Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
GWERNLLWYN, SIR ABERTEIFI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWERNLLWYN, SIR ABERTEIFI. Agoriad y Capel Newydd,—Dyddiau Mawrth a Mercher, Awst 25ain a'r 2Gain, oedd adeg apwynt- iedig agoriad yr addoldy uohod. Y mae'r Gwern- llwyn fel achos Annibynol yn bodoli er y flwyddyn 1863. Y pryd hwnw yr oedd fel cangen yn dal cysylltiad ag eglwys Horeb, mam-eglwys Hawer o eglwysi y cylch hwn ond yn fuan iawn ymsefydl- odd ar ei phen ei hun, ac felly yr erys heddyw. Yt oedd yn mryd y frawdoliaeth yn y lie i adeiladu tY eangach a mwy eyfleus na'r hen gapel er's rhai blynyddoedd ond tua blwyddyn a haner yn ol S tyfodd y bwriad hwnw i addfedrwydd, ac y rhodd- wyd iddo ffurf ymarferol. Aed ati o ddifrif i dyntt 1 lawr ac adeiladu y newydd ar sail yr hen, ac ar ben y deunaw mis y maent yn gallu ymffrostio fod ganddynt un o gapelau mwyaf ffasiynol yr holl wlad, yn cael ei oleuo gan yr acetylene gas, a1 oil yn ddilyled ar ddydd yr agoriad. Costiodd yr adeilad dros l,000p, a phe rhoddid cyfrif ar y llafur roddwyd yn rhad gan gyfeillion yr ardal, buasai ganoedd rai yn uwch. Ni fu yn ddiamheu fwy 0 unfrydedd mewn un gynulleidfa erioed i ddwyn y11 mlaen orchwyl o'r fath. Ni arbedwyd gewyn gweled yr oil yn glir. Clod mawr sydd ddyledus 1 Mr Jones, y parchus weinidog: gwnaetb bawb, ran ganmoladwy iawn mewn casgln ir drysorfa, ac ni fu neb o'r eglwys, yn wir, yn mharod nac anewyllysgar yn y gwaith. Wrth gwrS» y mae capel diddyled yn beth arferol yn sir Aber- teifi ychydig o gapelau newyddion y rhanbartn hwn, o leiaf, sydd heb ddathlu'r jubili ddiwrnod yr agoriad. Anturiaeth fawr, er hyny, oedd i eglWYs nas gall ymff rostio mewn nifer n-,t chyfoeth ymgy, weryd i baich inor fawr, a'i ddwyn mor aurllyd,, eddus. Casglwy(i gan yr eglwys ei hun drog 700p, a bu yr eglwysi cylehyuol yn ewy-Ilysgar ia" i'w cynorthwyo yu y gweddill. Di,Dlchwyd Yl' galonogiddyntddyddyragoriacl. GwisanaethwYd a yn y cyrddau agoriadol gan y Parchn Ben ]Davies, Pant-teg W. James, Abei:tawe a Dr Davies, Castellnewydd Emlyn. Cafwyd cynulliadan anar- ferol o luosog, a gweinidogaeth fendigedig.
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
Mvnwcil sfaL?! ?<??JL (Yr unig wirioneddol faethsylwedd Cwmni Liebig.) a gwrthodwch-er mwyn iechyd ddarpariaethau israddol a gymellir gan werthwyr er mwyn ychwaneg o elw.
