Y Tyst a'r Dydd

Y GOLOFN WLEIDYDDOL. GAN GWLEIDYDDWR. ? Toriaid mewn Swydd—Yr Ohebiaeth rhwng Gladstone a Salisbury- Y Prifweinidog a'r Ysjrrifenydd Tramor yn yr un person—Aelod- any Cabinet. An, ol pefcruso, ofni, ac oedi, wele o'r diwedd Y TORIAID MEWN SWYDD. Bu dylanwadau cryfion ar waith yn ddiau er sicrhau hyn. Pan ddihunodd Ardalydd Salis- bury, ac y sytweddolodd ddirmyg y sefyllfa o fod mown swydd heb fod mewn grym-y byddai yn gwbl at drugaredd y mwyafrif Ehyddfrydig —awyddai dynu yn ol; oud yr oedd yn rhy ddiweddar iddo. Ni bu efe yn ddigon goehel. gar ar y dechreu. Yn y cyffroad cyntaf, pan oedd ef ac ereilt wedi meddwi ar eu llwyddiant tybiedig, bu ef yn ddigon annoeth i wneyd Cabinetyn ei feddwl, ac awgrymu pwy fyddai yn y prif swyddau a gwnaeth hyn cyn ymweled a'r Frenines y tro cyntaf—cyn cael ei alw gan- ddi, wrth bob tebyg. Naturiol iawn oedd i'r bob! hyn a ddygid mor sydyn ac annysgwyl. iadwy i olwgsafie a swydd yn y Llywodraeth, a rhai ohonynt am y tro cyntaf erioed—naturiol iawn, meddaf, i'r cyfryw oedd gwneyd pob ym- drech i wthio Salisbury yn mlaen, ac yn anad dimei atal i dynu yn ol. Yr oedd dylanwad ci'yf o gvfeiriad arall hefyd. Unwaith y gwet. odd y Freninea siawns i gael Mr Gladstone oddiar y ffordd, nid oedd itdio i fod nes cwbl sicrhau yr amean. Nid wyf yn gweled fod eisieu arfer rhyw gynildeb mawr wrth son am dani yn yr ymdrafodaeth hon, a da genyf weled fod rhan o'r Wasg Seisonig yn rhoddi mesur o amlygrwydd ac arbenigrwydd i'w hymddygiad. DaeLh o Balmoral—ei phalasdy yn Ucheldiroedd Ysgotlllud-i Windsor er mwyn hwylysu y trefniadau yn ystod argyfwng sydd yn awr wedi terfynu. Ond yr oedd bod yn Windsor yn peri llawer o drafferth ac anhwylusdod diangen- rhaid. Gan ei bod yn dyfod o Balmoral, ni fuasai waeth iddi ddyfod i Buckingham Palace namynedi Windsor. Fodd bynag, yno yr aeth hi, ac y mae yn sicr ei bod wedi arfer ei hall ddylanwad i berswadio Salisbury i gymer- yd yr awenau i'w law, ac y mae yntau wed; cydsynio a'i chais, ac wedi ffurfio Gweinydd. iaeth, Y mae y Toriaid mewn swydd, ond yu y Ty Cyffredin y Rhyddfrydwyr sydd mewn awdurdod a nerth. YR OHEBIAETH RHWNG GLADSTONE A SALISBURY. Pan welodd Salisbury ei sefyllfa, gwnaeth ymdrech i gael ymrwymiad oddiwrth Gladstone ar ran ei blaid y rhoddid chwareu teg a chefnog- aeth i gario gwaith y Senedd yn mlaen, a'i dwyn i derfyniad boddhaol. Bu gohebiaeth rhwng y ddau, a chariwyd hi yn mlaen drwy y Frenines. Gan ei bod hi ar y pryd yn Windsor, perai drafferth a choll anser. Ofnai ambell i Eyddfrydwr gwan y byddai i Mr Gladstone wystlo rhyddid y blaid ymaith—y rhoddai addewidion i'r Toriaid o gethogneth a lyffeth- eiriai y Ty ond nid oedd perygl. Dywedodd nos Lun yn y Ty fod yr holl ymdrafodaeth i fod yn gyhoeddus, ac yr hysbysai y Ty pan ddelai yr adeg gyfleus-dranoeth, os yn bosibl —o'r hyn a gymerasai Ie. Tranoeth ddaeth, ac yr oedd yntau yn ei le a phan ddaeth yr adeg dirllenodd yr ohebiaeth i gyd heb wneyd dim sylwadau ami. Gwelwyd yn ddigon eglur na roddwyd i'r Toriaid yr un ymrwymiad ond yr