Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
ADGOFION BYRION.
ADGOFION BYRION. GAN CELYDDON. Y PARCH. H. POWELL, NEW YORK. PATERSON, N. J.-Diweddais fy ysgrif gyntafgyda'r bwriad o fyned a'r darllen- ydd i wrando y Parch. H. Powell yn pregethu yn Bethania ac Aberdar, ar y nos Sabboth diweddaf y bum yn. Nghymru. Nis gwn pa fodd i nesu at borth y capel i feddwl desgrifio y gynulleidfa. Tebyg, hefyd, pe darluniwn y gynulleidfa, y byddai i lawer dieithr gredu fod y lliwiau yn rhy ddysglaer a thanbaid; eithr, yn wir, y mae g')goniant yn perthyn i gynulleidfa Betliania na pherthyn i un eglwys arall yn y Deheudir. Cydnabyddir drwy y Dywys- ogaeth fod mwy o wybodaeth duwinyddol, athronyddol a cherddorol yn nghynull- eidfa Bethania nag yn unrhyw gynulleidfa arall. Yr wyf yn teimlo yn yswil i ys- grifenu y gwirionedd, gan y cyfarfyddir a chynifer o frawddegau gwyntog am berson- au a chynulleidfaoedd. Pa bryd y daw cenedl y Cymry i ddeall y gwahaniaeth rhwng swn a sylwedd, synwyr a baldordd; ac os caniata y darllenydd i mi ychwanegu —rhwng bombastiaeth a barddoniaeth ? Cas beth gan fy enaid ydyw gwynt a baldordd, ac y mae yn ofidus genyf weled cynifer o fan-Ienorion yn gwledda mor flasus ar y fath gysgodion. Ond dyna, gadawaf lonydd i'r cyfryw ewyllysiant ymborthi ar gibau, a throcdio y llwybr gochwyd gan filoedd i wneyd liyny; ac mi af i Bethania, mewn adgof, i wrando yr Efengylaidd Powell. Y mae y capel yn orlawn-pob gwyneb yn pelydru gan sirioldeb-Powell yn dyfod i mewn yn mraich yr Englynydd digymar, Mr. William Morgan (William Fardd.) Cymerodd ei eisteddle dan y pwlput, a lluddiedig oeddyr agwedd arno, gan ei fod wedi pregethu ddwy waith y dydd hwnw. Yn fuan, amneidiodd arnaf i esgyn i ddech- reu yr oedfa. Teimlwn yn anfoddlon, canys yr oedd fy mynwes yn derfysglyd- y Sabboth olaf yn Bethania. Gwasgodd Mr. Powell arnaf i wneyd, ac 0! dyfaled y darllenydd fy :nheimladau-y fynwes mor ystormus a'rWerydd pan yra y tymestloedd dros ei donau! Edrych, ysywaeth, am y tro olaf i wynebau y dorf—torf a anwylai fy enaid-fy enaid wedi ymbletliu am lawer o lionynt! Cyn i mi gael amser i benodi cmyy, wele Powell yn esgyn y grisiau, ac yn sibrwd wrthyf am roddi allan yr emyn dwys hwnw, a gyfansoddodd yr anfarwol leuan Glan Geirionydd: "Ar lan Iorddone.n ddofn 'Rwy'n oedi'n nychlyd," &c. Anturiaf ysgrifenu ei bod yn werth myned oddiyma i Gymry, pe ond i wrando cynulleidfa-'Bethania yn per-ganu yr emyn rhag-grybwylledig. Pan oedd y gerddor- Iry iaeth anorchfygol a nefol yn ymaflyd gyda nerth mawr yn y penill olaf, sylwais ar wynebpryd y pregethwr yn ymloewi, a darllenwn orfoledd ei ysbryd yn eglur yn mhelydriad byw eilygaid; acynfuan, wele y dagrau gloewon mawrion—dagrau gorfol- edd y Cristion—dagrau na wyr yr anianol am dauynt, yn treiglo i lawr dros ei rudd- iau, a throdd ei ddau lygad gwlithog ataf, a sisialodd—"Beth fydd canu y nefoedd, fy machgen i, gan fod hwn cystal?" Darllen- odd ei destyn yn syml a dirodres; eithr ryw sut, ffrydiai y difrifol i'r oil a wnaethai.