0 BELLDERAU'R WEST.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
0 BELLDERAU'R WEST. GAN Y PARCH VOLANDEK JONES. Ar ol crw/dro dros wnstadeddau mawrion Wisconsin, Iowa, a Nebraska, ac ar ol dringo i gopiiau y Mynyddoedd Creigiog i fyny yn rhywle yn myd y ser i geisio cael golwg ar y West, dyma gipdrem arnoo'r diwedd ar lan y Mor Tawelog tu draw i ystormydd a gauafau y byd Dýma lie mae San Franciso a LJ8 Angeles fel dwy angyles ffyddlawn yn gwylio wrth erchwyn gwely'r haul ar ol i leni'r nos gael eu tynu lawr dros ffenestri ei fedroom mawr yn y gorllewin pell Morfynych mae California ar dafod byd. Dyma, meddir, lie mae natur yn tienu ei cbarbed o flodaa o gwmpas yn mhob man dyma, meddir, mae miloedd o gleifion yn yradyru wrth glywed own cerddedia.d y gauaf ger Haw, a dyma yr unig fan, meddai'r bobl, sy'n gallu dylanwadu ar yr ystormydd i aros draw yn y pellder nr benau y mynyddoedd yn eu gwisgoedd eira. Dichon fod mwyoanadl yr haf yn yr awyrgylch yma nag mewn unrhyw le arall ar y cyfandir mawr ond eto teimlir fod llawer awel yma yn cario y gauaf ar ei min, a bod cysgod o ystormydd y dwytain i'w ganfod mewn ambell foreu rbewllyd' yn Nghali ffornia ei hun. Ymddengys copaau'r mynyddoedd o gwmpas yn eu gwynder eiraog yn awr ac eil- waith ac fe ymdorodd yr eira hwnw yn gawodydd gwynion ar San Francisco y dydd o'r blaen, nes credai y bobl fod California wedi cael ei symud i Dalaeth New York! Yr oedd fy mhrofiad cyntaf o'r dalaeth baradwysaidd hon dipyn yn annymunol. Pan yn cyrhaedd San Franciso rhwng naw a deg o'r glcch nos Sadwrn, yr oedd y gwlaw yn d'od i lawr fel pe buasai y Mor Tawelog yn cael ei arllwys ar ben y dref fawr. Yr oedd yn d'od i lawr yn ddiluwiau brawychus y noson hono. Yr oeddwn i bregetbu yn Los Angeles dranoeth, ond 'doeid dim un tren i'w gael, a tbipyn yn mhell cerdded tua phump cant o filldiroedd erbyn oedfa'r boreu Ymddengys i mi fod treus y Gorllewin dros ddau gant o flynyddoedd ar ol en hoes. Maent mor fendigedig o amserol nes llwyddo fel rheol i gyrhaedd pen draw y daith ddiwrnodau cyfain ar ol eu baraser Yr oedd fy phren mawr chwyrnellog i tua dau ddiwrnod ar ol yr amser apwyntiedig! 'Doedd dim i wneyd oad chwilio am gysgod peith o dan gronglwvd y brawd anwyl ac adnabyddus K. I. Hughes, Noe-street. Wedi cyrhaedd yno unwaitb, 'doedd dim pwys o gwbl am y rhyferthwy oedd yn aflonyddu'r byd tu allan. Yr oedd hinsawdd California mewn gwirionedd y tu fewn ar wyneb ac yn nghalon Hughes. Mae gwyneb a. thrwch mawr o garedigrwydd arno yn gallu gwneyd haf bob amser o'r tywydd garwaf. Mor ddymunol oedd ciel ymgom o dan gronglwyd glyd yn ystod oriau'r hwyr, pan oedd swn ysbryd- ion y dymhesM tu allan o gwmpis y ty- Y 'stormydd tu allan Ya Qrynu y lie, A ninau'n ymddyddan Wrth ddysglaid o de Y byd yn ei wely, A ni, au ar lawr Yn siarad am Gyrnru Hyd doriad y wawr Yr oedd amgylcbiadau'r noson hono yn farddon iaeth i gyd Parhaed yr ystormydd i ymgadw ta allan i'r ddor. 'Does dim eisieu gwelliantau ar natur dda R. I. Hughes. 