Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
IBETHESDA, BRYNMAWR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
BETHESDA, BRYNMAWR. Yn y lie uchod, nos Fevcher, Gorpbenaf 9fed, cynal- iwyd cyfarfod i longyfarch y Parch E. D. Davies, y gweinido:, ar ei briodas, ae i gyflwyno anrheg o tea and coffee service i Mrs Evans ar ei dyfodiad i'r lie. Llywyddwycl yn ddoniol a uiedrusgar gan y Parch J. B. Williams, Rehoboth. Dywedai Mr Williams fod yn dda ganddo fod yn bresenol ar amgylchiad mor gysuru?. Methai a deall paham y rhoddai yr eglwys yr anrheg i Mrs Evans. Gwyddai fod Mr Evans yn haeddu gwneuthur o hyn iddo. Ond am Mrs Evans, nis gallai yn ei fyw ddeall paham y rhoddid y rhodd iddi hi, os nad fel arwydd o barch a diolchgarwch yr eglwys iddi am gymeryd Mr Evans. Wedi cann ton galwodd y cadeirydd ar y Parch T. Thomas (W.), Ebbw Vale, i siarad, yr hwn a ddywedai ei fod yn adnabod Mr Evans er'a blynydd- oedd, a'i fod wedi ei gael bob atnser yn ddyn cyflawn yn mhob ystyr o'i gair. Sylwai Mr Thomas fod tri chyf- nod yn hanes pob dyn cyn hyth y gellid ei ystyried yn ddyn perffaitb, sef earn. priodi, a byw; fod Mr Evans wedi myned trwy y ddau flaenaf, ac yn bresenol yn dechreu ar yr olaf. Am dano ef ei bun, dywedai nad oedd wedi dechreu caru, ac nad oedd ganddo o ganlyniad son am briodi, na gobaith chwaith i fyw cyhyd ag y buasai yn Mr Thomas, Ebbw Vale, ac yn dal yr un trolygiadau. Y Parch J. Morris, Pontygof, a ddywedai nas gall- asai efe ddywedyd fel ei frawd, Mr Thom.s, ei fod yn ddibrofiad. Gwyddai lawer am gysur a dedwyddwch y bywyd priodaaol. Yr oedd gandi'o brofiad, a hwnw yn brofiad melns iawn. Ba yn hir heb ei gael arosodd lawer yn rhosydd Moab, a methai yn lân a deall beth i'w wneyd. Ond o'r diwedd daeth ymwared croesodd yr Iorddouen, a chafod(i fynediad helaeth i mewn i'r Ganaan hyfryd, ae oddiar hyny hyd yn awr yr oedd wedi mwynhau bywyd o hapusrwydd a dedwyddweh. Dymunai bob llwyddiant i Mr a Mrs Evans. Dywedai fod gan wraig gweinidog lawer i'w wneyd i gynorth- wyo ei awr cafodd efe helpmate mown gwirionedd, a gobeithiai y profai Mrs Evans ei hun yn ymgeledd gymhwys i Mr Evans yn mhob ystyr. Yna cyflwynwyd yr anrheg i Mrs Evans gan Mrs Watkins, yr aeod hynaf yn yr eglwys. Diolchodd Mr Evans i'r eglwys ar ran ei hun a'i anwyl briod mewn ychydig o eiriau tyner a phwrpasol, a gweddiai am nerth iddo ef a Mrs Evans i gyflwyno eu bunain yn gyfangwbl i achos yr Emmanuel yn Bethesda. Wedi i'r cadeirydd ddywedyd ychydig o eiriau yn mhellacb, darl'enodd y gan a welir mewn colofn arall, a gyfansoddwyd gan gyfaill i Mr Evans erbyn yr am- gylchiad. Yn nesaf galwyd ar y Parch J. V. Stephens, Beau- fort, i siarad. Dywedai nad oedd wedi bwriadu dyweyd dim. Teimlii fod ei aefyllfa yn debyg i sefyllfa y dyn hwnw a ddaeth o ard d LLandilo i le ger lIaw Abertawy, a'r h n, wedi iddo ymuno a'r eglwys Annibynol yn y lie, a bod yno am ysbaid o amser, a wnaeth vmholiad ryw noson yn y gyfeillach o berthynas i sefyllfa arianol yr eglwys, a phethau cyffelyb. Ond cyii iddo gael amser i ddywedyd haner dwsiri o eiriau, dyma un o'r hen ddiaconiaid ar ei draed, ac yn dywedyd wrtho, Eistedd di i lawr; dyn dwad wyt ti-y dydd o'r b'aen y daethost yma. Yr ydym ni yma erioed, ac wedi gofalu am yr achos cyn dy wel'd