Y Drych

ORYBWYLLION LLENYDDOL, &G. .Dywed ANEURIN FARDD mai yr achlysur a barodd i'r Parch. ROBERT ELLIS gymeryd arno yr enw CYNDDELW oedd, mai dyna yr enw a roddodd wrth ei awdl fuddugol odidog aryr Adgyfodiad, yr hon a dderbyniod i y fath glod haeddianol gan y Beirniad clasurol, IOAN TEGID, Mai, 1849. Cyn hyny, ni adnabydditi ef ond wrth yr enw Robert Ellis, Sirhowi, lie y gweinidogaethai ar y pryd, a chyn hyny, Glynceiriog. .Dywedir fod yr holl Awdlau yn nghystar,leuaeth Eisteddfod d iiweddaf Wisconsin (saith mewn nifer) wedi eu cyf- ansoddi oil gan Gadeirfeirdd, a'r rhai hyny, gydag un eithriad, wedi eu cadeirio yn Ngliymru. Am y gan i'r "Ardd," yr oedd holl feirdd blaenaf y wlad braidd yn ym- geisio arni, a'r un modd am yr Englynion a'r Hir a Thoddaid. Yn ein rhifynau dy- fodol, cyhoeddir beirniadaeth DEWI EMLYN ar y cyfansoddiadau hyn. Cyfarchiad i Orpheus, sef R. O. JONES fel buddugwryn Eisteddfod Milwaukee ar yr Alargan i'r diwed'lar D. E. Evans, Osh- kosh: Teilwng brif-fardd ein TaIaeth-yw Orpheus Yr ar S6 gwacyddiaeth; Tirion ffrynd, trwy ei awen ffraeth, Gwelwn gadd fuddugoliaeth. — W. W. Rowlands. .Mae y bedwaredd ran o "Pwlpud y Teulu," sef pregethau y diwect jar Barch. James Richards, Pontypridd,allan o'r wasg. -Dymuna Nicholas Ddu arnom hys- bysu mai y Parch. ISAAC THOMAS, Cumber- land, Md., yw y "Cymro" oedd yn gyd- fuddugol ar y cyfieithiad o'r "Just Judge" yn Eisteddfod Columbus, 0., ac nid David Jones, Hyde Park, fel yr hysbyswyd mewn camgymeriad. Felly eidilo ef yw haner y wobr. Un o'n derbynwyr ffyddlonaf, Mr. DAVID MATHEWS, Loyalton, Calif., a ys- grifena: Yn y DRYCH, yn 1851, darllenais y penill canlynol, ac er ceisio, nis gallaf ei anghofio: "0 Iowa draw a Maine gerllaw, Fe ddylai pawb ei alw; Y mae yn awr ei glod yn fawr, Mae'n bapyr daofnadw\" .Wedi'r cwbl, ymddengys mai af- Iwyddianus, mewn ystyr arianol a fu Eis- teddfod Wisconsin eleni, fel y llynedd. Costiodd pob un o honynt tua $100 dros ben yr holl dderbyniadau. Fel hyn, y mae llenorion Wisconsin, fel Cymreigyddion Utica, Pittston, &c., yn gorfod aberthu tipyn ar allor cenedlgarwch; ac nid ydynt chwaith am ddigaloni a llwfrhau, ond y maent yn trefnu ar gyfer Eisteddfod arall at Gorph. 4, 1877. Pe gallent sicrhau rhyw fath o le i'w chynal yn Cambria, byddai yn debyg o glirio canoedd o ddoleri. .Mewn colofn arall, gwelir Hysbysiad am y "Cofnodydd," sef llyfr yn'cynwys cyfansoddiadau buddugol Eisteddfod ddi- weddaf Hyde Park. Y mae y cyhoeddwr, Mr. Thomas R. Hughes, yn haeddu cefnog- aeth yn ei waith yn ymgymeryd ag antur- iaeth fel hon; a hyderwn y ca werthiant buan i'r holl argraffiad. W. H. EVANS, Fairview, N. Y., yd- oedd awdwr y traethawd buddugol ar "Yr Ysgol Sul" yn Eisteddfod Kansas; ond daeth ei enw i law yn rhy ddiweddar.—T. D. Phillips. EISTEDDFOD YR WYL GANMLWYDDOL.— Yn unol a'r cymelliad yn y DRYCH, Ion. 13eg, cyfarfu Cymry Ashland, Pa., ar y 17eg cylisol, i ystyried y pwnc uchod, a phenderfynwyd ein bod yn gwresog gym- eradwvo y mudiad, ac y gwnawn ein rhan er ei gael yn llwyddiant. Hefyd ein bod yn taer gymell swyddogion cyfarfod Minersville-D. A. Jones, Ysw., Pottsville, ac R. R. Williams, Minersville, Pa.—i alw cyfarfod o gynrychiolwyr mewn rhyw fan cyfieus, i ethol pwyllgor gweithredol mor fuan ag y byddo yn ddichonadv y. Bydd- wn yn barod i anfon cynrychiolydd, neu ragor, os bydd angen unrhyw amser a ben- o(lir.-T) .NV. Price, Llywydd; Stephen Da- vies, Ysg.

