Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Yn mhlith Rhyddfrydwyr sir Aberteifi, y mae cysylltiad yr Eglwys a'r Wladwriaeth yn peri cryn gyffro yn y dyddiau hyn. Ychydig amser yn ol, gwrthododd Mr Pugh yr aelod Seneddol dros y sir, addaw pleidio cynygiad Mr Dillwyn pan ddeuai ger bron Ty y Cyffredin, a pbasiodd y Pwyllgor Canolog benderfyniad i'r perwyl nad oedd neb yn ystyried unrhyw un yn gynrychiol- ydd boddhaol, oni byddai yn barod i gefnogi pob symudiad er perffeithio rhyddid crefyddol drwy y deyrnas. Teimlodd Mr Pugh yn ddwysoherwydd y penderfyniad hwnw, aufonodd y llythyr a gan- lyn at Ysgrifenydd Cymdeithas Ryddfrydig y sir: —" Wedi meddwl yn ofalus uwchben gweithred- iadau y Pwyllgor Canolog yn y cyfarfod dydd Mawrth diweddaf, a'r golygiadau a draethwyd ynddo, yr wyf wedi d'od i'r penderfyniad mai y cwrs priodol i mi ydyw rhoddi i fyny y sedd y meddaf yr anrbydedd o'i llenwi." Felly rhaid i sir Aberteifi edrych allan am gynrychiolydd newydd. Nis gallwn lai na cbanmol Mr Pugh am ei onestrwydd yn y mater. Gallasai ranu y blaid yn y sir, a thrwy hyny agor y drws i Geidwadwr fyned i mewn. Y mae ganddo ef fel pawb ereill, berffaith bawl i goleddu y syniadau a fyno ar bri- odoldeb y cysylltiad rhwng Crefydd a Llywodr- aeth, ond gan fod ei syniadau ef yn gwrthdaro gyda syniadau mwyafrif ei etholwyr, nis gallasai fel boneddwr lai nag ymneillduo o'r gynrych- iolaeth. Nid Mr Pugh yw yr unig un yn Aberteifi sydd wedi teimlo am fod Cynghor y blaid Ryddfrydig yn y sir wedi dadgan yn ffafr Dadgysylltiad. Ymddengys fod Syr M. Lloyd, Barwnig, wedi tramgwyddo yn aruthr. Yr oedd ef yn is-gadeir- ydd y Cynghor Rhyddfrydig, ond dengys y llythyr hwn a anfonodd at yr Ysgrifenydd nad yw yn bwtiadu dal y swydd hono rhagllaw:—"Gwelaf fod penderfyniad wedi ei gario gan y Cynghor i'r perwyl y rhaid i'r aelod dyfodol dros sir Aberteifi fyned i mewn o blaid Dadgysylltiad yr Eglwys. Ar y tir hwn dymunaf rbyddhau fy enw oddiwrtb is-gadeiryddiaeth yr Undeb Rhyddfrydig yn sir Aberteifi, am fy mod yn ystyried y eyfryw bender- fyniad yn anghyfansoddiadol, ac ni bydd i mi gefnogi yr ymgeisydd gyda fy mhleidlais os daw allan dros fesur o gymeriad mor ddialgar a din- ystriol." Wel, wel, dyna hi ar ben ar Ryddfryd- iaeth yn mhlith y Cardies. Colli gwr Bronwydd o fod yn Is-gadeirydd, a cholli ei bleidlais ar ddydd yr etholiad. Yn sicr dylasai y Pwyllgor ystyried cyn pasio penderfyniad mor chwildroadol. Ond hwyrach na bydd colli Syr 1\f: Lloyd ddim yn dryohineb mor alaethus ag a dybia ef, a siomir ni yn fawr os na ddychwelir aelod advanced dros hen sir Ymneillduol Aberteifi er gwaethaf y Barwnig o Bronwydd. Un peth sydd sicr, ni bydd