— Yr oedd y difrifol yn ei ystum, ei wedd, ei edrychiad, ei lais, ac hyd yn oed yn ei wen. Dim ymdreeh-dim celfyddyd dim ond natur wedi ei plirydfertliu-ei haddasu a'i bedyddio a gras. Ni welais neb erioed yn llanw y gair cynwysfawr ac eangfawr, efengylydd, yn gyflawnncli na'r Parch. H. Powell. Efengylai o ddechreu y bregeth i'w diwedcl; ac fel yr elai rhagddo, elai yn fwy-fwy gwresog, ac yn fwy-fwy brwd, ac yn mhen ychydig bwrlymai y dagrau i lygaid Mr. Lewis Griffiths, William Fardd, &c., a dyna brawf digonol i'r sylwgar fod ysbryd cynes y pregethwr yn cyffwrdd ag ysbryd y gynulleidfa. Nid wyf yn cofio neb yn dylanwadu yn fwy naturiol ar y gynulleidfa-taniai y dorf a than sanctaidd ei enaid duwiolfrydig ei hun. Yr oedd yn gymeriad rare. Mi a wn fod eigoffawdwr- iaeth heddyw yn wyrdd yn Bethania; ac yn wir, drwy y Dywysogaeth; eithrymaehyd yn oed Efengylydd o nodwedd yr ymadaw- edig yn gadael argraff dyfnach ar ambell i gynulleidfa rhagor i gynulleidfa arall.— Bum yn ei gymdeithas di-idiati wedi iddo ddycliwelyd i'r cyfandir hwn, ac y mae ei gyngliorion yn werthfawrocacli genyf heddyw na'r gemau. Tybiwn y pryd hyny ei fod ar newid dau fyd, canys yr oedd naws "ardal lonydd yr aur-delynau" yn ei siarad. Yr oedd myucdiad cyntaf Powell allan Mor deg, mor weddaidd ag yw'r wawr ei hunan; Ond gormod gorchwyl ydyw ei ddesgrifio Yn ei ddysgleirdeb dwyfol yn machludo, Gan adael cwmwl o ogoniant golau I glaer-oreuro holl fynyddoedd angau! Gwel ambell un Ragluniaeth ddoeth y nefoedd Yn amlwg iawn yn amgylchiadau'r miloedd, Pan rodia ef ar lwybrau ei dynghedfen Yn rhwydd, fel nofia'r awel drwy'r ifurfafen; Ond mor wahanol yn ei ffydd a'i gredo Pan fyddo gordd Rliagluniacth arno'n curo! Nid felly Powell; na, tra ffyddiog ydoedd Yn mhob amgylchiad yn nhrefnladan'r nefoedd A gwelai law ei Dduw yn llawn mor eglur Yn nghylch ei deulu ag yn heuliau natur; Ac fel gadawai ef yr anial hirfaith Yn mhell o'i ol, o'i flaen yuiloewai 'i obaith! o holl ddysg awdwyr a chynghorwyr bywyd, Ac er mor gywrain en dysgeidiaetli hefyd, Y tri ant gyntaf i deimladau'r galon Y'nt Anian fwyn, y Gair, a Phrofiad Cristion. A Powell roddai ei brofiadol gynghor, ]"ai fel goleudy clir ar graig y cefnfor, A hwylier mwyach heibio'r creigiau enbyd Yn ei oleuni, draw yn lion i'r bywyd! .0
CHRISTMAS EVANS,