.It PEACE, RICE Co., KAS.-Mae y gwenith gauaf yn edrych yn dda yma, a'r tywydd yn hynod dymerus.yn debyg iawn i lis Mai. Nid ydym wedi dechreu porthi'r anifeiliaid hyd yn hyn, sc nid llawer o'r gwaith hwnw sydd yma. Caed cropiau rhagorol y llyn- edd, ac mae'r amaethwyr yn brysur iawn y gauaf hwn gyda'u public dinners a'u Grat-i- gers' Pic Nies, ac y maent yn gyru am eu holl nwyddau o'rbron i Chicago, ac yn an- fon en cynyrcbion i'r dwyrain a'r gorllew- in heb gymorth y middle man, yr hyn sydd yn elw mawr iddynt. Dymimwn awgrymu wrth fy nghydwladwyr ydynt yn meddwl am amaethu, am iddynt ymweled a'r ardal hon., Mae yma ffermydd rhad, tir bras, a dwfr glan gloyw, a dim o'r heintiau a'r clefydau hyny ydynt mor gyffreclin mewn setydliadau Cymreig yn mhellach i'r dwy- rain. Gellir am ryw dri neu bedwar cant o ddoleri brynu chwarter section o dir heb fodfedd o waste arno. Diclion y gall rhyw awgryraiadau fel hyn fod o les i rai o ddar- llenwyr lluosog y DRYCH, drwy eu cadw rhag rhoi miloedd o ddoleri am dir yn y dwyrain, yrhyn a eFir gael yma am y can- oedd. Byddai yn d-la genym weled mwy o Grangers Cymreig yn dod yma; caent dderbyniad gwresog gan lawer heblaw Thomas E. Owen. f'

—Hwyiiodd y llestr "Ocean Child," Cad- ben Davies, eiddo Mri. J. H. Williams a'i Feibion, Portlimadoc, o Newfoundland i 8t.. Tudwell's Roads, mewn un diwrnod ar bymtheg, tra y cymer, yn y cyffredin, i ager-l°ng ddeuddeg diwrnod i gwblhau y ciaith.

G WJEITHFAOL—MASNA CHOL. [ —Hysbysir fod Gwaith Haiarn Tredegar, Richmond, Virginia, wedi ei atal yn gwbl. Yr oedd y cwmni cyn y panic diweddaf yn werth $1,500,000; ond yn awr y mae $100,- 000 o ddyled arno. Aciioswyd eu colledion drwy fethdaliad rheilffyrdd New York & Oswego Midland, a'r Chesapeake & Ohio. Tafiwyd 600 o bobl allan o waith. Cynyrcliwyd yn y Talaethau Unedig y flwyddyn ddiweddaf 2,200,000 o dunelli 2,000 yr un o haiarn pig, sef llaio 600,000 o dunelli nag a wnaed yn 1874. Yr oedd ar law heb ei werthu lonawr 1, 1876-700,000 o dunelli, yn erbyn 800,000 yr un amser y llynedd. Pasiwyd yn New York yn 1874, 1,388 o gynlluniau adeiladau newyddion, a 1,429 o gyfnewidiadau, yr oil yn costio $20,318,- 224. Yn 1875, pasiwyd 1,406 o gynlluniau adeiladau newyddion, a 1,258 o gyfnewid- iadau, oil yn costio $21,437,208, yn dangos ychwanegiad y flwyddyn ddiweddaf o $1,118,984. —Mae 694 o felinau cotwm yn y Talaeth- au Gogleddol, a 181 yn y Talaethau De- heuol. —Deallwn fod y gweithfeydd yn Shenan- doah, Pa., wedi ail gychwyn, yr wythnos ddiweddaf ar ol mis o seibiant ond y mae gostyngiad mawr i gymeryd lie ar y contracts, ac ofnir y rhaid dioddef amser caled am rai misoedd. —Dywed gohebydd o Danville, Montour Co., Pa., ei bod yn amser tlawd iawn yno yn bresenol; llawer yn cael gorchwyl caled i gael digon o fwyd. Y mae gwaith y Rough and Ready wedi ei werthu yn ddi- weddar i ship builder, cyfoethog o yn agos i Philadelphia. —Ymddengys mai parhau yn segur y mae v gweithiau yn Brady's Bend, Pa ac