Dad- gysylltiad yr Eglwys ddim un diwrnod yn nghynt nac yn ddiweddarach, pa un bynag a fydd ef o'i blaid neu yn ei erbyn. Digon tebygy bydd "Gwleidyddwr" yn rhoddi ger bron darllenwyr y TYST grynodeb o'r ddadl Seneddol yn ngbylch Dadgysylltu yr Eglwys yn Ysgotland. Yn anuniongyrchol y trodd y mater i fyny, oberwydd yr oedd Mr Dick Peddie wedi bod yn aflwyddianus i gael noson er dwyn ei gynygiad ger bron y Ty. Trodd y mater i fyny yn nglyn a Mesur Mr J. A. Campbell, yr aelod dros Brifysgol Glasgow, i wella deddf y Trethoedd Eglwysig. Yr oedd Me Peddie wedi rhoddi rhybudd o well- iant i'w gynyg ar yr ail ddarlleniad, ond blaenor- wyd ef gan Mr A. Elliot, yr aelod dros swydd Roxburghe. Ychydig o wahaniaeth oedd rhwng y ddau welliant, ond fod un Mr Peddie ychydig yn gryfach a mwy penodol. Dyma y gwelliant a gynygiwyd gan Mr Elliot—"Nad oesunmesur yn foddhaol a fyddo yn darpar i barbau yn mlaen unrhyw gyfundrefn o drethiant gorfodol cyffred- inol er mwyn cynal a chadw i fyny adeiladau eglwysig perthynol i un blaid grefyddol." Siaradwyd o blaid y mesur gan amryw o'r aelodau Seneddol, ac yn eu plith Syr John Hay, Mr A. J. Balfour (nai Ardalydd Salisbury), a Syr Stafford Northcote ac o blaid y gwelliant gan Mr Elliot, Mr Bruce, Mr Peddie, Arglwydd Colin Campbell (mab Due Argyll), a'r Arglwydd Ddadleuydd. Ar l'aniad y 'J'y, pleidleisiodd 103 dros yr ail ddarlleniad, a 160 yn erbyn ac o blaid y gwelliant. Nid oes modd camgymeryd llais y bleidlais. Y mae Ty y Cyffredin wedi datgan yn ddiamwys o blaid perffaith gydraddoldeb crefyddol yn Yfgot- land. NONCON. A
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
GKEEN MOUNTAIN ASTHMA. CUIUS. — Aiifonirtiuiau byelmiuyn rhydd trwy y llyfcliynly am Is Sc.- l'i Aiifonirtiuiau byelmiuyn rhydd trwy y llyfcliynly am Is Sc.- l'i NEWBEltif, a'i l\EtBION, 1, Kiug Edward-street, Lluudaii. Scfydlwyd yii y flwyddya 1746.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Barnodd Mr L. P. Pugh, yr aelod dros Geredigion, yn ddoeth i roddi ei sedd i fyny ar ol yr byn a gymerodd le yn Llanbedr. Anfonodd lythyr at Mr W. Jones, Llwyngroes, Ysgrifenydd y Gymdeithas Ryddfrydig yn y sir, i hysbysu ei fod, ar ol dwys ystyried yr hyn a basiodd yn nghyfarfod Llanbedr, yn barnu mai ei ddyled- swydd ydyw gwaghau y sedd a ddelir ganddo, ond barnai er mwyn cyfieusdra ei etholwyr y byddai yn well iddo wneuthur hyny ar derfyn y Senedd- dymhor eleni. Nid yw ei lythyr yn penderfynu mai yn herwydd Dadgysylltiad y cymerodd y cam hwn. Mae yn bosibl mai yn herwydd y gwrth- wynebolrwydd a ddangoswyd iddo fyned am dymhor i'r India y daeth i'r penderfyniad yma, a gall ei fod yn cj-feirio at y ddau, yn nghyda'r