy yr holl ardaloedd. Cynal- iwyd cyfarfodydd gweddi lluosog a chynes ar hyd yr wythnos flaenorol yn y ddau le i ddymuno am i'r Hwn sydd wedi eu codi a'u donio at ei waith mawr a phwysig eu llwyddo yn ein mysg y Sab- both. Yr oeddynt yn Capel Noni y boreu yn gwrando y Parch D. Williams, y gweinidog, yn traddodi y genadwri gyda nerth mawr oddiar Hosea xi. 8, ac yn cydgofio angeu y groes, a'r dorf fawr mewn dagrau gorfoledd. Am 2 o'r gloch, bu y ddwy efengyles yn anerch y dorf aruthrol gyda nerth a dylanwad anarferol. Yr oedd yno gawod- ydd o ddagrau edifeirwch yn cael eu tywallt gan y gwrandawyr, a chawodydd hefyd o ddagrau llawenydd yn cael eu tywallt gan y saint, a diau fod yno ganoedd yn barod i ddyweyd fel Pedr ar fynydd y gweddnewidiad, Da yw i ni fod yraa." Am 6, drachefn, yr oeddynt yn Rhydybont, ac er mor nerthol a dylanwadol oeddent am 2 yn Noni, rhaid addef eu bod ar dir nwch mewn nerth ac ysbrydolrwydd yn y cyfarfod hwyrol. Yr oedd yr ben gapel eang yn orlawn, ac yr oedd yno dyrfa fawr y tu allan wedi methu cael lie i fewn. Yr oeddym wedi clywed llawer yn adrodd hanes y ddwy chwaer ieuanc hyn, ac wedi darllen hanes eu hymweliadau a'r eglwysi; ond yn wir, yr yd- ym yn rhwym o addef eu bod yn y lleoedd yma wedi codi lawer yn uweh na'n dysgwyliadau. Cynaliwyd cyfeillacli grefyddol ar ol y cyfarfod- ydd cyhoeddns yn y ddau Ie, pryd yr arosodd rhai dychweledigiun newydd yn ein mysg. Nid oes ynom yr ambeuaeth lleiaf nad yw y ddwy chwaer ieuanc hyn wedi eu donio a'u daafon gan yr Arglwydd i faes y cynhauaf mawr. Y mae dwysder eu teimiad, difrifoldeb a thaerineb eu gweddiau, gonestrwydd eu hapeliadau at gyd- wybodau y gwrandawyr, yn nghyda chrefyddolder ou bysbryd a'u hymddyddanion yn y tai y lletyant ynddynt, yn brofion diymwad eu bod yn eiddo i Dduw Israel, ac hefyd eu bod yn cael eu barddel a'u llwyddo ganddo yn mhob man fel y cyfryw. Yr ydym o'n calon yn dymuno iddynt fywyd ac iechyd am flynyddoedd lawer, yn nghyda nerth o'r uchelder, i ddeffro yr eglwysi a'u hadeiladu yn ffydd sancaidd yr Efengyl, ac hefyd i ddychwelyd pechaduriaid wrth y canoedd at Fab Duw. Gwir Edmygyjdd.