'Cbafodd neb well calon eiioed gyda'r eithriad, efallai, o Mrs Hughes ei hun. Mae'r ddau cystal a'u gilydd, a gwell hefyd. Cawsom y fraint yma o gael cyfarfod a'r hen frawd Mr Watts, yr hwn, fel R. I. Hughes, sydd yn golofn gref o dan yr achos Cymraeg. Dyma lie mae y Parch J. Rhys Evans, gynt o Treorci, newydd ddechreu ar ei weinidogaeth yn mysg y Cymry. Ymddengys fod yma wladychfa lied gref o Frytboniaid, ond nil oedd amser i ym- gydnabyddn a. nemawr neb, gan fod y ddeadell yn Los Angeles yn fy nysgwyJ, ac yr oedd awydd ynof i gyrhaedd pen draw'I' daith i gael anadlu yn awytgylch y blodau, i weled gwrddlesni'r haf yn ngwyneb y gauaf, i gerdded ar hyd ffyrdd o rosynau, ac i yfed ffrydiau o iechyd ar ol rhew ac eira Nebraska. Pa fodd bynag, erbyn cyrhaedd L s Angeles, gwlaw oedd yma eto! Teimlem mai lie rhyfedd oedd lie felly i angylion drigo ynddo Yr oedd y bobl yn diolch am y gwlaw, a minau yn diolch fod genyf overcoat ac umbrella. Credai'r bobl mai myfi oedd wedi d'od a chawodydd o fendith gyda mi, tra mi fy hun yo credu mai'r fendith oreu oedd cael tywydd sych Beth byuag, mae yn dywydd ardderchog erbyn hyn. 'Does dim fawr son am auaf yma bellach ond yn y papyrau dyddiol, lie dywedir fod ysbrydion y gauaJ yn gwasgar dinystr yn y Dwyrairi. Yr oold y id Crei,iog i daith o Denver rhwng y Mytiyddoe, Ddinas y LI?yn I-Ialen yi wvllt a rb-tri.gntus, a'r daith o Ddinas y Llyn Halen yn mlaen yn wylltach fyth i mi mewn rhai manau. Yr oeld y Sierra Nevadas yn ymddangos yn ofnadwy o frawychusweithiau. Mor wyllt, mor anial, mor noethlwm Dim ond rhyw unigrwydd byfhol yu teyrnasu yn mhob eyfeiriad, bob ddirn i dori ar y dystawrwydd ond yr ystormydd sy'n crwydro fel Arabiaid gwylltim rhwng y mynyddoedd. Ym- ddangosai fel cyfandir noethlwm colledig ei hun, heb ddim ond elfensu dinsstr mewa gwaith yn mhob man Yr oedd y gerbydres ei hun yn gor- fod cael yu agi)s i haner can' milidir o dunnel o snow sheds cyn gallu myned drwy elfenau din- yetriol y mynyddoedd hyn. YmdJaugosai y dyfnderoedd weithiau yn frawychus. 'Doedd dim ond rhyw anwedd yn esgyn i fyny, fel pe buasai y Tawelfor mawr yn cael ei ferwi ar y gwaelod 'Doedd dim digon o fendithion yo y golwg ar y mynyddoedd noethlwm a diffaeth byn i lanw cylia un creadur. 'Doedd dim yn y golwg wrth basio ond mynyddoedd cyfain o ddiffrwythdra bythol. Tybed fod digon o allu gan yr haf i newid eu gwedd ? Cyn d'od at y cyfryw cawsom y fraint o dreulio rhan o ddau ddiwrnod yn ninas enwog Brigham Young. 'Does neb yn Ngbymru beb glywed am y ddinas hon, nc ymddengys fod miloedd o Gymry yn byw ynddi yn bresenol. Mae'r Mor- moniaid wedi ei gwneyd yn enwog drwy'r byd, ac mae golygfeydd y lie o ddyddordeb mawr. Gwel- som feddrod y proSwyd mewn mangre ddiaddurn ger llaw. 'Does dim un math o wychder daearol o gyloh y fan. Mae ei orweddfan yn berffaith syml a dinoj. Mae'r monument o Brigham Young a'i gymdeithion o gryn ddyddordeb i'r ymwelydd, ac mae'r Tabernacl yn adeilad rhyfedd mewn llawer ystyr. Dyma lie mae Proff. Stevens yn parhau i wneyd enw iddo ei hun. Gwyr pawb sy'n gwybod rhywbeth fod Stevens yn un o arweinyddion goreu y genedl Gymreig. Mae ganddo un o'r corau mwyaf gwrteithiedig o dan ei lywodraeth a phe gellid sychu'r mor- oedd, a dileu pellder y cyfandiroedd, gallent gyf- arfod a chorau Cymru yn yr Eisteddfod Genedl- aethol. Mae y Cymro enwog o Bencader yn Broffeswr yn sefydliad cerddorol uchaf y ddinas, ac yn ctel ei ystyried yr awdurdod uchaf yn y lie. Cawsom y fraint o wrando ar ei gor ar- dderchog yn y rehearsal wythnosol, ac yr oedd cynulleidfa fawr o'r lleisiaa goreu wedi d'od yn nghyd, nes y credwn bron fy mod yn gwrando ar un o goraa mawrion Aberdar ugain mlynedd yn ol, Dymunol iawn oedd deall fod tafod a chalon y cerddor enwog mor Gymroawl a phe buasent newydd gael eu hanfon iddo o sir Gaer- fyrddin. Yr oeddem wedi meddwl am gael golwg ar Ieuan Ddu o'r Alltwen gynt, ond rhaid oedd bryaio yn mlaen at hinsawdd California.