heb fwv o arwyddion yn awr am ail-gych- a wyniad yr olwynion na phan yr ataliwyd hwynt gyntaf —Derbyniwyd 160,183 o fwrneli o gotwm yn mhorthladdoedd y Talaethau Unedig yn ystod yr wythnos gyntaf o'r mis pres- enol, yn erbyn 95,183 yn ystod yr un amser y llynedd. Derbyniwyd 2,641,421 o fwrneli o ddechreu y cynauaf i'r amser a nodwyd, yn erbyn 2,301,165 yr un amser y llynedd. Allforiwyil 1,467,458 ar gyfer 1,174,674 y flwyddyn flaenorol. Dengys yr uchod fod masnach wedi gwella llawer yn nghorff. y flwyddyn 1875. J —Dywedir fod cwmni haiarn Dowlais, D. C., newydd dderbyn archeb am werth haner miliwn o bunau o rails steel. Araf iawn yw y gwaith yn Given, Iowa, wedi bod, o herwydd fod marchnad y gogledd orllewin wedi llanw, a'r heolydd yn Minnesota wedi eu cau gan eira.—W. J. J. —Gwelir oddiwrth y daflen isod y swm o arian a dalwyd gan bobl y Talaethau Un- edig am nwyddau tramor yn ystod y 13 mlynefid diweddaf: 1863..$174,521,766$11,567,000$1,575,811$187,614,577 1864.. 204.138,236.11,731,902 2,265,622 218 125,760 1865.. 211208.361 10,410,837 2,123,281 224 742 418 1866.. 284,033,567 13,011,588 9,578,029 306'613!l84 1867 238,297,955 11,044.181 3.306 339 252 648 475 1868.. 232.344,418 11.764 027 7.685,389 251.193.834 18n9.. 275,779,967 14,789,235 15,688,462 306,357,637 1870 289,618,978 13,716,500 11.864.644 315,200,032 1871 349.635,398 28,878,294 6,348,608 384,862,300 1872.. 369,083,458 57,429,020 5,594.208 432,106,686 1873.. 293,035,348 86,924,877 18,605.011 398 565,836 1874. 278,677,532 108.598.631 6,403,288 393,679,4,51 1875.. 235,410,159 94,789,853 13,458,557 340,658,599 Dengys colofn gyntaf yr arian werth nwyddau ar y rhai y talwyd toll; yr ail golofn werth y nwyddau didoll; y drydedd golofn swm yr arian bathol a dderbyniodd y ilywodraetli o'r tolldai, a'r golofn olaf werth yr holl eiddo. OSAGE CITY, KAB.- Y mae y gwaith glo yn y lie hwn wedi marweiddio i gryn radd- au yn ddiweddar, er fod lluaws wedi ym- gasglu yma o'r dwyrain yn y disgwyliad am bethau gwell. Mae pris y glo wedi ei ostwngi 18c. y bwsiel, ac nid oes digon o waith cyson i'r hen sefydlwyr. -Briton Jones. CUMBERLAND. MD., Ion. 18.—Cvlfelyb i brofiad yr hen fardd yw ein profiad ninau yma— "Disgwyl pethau gwych i ddyforl, Croes i hyny maent yn dod." Mae y gwaith hwn wedi sefyll er's mis, ac nid yw yn hysbys pa bryd y cychwyna. Nid strike y sydd yma o gwbl, ac y mae cwmni y B.'& O. R. R. yn ddigon cyfoeth- og, ond fod rhyw anghytundeb yn bod dros amser.-I T. PROVIDENCE, PA.-Araf iawn y mae y gweithfeydd yn myned yn inlaen yma yn bresenol. Er y cyntaf o Ionawr ni weithir ond haner diwrnod, yn Slope yr Afon, a Legeets Creek, ac nid yw y mwnwyr yn cael ond car a dau yn yr amser a no lwyd. Mae shaft y Caruga yn gweithio tri chwar- ter, a'r mwnwyr yn cael tri chwarter o'r cars bob dydd y byddont yn gweithio. Y mae y shafft hon yn atal gweithio am wyth- nos yn bresenol, a thrwy yr ataliadau myn- ych yma tua tua haner a weithir ar gyfar- taledd.—W. J. Morgan.