LLANGLYDWEN A'R CYLCHOEDD. "Plenydd.Cafodd y cymydogaethau yma eu breintio a dau ymweliad gan y boneddwr a'r dar- lithydd enwog uchod yr wythnosau diweddaf. Traddododd gyfres o ddarlitbiau dros y mudiad dirwestol dan arwydd y Riban Glas yn nghapelau gwabanol enwadau yr ardaloedd yma, sef Glandwr Llwynyrhwrdd, Nebo, Henllan, a Login (B.) y tro cyntaf; ac yn Trelech, Bwlchygroes (M.C), Maenclochog, a Chefnypant, y tro diweddaf. Yin- dyrai y bobl i'w wrandaw o bob cyfeiriad, bu rhai yn ei wrandaw bump neu chwech o weithiau, a chawsant ddarlith newydd ganddo bob tro. Siaradai mewn iaith syml, heb fod yn eithafol o un ocbr, ond gwirioneddau a ffeithiau oedd gan- ddo, a gosodai y rhai hyny mor glir ac amlwg o flaen y gwrandawyr, fel nad oedd modd dywedyd yn eu herbyn. Cadwai y tyrfaoedd i'w wrandaw am yn agos i ddwy awr heb fod neb yn teimlo blinder. Yr oedd ei wybodaeth gyffredinol, a'i allu desgrifiadol, yn gwneyd i'r gwrandawyr wylo a gwenu bob yn ail. Yn sicr efe ydyw Booth Cymru. Mae ei ymweliadau wedi gwneuthur llawer o ddaioni yn y rhanau hyn o'r wlad, drwy godi dirwest yn uwch i'r lan yn meddwl y bobl yn gyffredinol. Taliodd fywyd newydd yn yr hen ddirwestwyr, ac ymunodd llawer o'r newydd a'r mudiad. Gwnaeth rai nodiadau yn Cefnypant am y colofnau yn sefyll," a fyddai yn werth i ath- rawon yr Ysgol Sul a blaenoriaid eglwysi (sydd yn cadw draw o'r cyfarfodydd dirwestol) i'w cofi >, ac i feddwl am danynt eto. Nid oedd neb o'r blaen- oriaid yn bresenol yn rhai o'r lleoedd a nodwyd, or fod y capelau yn orlawn. Mae rbai blaenor- iaid yn yr ardal ymn, hefyd wedi bod yn eithriadau i'w cymydogion yn gyffredin, trwy ddarparu diod feddwol i'r rhai oedd yn en cynorthwyo yn y cyn.. auaf gwair diweddaf, a tbobyg nad acth pawb adref mor sobr ag y daethant. Frodvr, ni ddylai y pcthau hyn fod, "nid yn wingar" ond yn blaenori. mewn gweithredoedd da. Mae ymddyg- iadau fel hyn, nid yn unig yn sefyll ar ffordd Ilwyddiant dirwest, ond yn dadwneyd yr hyn a wnaed eisoes. Gobeithio v eeir diwygiad yn hyn ■-ic y coir diwygiad crefyddol nert-hufyn ganlyno'l i'r diwygiad dirwestol, lei y dytuunai Plenydd" nes gwneyd yr eglwysi yn rhy boeth i oddef pethau fel yna yn y set fawr. Dyfodiad etifedd i'w oed.—Anrhegodd Mr E. S. Protberoe, Y. H., Dolwilym, ei holl denantiaid a gwledd ar ddyfodiad ei fab hynaf i'w oed. Cyf- lwynodd y deiliaid hefyd anrhegion i'r etifedd. Yn yr hwyr cyneuwyd coelcerth fawr o dan er dathlu yr amgylchiad. Anerchwyd y rhai oedd yn bresenol gan Mr B. Davies, Spite, a Mr Lewis Davies, Trefedw. Diamheu fod y boneddwr yn teilyngu canmoliaeth am y gwasanaeth mae wedi ei wneuthur i'r ardal, yn neillduol fel meddyg. Hir oes iddo i wneuthur llawer o ddaioni eto, ac i'w fab ar ei ol i wneyd mwy. Gwnaeth 8yr John Barleycorn ei ymddangosiad ar y maes, ac er fod yna rai oedd yn bur hoff o'i gymdeithas, ac yn ymgrymu hyd y Ilawr er mwynhau ei gymdeithas yn well, methwyd a difa yr holl ddarpariaeth, a gorfu iddynt ddychwelyd tipyn yn ol. Gobeithio na wnaiff ei ymddangosiad mewn amgylcMadau o'r fath byth mwy yn yr ardal yma. Oni ellid defnyddio yr arian mewn ffordd a wnai fwy o les i'r ardal na'r uchod ? Agoriad Eglwys y Llan.-Bydd yn dda efallai gan rai oberwydd hen gysylltiadau, i glywed fod yr hen eglwys uchod wedi ei hadgyweirio a'i phrydferthu yn ddiweddar. Bu mewn cyflwr pur wael am flynyddau. Agorwyd hi yn ffurfiol ar y 24ain cynfisol. Bu yuo esgobion, archddiacon- iaid, olleiriaid, a churadiaid. Ond yr oedd yn eithaf amlwg cyn diwedd y dydd, fod rhai ohonynt wedi en magu ar fronau Ymneillduaeth. Mae y ferch yn well na'r hen fam i godi pregethwyr. NATHAN.

