Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
CYFARFOD CHWARTEROL LLEYN…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYFARFOD CHWARTEROL LLEYN AC EIFIONYDD. Cynaliwyd y cyfarfod diweddaf yn Morfa- bychan ar y dyddiau Llun a Mawrth, Mehefin 23ain a'r 24ain. Y Gynadledd am 2 o'r gloch y dydd cyntaf. Daeth nifer dda o frodyr yn nghyd ag ystyried fod y Gymanfa a'r Cyfarfod Chwarterol mor agos i'w gilydd. Cymerwyd y gadair gan y Parch W. B. Marks, Cricieth, y Cadeirydd am y flwyddyn. Decbreuwyd trwy ddarlien a gweddio gan Mr McLean, Porth- madog. Wedi darlieri cofaodion y cyfarfod blaenorol a'u cadarnhau— 1. Penderfynwyd i'r cyfarfod nesaf fod yn Moeltryfan, yn ol y gylchres. 2. Fod pob eglwys sydd yn bwriadu gwneyd cais am gynortbwy o Drysorfa. Jubili y Cy fun deb, i anfoa eu cais i law yr ysgrifenydd, y Parch O. Jones, Pwllheli, cyn neu ar y dydd olaf yn Gorphenaf. 3. Yr Achosion G-weiniaid. Eiu bod yn llawen- hau fel Cynadledd fod yr eglwysi o'r diwedd yn deffro i ant'on eu casgliadau at yr achos teilwng yma; fod y drysorfa ar hyn o bryd mewn sefyllfa addawol. 4. Fod y Gymanfa sirol y tro nesaf i'w ebynal yn Porthmadog. Aed trwy y materion amgylchiadol yn bur rwydd, a throwyd y Gynadledd i ymdrin a phethau mwy ysbrydol crefydd. Siaradwyd ar wahanol agweddau yr achos yn ein mysg yn dda ac i hwrpas gan Mr J. Jones, Braichysaint, Porthmadog; Mr R. Griffith. Fourcrosses; y Parch D. Jones, Capelhelyg. ac ereill. Terfyn. wyd y Gynadledd ddymunol hon trwy weddi gan y Parch T. Jones, Tabor. Swm casgliad yr eglwysi at Drysorfa yr Un- deb ydoedd £2 16s 6c casgliad yr eglwys yn Morrabychan ddydd y cyfarfod, ti Os 7}o cyfanswm, L3 178 l|c. 2
Y MODDION CYHOEDDU3.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y MODDION CYHOEDDU3. Nos Lun, pregethwyd yn Morfabychan gan y Parchn D. S. Jones, Chwilog, a J. C. Jones, Penygroes. Yr un adeg, yn y Borth r Uortihv- madog, gan y Parchn W. W. Jones, PisgaH;; T. Jones, Tabor H. Davies, Moeitryfan y: a,.R.. Lumley, Trefor. Dydd Mawrth, am 10, 2, 6, pregethwyd E. Jones, Llanbedrog; W. W. Jones, Pisgab: H. Davies, Moeltryfan R. Lumtey, Trefor Jv. G. Jones, Ceidio ac E. James, Nefyn. Cafwyd cyfarfod rhagorol o'r dechreu i'w,- ddiwedd-y cynulliadau yn lluosog, y preg-- ethau yn rymus, a'r gwrandawiad yn astud, ac., arwyddion amlwg o bresenoldeb yr Arglwydd- Bydded efleithiau daionus yn dilyn. Rhoddodd yr eglwys fechan yn Morfabychaur y derbyniad mwyaf croesawus i'r Cyfarfodt Chwarterol. Yr oedd eu trefniadau yn d^iesllu^ a'u darpariadau yn helaeth. A rosed' yr am" ddifFyn Dwyfol ar y gogoniant yno. or Penygroes. C. Jo^Eft^ Ysg. -+-
CYFUNDEB DWYREIIf "(tOT.,…
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