reirniadaeth lem fu ar ei ymddygiad yn gyffredinol. Ond yr oedd yn amlwg wrth benderfyniad diweddaf y cyfarfod, yr hwn a gyfeiriai yn unig at Ddadgysylltiad, mai yn herwydd dystawrwydd Mr Pugh ar y-mater hwnw y teimlai y rhai oedd yn bresenol yr anfoddlonrwydd mwyaf. Digon tebyg pe yr addawsai yn galonog i bleidleisio dros gynygiad Mr Dillwyn, ac y dywedasai yn agored fod ganddo ymrwymiad arall yn yr India nad allai yn rhwydd ei droi o'r neilldu, y cymerasai llais y cyfarfod gyfeiriad hollol wahanol; ond gan iddo ef ddal yn ystyfnig heb wneyd datganiad o gwbl, gadawodd gyfleusdra ardderchog i ddyfod i delerau da a'i etholwyr ddiane o'i afael, ac y mae lie i ofni fod y rhwyg mewn ca,nlyniad yn ormod i'w gyfanu yn fuan. Beth a fydd ar ol hyn y mae yn anhawdd gwybod. Gelwir cyfarfod cyn bir o'r cynrychiolwyr eto, a bydd yn rhaid i hwnw wynebu yr achos yn ei holl gysylltiadau. Ni raid brysio na gwylltio, ac o'r ochr arall nid dyogel yw oedi, a bod yn ddifater. Y mae Mr Vaughan Davies, Tanybwlch, yn ymgeisydd Toriaidd, ac y mae er's tro, ac yn gwneyd ei oreu i droi yr anghydwelediad presenol i'w fantais, ac nis gellir ei feio am byny. Os bydd etholiad yn niwedd y Senedd-dymhor eleni, cymer le yn Medi, a goreu pa gyntaf i'r Rhyddfrydwyr fod &'u hymgeisydd yn barod. Mae Mesur yr Etholfraint yn gwneyd ciffordd yn gyflym drwy Bwyllgor yn Nby y Cyffredin. Deiiddeg adran oedd yn y mesur yn wreiddiol, a gorphenwyd y rhai hyn prydnawn ddydd LInn diweddaf. Yn ychwanegol atynt, cynygir nifer o adranau newyddion. Safai un adran yn enw Mr Woodall, yr aelocf dros Stoke, ac o'r holl adranau newyddion a gynygir, hono yw y bwysicaf o lawer, a hono a fygythiai fod y fwyaf beryglus i'r Weinyddiaeth. Cynygiai Mr Woodall fod merched dibriod a gwragedd gweddwon fyddai yn cadw tai i gael pleidlais yn etholiad aelodau Seneddol. Nid mater newydd yw hwn. Y mae wedi cael ei ddadleu o bryd i bryd yn y Senedd yn ysbaid y ddwy flynedd ar bymtheg ddiweddaf. Hyd yma, nid yw wedi bod yn bwnc plaid, er mai Rhydd- frydwyr sydd wedi bod luosocaf yn ei ffafr. Mae rhai o aelodau y Weinyddiaeth ar achlysuron blaenorol wedi ei gefnogi, ac ofnid yn awr, os nad oedd y Weinyddiaeth yn barod i'w osod yn y Mesur, y cawseut eu gorchfygu mewn pleidlais arno. Traddododd Mr Woodall, yr hwn sydd yn wr galluog a Rhyddfrydwr trwyadl, araeth alluog wrth gynyg yr adran. Cododd Mr Gladstone yn union ar ei ol, a rhoddodd ei droed yn benderfynol a diysgog ar lawr. Ni ddywedodd nemawr yn erbyn y mater ynddo ei bun, ond mynegodd ei fod yn agor maes eang iawn, ac nasrgallesid ar un cyfrif lwytho y mesur a'r baich ychwanegol hwn. Dywedodd yn mhellach, pe llwyddid i gario y bleidlais