CHRISTMAS EVANS, GAN Y PARCH. D. W. MORRIS, HYDE PARK. LLITH III. YN Y BRONYDD AC AR Y BRYNIAU. ERBYN mis Medi, y flwyddyn 1826, y mae Christmas Evans, ac efe yn driugain mlwydd oed, yn cefnu ar "y Gogledd lu," yn ncwid ei le, ac yn ymsefydlu yn wein- idog ar y gynulleidfa yn Tonyfelin, Caer- phili, Morganwg. Enw eyffredin ar leoedd yn Morganwg yw Ton; megis Tondu, Ton- gwyrddlas, Tonyrefail a Thonyfelin. Ar ddyfodiad Christmas Evans i Donyfelin yn 1826, bu aclfywiad mawr, eangiad amlwg, ac ychwanegiad at yr eglwys o un cant ac ugain, y misoedd cyntaf. Tystiai Thomas Williams yr hoeliwr, William Jenkins y ffarmwr, a Richard Evans y masnachwr, na bu erioed y fath bregethwr a Christmas Evans yn y byd, ac na ddeuai ail iddo cyn dyddiau y ssitlifed angel, pan y rhwymir y gelyn mawr, ac y lleddir y Ddraig yn'y mor. Mynegai Sarah Edwards, ei hen for- wyn, i mi, na welodd hi ddyn mor dduwiol a Christmas Evans, pan yn Caerphili; eto, yr oedd gan Sarah rywbcth yn erbyn pawb, a tliri phstli yn erbyn Mr. Evans,—def- nyddio trewlwch yn ei drwyn mawr, dwr- dio y canu sych, a digio os na byddai hwyl yn yr oedfaon. Dwy flynedd y bu gyda phobl Caerphili, ac yna y mae yn mudo saith milltir yn nes i'r mor, ac yn myned i weinidogaethu i'r gynulleidfa yn y Taber- nacle, Caerdydd. Erbyn mis Hydref y flwyddyn 1828, y mae efe yno ac yn llaf- urio yn ei faes newydd. Tri gweinidog a, fu yno o i flaen, ac efe oedd y pedwerydd. Dyna Jrrn cs Parrot yn parotoi y tydd^n, Griffith Davies yn difa y cliwyn, Robert Pritcliard yn dodi yr hedyn, a Chns^i. 3 Evans yn mwydo yr egin, a bu yn ei arA.Cr ef griwd tew a chynauaf mawr. Ab ddyl- iodd fyw, a marw, a chael beddrod i nop- wylio yn monwent y Tabernacle, Caer- dydd, ond mawr fu ei siomiant. Y mae z;1 draenog yn y winllan, draig yn v macs, llwynog yn y lie, a sarph yn bratlm y Seraph yno. Ar nos Sabboth, yn nyddiau yr aflwydd, ac efe yn pregethu yn y Taber- nacle, daetli jnorwyr o Gaergybi, o Am- lwch, a manau eraili yn Mon, i wrando eu gwron. Profodd y morwyr swyn y manna, derbyniwyd dyferion o Wynfa, a bu yno sain Hosanah. Torodd y pregethwr allan mewn bloedd buddugwr, a dywedodd, "Diolch nad yw agoriadau y nefoedd yn llaw Esgob Llandaf, na meJinydd Llan- docha, na masnachydd Penartli, na meib- ion Belial yn y dref hon." Twrf ydoedd yn tarfu y gelynion mewn tyrfa. Pedair blynedd y bu gyda'r praidd yn nghorlan Caerdydd. Rhaid codi y babell ac aneddu mewn He arall. Mae eglwys Byrom Street, Liverpool, yn mynu ei gael i Gaernarfon, a'i gynal yno. Dywedent am y dref hono, "Os Caer yw hi, adeiJadwn ami Balas Ar- ian," a Christmas Evans yn adeiladydd, saeriantydd a mesurydd y muriau. Mis Mawrth y flwyddyn 1832, y mae corlan