Y Tyst a'r Dydd

LLYFRGELL Y DIWEDDAR DDR. REES. At Olygwyr ,y Tyst a'r Dydd. FONEDDIGION,-Teimhtf yn ddiolchgar i chwi am ganiatau i mi osod gair yn y TYST ar y mater nchod er's tua phythefnos yn ol, ond fel y mae gwaethaf y modd, dim ond un sydd wedi eydsynio a'm cais. Teimlaf yn ddiolchgar os caniitewch i mi anfon un gair eto "t y perso iau sydd a rhai o lyfrau Dr Rees yn eu meddiant. Mae rhai ugeiniau o gyfrolau allan. Mao chwech o Manton, tair o Dr J. Brown, nn o Hanes yr Eglwysi Annibynol—mewn gair, nid oes yma ond ychydig iawn o weithiau yn cynwys mwy nag un gyfrol heb fod un oell ragor o gyfrolau yn eisieu. Gan ein bod yn amcinu gwnevd catalogue o'r llyfrau yn ddioedi, yr ydym yn dymuno yn daer ar bawb sydd a rhai o'r llyfrau yn fenthyg, i'w dychwelyd o hyn i ddechreu yr wythnos nesaf o bellaf. Os oes yma rai llyfrau i bobl ereill, dim ond i'w percbenogion anfon ga r, gwnawn ea cadw yn ofalus hyd nes y caffont gyfle i alw am danynt. Castellnedd. J. ROBSRTS.

FRON GYSYLLTE, SWYDD DINBYCH.—Nos Salwrn a'r Sabboth Mai 16eg a'r 17eg, cynaliodd eglwys Annibynol -y lie tichod ei chyfarfod blynyddol. Gw sanaetliwy i gan y Parehn D. Oliver, Treffynon, a D. Johns, Khuthyn. Cafwyd cyfarfodydd dymnnol, a chynulleidfaoedd lluosog iawn Da oedd genym weled y fath undeb a briwdgirwch rhwng y gwahanol enwadau crefyddo) yn y He. Yr oedd yr enwadan ereill wedi rhoddi eu cyfarfodydd arferol i fyny er cael mWYllhJn oedfaon y eyfarfod. Mae yma gapel newydd hardd, ac eglwys lewyrchus a gweithgar. Gobeithio y llwyddir yn flun i dalu yr holl ddyled sydd yn aros ar y capel newydd. SOAR, ABERTAWY.—Nos Sadwrn, y Sabboth, a nos Lun, Mai 16e1, 17 g, a'r 18fed, cynaliwyd cyfarfod blynyddol y lie uchod. Y pregethwyr oeddynt y Parehn Owen Thomas, Brvnmair; D. M. Jenkins, Liverpool; a T. R. Davies, Glandwr. Cafwyd oynull- iidau mawron, y pre;jeth3u yn alluog a nerthol, fel y gwelid yn amlvyj oddiwrth agwedd a theimlad v gwrandawyr, a'r casjl adau yn dda. Mae yr bybarch dad o Brynuiair mor fywiog ei ysbryd a Ilane, er ei fod yn ei 78 mlwy id oed. Traetha'r gwirionedd yn syml, eglur, a swynol dros ben. Barn un gweioidog a'i cly od am y tro cyntaf oe id, ei bod yn dreat gwerth dyfod o bell ffordd i'w wiando. Nid buan yr angh^fir y Gwr da a'r Cyfriwn a'i ffydd." Dymunwn yn fawr i Ido yr un rhwyddineb a nerth yn Aberystwyth yn Nghyfaifod yr Uudeb yr wythnos nesaf. Diau y ceir gwle Id yrio. Digon yw dyweyd fod y brodyr ereill ar eu huchelfanau. Hyderwn yr erys dylanwad daionus yLey taiiodydd yn hir.—f. H.