ARVON, MICHIGAN.-Cawsom golled yma trwy i Edno symud oddiwrthym; aeth ef a'i deulu i'r gweithfeydd haiarn. Gobeifh- iwn i'w symudiad brofi yn welliant iddo. Os wyf yn cofio yn gywir am yr adeg yr oeddych chwi ar eich taith i Isuvm Llyn Superior yma, ni fuoch chwi (J. W. Jones) ddim pellach na Manetta. Mae cyfleusder- au teithio wedi ychwanegu ac ymestyn llawer iawn y il'ordd yma er yr adeg hono. Talai yn dda i chwi dalu ail ymweliad a'r lleoedd y buoch, a dod i'r ardaloedd peilen- ig hyn, i weled y gweithfeydd haiarn a chopr helaeth sydd wedi eu hagor yma ar ol hyny. Pe deuecb, caech ddigonedd o olygfeydd rhamantus. Nid llawer o ol celfyddyd a welir yma eto. Byddaf yn gresynu yn ami na buasai genyf lygaid i weled anian achalon i'w theimlo, a rhyw beth arall. Nid wyf yn cofio pa fodd y byddwch yn dweyd y peth hwnw, ond byddaf yn teimlo diffyg o ryw beth bob dydd wrth syllu ar y gwahanol olygfeydd. Mae y tYllJor hwn o'r flwyddyn (y gauaf,) yn gallu fforddio arlwyaeth wir btydf erth isylwedydd. Credwyf pe buasai barddon- iaeth yn rhywle yn fy enaid, y cawsai ei thynu allan gan y gwrthrychau dirif a welir yma. Yr wyf yn sier nad all celf vclclyd, holl wledydd cred, yn yr wyl ganmlwyddol, y siaradir ac yr ysgrifenir cymaint am dani, ddangos dim a ddeil gydmariaeth a rhyf- eddodau yr anial-goedwigoedd hyn. Pan fyddaf n myned oddiyma i'r pentref agosaf atom, L'anse, pellder o ddeuddeug milldir, byddaf yn myned trwv deml ysblenydd, a hono yn llawn o bob amrywiaeth. Yil yi- Aipht, onide, y dywedir fod ben deml yn cynwys arluniau a cherfiau ydynt yn rhagori ar eithaf a goreu celfyddyd y bed- waredd-ganrif-ar-bymtli«g. Credwyf fod gwynt wrth fyned a dyfod, nad wyr neb i ba le, yn troi cywreiniacli cerflad ar yr eira trwehus yn y coed yma, na dim a welir yn llysoedd ysblenydd Carnac, na beddrodau Thebes, a synwn i ddim nad oes yma uchelderau ddeuant i'r golwg ryw adeg mor ramantus a Pyramids yr hen Aipht en- wog, Am amaethyddiaeth, nid oes yma ddim gwerth son am dano. Nid rhyw lawer fyddwn yn feddwl am y fuwch a'r ddafad yma; ond wedi dod yma mae arnaf cliwith- dod am gael gweled ambell i hen ffarmwr gwyneb-coch, colofn cynaliaeth y gwled- ydd. Ni byddaf un dydd yn y flwyddyn yn clywed brefiadau y gwartheg a'r defaid; pan yn eu mysg, nid oeddwn yn eu prisio nac yn meddwl dim am danynt; ond wedi eu colli, rhywbeth digrif iawn yw y cof am danynt. Codir cryn lawer o gloron a gwair, a cheirch y ffordd yma, ond yn mhlith boncyffion coed gan mwyaf. Yreiddoch, R. R. WILLIAMS.

