Y Tyst a'r Dydd

LLOFFION 0 ABERTAWY. Cyfarfodydd Efengylaidd.—Cyua,!iwyd y 1'1 a: hyn yn eglwys Seisonig Carmartben-roadj ycbyciiar amser yn 01; pa rai a arweinid gan y ° Mr Gipsy Smith." Y mae wediBdd yma ddyvyfraith.. JPregethai bob nos; a ciiaed stnlygiadaii godidc'g fod Ca-<- g.V'iag efj Er mor syml oedd ei bregethau, eto yr oedd ei ddylanwad yn fawr. Melus ydoedd mwynhau y fath g-yfartodydd hwylus—Ysbryd Dnw yn gweithio yn rymus yn y cyn- nlleidfaoedd, ac eneidiau lawer yn ymofyn am Geid- waft. Bu yn offeryool yn liaw Duw i enill llawer o galonau i'w Fab—rhai newyddion, ac ereill yn wrth- gilwyr. Nifer y dychwe'edigion yn ystod ei ynowe'iad cyntaf oeddynt 83. Wedi absenoldeb o bytliefnos daeth yn oh Bu yn areiftbio ar ddirwes^ yc yr Albert Hall ddati nos Sadwrnj yn nghyda Mr Robert Clough, Rochdale. Mae y rhan fwyaf o'r darlLnwyr yn gwybod rhywbeth am yr Albert Hal) wel; yr oedd y llawr a'r ail oriel wedi en gorlenwij a lluaws mawr yn vr un ucbaf. Caws.int d'ierbyn ad cioesawol iawn. Llywydd^yd yn y cyf^xfodydd !àh Mr .Marcus Mox- hatn a'r Cynghorwr Freeman; Brytihyfrydj yr hwn sydd a'i holl egni o blaid dirwest: Yn ystod ail- ymweliad y Gipsy," yr oedd y llanw wedi cynyddu yn fwy na* o'r biaeu—rhyW ysbryd newydd wedi ym- aflyd yn mhawb. Y nifer, ddychwelwyd yn adeg y cyf- arfodydd diweddaf oedd 143. Yn yr Albert Hall, y nos Lun ganlynolj y Cynfaer jBurnie yii y gadairj bu y GipBy" yn traddo li ei ddaflith addySgiadol ar Hanes ei fywyd," neu O Babell y Crwydriaid i'r Esgynlawr." Yr oedd yr Hanes" yn ddyddorcl, ac yr oedd ei fywioyrwydd ar yr esgynlawr yn coroni e; ymdrechion. Gipsy teg ydyw, ac nid rhagr thiwr. Dechreuodd efe efeigvlu pan yu 17 oed gyda'r hyn a elwid y pryd hwnw The Christian Miss)o —y Salva- tion Army yn awr. Bu yn eu gwaSanaeth hwy am ysbaid hir; ond bhtirwyd!l iddo dtiefbyh tystcboddiwrth bobl a ddymdiai yn dda iddo} sef driawr) cafodd ei ddiswyddo. Ond gofalodd y l'hai a'i dygasant ef i dra- fferth gpel bugeilfa iddo yn yr un lie, ac y mae ganddo eglwys ar hyn o bryd yn rhifo dros 600, a'r rhai hyny oil yn ddirvfestwyr. Riiifa ei gynulloidfa dros dair mil. Corotiirei ymdrechion dih-ifal yn ilwyddianus yn mbob ystyr o'r gain £ lfd i .mewn dtwy docynau swllt, chwecheiniog, a thairceiniog. Eglwys Singleton.