yn ffafr y cynygiad, yr ymwrthodai y Weinyddiaeth yn gyfangwb] a'r mesur, a myneg- odd hyn gyda'r fath ddifrifwch a phenderfynol- rwydd nad all neb ei wneuthur ond ei hun, a gwyddai pawb beth olvgai. Penderfynwyd tynged yr adran yn ei araeth ef. Yr oeddid yn gobeithio y gadawai Mr Gladstone y cynygiad yn fater agored, ac i bawb bleidleisio yn ol eu hewyllys ond nid felly y bu, ac mewn canlyniad, gwnaeth degau o'r Rhyddfrydwyr eu meddyliau i fyny i gefnogi y Prif Weinidog, gan adael y merched heb bleidlais ar hyn o bryd. Gobiriwyd y ddadl arno y pryd hwnw, ac adnewyddwyd hi ddydd Iau, pryd y siaradodd amryw o bob ocbr yn ddoniol iawn-rhai yn ddifrifol, ac ereill yn bur gellweirus. Aed i bleidlais, a chafwyd dros yr adran, 135 yn erbyn, 271; mwyafrif i'r Llyw- odraeth, 136. Toriaid a Gwyddelod gan mwyaf bleidleisiodd dros yr adran, a nifer gweddol o'r Rhyddfrydwyr. Gorchfygwyd y merched y tro hwn eto, ond y mae eu dydd hwythau yn dyfod. Nis gellir parhau yr anghyfiawnder hwn byth. Teimlad a sentiment gan mwyaf sydd yn erbyn caniatau pleidlais i ferched. Mae yr arguments yr ochr arall. Pwnc o gyfieustra ydoedd i'w ystyried yn awr. Teimla Mr Gladstone fod Mesur Etholfraint mewn digon o berygl heb iddo gael ei lwytho a materion fyddo yn achosion dadl, ac nid oedd y mawr sel a amlygodd y Toriaid ar y mater yn ddim ond prawf o'u hawydd i weled y Llywodr- aeth yn myned yn llongddrylliad. Tybiasant y cawsid nifer digon mawr i osod y Weinyddiaeth mewn lleiafrif, a thrwy hyny gael etholiad cyffredinol; ond yn hyn hefyd y cawsent eu siomi, a bid sicr nid oeddynt yn ol o edliw gwaseidd-dra i gefnogwyr y Prif Weinidog. Bellach, mae ffordd y mesur yn y Ty Cyffredin yn o glir heb i'r annysgwyliadwy droi i fyny, a dysgwylir y bydd cyn pen pythefnos wedi ei anfon i'r Arglwyddi i'w dderbyn, neu i'w wrthod, neu i'w andwyo. Amser yn unig a esbonia beth fydd ei dynged yno, a gall pethau ereill mewn cysylltiadau ereill droi i fyny yn y cyfamser i effeithio rhyw gymaint ar gwrs yr Arglwyddi Toriaidd yn nglyn ag ef. # Mwy peryglus ar hyn o bryd i'r Weinyddiaeth yw sefyllfa yr Aipht na phleidlais y merched na Mesur yr Etholfraint. Nid gwiw celu ein bod mewn crisis mawr yn nglyn A'r Aipht, a bod sefyllfa pethau yn peri pryder mawr i wir gefnogwyr y Weinyddiaeth, ac i bawb sydd yn caru hedd wch. Bwriedir cael cynadledd yn Llundain, neu rywle arall, o wahanol Alluoedd Ewrop er cymeryd i ystyriaeth sefyllfa arianol yr Aipht, a chan fod Ffrainc mewn rhyw ystyr yn dal agosach perthynas a ni ar y mater, mae y Weinyddiaeth mewn ymdrafodaeth A hi yn nghyntaf yn nghylch y materion a ddygir ger bron y gynadledd. Ar ol dyfod i ddealltwriaeth