Caernarfon yn ei dderbyn. Ei gydlafurwr gyda yr Annibynwyr yno ydoedd Caled- fryn. A bu y bardd mawr yn gyraill mawr i'r pregethwr mawr y blynyddoedd hyny. Bu Christmas Evans yn efengylydd i Gaer- narfon am cliwe' mlynedd; eto yr oedd y "dyddiau blin," llesgedd y corph, a phed- war can' punt o ddyled ar yr addoldy: yn ei luddias i Iwyddo. Ebrill y flwyddyn 1838 y mae Christmas Evans yn cymeryd taitli i'r Deheudir i gasglu. Dyna y diweddaf o lawer un yno. Ei gwmni yw Mr. John Hughes, Mrs. Evans ei wraig, a'r nefoedd 1 9 ei hun. Yn Mehefin 1838, pregethodd yn Nghymanfa yr Argoed, Mynwy, ac yr oodd eneiniad mawr arni, iiii o ge(lyi-n y gyn- nulleidfa" yn ei cliynhyrfu, a Christmas Evans oedd y "brenin mewn llu." Def- nyddiwyd y ffordd haiarn o Dredegar i'r Casnewydd i ddynodi cynllun cariad, y berwedydd i ddynodi cronfa gras, yr ag- erdd i ddynodi grym trugaredd, a'r olwyn- ion i ddynodi egwyddorion invvy na "myn- yddoedd o bres," mwnglawdd o arian, ac na mil o darianau aur. Erbyn y Sabboth, Gorphenaf 15, 1838, cyraeddodd i Aber- tawe, ac yr oedd y werin yn av/yddu yn ddirfavvr am ei wrando. Pregethodd yn y boreu i'r Saeson yn addoldy Iloii lit iil,, ac hyfrydwch oedd eistedd dan y dyferion. Efengylodd yn yr hwyr yn Bethesda, oddi- ar "Ddameg yr Afradlon," ac yr oedd y wledd, y canu, a'r pasgedigion ynddi. Mynegir iddo sibrwd yn ddystaw wedi gorphen, "Dyna y tro diweddaf i mi." Dichon i angel ei hysbysu, ond nid oedd dynion yn deall hyny. Dydd LInn y mae yn gwla, dydd Mawrth yn wan, dydd Mer- cher yn waelach, a dydd lau yn diolch am waed yn y cawg. Erbyn tri o'r gloch boreu dydd Gwener y mae cerbyd o gerubiaid wedi dyfod, olwynion o seraphiaid wedi sefyll, meirch o Wynfa wedi aros, Brenin y Deyrnas yn eu gyru yn mlaen tua'r orsaf, a Christmas Evans yn llawen fyned i mewn, ac yn gwaeddi, "Drive on coach- man, and take me home." Gadawodd Gaerphili a'i lfaeledd, Caerdydd a'i thwrw, Caernarfon a'i ofnau, a chyrhaeddodd i Gaersalem, dinas "yr anthem faith ei hyd, i gyd am Galfari." Tri mis dan bymtheg mlwydd oed oedd- wn i y dydd y bu farw y Parch. Christmas Evans. Dysgwylid am dano i bregethu yn jLlagelli, Sir Gaerfyrddin, y noson hono. Aethom yn un o'r lluaws mawr gyda y bwriad o'i weled cyn ei symud, ei wrando cyn ei guddio, a derbyn drwyddo cyn y byddai y byd hebddo. Eithr y cyfarchiad cyntaf a glywsom ydoedd gan y Parch. David Rees, Lanelli, mewn llais hyglyw, yn mynegu fel hyn: "Aethy Parchedig Christmas Evans o dy Mr. Davies, Aber- tawe, i'r nefoedd, am dri o'r gloch boreu heddyw, ac y mae yn rhy bell i ddyfod yma i bregethu he no." Mae tri sylw yn ymgynyg i'r mcddwl ethryb i Christmas Evans yn marw. Yn 1. Estynwyd ei