di." Ac ofnai Mr Stephens, gan nad oedd wedi treulio ond wythnos yn en plith, y buasai rhywun yn barod i ddyweyd wrtho fel yr hen'frawd, Eistedd di i lawr; dyn dwad wyt ti." Modd bynag, teimlai Mr Stephens yn Ilawen fod ei maiden speech yn cael ei gwnoyd ar amgylchiad mor gysurus. Sylwai fod Hun cilon ar y llestri arian, a gobeithiai on bod yn amlygiad o'r parch pur oedd yn nghalon yr eglwys tuag at Mr Evans a'i briod hawdd- gar. Gobeithiai fod hir oes yn eu haros, a dymunai bob llwyddiant ar y gwaith da. Y Parch Mr Morton (B.), Brynmawr, a ddywedai fod gauddo barch mawr i Mr Evans, fel dyn cytiawn, Cristion, a gweinidog. Yr oedd yn dda ganddo fod yn bresenol i groesawu Mrs Evans i'n plith- Ilwyrach ei bod yn teimio dipyn yn odd ar y dechreu fel hyn, ond wedi iddi ymgydnabyddu a'r lie ac a'r bobl gwyddai ef y gwnai Mrs Evans deimlo ei hunan gartref yn y man. Wedi'r cyfan, nid dyfod yuo er mwyn y He, nac er mwyn y bobl chwaith, a wnai Mrs Evrns, ond er mwyn Mr Evans, a gobeithiai y byddent yn llawen a dedwydd gyda'u gilydd. Y Parch Mr Jones, Llanelli, a ddywedai nad oedd wedi dyfod yno gyda'r arncan o ganmol Mr a Mrs Evans. Gwyddai y gwnai Mrs Evans wraig dda. Yr oedd wedi dyfod yno o ardal dda, i amcan da, ac o gapel enwog y mac Capel Isa ic, sir Gaerfyrddin, wedi bod yn enwojr drwy'r blynyddoedd fel magwrfa gwein- idogion da i lesu Grist, a gobeithiai y byddai y gwrag- edd gweinidogiou sydd yn ciel eu codi yn Nghaptl Isaac y dyddiau hyn yn rejlectio cymaint o anrhydeid ar yr hen eglwys barchus a'r cewri a aethaut o'r blaen. Bydllai MIs Evans yn sicr o gael eglwys Bethesda yn eglwys garedíg-dyna ei hanes ac o ran hyny yr oedd cysylltiad Mrs Evans a'r eglwys yn cael ei selio yno y noson hono a charedigrwydd. Y Parch T. D. Evans, Cross Keys (brawd y priod- fab), a ddywedai ei fod yn teimlo yn llawen i gael bod yno i groesawu ei chwaer-yn nghyfraith i Brynmawr. Yr oedd yn llawen ganddo ddeall fod yr eglwys wedi meddwl dangos ei charedigrwydd tuag at Mrs Evans mewn modd sylweddol. Gobeitbiai y buasent yn hapus a dedwydd gyda'u gilydd, a dymunai hir oes iddynt yn y byd hwn ac yn yr hwn a ddaw. Yn nesaf galwyd ar y Parch W. Griffiths, Beiufort, i anerch y cyfarfod, Dywedodd Mr Griffiths fod yn dda gauddo fod yn y cyfarfod yn un peth am mai cyfarfod rhoddi ydoedd. Yr oedd y rhodd werthfawr a gyflwyn- wyd i Mrs Evans yn arddangosiad o deimladau cynes yr eglwys tuag ati hi a'i phriod. Pan fyddo Natur yn rhoddi, rhodria bob amser yn yr haf-yn ngbarol hin aynes a pberoriaeth felus. Trefn Daw o roddi ydyw honyna. Felly yma befyd. Yr oedd eglwys Bethesda, fel Awdwr ei bodolaeth, yn rhoddi nid am fod yna un rheidrwydd yn gorpbwys ami, ond am fod ei theimlad- au tuag at wrthddrych ei serch yn hafaidd, cynes, a dymunol. Yr oedd Mrs Evans, wrth ddyfod o Gapel Is itte i Brynmawr, yn dyfod i le llawer oerach yn anian- yddol, ond gobeithiai y cai y aiffyg hwnw ei wneyd i fyny gan wres cymdeithasol a chrefyddol pobl Dduw tuag ati. Yn ystod y cyfarfod cafwyd caneuon gan Misses M. A. Williams a Polly Lewis, Mri W. Morgan, W. Owen, ac ereill na chawsom eu henwau. Cafwvd cyfarfod gwir ddymunol, a da oedd genym weled yr hen achos yn Bethesda yn gwisgo gwedd mor lewyrchus o dan weinidogaeth ein brawd ieuaric. YMDKITHYDD.