-Yeh );dig amser vn o', agorwyd yr eglwys hon gan y Cynghorwr Maliphant, jr hwn a roddodd anerchiad taraKiadol iawn ar "Waith y Weini ogaeth. Sylwasom ar yr eglwys hon o'r bl ien. Tiaddodwyd anerchiadau gan luaws o weinidogicn a boneddigion ereill. Y Sul canlynol pregethwyd gan y Parchn F. Samuel, Soar; D. Evans, Burry Port; a B. C. Evansj y gweini iogj Duw a fendithio eu hym- drechion a'u Hafur yn y lie. (Gordon yii Aberlawy !—Yn eglwys fechan Fleet- street; rhoddwyd perfformiad ardderchog i.iwn gan gor y lie o'r gwaith newydd yma, sef "Bywyd y Cadfridog Gordon," gan Curwen. Darllenwyd rhwng y corawdau gan Mr T. M. Thomas. Cyfeiliwyd gan Mr P. F. Fricker; A;('.O; Llywyddwyd, yn abse .oldeb y Llyw- ydd apwyntied'g; y Cynghorwr Rockc, gan y g*veinid- Og, y Parch W. Silas Charles; yr hwn a wnaeth syl- wadan pwrpasol iawn ar ddiwedd y gyngerdd; gan anog yr ieuenctyd i brynu y Jlyfryn gwethfawr yma a'i astudio. Yr oedd yh dda gauddo hybysu ei fod wedi derbyn y swm o bunt odniwrth y Cynghorwr Rocke. Yr oedd ereill hefyd -w-erli addaw cyfFelyb rod lion. Yr oedd yr adeilad wedi ei lenwi, a Ilawer yn sefyll wrth y drws. Trodd y gyngerdd allan yn llwyddiant yn mhob ystyr. Dymunwn longyfarch yr arweinvdd medrus (Mr J. Cynwy Evans) ar ei ym- drechion dihafal gyda'r canu— y mae wedi llwyddo i godi cor neillduol o dda. Mudio A y Riban Glas.—Nos S&d-vrn, Mai 23ain, yn yr Albert Hall, cynaliwyd cyfjrfod yn ngl^n a'r mud- ia. I yma. Llywyddwyd gan y Cynghorwr Richard Martin, a thraddodwyd areithiau grymus a nerthol t/an y Parch 0. Thomas, Treffynon, a Mr James Livin stone. Gwnaeth yr hybarch Lladmeiydd ei ymddangosiad hefyd. Yr oedd ar yr esgynlawr, a da gan ein calon oedd ei weled. Ni wnaeth ond cyftwrdd a dechreuad y mudiad dirwestol yn Nghymrn, a hyny yn Mangor, Mai 5sd, 1835. Dywedai fod lluaws o gyfeillion yn Llundain yn diolch iddo am vusgo yr ysnoaen las ar ei got yn nghadair yr Undeb Cynulleid- faol y dydd o'r blaen. Cynaliwyd y cyfarfod dirwestol cyntaf yma yn y flwyddyn 1830. Nifer y ilwyrym- wrthodwyr yn 1837 oeddynt dros 800. Yn y flwyddyn 1838 y cynaliwyd y Gymanfa Ddirwesto! yn Abertawy. Yr oedd yn falch am yr achos da yn y Dywysogaeth, ac fod y gwaith yn myned yn mlaen yn ogoneddus. Dywedai ei fod wedi pregetbn ar gyfai-taledd tua pe iair gwaith yr wythnos yn ystod y 40 mlynedd diweddaf, ac eto heb ymwneyd dim a'r diodydd meddwol, ac yr oedd hyny yn ddigon o brawf y ffallesid gweithio heb gymhorth y ddiod gref. Canodd y cor ddarnau ar- ddercbog rhwng yt a>veithiau o dan arweiniad Mr J. Treharne. Y mae y cvfarfodvdd hyn yn cael eu cynal yo wythnoso1, a theimlir eu bort yn ddyddoro I iawn. Eglwys Castle-street.