YR ACHOSION SEISONIG ETO. At Olygwyr y Tyst a'r Dydd. FONEDDIGION,—Ychydi-j a fe.'d-lia:s pin yn ysgrifeuu y Nodion o'r Gooledd" i'r TYST am Mai y bttaspnt yn destynau ysgr fau A i broso," c, Thos. Lloyd" ac H. Elvet Lawis ond "yr byn ys^rifeawyd a ys?rifenwyd," ac ni I oes genyf yr un t' L Wjalw yn ol. Dechrenaf gyd-^g eiddo Ambrose, y ee tf a'r bor.edd'geuld af o'r tair, er nad oe Id cyrhaedd ,yn.y yn fawr o gamp. Mewn atebiad i Ambrose, yniunaf ddyweyd nad oeddwn am gyfleu am fynyd o drysorfa y gynndt ithas y talwyd am y lunch on, ^yddwn yn am»e i- 0 id tra yn cot'nodi ha- es y ytarfodvdd, yr oe Idwn am roddi ar lawr yr byn yr wyf yn ei gwbl gredu n-id yw y luncheons blynyddol hyn .syson. ag amcanion y gymdeitlias. Ni l yw dyweyd s ai cy'eilhon Rhyl dalod I am y luncheon eleni yn sYtnud y gwrthwynebiatl. Ni waeth genyt pwy dalodd am ?ano' Gwnaeth cyfeill'on Rhyl yn dda i feddwl y k ,5 'au on<^ n,e'1 trat d(iyweyd ar yr in pryd dr» .y anfantais i'r Achosion Seisonig yn y pen y Mae yna deimlad c-yf y dylai y cyfarfodydd N»ni JJ' gie' eu °yn^ yn y gwahanol dn-fi yn eaB I He y mae achosion Seisonig. Byddai caV y° ddiau yn fantais anhraethol i'r achosion Se'SO"I" Yu Y Ileoed I tjy,,y; ond y mae cyfeillion yn sefvHl a<t ere^ we creu precedents anffortunus yn ys-nif' y cniaw blynyddol yma, ac yn erbyn hyny yr Snfo^eaai8* i ffwrdd a'r ciniaw ac a'r rhodres ya yu n^lj>n &g ef, a defnyJaier yt amser at waith ymarferol y gymdeitlias, a bydd ryw ddyben i'n cyfar- fyddiad blynyddol. Ndwyfynysgr.fennyaylwadau hyn heb ystyried eu cyuwys. Yr wyf wedi bod yn ymddyditan ag anoryw o bleidwyr mwyaf ae.idjar y gymdeitlias ar y mater, ac ystyrient y ciIJiawau hyn yn nghyda rhai o'r ma'erion a ddygir ger bron yn goll amser, ac yn afradodd o'r mwyaf. Gyda golwj ar ddywediad Herber, synais fod y tri wyr hyn m'ir d iiffyaiol yn the sense of the humourous fel nad oeddynt yn fyw ar unwaith i'r sylw. Er mwyn y dar. llenydd, dylaswn ddyveyd ddarfod i Mr Eva s godi i fyny i gynyg diolchgar^ch i gyfeillion Rhyl, a'r peth cyntif ddywedodd oeJd, Fod y ciniaw ardder-hog a barotowyd yn deilwng o'r achosion gweiniaid." Yr oedd y derbyniad gafodd y sylw yn p ofi foJ y rhai oedd yn bresenol yn gweled y gwrthn i, er i Mr Evans, yn ol ei arfer, ei gyfleu mewn perffaith natur dda. Anaml y clywsom wiriAnedd mor angenrheidiol i'w ddyweyd yn cael ei ddyweyd mor ddidramgwydd. Y nesaf yw llythyr Thos. Lloyd." Sonia am "ddun sylw gwir anheitAng" ynfynodion. Erbyn chwiiio, fy sylw ar bapyr Mr D. M. Lewis ydyw un. Dywedais yn groew yn y TYST am Mai laf mai papyr galluoi oedd eiddo Mr Lewis; ond meiddiais ddyweyd y bussni yn well iddo a ael un mat r heb gyffwrdd ef, a'i fod vn ymdrin ag ef mewn dull flippant. Mae gan Mr Lloyd, wrth g-\ rs, bawl i'w farn ei bun ar y mater. Yr wyf finan wedi mynegi fy syniadau yn ddibetrns. Ar yr un pryd, yr wyf yn protest o yn erbyn iddo roddi ar ddeall mai "rhagfarn" sydd wrth wraidd y sylw. Byddaf yn