LLWYDDIANT ADDYSGOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLWYDDIANT ADDYSGOL. At Olygioyr y Tyst a'r Dydd. FONEDDIGION,—Yn y TYST A'R DYDD diweddaf, yn eich nodiadau ar lwyddiant addysgiadol, cyfeiriwch at lwyddiant Miss Griffith, gan ddywedyd, mor bell ag ydych yn cofio, mai hi ydyw y Gymraes gyntaf sydd wedi matriculato. Pasiodd Miss A. Evans o Bodring- allt, Ionawr diweddaf, yn 1st Division y Matricula- tion, felly Miss Griffith ydyw yr ail sydd wedi cyrhaedd y fath anrhydedd. IVlae y ddwy yn derbyn eu haddysg yn ngholeg Caerdydd. Diamhen fod dyfodol dysglaer J 0 flaen y ddwy foneddiaes uchod, ac y ceir gweled ar ol eu henwau B.A. neu B.Sc. mewn ychydiu o flynyddau. LLALLAWG LLYWEL.
AT OLYGWYR Y "TYST A'R PYDD."
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AT OLYGWYR Y "TYST A'R PYDD." FoNEDDtGHON.—DeaUwyi fod cliwedlau anwireddus yn cael eu taenu am danaf ar hyd y wlad crefaf, gan hyny, am wasanaeth y Tysr A'R DYDD i'w troi yn ol er mwyn fy hun yn benaf, ac hefyd er mwyn fy righyf- eillion yn mhell ac agos. Mae yn boenus iawn i mi orfod ysgrifenu gair ar y fath fater, fel un sydd wedi arwain bywyd cyhoeddus diargyhoedd ger bron dyn- ion, nad oes arnaf ofn myned i un man, na chyw lydd gweled wyneb neb, am dros ddeugain mlynedd. Gwyr pawb o'm cydnabod fod fy iechyd yn rhoi tlordd am y ddwy flynedd diweddaf. Yr oedd fy nghylch eang, fy nheithiau hirion, Sul a gwyl, fy nghyfarfodydd ami, fy 11afur caled a'm pryder dwys yn ng!ýn ag adeiladu ac adnewyddu capeli ac ysgoldai, wedi llethu fy natur, nes y teimlwn i ac ereill y byddai yn rhaid i mi naill ai rhoi i fyny y cylch yn bollol, nen niewn rhan, a chy- meryd gorphwysfa dros amser ac, os adferid fy nerth, i ymgymeryd a lie Ilai a m-wy cryno; ond er mor galeted y gobeithiwn. gan fod fy nghylch mor helaeth a'm lleoedd pregethu, &c., mor Iluosog, nid oeddwn mor am1 ag y uymunwn yn un man ond yr oedd pob dyn ystyriol yn gwybod nad oedd neb yn y wlad yn gweitliio yn fwy caled. Mae yr agwedd sydd ar y capeli a lluosogrwydd y cynulleidfaoedd yn dangos hyny. Y canlyniad o hyn fu i nervous exhaustion a dififyg cwsg fy nwyn i'r fath wendid fel nad oedd bywyd i mi ond melusder chwerw. Ond yn lie cydymdeiinlad gan rai 0 eglwys Ebenezer, Castellnewydd (mae Capol Iwan a Brynse:on yn rhydd o'r eyhuddiadyn Ilwyr)- yre,,Iwys y gwnes fwyaf d'osti—dyma ryw niter o'r rhai ddylent fod y blaenaf yn cydymdeimlo a mi, ac yn fy ngby- northwyo yn fy ngwendid a'm hiselder ysbryd, yn cymeryd mantais ar yr adeg hon, ac ar fy nghlefyd tor- calonus, drwy lunio a thacnu celwyddau am danaf fi ac ereill (y rhai ni enwaf yn awr), am fy mod wedi gorfod troi arnynt am drahausder en hysbryd ac anghyfiawn- der eu hymddygiadau yn nghylch dvled y capel, &c., drwy ddyweyd fy mod ar lan afon Teifi tua 12 o'r gloch gan<d dydd—dranoeth i Wene" Croglith-yn pwyso ar railing yn debyg i ddyn meddw, neu yn feddw, neu fod rhywbeth arnsf. Yr oedd hyn mewn cae a ffinia a'm cae fy hun-led dau gae a phedair gaidd o bellder oddiwrtbynt hwy. Dywedent hyn, er nad oeddent wedi fy ngwe'ed yn yfed dim, na chlywed fy mod wedi yfed dim, na chael allan, er chwilio (ehwilio ivedi taenu y chwed1), fy mod wedi yfed dim. Mae eu hoti ymddyg- iadau, cyn hyn, ar yr adeg hon, ac wedi hyn, yn dangos eu hamcan. Ond gofalodd Duw yn ei Liaglauiaeth am fod cWIDwl o dystion o'm hamgylch o fewn ychydig droedfeddi ataf—rhai gyda mi drwy yr amser y bum o'r ty, rhai yn pysgota o'm deutu, rhai yn siarad a mi yn fy