LLANDILO. Yr Ysgolion Sabholhol.—Er bod i fyny ag arfer- iad yr oes, ac i gyfarfod a chwaeth y dosbarth ieu- engaf, y lUac y gwahauol Ysgolion Sabbothol perthynol i'r lie hwn wedi bod yn cael pleser- deithiau i wahanol fanau. Y Methodistiaid Seis- onig, i Gastell Caregcenen ysgol Miss West, i Dwr Paston y Trefnyddion, Bedyddwyr, a'r Annibynwyr, i'r Mumbles yr Eglwyswyr i Allt- yferin a'r Wesleyaid i Gar Taliari: Y mae yr ysgolion oil yn canmol eu bod wedi mwynhau eu hunain yn fawr, ond dditn gwell na phobl Peny- banc, meddcnt hwy, wrth aros gartref, a chael gwledd o do a bara brith, a chwareuau, ar gae perthynol i Mr Thomas, Rovthlwyd, ger llaw y eclpd. Tebyg iuac yr olaf oedd y rhataf, a'r diberygl. Llys yr Ynadon.—Dydd Sadwrn diweddaf, cy- huddwyd tri o filwyr ieuainc o ddarnio blwch ag oedd yn ngorsaf y rbeilffordd, er derbyn rhoddion gwirfoddol at sefydliad y mud a'r byddar yn Abertawy, a lladrata ei gynwysiad. Danfonwyd dau obonynt i'r carchar am ddau fis. Yr oedd y trydydd yn dadleu ei ddiniweidrwydd mewn dagrau, a chafodd drugaredd, gyda rhybudd i fod yn fwy gwyliadwrus o'i gwmni yn y dyfodol. Ymddengys fod rhai degau ohonynt yn cael eu symud o Wrexham i Pembroke Dock, ac iddynt gael yebydig fynydau yn ngorsaf Llandilo i gy- meryd lluniaeth, a'r canlyniad fu ysbeilio y mud a'r byddar o'u pres. Y Gwirfoddolwyr.—Dydd Llun, y 27ain cynfisol, bu 80 o wirfoddolwyr y lie hwn, gydag ereill o dan arolygiad yn Hwlffordd. Un o'r dyddiau canlynol bu cyfarfod arbenig yn y Guild Hall, Caerfyrddin, er cymeryd i ystyriaeth y priodoldeb o godi dwy nea dair byddin newydd o wirfoddol- wyr yn y sir, fel y byddai eu rhif yn nghyd dros 500, ac yna byddai yn myn'd dan yr enw Carmar- thenshire Battalion yn lie 1st Pembrokeshire fel ei gelwir yn bresenol. Siaradodd Arglwydd Dinefwr ac Arglwydd Emlyn, A.S., o blaid y mudiad, a chyfeiriwyd at Castellnewydd-Emlyn a Llanym- ddyfri fel lleoedd i godi byddinoedd newydd. Cymdeithas Amaethyddol sir Gaerfyrddin, — Yr wythnos ddiweddaf, cynaliwyd cyfarfod cliwe'- misol y Gymdeithas yn Llanymddyfri. Fel yr oedd Arglwyddi Dinefwr ac Emlyn yn bwriadu cyd-doithio tuag yno tarawodd y blaenaf ei ben trwy ffenestr y cerbyd, a'r canlyniad fu iddo gael ci archolli yn ddwfn ar ei wyneb. Wedi atal y gwaed aeth ei arglwyddiaeth yn ei ol aty meddyg a gwnaeth Arglwydd Emlyn y ddamwain yn hya- bys yn Llanymddyfri, yn nghanol syndod chwcr- thingar. Ymddeogys fod gweision y rheilffordd wedi glanhau gwydr y cerbyd mor loew, fel y tyb- iodd ei arglwyddiaeth nad oedd yno ddim gwydr o gwbl, nes iddo fyned i edrych allan a'i deimlo. Adferiad Dr Bees, Abertawy. — Nos Sabboth di- weddaf, dangoswyd arwydd o lawenydd gan eglwys y Tabernacl yn adferiad y Doctor, trwy i bawb uno i godi ar eu traed, a gwnaed amryw gyfeiriadau at ei barodrwydd bob amser i wasan- aethu i'r eglwys hon ac eglwysi ereill, yn nghyda'i lafur a'i wasanaeth mawr i'r Enwad. Un o ardal Llandilo ydyw Dr Rees, ac mi fydd yn gysur mawr iddo glywed fod ei barch fel proffwyd yn pafhau yn ei wlad ei hun, ac yn ei ardal enedigol. Bydd- wn yn ei ddysgwyl cyn hir i ardal iach Llandilo i newid awyr. Ivob ABERCENEN.