ddyddiau yn hwy na llawer j o enwogion ei oes. Titus Lewis, Caerfyr- ddin, yn marw yn 1811, yn 38 oed; Thomas Charles o'r Bala yn marw yn 1814, yn 59 oed; Joseph Harris, Abertawe, yn marw yn 1825, yn 52 oed; John Herring, Aber- teifi, yn marw yn 1832, yn 43ain oed; John Phyllip Davies, Tredegar, yn marw yn 1832, yn 46ain oed; Williams y Wern yn marw yn 1840, yn 59 oed-. John Elias yn marw yn 1841, yn 69 oed; ond rhuddwyd i Christmas Evans 72 o flynyddoedd, neu ddwy flynedd dros ben yr addewid. Yn 2. Efe a gymerwyd i fyny pan yn mhell o'i gartref. Aeth David Rees, Llan- fynydd, ar daith i Morganwg, a bu farw yn Mhontypridd. Aeth Mr. Jones, Tre- ffynon, ar daith i Loegr, a bu farw yn Liverpool. Aeth Christmas Evans ar daith drwy y Deheudir, a bu farw yn nhy y Parch. Daniel Davies, Abertawe. Aeth Thomas Rhys Davies, Llanwydden, ar daith yn mhen mwy nag ugain mlynedd wedi hyn, a bu farw yn yr un dref, yn agos i'r un ty, a gorphwysa yn yr un bedd a Christmas Evans. Tybiwn i dri o weinid- ogion y Bedyddwyr farw yn Abertawe, pan ar eu taith—Parchn. William Phyllips, Dref newydd; Thomas Rhys Davies, Llan- wydden; a Christmas Evans, y mwyaf o'r tri. Yn 3. Ei gipio a gafodd, i'n hystyriaeth ni, pan yr oeddym agos a chael ei weled. Pe cawsai fyw ugain awr yn hwy, buasem yn derbyn llewyrch y llygad, awgrym y llais, a swyn y llawenydd. Eithr bu farw yn y boreu-yr oedd y byd hebddo yn yr hwyr, a gallwn ni gwyno am ei golli. "Tra yr oedd dy was yn ymdroi yma ae acw, efe a ddihangodd." Ac 0 amser! Trefna i ti lu fel y llu mawr a gollaist." Mae y corff yn cysgu, ond y dylanwad yn llcfaru; y gweddillion yn braenu, ond y Darnhegion yn mynegu; a'r esgyrn yn chwalu, ond colofnau trugaredd yn sefyll i fyny, ac enw Christmas Evans yn serenu ar neuaddau y nos, niwloedd y bedd, bron- ydd y ddaear, a bryniau y gwaredigion draw. Mynych y buom yn syllu ar y maen sydd ar ei fedd, yn monwent Bethesda, Abertawe. Mae ysgrif ar y maen yn werth ei dwyn o draw, a'i dodi yn y DRYCH, a dyma hi. Agorwch eich llygaid, ymbaro- towch i ddarllen, a byddwch barod i gofio. Mae Mrs. Evans, ei weddw, dan ofal y Parch. C. H. Spurgeon, trysorfa y gwein- idogion, a Thad yr addewidion. Ond, "Is Y MAEN HWN y gorwedd gweddillion marwol y Parch. Cliristmas Evans, gweinidog y Bedyddwyr yn Nghaernarfon. Yr hwn wedi llosgi a goleuo yn ffurfafen y weinidogaelh Gristionogol am haner can' mlynedd, a orphenodd ei yrfa trwy Jawenydd yn n'ny y Parch. Daniel Davies, yn y dref hon, Gorphenaf 20, 1838, yn~2oed." A'r doethion a ddysgleiriant fel dysgleirdeb y ffurfafen; a rhai a droant lawer i gyfiawnder, a fydd- ant fel y ser byth yn dragywydd."—Dan. xii. 3.
GWIR GREFY DD ER HYNY.