cael yn gytlredin fod dynion, pan yn methu mewn ymresymiad, yn teimlo mai eu hunig obaith ydyw twyllo eu hunain, a chieisio twyllo ereill mai rhagfarn sydd yn dallu y trueiniaid sydd yn dygwvdd anghytunoa hwynt! Dywed y hrawl yma yn dra anffaeledig mai tuedd os nad amran fy sylwa lau am y ciniaw oedd rhoddi i'r cyhoedd yr argiafF mai y gymdeithas sydd yn dwyn y treuliau hyn." Y f ith haerllugrwydd Pe meiddiasai, dywedasii amcan ar nnwaith, ond gofaiodd roddi y gair os," er cael bwlcb i ddianc trwyddo. Yr wyf wedi dyweyd fy meddwl yn glir wrth Ambrose ar y mater yma. Nid ymostyngaf i argyhoe di un alhsai ddisgyn mor isel a dycbymygn y fath beth. Pa hawl sydd ganddo ef i fyned i diriogaeth y bwriadau a'r amcanion ? Goreu po leiaf y sonia yr ysgiifenydl hwn am "sylwadau anheilwng." Er cysurirbrawd Thos. Lloyd, carwn iddo gofio na fwynhaodd ysgrifenydd y Nodion ildim o letygarwch y cyfeill ori yn Rhyl; ond byd yanolpe buHsai wedi mwynhau y cyfryw, ni fuasai hyny yn ei rwystro i draethu ei farn ar faterion cylioel,ins. Ond pa hawl sydd gan un o Colwyn B -y i ddano I caredig. rwydd pobl Rhyi i ysgrifenydd y Nodion, yn fnwedig gan nad oedd eu caredigrwydd er'oed wedi ei gwest- iyno ? Maeeiddilwch greddfol ac haedlugrwydd army- oddefol yn nodweddu yr ychydig lit ellau a ysgrifeno^d y brawd hwn. Os nad oes gan y yymdeithis well amdktifEynydd na,; ef, ofnaf fod ei dyddiau wedi eu rbifo. Yr olaf yw llythyr Ii. Elvet Lewis." Dechreua trwv ddyweyd iddo synu yn ddirtawr wrth weled fy nodion. A yn ml'en i roddi ei esb<>niad arnynt. Geilw hwynt yn t-nsyniadau anghywir a niweidiol." Cychwyniad addawol a bi)neddi'^aidd iawn, onite P Yn y frawJde^ nesaf, sonia am egwyddorion cyntaf bjn- eddigeiddrwydd." Y f ith ieuad anghymharus Yr un gwr a'm cyhu Idodd o ysgrifenu "ensyniadau anghywir a niweidiol" sydd yu awr yn son am "egwyddorion cyntaf boneddigeiddrwydd Yr oedd j n dda genyf ddarllen yr ymadiodd diweddaf, onide buaswn o dan orfodaeth i dybied nt chlywo id g.yma:nt a bod y fath egwyddorion. Pa fo Id bynag, hyd yna y cyrhaedda ei wybodaeth yn ol pob arwyddion geir yn ei lythyr. A yn mlaen i oSld i lawr y pethau canlynol. Geilw ef y cwol yn ffeithiau. Cawn weled. 1. Na chostiodd y ciniaw ddim i'r gymdeithis. Ni awgrymais ddim i'r gwrthwyneb. Mae fy atebiad i Ambr"se yn ddigon ar y pen. 2. Fod yr holl arian a g ;sgfwyd yn y gwahanol oadfaon wodi myned at wasanaeth y gymdeithas. Wrth gwrs! Pa rinwedd syd,¡ yn hyoy fel y mae eisieu ei gyhoeddi ar goeJd gwlad r Onid cyf irfodydd yr Achosion Seisonig oeddynt? Oaid oe Idynt wedi eu trefnu gin Bwyllgor yr Achosion Seisonig, o leiaf mor beil ag y mae hi yn tr, fllu ei materior) F Ac i ba le y dylasai yr arian fyne ond i-gyleh v gymdeithas ? Nid yw hyn yn cyfl'wrdd dim a'r miter mewn dadl. 3. Cybudda ys grifenydd y Nodion o gulni meddyliol." Y brawd anwyl fu yn son an egwyddori >n cyntaf boneddueiddrwydd sydd yn awr yn fy nghyhuddo o "gunimeddytiolt" Oai ddywedas mai