LLAWER MEWN YCHYDIG. —Ysgubodd tymestl aruthrol dros Balti- more, Md ar yr 20fed cyfisol, pryd y chwythwyd Hong awyrol Schroeder vn yfflon, yn yr hon yr oedd tri o anturiaeth- wyr yn bwriadu cychwyn i Ewrop yn fuan. —Rhoddir ar ddeall fod poblogaeth Louisiana yn 855,039; ychwanegiad o 127,- 124 mewn pum mlynedd. Mae yno 404,657 o bobl wynion; 450,611 o bobl dduon, a 1,512 o Indiaid a Chineaid. iaae y Prif Farnydd Nicholson, o [Jchaf Lys Tennessee wedi dyfarnu yn ddi- weddar fod ceffyl yn asyn ac asyn yn geffyl, a'r ddau o'r un rywogaeth. Amser cyfartal agerlongau llinell y White Star rhwng Queenstown, Werddon, a Sandy Hook, genau llongborth New York, y chwe mis diweddaf, oedd 8 diwrn- od, 14 awr a 41 mynyd. —Bu gwlawogydd mawrion yn Arkansas yr wythnos ddiweddaf, ac mae yr afonydd yn uwch nag y buont yn nghorff yr haf. —Nos Fawrth, wythnos i'r ddiweddaf, tafiwyd P. O'Brien a'i wraig allan o'r cerbyd, ger Fort Edward, N. Y., a lladd- wyd y ddau. Cymerodd y ddamwain le mewn man anghyfanedd, canys ni ddeu- wyd o hyd i'r cyrff hyd boreu Sadwrn. —Anfonodd y cyn-Ly wodraeth wr Dix at yr Arlywydd Grant fod corfforiaelh Trin- ity Church yn New York yn talu trethi yn unol a deddfau y Dalaeth, yn ol awgrym- iad yr Arlywydd yn ei genadwri. —Aeth allan o New York un diwrnod yr wythnos ddiweddaf, 37,110 o lythyrau a 50 o sacheidiauo newyddiaduron am Queens- town, Werddon. —Derbyniwyd pellebriad o Lundain yn New York yr wythnos ddiweddaf yn rhoddi ar ddeall fod 20 o arian-nod'au ar y Bank of England, C50 yr un,'wedi eu pwrcasu drwy ffugiad, a bod yn bosibl iddynt gael eu cynyg yn America. Mae eu rhif o 33,441 i 33,450, ac o 35,551 i 35,560. —Mae yr hin wedi bod yn odiaethol o dyner drwy yr holl wlad yr wythnosau di- weddaf, yn gymaint felly fel y mae y beirdd wedi dechreu canu i'r Haf yn lle'r gauaf. Fel hyn y cana CILCENIN, o Nanti- coke, Pa.: "Mae'r awelon yn meirioli—sain ein Sy'n y coed a'r Uwyni; Nid Gauaf ond Haf yw hi, Ael anian sy'n ymloni." —Yr ydym wedi derbyn hanesion am ddiwygiadau grymus yn Racine, Wis.; hefyd yn Fish Creek yn yr un Dalaeth. —Hysbysa Mr. John Rees fod y tiroedd sydd ganddo ar werth yn Kansas, am y rliai y gwelir Hysbysiad mewn colofn arall, o ansawdd rhagorol; a gwertliirhwr am brisiau rhesymol iawn. Bydded i ymfud- wyr ohebu ag ef yn ddioed. .A ganlyn yw y desgrifiad a rod-Hr o White Co., 111.: Mae wedi ei dyfrio yn dda, a'r tir yn hynod ifrwythlawn. Cynwysa run helaeth o dir coed, ac y mae y tir coed yn gydmariaethol rad. Y mae moch a def- aid yn gydmariaethol rad. Croesir y tir gan dair o reilffyrdd, ac y mae eraill yn cael eu gwneuthur. COSBEDIGAETH FUAN.—Ar foreu dydd Calan diweddaf torodd tan allan yn Water- ville, Oneida Co., N. Y., a bu agos i'r holl bentref losgi yn ulw. Syrthiodd amheu- aeth ar D. K. Pierce, gemydd, a'i gyfaill George W. Woodruff, eu "bod hwy wedi dechreu y tan, er cael arian yswiriant. Cymerodd yr awdurdodau y pwnc mewn llaw, ac wedi carcharu Woodruff ar am- heuaeth, gwnaeth gyffesiad Ilawn mi efe a daniodd yr adeIlad am$200 oddiwrth Pierce. Cymerwyd yntau i fyny a chyffes- odd ei drosedd. Mae Woodruff yn 25 mlwydd oed, a Pierce yn 24 ml. Yr oedd gwraig a phlant yr olaf yn eu gwelyau pan daniwyd y ty. Dygwyd y ddau i Utica i dderbyn eu dedfryd, a phan ofynodd y Barnydd i Pierce pa fodd yr oedd yn gallu gosod yr adeilad ar dan a'i wraig a'i blant ynyty, ei atebiad oedd; "O! gwyddwn y gallwn eu cael allan." Dywedodd Wood- ruff mai Pierce oedd wedi ei ddenu i'r trosedd. Atebodd y Barnydd fod y gyf- raith yn ei rwymo ef i'w tyngedu i lafur penydiol dros eu holl oes! DRIFTON, PA.