ymrwymiad a allent ei ddysgwyl heb ei ofyn, sef peidio rhwystro er mwyn rhwystro, er fod hyny yn beth na roddwyd iddynt hwy gan y Toriaid, sydd yn awr yu ddigon digywilydd i geisio ychwaneg oddiar law y Rhyddfrydwyr. Synai am bell un fod M r Gladstone wedi ym- foddloni ar ddarllen yr ohebiaeth yn unig, ond yr oedd eistedd heb wneyd dim ychwaneg na hyny yn un o'r strokes goreu a wnaeth er's llawer dydd. Dyna derfyn ar yr ymdrafodaeth am sicrwydd cefnogaeth; ac er fod Salisbury wedi dyweyd yn bendant wrth ei Mawrhydi ac ereill, mi dybiwn, nad allai efe ym$yme £ yd a ffurfio Gweinyddiaeth, a ckyra^ryd Cyfrifoldeb swydd a gwaith, heb gael y si-il'wydd hwnw, etc wele ef yn. awr heb gael cymaint a chysgod dim yn ychwaneg nag a feddai ar y dechreu, yn ei swydd, a'i Weinyddiaeth gan mwyaf wedi ei ffurfio. Beth ddaw ohono ef a'i Weinyddiaeth, amser a ddengys. Y IMIIFWF.INIDOG A'R YSGRIFENYDD TRAMOR YN YR UN PERSON. Dyma beth anarferol iawn, er nad yn gwbl ddieithriad. Mae Salisbury yn dal y ddwy swydd, ac nis gellir edrych arno heb bryder mawr. Pe buasai ambell un fol Gladstone yn dal y ddwy awydd bwysig yma, ni buasai cy- maint o berygl, ond pan mae gwr o ysbryd a golygiadau Salisbury yn eu cyfuno ynddo ei hun, mae yn bryd i ni gycl sobri rhyw gymaint. Mae y ffaith o'r cyfuniad yn awgrymu llawer am ysbryd y dyo. Un reckless iawn yw yr Ardalydd, ac y mae ei olygíadflU ar faterion tramor yn mheil o fod y mwyaf fl'al'riol i hedd- wch bob amser. Nid yw y Prifweiuidog yn gyfrifol i'w Gynghor o gwbl, tra y mae pob swyddog yn y Cynghor yn gyfrifol i'r Prif- weinidog. Nis gallasai Iarll Granville symud dim heb gydsyniad Mr Gladstone; ond yn bresenol y mae yr Ysgrifenydd Tramor yn mherson y Prifweiuidog. Mae hyn yn anny- munol iawn, a dyweyd y lleiaf. Nid yw yn debyg y gwna Salisbury symud llawer mewn materion o bwys heb ymgynghori a'i Gynghor yn ysbaid yr ychydig wythnosau y byddant mewn swydd, ac y mae ya dra thebyg mai ar linellau y cyri-Ly wodraeth y symudir. Mantais anhraethol iho11 Ewrop ydyw fod yr anghyd- welediad a Jiwsia y-n agos wedi ei benderfynu yn llwyr gan Mr Gladstone a'i Weinyddiaeth, ac yn y gweddill ni feiddia. y Toriaid gyrneryd cwrs gwahanoi. Ceir eu gweled yn bwyta eu geiriau yn gryuswth, ond y mae ganddynt un fantais, sef y gallant wneuthur hyny heb gywil- yddio llawer. Peth cymharol ddyeithr i'r biaid yw cywilydd. Mae yu bosibl, cyn methu yn Ilwyr, mai y Gyllideb a wrthodwyd ganddynt a gyflwynant i'r Ty eto ae os felly, ni bydd gan y gyn-Weinyddiaeth ddim i'w wneuthur, fel y dywed Chamberlain, but to treat them with contemptuous toleration." Mae y ddau Dy wedi eu gohirio hyd Gorphenaf 5ed, fel y gellir ail-ethol yr aelodau sydd wedi eu gosod mewn swyddi. AELODA.U Y CABINET. Mae yn mhlith yr un-ar-bymtheg a gyfan- soddant y Cynghor niter o'r hen aelodau a fuont mewn swydd o r blaen. a dau neu dri .wedi eu gosod yn yr un swyddi. Mae Syr itichard Cross, a Mr W. H. Smith, ac Arglwydd John Manners yn eu hen swyddi. Gwnaed ymdreeh gan Churchill i gael y rhai hyu oddiar y ffordd, ond