clywed son am danynt yn unig oedd eithaf ei wybodaeth yn eu cylch. Un o "egwyddorion cynraf" dalieuacth de,, ydyw rhoddi i'ch tj wrtliwynebydi y credit o fod yn meddu llawn cymaint o eingder a gonestrwydd medilwl a cb w than. Y n hyn y mae y brawd o Hull yn. dra diffygiol. Mewn atebidd i'r cyhudd.ad o yuini me Idyliol," cyngh,raf ef i ddar len yn ystyriol, a gwneyd cymhwysiad personol o frawddeg geir yn ei lythyr e hun, gydag ychydig o gyfnewdiad geiriol. Diau ei fod yn c. edu digon yn ei gynyr h'on ei hun i'w gwerthfawrogi yn ei ffurf newydd. Dyma hi. Oud y mae _>r hwn sydd e< hunan yn med lu culni meddyliol yn meldu talent werthtawr i ganfod culni meddyliol yn mbob man." Dylai y neb sydd yn y nitrin ag c, errwydJorion" goflo fod llavver cymhwysiid i'r fath bethau. Hogwyii y frawddeg, fel cleddyf Goliath, ar gyfer un arall, ond "y Phillistiad dienwaeledig oe id y cyntaf i deimlo ei min. Ceisiwyd parotoi crogbren yn y frawddeg uchod ar fy n-rhyfei\ fel y gwnaeth Harnan ar gyfer MorJeeai, ond yn s cr to wel y da-- lie -ydd mai y s tw) a'i llaniodd odd y cyntaf i gyflawni hunanladdiad arni. Diwedda gyda'r truism nad oedd gorfddaefch ar neb i gymeryd rhan o'r luncheon. Nid cwestiwn o fod yn bresfnol ynddo nen yn absenol obono ydyw y pwnc, ond y priodoideb o'i gynal fel sefydliad yn ngl^n a Chym- deithas yr Achosion Seisonig. Wrth orphen, ystyria ei fod wedi gwneyd eglurhad diamwys." Mae rhai dynion mewn trwynfydedigrwydd goruchel ar delerau da a hwy eu hunain bob amser. Beth bynag all fod ba»n dynion ereill am danynt hwy a'u cynyrchiori, maent yn nofio mewn. hnr anfoddhad hapus. Braidd na ofid iai hefyd loti yr "ymosodiad," fel y geilw, wedi ei wneyd yn yr iaith Gymraeg, er m.vyn i'r ysgrifenydd [Ysgrifenydd y Gymdeithas, Mae- yn debyg] amd iiffyn ei hun." Y fath ynfydrwydd plentynaidd Rhyfedd y dylanwad sydd gan wron. addoliaeth a chyfeiligarwch arno, fel y mae yn colli golwg ar y gymdeithas, ac yn edrych ar bob beimiad- aeth arni yn ymosod ar ysgrifenydd Nid ynganais a r yn ei gylch. Gallaf edrych ar y gymdeithas ar wahan a'r ysgrifenydd, neu unrhyw swyddog arall perthynol iddi. Ond, atolwg, pwy sydd wedi dywejd gair am yr ysgrifenydd P Ai yr ysgrifenydd yw y gymdeithas ? Ai yr ysgrifenydd sydd yn gyfrifol am y cwbl ? Pwy bynag sydd yn gyfi ifol, dywed if hyn wrth derfynu, os nad oes gan y gymdeithas a'r ysgrifenydd well a galluocach amddiffynwyr na Mri Lloyd a Lewis, gall pob un o'r ddiu weddio yn briodol, "-Save me from my friends." Rhaid i bob cymdeithas sefyll beirniadaeth y cyhoedd, Be nid yw Cymdeithas yr Achosion Seisonig yn Ngogledd Cymru i fod yn eithriad i'r rheol. Yr eiddoch yn gywir, Mai 28ain, 1885. AWDWR Y NODION. O.Y —Er mwyn y darllenydd, byddai yn Hawn cystal efallai ail gotnodi y ddwy frawddeg fechan ddiniwed y mae y brodyr byn yn ce sio en hanfarwoli, sydd wedi effeithio y fath gynhwrf. Wedi cofnodi amser y luncheon, enwau y cadeirydd a rhai gwyr a welais yn breseool, dywe lais, Prin y mae y luncheons blynyddol yma yn gwe !du i amcan y svmdeithas. Da oedd genyrn weled Herber yn rhoddi hit Uaw-chwith i'r IIf. ade Jd hyn." Dyna'r cwbl. Barned y darllenydd. [Ni enillir dim trwy barhan y ddadi yn mheIlach.- GOL ]