—Dydd Sadwrn, Ionawr y iaf, rhoddodd Cor Undebol Drifton ac Up- per Lehigh ei ail gyngerdd, dan arweiniad David Jenkins, yn cael ei gynorthwyo gan William Powell ar yr organ; ac y mae yn dda genyf allu dweyd fod y cyngerdd wedi troi allan yn ddymunol—yr oedd y cynull- iad yn lluosog a'r..canu yn rhagorol. Yr oedd yr olygfa angylaidd arnynt ar yr es- gynlawr, yn eu dillad gwychion, a'u blodau amryliw, bron a pheri i mi anghofio mai yn yr hen fyd llygredig yma yr oeddwn.. Canwyd y prif ddarnau corawl a ganwyd yn yr Eisteddfod Ganolbarthol y Nadolig diweddaf. Clywais hen gerddor profiad ol yn dweyd. na chlywodd well canu arnvnt erioed. Canwyd Awake iEolian Lyre, &c., Codiad yr Haul, a May, gan y C6r. Can- wyd triawd gan Powell, Williams a Jen- kins; a deuawd gan Miss Davies a Wil- liams. Canwyd Ilark the Glad Notes, gan 12eg yn ardderchog. Canwyd Solo gan E. Williams, ac un arall gan Jenkins, a chaf- wyd deuawd gan Jenkins a James. Llywyddwyd gan Tlios. Edwards, Ysw., yn rhagorol, a chanodd amryw Solos yn ardderchog. Yr eiddoch-Hen Loior.

[GYDA Y PELLEBYR TANWERYDDOL.] PRYDAIN FA WR LLUNDAIN, Ion. 25—Traddododd yr An- rhydeddus John Bright a'i gyd-aelodau yn y Parliament, Dixon a Muntz, anerchiadau i'w hetholwyr yn Birmingham, nos' Sad- wrn, i dyrfaoedd mawrion o bobl. Dywed- odd Mr. Bright ei fod yn gobeithio y bydd y Llywodraeth yn alluog i egluro y cylch- lythyr yn nghylch y caethion ffoedig, a'i gwaith yn prynu cyfran yn ngliamlas Suez. Condemniodd Mr. Bright y ddeddf syd yn rhoddi yr holl dir i'r mab hynaf, a gwaith ychydig bersonau yn perchenogi ystadiau mawrion. Dadleuodd y dylai me 'dianwyr tiroedd gael hawl i'w ranu a'i roddi fel y mynont. Pleidiodd y symudiad i gvfartalu yr etholwyr drwy ddangos nad oedd 60,000 yn Birmingham yn meddu hawl i anfon ond tri o aelodau i'r Parliament,tra yr oedd 60,000 o etholwyr mewn rhandiroedd yn y wlad yn anfon 70 o aelodau i'r Parliament. Gofynodd Mr. Bright i'w wrandawyr ffurf io undeb yn eu plith eu hunain i ddadlell dros roddi yr etholfraint i'w cyd-ddynion yn y siroedd, a hawl rydd i berchenogi tir, neu y ddaear ar yr hon y maent yn byw.— Pasiwyd penderfyniad unfrydol o ymddir- ied yn yr relodau o Birmingham.

Y GWRTHRYFEL YN SPAEN. MADRID, Ion. 20-Mae yn ym ddangos fod y gwrthryfel yn myned yn wanacli bob dydd; ae y mae y gwrthryfel yn Cuba a'r anghydfod gyda'r Talaethau Unedig yn tynu sylw pawb. Bernir na fydd i'r nod- yn Americanaidd oeri dim ar y cyfeillgar- wch rhwng y ddwy wlad; ond credir na fydd i wledydd eraill ymyryd yn y pwnc, am nad yw yn pertliyn i neb ond i Spaen a'r Talaethau Unedig. Aeth yr etholiadau yn mlaen yn heddychol, ac etholwyd am- ryw o werinwyr. Bu ychydig o derfysg dibwys mewn rhai adranau.