NODION 0 FEIRION FAD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODION 0 FEIRION FAD. Bala.-Bellach mae Cymanfa Ddirwestol Meirion yn hea sefydliad, ac yn d'od yn fwy o allu o hyd. Yn y Bala y cynelir hi eleni, Medi 24Ain a'r 25ain. Mae yr ysgrifenyddion, y Parchn O. Davies, Gan- llwyd, a T. Lloyd (M.C), F.estiniog, yn prysof barotoi gogyfer a hi. Blaenau FJesliniog. — Mawr y gofid sydd ym* fod y Parch Miall Edwards am adiel yr ardal. Llwydfiiant iddo yn Aberhonddu. Un o brif symudiadau yr ardal ydyw Tysteb Mr Cadwaladr Roberts. Y mae yr hyn y mae eisoes wedi ei wneyd i gerddtriaeth yn y lie yn hawlo i'1' Dysteb gefnogaeth sylweddol a ehyff, edinol. Mao ei dalent, a'i gymeria3, a'i barodwydd ewyllysgar gyda'i g6r i ganu arian i loge'.lau personau unigol, a mudiadau cyhoeddus. yn pgri i ni deimlo yo aeddgar dros lwyddiant y dysteb. Tytel na ddylid galw mwy o sylw y cyhoedd at y mudiad. Traivsfi/nydd -I)il yma mae'r milwyr o hyd, a pharant angh^fleusdra mawr i rai amaethwyr, a pheryglant foesau yr ardal. Gresyni haid o fil- wyr beth bynag dd'od i fatbru ar gysegredig- rwydd Bryniau ban Meirionydd.' Beth ddywed I Williams o'r Wern beddyw, wrth weled ei ben ardal enedigol dan droed ysbryd gormes a dinystr. Mnwrth a Mercher yr wythaos hon, ordeiniwyd Mr J. D. Richards, o Aberhonddu, yn weinidJg ymi. Mae yma faes rhagoral iddo. EiJdunwnei lwyddiant. Diau y bydd i arall anfon cofnod llawnach o weithrediadau y cyfarfod ordeiaio. Llanfachreth.—Mae y Parch J. Machreth ReeEl, Llundbin, a'i deulu, yn treulio eu seibiant baf yn yr ardal hon yr wythnosau hyn. Un o blant Llan. fachreth yw Machreth, ac un o'i phlant mwyaf athrylitbgar h,,fyd. Llongyfarchwn ef a'i hen ardal ar y ffiith mai efe oedd yr ail ar y Gadair Gened'aeth I yn L'anelli flmi eto. Dyma'r drydedd, npu y bedwareid waith, iddo fod yn ymyl prif anrbydedd barddol y genedl. Rhyl am dani Machreth aowy!. Aberniaw.-Er mor anffafriol yr hin, mae Ilawef o ymwelwyr wedi bod yma (-1-3ni. Deallwn fod baich eu dyled ar y capel wedi d'od i waagu yo drwm a difrifol ar yr eglwys Saesoneg yma. Gresyn fyddai i'r egl wys gael ei llethu gan 1 ddyled. Y mae y Parch Z. Mather, y gweinidogj wedi ytndaflu ati o dlifrif i gasglu yma a tbraw at y ddyled, a rhoddir iddo dder' yniad caredig gaD wahanol eglwysi. Prin y bu achos erioed teilyng* ach o gefnogaeth atianol. GOHEBYDD.