methodd. Mae Mr K Gibson wedi ei wneuthur yn Arglwydd Gangheilydd Iwerudou. Aelod dros Brifysgoi Dublin oedd ef. Oyreh- efir of i Dy yr Arglwyddi, ac y mae ganddo sedd yn y Cynghor. Mae yn ddirgelwch mawr i lawer fod Gibson wedi ei wneuthur yn Peer, ac yntau mor augenrheidiol i'r blaid yn y Ty Cyffredin, lie mae gallu i siarad mor brin yn ochr y Toriaid. jfife ydoedd un o'u. galluoedd dysgleiriaf, a gaiiai wneyd araelh effeithiol iawn mewn ymosodiad ar ei wrthwy uebydd. Yn lie ei adael yn y Ty Cyffredin, rhoddir ef yn Ar- glwydd Gangheilydd Iwerddon a' rhag iddo ddyfod yn ei oi pan gyll ei swydj, gwneir ef yn aelod o Dy yr Argl w yddi. Nis gail yr Ar- glwydd Gangheilydd tod yn aeiod o'r Ty Cyffredin, ond gall fod yn aclod o'r Ty arall. Buasid yn ineduwl y buasai yn werth cadw Gibson yti agored i gael ei ddycliwelyd rywbryd eto i'r Ty Oyri'redirt. Fel arall y barnodd yr awdurdodau. Bernir fod a fyno Churchill a hyn hefyd. Ofnai Gibson yn yr un Ty ag ef. Yr oedd am symud bob un cryf iawn oddiar ei ffordd, fel y gallai efe gael llwybr chr iddo ei hun Coiled yn ddiau i'r blaid yw hyn, ac y mae colledion mwy yn ei harps tra byddo yr awdurdod yn llaw Salisbury a Churchill, a'r bluenaf o'r dd.iu yma yn gwasanaethu yr olaf. Mae Syr Hardinge Giffard wedi cyrhaedd y Bach wlau, ac yn Arglwydd Ganghellydd Lloegr. Nid gwr dyeithr i Gymru yw efe. Bu yn adi^g yn ein llysoedd barn am flynyddoedd yii Neheudir Cymru. Efe oedd y dadleuydd mwyaf llwyddianus, fel rheol. Gwyr Caerdydd lawer am dano. Bu yn blino tipyn ar y dret hono ychwaneg nag unwaith, a bu yn agos nn- waith a'i chipio, canys a chroen ei ddanedd yn unig y diangodd Mil. Stuart yn 1874. Gwnaed ef vn Gyfreithiwr Cyffredinol gan y Toriaid. ond bu am yn agos i ddwy flynedd cyn ca £ J sedd. Cynyg yma a chwilio draw, ond yr oecW yn methu o hyd, ac aetli yn wrthddrych gwawd o'r diwedd, a bu yn agos a digaloni. Cafodd Is i eistedd yu y diwedd yn Launceston—bwrdeiS- dref sydd yn colli ei bodolaeth wleidyddol o dan Fesur y Seddau sydd yn awr yn ddeddf y wlad: Ac megys rhwng cromfachau, goddefer i nil grybwyll fod y Reform yn awr yn gyflawn; Cafodd Mesur y Seddau y Sel Freninol yr wythnos hon. Nid oes modd rhwystro yr un mwyach. Bellach mae Giffard yn ffarwelio a Lattnceston, ac yn eistedd yn gadeirydd ar yr Arglwyddi, ac yn cael ei gyfrif yn nesat mewn awdurdod at y Frenines. Hwyraeh mai efe sydd wedi cael y ffawd fwyaf o'r oil yn yr helynt yma. Yr oedd yn ddadleuydd medrus, ac yn gyfreithiwr dyogel mor bell ag yr oedd e1 wybodaeth yn myned. Mae yn debyg na bu erioed yn euog o weithio yn rhy galed, a hyny sydd yn cyfrif am fod ei wybodaeth mor gyf. yngedig,. Yr wyf yn cofto iddo draddodi araeth pan yn ymgeisydd yn Nghaerdydd yn 186" oedd yn llawn camgymeriadau cywilyddus i vvr o'i safle a'i uchelgais ef. Diogi a difaterwch, ac nid diffyg gallu, oedd yr achos. Ni bu. nid yW, ac nid yw yn debyg y bydd byth yn wladwein- ydd. Mae yn ddyogel am pension da dros Y gweddill o'i oes, gan nad dros pa hyd y ca yr anrhydedd o eistedd ar y sach wlan.