Y CHWYLDROAD YN TWRCl. Dywed y newyddion diweddaraf a Rag- usa fod brwydr a barhaodd am ddau ddiwrnod wedi ei hymladd rhwng y Twrc- iaid a'r Herzegoviaid, pryd y lladdwyd 480 o'r rhai blaenaf, a 60 o'r gwrthryfel wyr.— Ofnir fod rhyfeloedd pwysig gerllaw. An- fonodd Awstria 60,000 o filwyr i warchody terfynou.

NODION TRAMOR. —Mae dadleuon gwresog yn myned yn mlaen yn Ffrainc ar bwnc yr etholiadau. —Safodd mil o dorwyr glo allan yn Ngogledd Cymru, o herwndd ymgais i dynn eu cyflogau i lawr. -Llosgodd melin gotwmLumley a Sil i-ii-D son yn Lancaster, Lloegr, a thaflwyd 200 o bersonau allan o waith. —Anfonir 80,000 o warchodlu i'w han- fon i Eszyke, ar yr afon Drure. —Penodwyd Arglwydd Napier, o Mag- dala, yn Lly wodraeth wr Gibraltar. —Ymddengys fod Tywysog Cymru yn cael amser wrth ei fodd yn India, yn en- wedig tra yn helacawrfilod, ac yn dawnsio gyda'r Tywysogesau brodorol. —Dydd Mawrth, Rhag. 22, yn Ngwrec- sam, cyflwynwyd anrlieg o gwpan arian hardd, ac anercbiad goreuredig, i Syr Rob- ert Cunliffe, ar yr achlysur o enedigaeth mab ac etifedd iddo. Llywyddid y cyfar- fod yn ystod y cyflwyniad gan y Due o Westminster.

AT BA WB Y PERTH YN IDDYNT. Bydded hysbys i weinidogion a diaconiaid perthynol i ddosbarth Schuyl- kill a Carbon o'r Cyfundeb Cynulleidfaol, fod y Cyfarfod Chwarterol nesaf i'w gynal yn Audenried, Pa., ar y Sabboth cyntaf yn Chwefror, 1878. Dros yr eglwys-D. R. Lloyd, Ysg. .Cofied pawb a ddymunant ohebu ag eglwys Fedyddiedig Church Hill, 0., mai cyfeiriad yr ysgrifenydd presenol ydyw— EDWARD PROBERT, Sodom, Trumbull Co., Ohio. .Cofied CymryUtica am Ddarlith rad y Parch. R. GWERFYL JAMES ar Yr oesau tywyllion," (Dark Ages,) heno (nos Fawrth) yn addoldy y B., ac am Ddonation y Bed- yddwyr yn y City Hall, nos Iau (y 27ain) Cynelir cyfarfod Llenyddol Iforaidd, yn Harugari Hall Utica, nos Fercher, Mawrth laf. Gellir cael y testynau gan yr ysgrifenydd—Mr. Evan R. Jones. MARCY, N. Y.—Donation.—Cyfarfu nifer o fy nghyfeillion yn nhy David It Lloyd, ar y 13eg cyfisol, i ddangos eu hewyllysda tuag ataf, ac anrhegwyd fi ganddviit a $59.73 mewn arian yn nghyd a pliethau eraill yn wertli amryw ddoleri; ac y mae yn deilwng o sylw mai nid i orphen talu addewid yr eglwys i mi, fel yr awgrma rhai, y gwnaed hyn,ond yn anrheg yciiwan- egol. Felly goddefer i mi trwy y DRYCII, ddiolch yn gyntaf i'm cyfeiilion am eu y I rlioddion haelfrydig; ac yn ail i ddatgan fy llawenydd oblegid eu symylrwydd ar yr adeg grybwylledig. Yn ffyddiaw'n—J. II. Griffiths. BANGOR, WIS.—Donation—Car,Satar-r i mi ychydig ofod i ddatgan fy niolchgarwch i O-ymry Bangor, Fish Creek a'r ardaloedd am eu caredigrwydd tuag ataf 1j a'm priod. Ar yr SOfed o Ragfyr, rhoeldwyd pr-pyryn yn fy Haw yn cynwys enwau un ar hugaia o bobl ieuainc oeddynt wedi ymffurfio yn b wyl Igor er dwyn oddiamgylch 'dohatv-n visit, i'w chynal yn fy nhy ar y dydd olaf o'r mis. Pan ddaeth y dydd apwyniiedjg, er fod y tywydd yn hynod ar;ffafriol, yni- gynullodd lluaws mawr o bersonau i'n ty, gan ddwyn gyda hwynt gyflawuder o bob math o ymborth. Wedi traulio mtiirli,"v or- iau cvd'a'n gilydd, mewn ymborthi ar y danteithion. ac ymddiddan yn nghylch am- rywiol bethau, ymadawodd pawb ar ol vii ddwyn yn holloi weddaidd. Derbyniasoia mewn arian y swm anrhydeddus o heblaw digon o ymborth am fisoedd, pe bvddai modd ei gadw rhag llygru. Dylas- em hysbysu liefyd, fod hon .y buraeel waith i GyrJryBangor a'r ardaloedd ddangos eu carecligrwydd tung ataf yn yr ystyr yma er pan ydwyf yn eu er nad yw hyny ond ychydig dros ddwy llynedd. Derbyn- ied y Cymry oil, a'r Amerieaniaid hefyd, ynhen ac yn ieuainc, yn mhlith pob en- wad crefyddol, fy niolchgarwch diffuant. A Duw pob gras agyflawno eu holl raid yn ol ei olud ef mewn gogoniant yn Nghrist Iesu.-R-. Meurig Pugh.