CWMAFON. Cajoel Seion.—Y mae y capel hwn yn myn'd dan adgyweiriadau pwysig yn bresenol, a bydd y gost yn ddim llai na .£700. Gellir rhestru Seion bell- ach fel hen achos yma y dechreuwyd yr achos Annibynol yn Cwmafon. Ffurfiwyd yr eglwys gyntaf yn nby Howell John, yn ei dy a elwid Marchelau," ac sydd eto yn aros tufewn i gaerau gwaith haiarn yr Express j" yr oedd hyny tua'r flwyddyn 1820. Adeiladwyd y capel cyntaf yn 1822, helaethwyd ac adgyweiriwyd hwnw ddwy- waitb. Fe fydd yr adgyweiriad presenol y pedwer- ydd capel mewn ystyr i'r eglwys hon. Y mae y fechan wedi myned yn fil, a'r wael yn genedl gref." Y mae ffyddlondeb a gweithgarwch wedi nodweddu yr eglwys hon oddiar y decbreu fel mae golwg lewyrchus arni y dyddiau araf a marwaidd byn ar grefydd. Y mae canlyniadan rbagorol wedi dilyn ymdrech yr Ysgol Sul, ac nid oes gwell a mwy o egni yn y Cwtn i wneyd y canu yn effeithiol a dyddorol. Yn ddiweddar neillduwyd un o blant Seion i waith pwysig y Genadaeth, sef y Parch W. H. Rees, Llechryd gynt. Y mac yn parotoi hefyd ar gyfer y wcinidogaeth y ddau frawd Mri D. a J. Morgan, wyrion i'r hen ddincon pare bus Shon Morgan. Nos Sul, Awst 261il1, pregethodd Mr Rees ei bregeth ymadawol. Yr oedd yr ysgol dy cang (yn mba un yr addolant iia yr adgyweirir y capel) yn orlawn. Yr oeddent yno yn cynrychioli pob enwad, ac wedi dyfod o ben uchaf y Cwm hyd Aberafon, a pbrawf hyn fod Mr Rees yn barchus iawn yn ei ardal ened- igol. Yr oedd y dagrau yn treiglo yn gyflym dros bob wyneb pan y ffarwcliai a hwynt, er fod gan- ddo ef a bwytbau obaith o gael cwrdd a'u gilydd ya mhen 12 mlynedd ond cyn pen yr amser hwnw, os ca efe byw, bydd canoedd o'r gynulleidfa fawr oedd yno pryd hyny wedi tewi yn yr angeu. Amddiffyn D\vyfol fyddo drosto ef a'i briod hoff a'i blentyn bach, tra yn myn'd i faes eu llafur, a thra yno, a llwyddiant mawr fyddo ar eu hym- drech cenadol yn mhlith y Chineaid. Gadawodd Mr a Mrs Rees a Cwmafon boreu y Linn canlynol, a daeth llu i ffarwelio a hwynt yn Station'Port Talbot. Gwelsom yn eu plith Mr Morgan Daviep, Parchn Evans, Wern, ac Evans, Abergwili, wedi cwrdd gyda'r Ileill i ddyweyd good by, a Daw yn rhwydd i'w hanwyl ffrynd. UN o'R LLE.