—Y Sulawyt), cynaliodd Ysaol Sabbothol yr eglwys uchod ei chyfarfod blynyadol, p yd y pregethwyd ar yr achlysur gan y Parch U. Thomas, M.A., Treffynon. Yn y prydnawn cafwyd anerchiadau bnddiol a dyddorol gan y Parchn 0. Thomas, M.A., ac R. Edgecombe (Bible Christian). Cyoulieidfaoedd gwychion a dylanwadol, a chasgliadau anrhydeddus.. Eqlwvs Carmarthen-road.—Yr un dydd, cynaliwyd y degfed o gyfarfodydd blynyddol Ysgol Sal yr eglwys hon, pryd y pregethai y Parch R Cyiion Lewis, Tre- forris, i lonaid capel o bobl foren a hwyr. Yn y pryd- nawn cynaliwyd cyfarfod neillduol o dan lywyddiaetb Mr W. Harding (yn abstmoldeb y CyDghor«r Freeman), a thraddodwyd anerchiadau gan y Parcbn Cynon Lewis, ac R. Thomas, Glandwr. Canwyd emynan neillduol ffan y cor. o dan arweiniad Mr J. Evans. Pregeth AfiglitdAol y diweddar Ddr Bees — Yr oedd capel Ebene^er* hwyr y Snlgwyrj yn gyrchfan tyrfa- oeddgalart-a & ratJdo ,| Parpb Ddr Thomas yn trad odi ei. bregeth angladd.,1 IA .gdsw&ddM htfffftj ffyfaill. Yn mhell cy>> amser dechreu yr oedd f capgl ynorlawn. Ty to'd ei destyn oddiar Heb. xm. 7, 8. Annoethineb fydd«i i ni geisio gosod rhmau or syl- wadau rbngorol hyn i lawr. Anbaw d rhoodi desgrif- iad o'r cyfarfod rhyfed-l hwn—yr ^lygta bruddaidd ^a welid yn Ebanezer. Yr oe :d yr aroithld, yr organ, a r set fawr vcedi eu galir-wisgo. eglwys JSbene^er ydoedd hwn—y Sabboth Cymnndeb cyntaf heb yr abwyi Ddoctor, yr hwn oedd wedi eu blaenw; gan adael cenedl, gwlad, Euwad, eglwys» a thoulu bychan i alaru ar ei ol. He dweh tw lweb hyd y boreu olaf.. e Yr Anqladd. — 'DjmvLnir artioim nodi fod y ParChn W. Charles; B.A.; Rhymnij a W: Silas Charles, Aber- tawy j yn bresenol y» y gladdedigaeib Llunqwyn.—Wbl oedd y Llungwyu y flwyddyti hon ond siomeiligaeth ddi fawr i filoodd o ieiibion a mercbed dynio", os oedd yn mhob man fel ag yn Abe-tawy.- Hyn- dir y dief hon fel IIS gwiawoi. Pa betb sydd ytt cyfrif am hynjuisgwyd-lpih:. 6a«6dd miloeJ-'o blanf Ysgolion-Sabbothol y dre'f a'i- dylfchoeid eu swrai yh aruthr. Yr oedd rhai wedi gwngya tiefniadail btilaetH ar eyfer y plant, ac wedi bwriadu myued i leoedd ag oeddvnt wedi cael eu <>wahoid iddynt. Trueni mawr iddynt gael y fath siomedigaeth. Dywedir gan hynat- gwyr na welwyd y faih Llnngwyn ermel o r blaen. • DEWI O'R GAD. if