ochr arall yn anfoddlon ei wisgo a braint ddi- nasyddol, na'i chaniatau iddo ar un cyfrif, gofyn am dani neu beidio.gan mai efe oedd y prif achos o'r dioddefiadau echryslon yn Andersonville, a manau eraill yn ystod y gwrthryfel. Miloedd lawer (agos i 14,000) a syrthiasant i'w beddau yn anamserol, pryd y gallasai y person y soniwn am dano arbed eu bywydau i raddau helaeth. Y mae ffeithiau wrth law i brofi tu hwnt i amheuaeth i'r archfradwr Jeff. Davis ddyr- chafu y Cad. Winder, pan ddaeth i'w sylw y modd creulawn y triniai y carcharorion yn Andersonville. Ond i goroni y cyfan, fe ddywedodd Mr. Ben. Hill, o Georgia, i'r carcharorion Deheuol gael gwaeth triniaeth yn y Gogledd nag a gafodd y carcharorion Gogleddol yn y De; ac er syndod, ni feidd- iodd ond un Democrat o'r holl nifer ameu hyn! Fe safodd y cyn-Lefarydd Blaine a'r Cad. Garfield fel dynion yn wrol dros yr iawn-dadleuasant eu liochr gyda medrus- rwydd anarferol; ac y mae Mr. Blaine, blaenor y blaid Werinol yn y Ty, wedi en- ill brwydr glodwiw, a tharawodd i lawr y Goliah Democrataidd, yn gystal a dyrysu holl gynlluniau ei ganlynwyr, fel y mae'r ewestiwn o Ebargofiaeth yn awr yr un man ag oedd cyn ei gymeryd mewn Haw gyntaf. 0 bosibl y dygir mesur i fyny yn y Sen- edd i'r un dyben a'r hwn fu dan sylw yn y Ty, gan ei basio, a gadael Mr. Davis allan, ic felly orfodi y Democratiaid yn y Ty i fabwysiadu yr un mesur, neu ynte adael y 749 sydd heb gael pardwn allan, ac felly fe orwedda y bai yn llwyr wrth ddrws y Democratiaid, oblegid mae y blaid Werin- 01 yn foddlon i basio amnesty bill, ond gad- ael allan yr archfradwr. Fe wnaeth Mr. S. S. Cox, o New York, iselhau ei hun yn fawr drwy ddefnyddio iaith isel-wael tuag at Mr. Blaine, gan ddweyd, 0, dry up, Blaine, and talk on hyena. Down on your knees, gentlemen of the South, before his majesty from Maine." Dyna iaith goeth- edig o enau Democratic Statesman (?)- Dynay geiriau yn gywir fel y defnyddiodd hwynt, er nad fel yna, hwyrach, yr ym- ddangosant yn y Congressional Record. Y mae yn arferiad y dyddiau hyn i draddodi un araeth yn y Ty, a gwneyd iddi ddangos yn hollol wahanol yn y Record. Nid an- oeth pe mabwysiadai y Gydgyngorfa reol, fod i bob araethymddangos yn gywir fel y traddodir hi, ond caniatau gwelliantau gra- madegol yn unig. Washington, Ion. 19. S. J. D.