ymyl, a phan glywsant v chwedl daethant ohon- ynt eu hunain i amddifpyn y diniwed, ac maent o blith rhai parchus a chyfrifol y dref a'r wlad. Yr wyf yn ddiolchgar id ynt am eu meddylgarwcb, eu gwroldeb, a'u cariad at degweh a chyfiawnder. Yr wyf, gan hyny, yn troi y cyhuddiad yn olfel un celwydclog a rna- leisus; er drygu y diniwed yn ei amyyichiadau, ei frathu yn ei deimlad, ac er ei ddrygu yn ei gymeriad cyhoeddus, ac yn tneddu yn uniongyrchol i'w ddwyn i dlodi, a bedd anamserol, ac oni bai daioni amiwg Duw i mi, a chydymdeimlad fy nghyfeillion, a serch atiwylaf fy tiheulu, yn y bedd y buaswn, wedi i mi gael erledig- aeth mor greulawn, pan mor wael fy iechyd, ae isel fy ysbryd. Nis gwn beth all fod eu teimla Ian hwy erbyn hyn, ond gwn y buas i yn uffern yn fy mynwes i, am wneyd y fath beth, yn y fath fodd, ar y fath adeg, ac a'r f nth nn, ag oeddwn wedi bod iddyntam y deaddengf mlyne id diweddaf- Rhodded Daw iddynt amser edi- feirweh i gydnabod y gwirionedd, yna tod 'a fy nghalon tuag atynt, a byddaf iddynt fel cynt Yr wyf, o gan- lyniad, yn gof yn parhad o ymddiried fv nghyfeillion a'r cyhoedd, ac yn ddifrifol yn rbybuddio pawb i edrych beth a ddywedant am danaf o hyn allan, canys nis gallaf fi na'm cyfeillion oddef i'm cymejiad gael ei ddrygu gan neb. Na feier fi am arfer geirian cryfion i amddiffyn fy hun, a dangos dawch ymddygiadau anhe lwng, neu beie yr haul am feithrin a phaentio y blodan dymunol, a dangos budreddi y tomenydd afiacb. Achlysurodd y chwedl hon, a'r amgylchiadau y cyfeir- iais atynt uchod, i ran o eglwys Ebenezer gefnu arnaf 6, ac i minau adael y lie i'r cyfryw rai, am nas gallwn ymlacld, a drw i genyf dros denluoedd a phersonau parcbus, crefyddo1, a golenedig yr egl-ya. Y mae fy nghydymdeimlad a hvvy yn adwfn,fel y DlMnt hwythau a minau, ond plant tangnefedd ydynt, ac nid meibion y daran. Rhuthra pobl ddrwg fel teigrod i wneuthar drysioni, ae ndant fel bleiddiaid pin geisia neb i am- ddiffyn y gwirionedd, canys hwnw sydd yn ei lladd, a hwnw a ofnant. Ni fu terioed engraifft fwy byw na welwyd yn ddiweddar yn mhlith y dosbarth hwn yn Ebenezer. Bu heddweh a llwyddiant yn y lie am y deaddeng mlynedd y bum yma, a buasai eto oni bnasai ychvdig o rai ymyrgar, &e. Drwyddynt y mae vr achos. wedi cael clwyf, a fydd yn hir cyn gwella. Mae pobl oreu yr eg)w)s a'r wlad wedi ciel en dolario yn ddwfn^ Hyd fis Mai, yr oedd rhitedi yr e Jwya, nifer y cynull- eidfaoedd a chasgliadan y weinidogaeth yn cynyddu yn barhaus, yr boll bithan hyn yn » ell am fisoedd cyntaf' y flwvddyn hon nag eu gwela's erioed. Ond mae. ychydig lefain yn lefeinio yr boll does. Geill dynioo. cmolig wneyd drwg, orid rbaid cael dynion d,, a Duw gy 'a hwy cyn gwneyd gwir d taioni. Nid oes arnaf eisieu maddeuant neb yn y peth hwn, ond byddaf ddi- olchgar am gydymdeimlad pawn. Mae ei eisien arnaf, ac yr wyf yn ddiolchgar o'm calon i bawb a alwasant gyda mi yn bersonol, neu a ddanfonasant lythyrau ataf i ddangos eu hymddiried ynwyf, a'u cydy ndeimlad â. mi, o bob gradd ac enwad, Dyma y brofeligaeth gyntaf i mi o'f natur bon, a gobeithio yr o'af am fy oes. canys nid wyf yn meddwl y gallaswn ddal nn arall -wedi y marwolaetban lawer sydd wedi bod yn fy nheulu a'r cystuddiau teuluaidd a phersonol a'm blin- asant, fel yr wyf wedi bod yn wr gofidus a chynefin a dolur yn mron drwy fy oes. Er pob peth, mae fy iechyd yn well, a'm nerth yn gynyddol, ond mae fy nghwsg yn wael o hyd. Ond pa ryfedd ? Yr eiddoch, &c., Castellnewydd Emlyn. E. A. JONES.