LLANWRDA. Cynaliwyd cyfarfod dystadleuol yn y lie uchod dydd Gwener, Mai 22aio. Oadeirydd, Mr T. M. Jones, Bryudyfan. Beirniaid y gtn-adofiae*bi Mf T Parrv oro-anydd Llandilo; Traethawd ar •Farddoiiiaetb,' Pawh J. M. Pughe (loan Myllon). Arweinydd, Mr J. D. Thomas, Abertawy. Dy- farnwydy fol y eanlyn:—Canu can 'Y dryw bach,' rbanwyd y rhwiig D, Jones, Llansawel, ac Agnes Facb, Llanwrdii. Canii X 'Ddau Eurbinc,' W. Davies a N Nicholns. i traethawd goreu ar 'Wyl y Pentecost, Mr W. LI. Williams, Coleg Llanymddyfri. Canu '1 he minute gun at sea,' Mr T. Melinddwr Davies, Llansawel, a'i gyfeillion. Canu' 'Rwy'n gweddio drosoch ebwi/ gan gorau o blant; un cor ddaeth yn mlaen; ac yn deilWtsg o'r wobr, sef Llanwrda. Am y pum' penill goreit i'r Ehyfel yn Soudan, Mr T. Melinddwr Davies. Canu Marn TO dd gusan yn fy hun,' goreu Miss Nicholas (GfweSfrcrti o'r Dyffryn). Canu y Bass Solo, Arnat ti y Uef- aist,' Mr T. Davies, Abergwenlais Mill. Canu darn ar v pryd yn y Sol-ffa, Miss Edward?, Bwlch- ygwynt/a? pha'ti Araeth ar Ddefnyddioldeb Cyfarfodydd lilenyddol,' Mr Davies, Abergwen- lais Mill. Canti I Yr Eneth Dda]],' rbanwyd y wobr rhwng Eos Meurig a Mr Davies, Abergwen- lais Mill. Cauu Esther,' o Ychwanegiad Ieuaa Gwyllt, cor Llansadwrn. Yr englyn goreu i'r Gwynt,' rhanwyd y wobr rhwng Mr T. Davies, Abergwenlais Mill, a Mr D. Towy Evans, Won*. Yna daethpwyd at y prif ddarn corawl, sef Addoliad,' gan y diweddar Mr J. Ambrose Lloyd; tri o gorau yn cystadlu-Llansawe1, arwemydd, Mr T. Melinddwr Davies; Llansadwrn, arweinydd, y Parch T. Pugb; a Llanwrda, arweinydd, Mr Daniel Jones (Eos Meurig); rhanwyd y wobr rhwng y ddau olaf. .1. Talwyd diolchgarwch i'r Cadeirydd, ac eiliwyd y cynygiad gan loan Myllon, trwy adrodd englyn a gyfansoddodd iddo. Yr oedd yn un o'r cyfar- fodydd mwyaf tawel y btîm ynddo erioed. Cynal- iwyd cyngerdd yn yr hwyr, pryd y cymerwyd rhan yaddo gan brif gantorion y gymydogaeth. Per- donydd, Mr Parry, Llandilo. GOHEBYDD. ♦

TREDEGAK. Anrhegu Gweinidog.-Nos Sul, y 24ain cynfiaol, yn eglwys Annibynwyr Saron, Tredegar, anxheg- wyd y Parch E. Powell, y gweinidog, gan Mr v Josuah Richards, draper, a dwy gyfrol o Eiriadur y diweddar Barch D. Hughes, B.A., y cyn- weinidog. Dy wedodd Mr Powell nad oedd yn gwybod"pwy oedd wedi anfon yr anrheg iddo, heblaw ei fod wedi ysgrifenu ar glawr y llyfr- "I'r Parchedig E. Powell gan un o aelodau yr eglwys." Pwy bynag a'i rhoddodd, meddai Mr P., nis gallasai anfon gwell anrheg i'w foddlom ef na gwaith Mr Hughes, yr hwn oedd yn enwog yn y byd, ac yn anwyl gan aelodau eglwys SaroD, Tredegar. Ar yr un nos Sul rhoddodd Mrs Davies, mam-yn-nghyfraith Mr Powell, roddion ir plant am eu hymdrechion i ddysgu ac adrodd adnodau am y chwe' mis diweddaf. FAENOLOG.