GWIR GREFY DD ER HYNY. YN YR oes chwilfrydig hon, pan mae beirniadaetli, gwyddorau, ac athroniaeth yn ysgubo ymaith seiliau llawer o hen olyg- iadau crefyddol parclius, dymunol yw teimlo yn hollol sicr fod "cadarn sail Duw yn sefyll" er hyny. Pe gellic1 profi tuhwnt i bob dadl fod awdwr neu awduron llyfr Genesis wedi gwneyd camgymeriadau am- I wg o bertliynas i amser a dull creadigaeth y byd, nid yw hyny yn profi yn y gradd lleiaf na clirewyd y byd. Erys flieithiau creadigaeth yr un fath er hyny. Pe gellid dangos yn amlwg na ffurfiwyd corff dyn ar y cyntaf, fel y ffurfir cerf-ddelw gan ddwy- law croclienydd; ond mai trwy ddadblyg- iad a thyfiant allan o ffurfiau israddol, y creAvyd ef, yr un fath fod deallol a moes- ol yw dyn er hyny, pa fodd bynag y daeth i'w bresenol ffurf a chymeriad. Pe gellid profi fod y Beibl yn cynwys llawer o ddiffygion a dychymygion dynol ei ysgrif- en^/yr,. nid yw hyny yn gwneyd gwirioa- cddau tragwyddol y Beibl yn llai gwerth- fawr. Gwenith yw gwenith, faint bynag o lis all fod yn gymysgedig ag ef. Pe gellid cael sicrwydd na fu y fath beth a gwyrth erioed, ni phrofai hyny fod deddfau an- newidiol anian .yn llai dwyfol o ran eu trefniad. Mae Duw mor angenrheidiol i beri cylchdroadau rlieolaidd y bydoedd, ag i beri rhyw eithriadau yn eu rheoleidd-dra. Pe gallai Prof. Tyndall brofi hyd sicrwydd hollol fod defnydd yn cynwys 'gallu i gynyrchu pob math o fywyd, ni phrofai hyny mai nid Duw yw y gallu rliyfedd hwnw sydd mewn defnydd. Pe gellid dangos yn amlwg mai nid mewn goruwch- naturiol fodd y cyiansoddwyd y Beibl, ond mai yn ol gweithrediadau naturiol meddyl- iaq 'dynion da, ffaeledig, yr ysgrifenwyd pob gair o hono, ni wnelai hyny ei wirion- eddau yn llai gwirioneddol, nac yn llai dwyfol. Nid oes y gronyn lleiaf o berygl y bydd i ddynion droi Duw allan o'r bydysawd, neu ddiddymu cymaint ag un o wirionedd- au y Beibl, mwy nag y mae perygl iddynt ddewis goleuni a gwres canwyllau brwyn yn lle'r haul i egino ac addfedu llysiau y maes. Nis gellir diddymu gwirionedd byth. Y gau yn unig a ddiflana. Nid y Beibl yw sail crefydd; ond crefydd yw sail y Beibl. Yr oedd crefydd yn Enoch & Noah ac Abraham cyn bod Beibl. A gall crefydd fodoli eto pan na bydd eisiau BeibL Llifai afon Mississippi i'r mor cyn bod son am dani mewn Geography; a llifai yno yr un fath pe llosgid pob Geography. Er hyny gwasanaetliol iawn yw desgrifiadau Geography o'r afon enwogliono; a gwertli- fawr yw y Beibl fel llyfr crefyddol, er nad yw crefydd yn dibynu ar y Beibl am ei bodolaeth. Pe llosgid holl Feiblau y byd heddyw, byddai y golled yn aruthrol fawr; ond gallai yr un Ysbryd Glan, ag a gyn- yrfodd ysgrifenwyr y Beibl, gynyrfu dyn- ion sanctaidd eto i ysgrifenu gwirioneddail crefyddol ardderchog; ac y mae yn dra thebyg y cymerai hyny Ie. Pa gyfnewidiad bynag yn ein barnau am lyfrau y Beibl a effeithir gan feirniadaeth, ncu athroniaeth neu wyddor,mae'n berlfaith sicr genym mai da yn ngolwg pawb ystyr- iol byth fydd "Gwneuthur barn, hoffi tru- garedd, ac ymostwng i rodio gyda Duw." Fe fydd ysbrydolrwydd ac uniondeb, a maddeugarwch, a hunan-aberthiad dwyfol lesu Grist, yn fendigedig byth yn nyfnder calon pob dyn a ddelo yn wir gydnabydclus ag ef, pa faint bynag o oleuni newydd