CYFUNDEB DWYREIIf "(tOT., MORGANWG. Cynaliwyd Cyfarfod Chwarterol y Cyfundeh; uchod dyddiau Mercher a lau, Gorphenaf 2il' a'r 3ydd, yn Efailisaf. Y Gynadledd am 2.30 o'r gloch, a Mr T. Thomas, Ty'nywern, yn llywyddu. Dechreuwyd trwy weddi gan y Parch D. G. Rees, Eglwysnewydd. Wedi darllen a chadarnhau cofnodion y cyfarfod blaenorol, cydunwyd ar y penderfyniadau canlynol;- 1. Fod ail gyfran-dal y Jubili yn cael ei rhanu yn y drefn ganlynolCwmogwy .£30, ar yr amod iddynt wneyd « £ 20, neu XI 10s. am bob punt a gasglant islaw hyny; Gilfach Goch, Trewilliam, Llwynypia, a Cwmparc, .£31 10s. yr un ar yr amod iddynt wneyd £ 70, neu 9s. am bob- punt a gasglant islaw y cyfrJ w swm Dinas, Canton, at Seion, Pontypridd, X10 yr un, ar yr amod iddynt wneyd £ 40 Hermon, Treorci, £10 ar yr amodi iddynt wneyd £ 50 Bryncethin £10, ar yr amofH iddynt wneyd £ 30. 2. Fod deiseb i gael ei hanfon o'r Gynadledd i'r Sanedd dros gaa y tafarndai trwy yr holl deyrnas ar y Sabboth. 3. Fod y Gynadledd hon, tra yn llawenhau yn y mesur o lwyddiant sydd wedi dilyn deddf Cau y Tafarndai ar y Sabboth yn N gbyrnru, yn teimlo yn ddwys oherwydd y cam-ddefnydd mawr sydd yn cael ei wneyd o adran y bond, fide traveller, ac hefyd oherwydd lledaeniad clybiau yfawl trwy ranau o'r Dywysogaeth ac yn taer erfyn ar Lywodraeth Ei Mawrhydi i ddiddymu yr adran uchod y cylleustra cyntaf, a gosod i lawr y clybiau rhagddywededig. Fod copïau o'r uchod i gael eu hanfon i Mr Gladstone a'r aelodau dros y .sir. 4. Fod y cyfarfod nesaf, yo ol y gylchres, i fod yn Ebenezer, Tonypandy, yn nechreu Hydref, os yn gyfleus. 5. Fod y brodyr O. L. Roberts, Pentyrch, a D. Griffiths, Llantrisant, i bregethu yn y cyfarfod nesaf—y blaenaf ar Ddydd yr Arglwydd yn nwyfoldeb ei sefydliad," a'r olaf ar bwnc a roddir iddo gan eglwys Tonypandy. Galwodd Mr Davies, Taihirion, sylw y Gynadledd at Gapel CoffaJwriaetholy Gohebydd fel achos teilwng o gefnogaeth, ac addawodd nifer o frodyr ymweled a'r eglwysi hyny a roddant dderbyniad iddynt ar ran y cyfryw achos. Y MODDION CYHOEDDUS. Pregethwyd gan E. Richards, Tonypaudy D. Richards, Cacrphili; T. Davies, Cwmparc, ar y pwne rhoddedig iddo, sef "lawn berthynas Crefydd a'r vVlad wriacth;" J. Henry, Maerdy; W. 0. Owen, Penybont; S. Jones, Treoes; T. Davies. Tynewydd W. James, Porth; a J. C. Evans, Giifach Goch. Decumuwyd y gwahanol gyfarfodydd gan E. Thomas, GIantaf; Miles Morgan, Pontypridd; C. T. Thomas, Groes. wen ac O. L. Roberts, Pentyrch. Diolcliwyd yn wresog i Mr Davies, Cwmparc, am ei bregeth ragorol ar y pwnc, ac hefyd i Mr Davies, Taihirion, a phobl ei ofal am eu cared. igrwydd i'r Cyfarfod Chwarterol. Yr oeddynt yn wir deilwng o'u sirioldeb arferol. Yr oedd y pregethu yn nerthol, a chafwyd cyfarfodydd o'r fath oreu o'r dechreu i'r diwedd. Dysgwylir flfrwyth mewn canlyniad. W. I. MOSEIS, Ysg.