I uglyn a'r Diwygiad Dirwestol, gwnaeth hyny nos Lun, yr hyn a ystyriai pawb o dan yr amgylcbiadau yn drefmad doeth. Yr oedd yr oedfa nos Luh yn amlwg o dan am- ddifiyn yr HbifcALLtio^. it i Wrth edfcy'ch dreS y dyifii i*aifrr nos Lun, yl" oedd yn llawenydd mawr i weled cynifer o bobi ieuainc yn weinidogion a lleygwyr, yr hyn a argoelai yn galonogol am ddyfodol ein Henwad ond yr oedd gweled lie cynifer yn wag yn peri fod yuo deimladau archoil- edig, ac yr oedd pob cyfeiriad a wneid at y brodyr ymadawedlg yh êyfÏwrtÎd a pbob £ aloft. Papyr gwerthfawr oedd yr un a ddarllen- odd y Parcb D. JOHN, Manchester, ar Wir Ddiwygiad" yn y Gryfeillach am saith boreu dydd Mawrth., Yr Oedd tynef#ch a iheim- lad yil i-ksdeg drWydd'o, ac felly hefyd yn yr boll ymddyddah jfii arho. Anaml y éafwyd i'ha.gbrath Cyfeiilabb, ac yr oedd yn dwyn inwy o ddelw 'cyfeillacil gi-efyddol na llawer o'r cyfeillachaii a gaifwy'd; Atia Anerchiad y CADEIRYDD yr oedd y aylgwyliad cyffredinol boreu Mawrth, ac ni siomwyd neb. "Cristionogaeth" ydoedd testyn ei anercbiad, a thriniodd ef yn ym- arferol, ac yr oedd delw y pwlpud a'r bregeth arno. Yn ei ymadroddion afWemiblj cy ffyrddodd A pbob caion pah y datgauodd y pryder oedd ar ei feddftlj er ei fod wedi pregethu ata 5tJ o flyflyddoedd; ac weithiau yn bghymahfabedd tmv^af eiti gwlad eto tubti êfiöëdy fath Baich at ei feddwl. Diau gehym fod pawb ar ol ei wrando yn teimlo yil anwylach at Grristionogaeth nag erioed o'r blaen. Dilynwyd Anerchiad rhagorol v CADEIRYDD gan benderfyniad y u ddatgauiad o dei in lad am Y etiliv.,dioji mawt a gafWydYD tuafwolaeth cymfer o fimlyr ieilwhg yn sto i y flwyddyn, ac ymddiried\vvd i'r Parch a D. ROBERTS, Wrexham, a VINT. Aberaeron, ei ddwyn gor bion a phwy mor gymhv^ys a allesid gael at hyb o oiehn vl, tjblegid y maeut hwy oellach at reStr iiaer.af liymifgwyt yr Euwad, ac o'r dechieuad wedi bod yn mysg y rbai ffyddlonaf i'r Utideb, fel yr oedd yn uaturiol iddynfc bwy deimlo yn ddwys wrth weled eynifer o'u cyfoed a'u cydlafurwyr am oes hir wedi syrthio. Yr oedd papyr rbagorol gan y Parcb L. PROBERT ar Berthynas Atbrawiaeth a Moesoldeb." Nis gallesid ei ymdiiried i law gymhwysach, ac nis gallas li yntau ei drin yn well. Eglurodd athrawiaeth a ^oesoldeb, a dangosodd fel mae gwir foesoldeb yn codi o athrawiaeth vr Efengyl. Gwnaeth •^tri REES, Pentrefoelfis, a REES, AlitWen, eu gwaith yn foddbaol wrth gynyg ac eilio peuderfyniad arno, ac y mae cyflawniadau y brodyr ieuainc yn ngbyfarfodydd yr Undeb yn brawf, fel y dywedodd Mr EVANS, ^beraeron, fod yr ARGLWYDD yn codi dynion Jgario ei waith yn mlaen, er nad ydynt yn hollol o'r un ffurf a'r tadau a gymerwyd yaiaith. Amserol iawn oedd y penderfyniad a ddygwyd yn mlaen gan y Parch E. JAMES, j^efyn, yn ngl^n a'r Diwygiad Dirwestol, a'r ^wn a gefnogwyd gan Mr T.. WILLIAMS, Grwaelodygarth. Nis gallesid ei ym- ddiried i well dwylaw, a da y gwnaed i'w ddwJn ger bron yr Undeb eleni, oblegid arwydd er drwg mewn enwad crefyddol ydyw fod symudiadau mawr er daioni yn ydyw fod symudiadau mawr er daioni yn cael eu gadael heb gyfeirio atynt ar ach- vsuron o'r fath. Dychwelwn at y mater yr wythnos nesaf.