a geir o berthynas i Feiblau y byd a gweith- redoedd dwylaw Duw. Pe ceid perffaith sicrwydd nad oes "llyn yn llosgi o dan a brwmstan" mewn bod i losgi eneidiau yn ddiddiwedd; mae yn amlwg iawn er hyny, mai "trallod ac ingfydd ar bob enaid dyn. sydd yn gwneuthur drwg." A plie profid yn hollol eglur mai nid rhyw ystafell fawr i fyned iddi wedi i ddyn da farw, yw y nefoedd; mae yn ddiddadl fod tebygrwydd cymeriad i Ieseu Grist yn sicr o fod y& ddedwyddweh penaf dyn, yn mha fyd bynag y bydd. Pe profid fod llawer o rag- rith ac o gynenu fl'ol mewn cysylltiad ag eglwysyddiaeth a chjaiulliadau crefyddol yn rnhob oes a gwlad, mae yn amlwg or hyny na all dynion fodoli ar y ddaear heb i rai crefyddol o gyffelyb feddwl ymgynuB ly at eu gilydd mewn rhyw fath o gymdeith- asau eglwysig. Y mae yn ddiogel holloi genyf na all unrhyw gyfnewidiadau yn nghredoau dynion byth ddiddymu y gwir- ionedd, na lleihau yn y gradd lleiaf awydd calonau dynion am "y Duw byw." Nis gall dynion barhau i feddvlam, a myfyrio ffeithiau y bydysawd, lieb deimlo ohyd mai bendigedig yw ceisio cydlfurfio a'r hyn s-,fdd bur, a da, a gwirioneddol hyd byth. Ni welais erioed yr un dyn meddyl- gar, difrifol, yn anffyddiwr o berthynas i brif egwyddorion moesoldeb. Ni welais neb ar na chyfaddefai yn ei oriau goraf a difrifolaf fud didwylledd ac uniondeb, a chariad pur at Dduw a dyn yn dda, pa mor grocs bynag i hyny yr ymddygai. 0, grcf- ydd bur, fyw, anwyl, resymol, fythol, "Y Tyst Cywir Hwnw!" nid oes berygl am danat ti, pa beth bynag a ddigwydd i'r dillad anaddas a roddes dynion am danat G dro i dro! R. L. HERBERT. Geneva, 111., Ebrill 7, 1375.
Advertising
)T £ :I?_RZT JVjBnfSP'jiipjzn. ESTABLISHED 1851. Issued Every Thursday Morning. T. J. GRIFFITHS, Proprietor, TTTICA. N. Y.
Y SAITH GYSGADUR.
Y SAITH GYSGADUR. GAN J. CEIRIOG HUGHES. 'Roedd gwraig bur ddrwg am gysgu gynt, Yn Llanfair Mathafarn Eithaf; Er bloeddio'r gwr nes colli' wynt Hi gysgai er ei waethaf: "la! Io!" medd hi, fel teisen gri, Medd yntau, wedi sorri-- Os nad wyt sal Cwyd o dy wal Neu cysga tan y fory." Y gwr a'r plant am ddeg o'r gloch Ddechreuent swn a chyffro, Ac wedi bloeddio creulawn croch, Medd hithau'n haner effr»:— "Am saldra'n awr nis gwyddost fawr." Medd yntau, "gwn or goren- Lylyfu gen Yw'th saldra hen A'tli glefyd di bob boreu." Beth ddaeth o wr y wraig ddifudd?— Fe gafodd yntau'r clefyd, Y plant a gysgent haner dydd A cliysgai'r gwely hefyd; Ddoi'r un o'i glwyd i'w foreu-fwyd, Nac i gyneu tan y boreu; Ac unig waitli. Y cysglyd saith Oedd chwyrnu am y goreu.
[No title]
—Hysbysir fod 1000 o ddynion i gych- wyn o Kansas City, dan arweiniad y Mil Carpenter, am y Black Hills, ar y 25aitz cyfisol. —Mae hen ddyn o'r enw William Slorgam wedi ei ddedfrydu i gael ei grogi yn St. Louis, ar y 28ain o Mai nesaf, amlofruddig ei wraig. -Llos '()dd yst,,tblaii ar Jolin St., Cincin- nati, yr wythnos ddiweddaf, yn y rhai yr oedd 23 o geir lieolydd, 16 o fulod ac un cdry1. Difawyd y cwbl. -ailae Llywodraethwr Pennsylvania wedi llawnodi y ddeddf newydd i ddiddymu cleddf y local option, yr hon oedd yn rhoddi liawl i'r bobl i benderfynu pa un a oddefid gwerthu diodydd meddwol ai peidio. JIae rhyddid yn awr i wertliu diodydd meddwol drwy yr holl Dalaeth.