ATHROFA FFRWDYAL All HANESION.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Cothi, Einion, er bod yn barod ar gyfer y dydd mawr, sef dydd y gymanfa. Yr oedd y preg- ethwyr a letyai yn Nantgwyneu, Trewaun, Bryntelych, Cefntelych, a Bryneinon, yn gwneyd yr un peth. Yr oedd un ohonynt wedi darllen hanes am un a ofynodd i Demosthenes (prif areithiwr gwlad Groeg), Beth oedd y peth pwysicaf i dalu sylw iddo, er bod yn areithiwr da?" Atebodd ef gan ddywedyd, "Traddodi yn dda." "Beth vw yr ail a'r trydydd peth?" Atebodd ef eto, "Mai tra- ddodi yn dda, oeddynt ?" Felly y credai y pregethwyr hyn, fod arfer tràddodi y bregeth yn ami yn rhan bwysig o'u gwaith. Yr oedd rhai ohonynt, os nad yr oil, wedi ysgrifenu yr un bregeth chvech neu saith o weithiau ar bapyr, gan ychwanegu materion ati, cyfnewid manau ereill, a thynu ymaith bethau ereill o'r cyfansoddiad blaenorol. Yr oeddynt yn hyn eto yn debyg i brif bregethwyr mawr yr oes- oedd, megys Dr Owen, J. Parsons, York; Thomas Binney, Llundain; W. Jay, Bath Henry Melville, Saurin Massilicn, Bourdaiou, &c., &c. Cynaliwyd eymanfa fawr ganddynt yn Crugy- bar yn 1840, yn yr haf. Yr oedd y capel yn orlawn o aelodau, myfyrwyr, a gwrandawyr, a rhai boneddigion, megys Mr Davies, Ffrwdval, a rhai o'i deulu, a rhai o deulu y Brunant. Pregethodd yno ar y Sul gwresog hwnw, yn y boreu, y Mri H. Davies, D. Stephens, a Morgan Williams (mab yr Hybarch D. Williams, Troed- rhiwdalar). Am 2 o'r gloch, y Mri David Jones; Henry Davies, Capel Isaac; a J. Thomas (sef Doctor Thomas, Liverpool). Am chweeb, y Mri N. Stephens, D. Davies, a J. Evans. Er fod y dydd yn dwym iawn, cafodd y preg- ethwyr ailu neillduol i bregethu oil yn dda, a chawsant wrandawiad astud a chrafFus hynod o wych. Nid oedd yr un casgliad ychwaith yn canlyn y pregethau. Yr oedd hyn yn goron ardderehog arnynt gan y cybyddion. Yrydym yn credu pe buasai casgliadau yn canlyn y pregethau, y buasai pres lawer yn sicr o yrn- ddangos ar v plates. Nid amcan arianol oedd i'r cyrddau hyn. Wedi i'r gwaith da hwn ddarfod, daeth y pregethwyr oil, fel tyrfa gryno o Lefiaid, j'r Athrofa ar foreu y Linn canlynoi at L waith hollol wahanol, sef i ddarllen llyfrau Lladin a Groeg, i fod yn fwy hyddysg yn en gramadegau, ac i droi i'w Lexicons i wybod ystyron geiriau eu gwersi, er bod yn alluog i gyfieithu meddwl yr awdwr, neu yr awduron, i iaith y Sais. Yr oeddynt i chwilio weithiau eiriaduron ar Mythology Groeg a Rhufaiiv i ystyried idioms yr ieithoedd hyn, ac i geisio deall meddwl neillduol yr un gair mewn gwa- hanol fanau yn ngwaith yr un awdwr neu awd- wyr ereill, ac i wybod tarddiadau geiriau, a gwahanol shades ei ystyron. Y mae mwy o eiriaduron neillduol i gynorthwyo y myfyriwr wedi eu hysgrifenu ar weithiau yr awduron clasurol nag sydd wedi eu hysgrifenu ar yr ieithoedd diweddar, megys y Ffrancaeg, a'r Ellmynaeg, &c., a thrwy hyn wneyd gwaith yr efrydydd yn rhwyddach ar ryw olygiadau, ond y mae fod cynifer o Lexicons wedi eu hysgrifenu y 11 arnynt, yn dangos o'r tu arall fod y gwaith yn galetach, yn gofyn mwy o lafur ac o ystyriaeth, o gymharu brawddegau au gilydd, er deall meddwl y geiriau, neu y