Y SENEDD YMHERODROL. Ty YR ARGLWYDDI.—Dydd Mawrth.-Cymerodd yr Arglwydd Gangheilydd ei sedd am chwartei* wedi pedwar o'r gloch. G idodd Iarll Granville a; dywedodd fod Arglwydd Salisbury wedi myned i Windsor i .dderbyn swydd, a'i ddymuniad oedd fod iddo ef gyoyg fod y Ty ar ei godiad i obirio hyd ddydd Iau nesiif Pasiwyd amryw filitill bychain. Ary cyny^iad i ystyried rhesymau y Ty Cyffredin yn erbyn gwelliantau yr Arglwyddi at: Fesur y Seddau, cyuygiodd Arglwydd DentnftB fod hyny i gael ei wneyd yu tnhen ebwo, mis. Gwrthodwyd y gwelliant bob ranu y Ty. Yea cydsyniwyd a rhesymnu y Ty Cyffredin, a pbas- iwyd y mesur. Cynygiodd Arglwydd Danman ail ddarlleniad Mesur i £ btyn yr Etholfraint i Fea- ywod. Wedi ychydig oiriau rhanwyd y Ty. Dros yr ail-ddarlleuiad, 8; yn erbyn, 38. Yna. gohir- iwyd y Ty hyd ddydd Iau. Ty Y CYFFREDIN.—Cymerodd y Lletarydd ei sedd yn yr amser arferol. Cododd Mr GladstonCi a dywedodd ei fod wedi cael ar ddeall fod Arglwydd Salisbury wedi penderfyuu derbyn swydd, a bod y Weinyddiaeth yn cael ei ffurfio. Ei fod ar gais Arglwydd Salisbury yu cynyg fod y Ty ar ei god- iad i gael ei obirio hyd bump o'r gloch dranoetb. Dywedodd Mr Collings ei fod yn deall fod arwein- wyr y ddwy blaid wedi dyfod i gyd-ddealltwriaeth yn nghyleh rhai mesurau a farnant yn bwysig i'w pnsio yn y tynihor hwn, ond nad oedd yn meddwl fod un yn bwysicach na'r hwn oedd ganddo ef, sef estyn yr etholfraint i ddynion oedd wedi derbyn cyrnborth meddygol gan y plwyf. Mr Laboucbere a. ddymunai gael gwybod gan Gladstone pa. bryd y caent y mynegiad addawedig yn ngbylch v gohebiaethau oedd wedi cymeryd lie rbyngddo ef ac Arglwydd Salisbury. Dvwedai Mr Gladstone ei fod yn gobeithio gallu gwneyd hyny dranoetb. Gyda golwg ar yr hyn ddywed- odd Mr Collings, fod cyd-ddealltwriaeth rhwng y Weinyddiaeth oedd yn myned allan a'r hon oedd yn dyfod i mewn, yr oedd ar unwaith am ei sicr- hau nad oedd dim o'r fath beth ya bod. Cydun- wyd ar godi y pryd hwaw hyd bump o'r gloch dranoetb. ? Ty Y CYFFREDIN.—Dydd Mercher. — Cymerodd y Llefarydd ei sedd ycbydig cyn pump o'r gloch. Yr oedd y ddwy blaid wedi cyfnewid lleoedd yn y Ty. Ar gynygiad Arglwydd I?,. Grosvenor, c&t- wyd gwrit i etbol aelod dros Wakefield, yn lie Maclcie, yr hwn fu farw. Yna cododd Mp Gladstone i gylfawni yr addewid a roddodd y nos o'r blaen, a darllenodd wyth o lythyrau oedd Ar- glwydd Salisbury ac yntau wedi anfon at eu gJl. ydd trwy ei Mawrhydi, gyda'r amcan o gael gall- ddo ef i roddi gwarantiad drosto ei hun a'i blaid Y