a. Ffrainc, gwneir yr un peth a'r Galluoedd ereill. Cyhoeddwyd yn rhai o'r newyddiaduron yn agos yn ddyddiol bethau fel ffeithiau nad oedd sail iddynt o gwbl. Yr oedd y Pall Mall Gazette yn ddwfn iawn yn y camwedd. Mynegid fod Ffrainc wedi mynu addewid oddiwrth Loegr yr adferid iddi hi eto lawer o lywodraeth yr Aipht, ac er na ddaeth allan gyda Lloegr fel y dylasai i osod y gwrthryfel i lawr, ac mai gwaed ac arian Prydain a brynodd i ni y safle sydd genym yn yr Aipht, eto bod Gweinyddiaeth sigledig a gwan Mr Gladstone wedi ildio y rhan fwyaf a geisiai Ffrainc. Gwnaeth hyn i lawer o aelodau Rhydd- frydig ffyrnigo, yn enwedig y rhai sydd o hyd yn barnu nad yw y Weinyddiaeth yn meddu gwlad- lywiaeth digon ymosodol yn yr Aipht. Nid oes perygl i'r Weinyddiaeth oddiwrth neb ond y rhai a broffesant eu canlyn a'u cefnogi, ac y mae yn mhlith y eyfryw rai a gredant y dylai Lloegr bellach ychwanegu yr Aipht at ei thiriogaethau. Ynfydrwydd o'r mwyaf fyddai hyny, ac arweiniai yn anocheladwy i ryfel na bu ei fath drwy holl Ewrop i gyd. Pe cymerai Lloegr yr Aipht i'w meddiant, delai y Galluoedd ereill yn mlaen i hawlio darpau o Twrci, &c. Hyd yn nod pe ceid yr oil yn heddychol, colled ddirfawr i ni fyddai cael gwlad fel yr Aipht i'n meddiant. Byddai y gost yn fwy na'r enill. Heblaw hyny, pa hawl sydd genym i gymeryd gwlad oddiar ei phobl ? Mae ein cyfrifoldeb ar y mater yma yn ddigon mawr eisoes, heb ychwanegu y camwedd hwn ato. Gresyn mawr oedd i ni erioed fyned yno i osod Arabi Pasha i lawr. Gwelir erbyn hyn fod gan y gwr hwnw achos cyfiawn i'w wrthryfel. Darfu i Mr Henry Richard, ac ychydig ereill, wrthdystio yn erbyn y peth ar y cyntaf, a mawr dda i'w calonau, a phrofa pethau yn bresenol mai hwy oedd yn iawn, aJu bod yn gweled mai i hyn y deuai; ac y mae yn ddiau fod a fyno y bondholders yn bresenol a chyfodi y bwganod sydd ar byn o bryd yn dychrynu 11awer. Y mae nifer mawr yn y wlad hon, a nifer mwy o bosibl yn Ffrainc a rhai gwledydd ereill y Cyfandir, wedi benthyca arian lawer i wlad yr Aipht, y rhai a elwir yn bondholders. Pe cymerai Lloegr feddiant o'r wlad, byddai y dyogelwch mwyaf iddynt am eu harian ond os na wna, y tebygolrwydd yw yr a yr Aipht yn fethdalwr, ac y bydd iddynt hwythau golli yn agos y cwbl. Bernir fod rhai banciau yn Ffrainc, os nad yn y wlad hon hefyd, wedi infesto yn bur helaeth yn yr Aipht, ac ofna. y eyfryw gyfarfod A'u dinystr; ac er mwyn arbed hyny, ceisiant yn mhob modd yru y Weinyddiaeth i ddatgan policy mwy spirited, yr hyn o'i gyfieithu yw, eu bod am i'r wlad hon berchenogi yr Aipht fel ffrwyth y rhyfel a fu rhyngom ag Arabi Pasha. Gresyn fod nifer mor fawr o Ryddfrydwyr proffesedig yn cyfranogi yn