classical illusions fyddir yn ddarlien, nae sydd yn ofynol i ddar- lien ysgrifau awdwyr yn yr ieithoedd diweddar. Y mae cyf'nod (era), yr hen ieithoedd lawer yn hwy, yn nghyda fod ei llenyddiaetli yn eangach a mwy amrywiog. Ceir yn yr hen ieithoedd hyn ysgrifenwyr galluog iawn fel beirdd, areithwyr, haneswyr, comedians, tragedists, epistolwyr, satirists, dramatists, ac athronwyr. Y mae y gwaith o'u hastudio yn eangach, yn fwy amrywiog, ac yn llawer Caletach. Dysga y meddwl i lafurio, i ystyried, i gymharu, i weled gwahaniaeth, tebygiaeth, ac i dynu casgliadau oddiwrth y materion drinir gan yr awdwyr yw y prif ddyben wrth eu dysgu, a thrwy hyny, wneyd y myfyrwyr yn llafurwyr diwyd a manwl trwy eu hoes yn y cylchoedd y byddant yn troi ynddynt. Nid er mwvn gwybod y ffeithiau, neu y wybodaeth a geir gan yr awd wyr hyn eu dysgir, ond er mwvn ymarferiad meddyliol. t, Y mae duwinyddiaeth Homer, Hesiod, a Virgil, fel eiddo pob pagan yn gyfeiliornus, ac y mae ysgrifeniadau llawer o rai ereill, yn an- foesol, megys eiddo Horace, a Catullus, ond y mae y IJafur meddwl gofynedig i fyned trwyddo i ddeall eu brawddegau, i ddirnad eu syniadau, ac i wybod nerth eu teimladau, ac amcanion eu gweithiau yn werth anmbrisiadwy. Nid y wybodaeth a gafodd y myfyrwyr wrth ddarllen hanesion rhyfel Julius Csesar yn Gaur, Prydain Fawr, a manau ereill, oedd yr unig werth, ond y llafur trafferthus yr awd trwyddo yw y prif werth. Yr oedd y llafur mawr hwn bron a digaloni rhai ohonynt weithiau, ond ail. ymwrolent at y gwaith nes enill buddugoliaeth a llawenydd. Llafuriodd meibion Ffrwdval, Meistri Evan Davies, Gelly; J. Lloyd, Jones, Cellan John Hughes, Llangyforiog E. Lewis a T. Roberts, Abergorlech; Morgan Williams, Troedrhiwdalar John Griffiths, Aberpedwar; D. Price, Bailyvicar Thcs. James, Llansawel; E. Griffiths (gvnt o Madagascar) W. Roberts, Dowlais H. Oliver, Llanfynydd; W. Morgan. Caerfyrddin; E. J. Evans, Nantywyneu (sef E. J. Evans, M.A., Ph.D., Sajnt John's Wood College, London), a W. Thomas (Gwilym Marles), &c., yn galed iddysgu yr hen ieith- oedd clasurol. Astudiai rhai ohonynt, yn enw- edig Dr Evans (St. John's Wood College), yn Nantgwyneu, hyd nes y byddai tua deuddego'r gloch y nos, a chyfodai i fynv drachefn boreu dranoeth mor fywiog a'r ehedydd at ei hoffus waith. Yr oedd ei ucbelfryd yn fawr, tebyg i eiddo Cardinal Wo!say, pan ddywedodd wrth gyfaill ieuanc, Let ambition fire your mind." Yr oedd Dr Evans yn wr cadarn, iach, a rhy- feddol o ofalus am gymeryd digon o exercise yn yr awyr agored, a thrwy hyn nid aeth yn ysglyfaeth anghymharol i fycl yr ysbrydoedd fel amryw gynt. Cyfododd y bechgyn llafurus a thalentog crybwylledig uchod eu hunain i enwogrwydd a defnyddioldeb mawr nes y macli- ludodd eu haul rhai ohonynt yn y byd hwn, ac y cyfododd i ddysgleirio byth ac yn dragywydd mewn byd arall. 11 Canlynodd to o fyfyrwyr a phregethwyr enwog ereill y rhai blaenorol yn yr Athrofa, megys y Parchn T. Davies, Llanelli; B. Williams, Canaan; T. Thomas, Llanfair; W. Thomas, Bwlchnewydd, &c., &c. Nid classics yn unig a ddysgodd y gwyr ieuainc nchod, ond meistrolasant hefyd wyddoniaeth (mathematics).