Family Notices
Hysbysiadau Teulu
Dyfynnu
Rhannu
Genedigaethau, Priodasau, &c. MARWOLAETHAU. LEWIs.-Gorphenaf LOfed, yn sydyn iawn, yn 57 oed, Mr John Lewis, T.'ehowell, Glandwr. Yr oedd ya ei iechyd arferol yn myned i'w wely, ac yn mheni ychydig fynydau yn marw. Tybir mai clefyd y galon fu yn achos ei farwoiaeth. Yr oedd yn ddyn hawddgar a siriol, yn gyraydog carediz, yn aelod defnyddiol a dilychwin o'r eglwys yn Glandwr, ac yn gyfaill ffvddlawn i'w wcinidox. Claddwyd ef y dydd Llun canlynol yn mynwent Glandwr, pryd yr ymgasglodd tyrfa alarus i'w hebrwng i'w fedd. Nid yn ami y gwelwyd claddedigaeth mor alarus. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parchn O. R. Owen J. Davies, Momh S. Evans, Hebron J. N. Richards, Penygroes; a D. E. Williams, Henllan. Yn mhlith y galarwyr yr oedd ei frawd, y Parch T Lewis, Berea, a'i fab-yn-nghyfraith, y Parch D. Williams, Maenclochog. Nodded yr Arglwydd fyddo dros ei blant amddifaid a'r perthynasan oil yn eu pro'edigaeth chwarw. Dy ffordd sydd yn y m6r, a'th lwybrau yn y dyfroedd mawrion, ac nid adweinir dy ol." WILLIAMS. -Gorpheuaf lleg, yn 54 oed, Mr John Williair;s, Penywern. Ganwyd ef yn Ffosychwiaid, yn mhlwyf Liywel, Brycheiniog. Yr oedd a thuedd at gerddoriaeth pan yn dra ieuanc, a gwnaeth wasanaeth mawr syda cherddoriaeth y cysegr yn ardal Cwmwyssj a Threcastall cyn ei ddyfodiad i Morganwg. Ei ffugenw cerddorol oedd Eos Llywel. Priododd a Miss M Jenkins, merch Mr J. Jenkins, Pantcrafogfawr, ger Trecastell. Taa 22 mlynedd yn ol, symudodd i Benydarren, ac aelododd ef a'i wraigyn Horeh dan weinidogaeth yr hybarch J. M. Bowen. Pan ymgymerodd Mr Bowen a gofal eglwys Penywern, ac ar gais ei weinidog, aeth yno i gymeryd gofal y canu, pa svydd a lanwodd am tua 20 mlynedd er boddhad cydredinol tra bu yn allnog gan ei iechyd. Neillduwyd ef hefyd yn un o ddiaconiaid yr eglwvs, yr hon swydd a lanwodd hyd ei farwoiaeth. Ciaddwyd ef y dydd Mawrth can- lynol yn mynwent Pant Cadivor, Dowlais, pryd y gweinyddwyd gan ei weinidog, y Parch W. J. Richards. Cafwyd sylwadau pwrpasol ganddo oddi- wrth y geiriau, Byw i mi yw Crist, a marw sydd elw." Yr oe id iddo angladd lluosog. Cafodd lawer 0 gystuddiau yn y byd hwn, ond diangodd oddi wrthynt oil. Canodd lawer yma, ond can a heddyw yn uwcb mewn gwlad well, lie na ddywed yr un o'i pbreswylwyr Claf ydwyf." Teimlir yn ddiolchgar i bapyrau Cymreig America am godi yr uchod.- Llallmvg Liywel, -_u- .v