Eltanor fach, mwyach i uai-mae kylo, Mae a!aeth i'm poeni; Mae oergwyn a mawr gyni Hynod, dwys am dnnat ti. Rhyw garia,d yn rhagori—wedd gynes Oedd genyf fi ati; Pe rhoesech, ni chawsech hi, Dunell o berl am dani. 0 roi Ann fwynlan i fedd—'e erys Rhyw hiraeth blin rhyfedd; Dydd o glod iddi a gwledd 0 fyw da fu ei diwedd. Ow! dn ofid fu rhoi Daf.ydd—Watkin Hyd floedd n lgorn Dot ydd 1 bridtiiaw, ond daw y dydd I alw hwn i lawenydd. Car gwylaidd, eywir-galon-oodd Dafydd, A'i dwf mewn rhinweddion Yn wir frawd hoff tyner fro )—a cberddor, Gwel, dyma ei oror, swlad y meirwon. Mae hwna ar fe id Dafydd E. Lewis, blaenor y gan yn Seion, Rbymni, yr hwn a fn farw yn 25 mlwydd oed. Y tair wyl anwyl nnwedd—a drwsiwyd I'r Iesu & phuredd Yn eman byw; dyma'u bedd A'a henaid mewn gogonedd. Gwyryf addas wir grefyddol-ae-ld hon A'i heirdd wenau siriol; Teimlir galar hir ar ol Un oedd mor wir rinweddol. Dyna dy boen wedi enyd bach-ffwrdd; Ffoi wnest i wlad burach- I fyd c. i f»d o hyd yn iach O i<ifwl diiare ) afi icb. Mary A' n yn moren 'i hoes-symadwyd 0 siomedig einioes, Ond ing drud ei hanga J droes Mwy yn elw mewn eiloes. Eunice anwyl dros enyd—mwy hana Yn mynwes y gweryd Ond cofiwn, o'r I laid cyfyd—pan ddaw'r lIef, Diau i'w hadref Duw a'i hedryd. Mam a nhad, wyf yn fy medd—a'm henaid Ynmynwesttngefedd, A'm din sydd fel cynabaneJd Angel draw yn ngwlad yr hedd. Ni8 gwn am lagor na dau weinidog yn hnno yn y Jynwenthon. Unohonyntoedd Mr Roberts, gwein- idog y He, yr hwn fn farw y Pasg, 1883, o f. wn mis ,.r Ol ei wraig, ac yn ytnyl 80 oed. Y Hall oedd v Parch Edward Davies, gweinidog y Methodistia) yn Rhymn:, yr hwn fu farw llynedd. Tronlodd y gwr galluog hwnw lawer iawn o'i amser a'i nertli i ddadleu a'i bin ac a'i dafod. Yn dadleu mewn tren yn gyndyn y RWelais ac y gadewais i ef ddiweddaf. Os na chollodd j» arfer, yr oedd yn sicr o fod yn dadleu ag antreu wrth p K i lawr a tbrwy y glyn. Dadleuodd yn ddidor yn erbyn i'r coleg gael ei ddodi yn Nghaerdydd ond ba i*w' a chladdwyd ef yri mhlith Annibynwyr. Gor- pnwyaa bellach hyd oni egyr bywyd byrth marwolaeth. gydd tyrfa fawr yn cydgyfodi ag ef, os peri poblogaeth tthyrani am ganrifoedd fel y mae yn bresenol. Yn ngbanol y fynwent mae gwyddfaen amlwg iawn ar grng anferth o geryg, gyd < y geiriau, Ei Garn 0 eeifiedig arnynt. Costiodd y cyfan dros £ 100, ond eth yw hyny at goflech ddrudfawr yn nghladdfa Ryhoeddus Cefncoedycymer, yr hon a gostiodd dras ddwy fil o butiau. Tebyg bod byny yn dipyn ar y j??*yaf o wastratt yn nghyfrif ambell edrychwr arno. ■au mai doethach fuasai ei ddefnyd lio at ryw ackos a* Gwneyd marmor yn eiu bywvd sydd oreu, ys dy- "edai yr hen Bantycelyn athrylithfawr. Yr eiddoch yn ffydrrloo, Ni WAETH PWY.