Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

TREM YN OL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

TREM YN OL. GWAITH A CHYFLOG. Y tnt (- gan w ath a chvUv lawer iawn i'w wneyd nid yu unig a bwydo a dillada'r byd, ond a dysgu'r byd befyd. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng y gwaitb wneid er's tua haner can' mlynedd yu ol a'r p-weith a wneir beddyw; byny yw, swm y gwaita. Y mse gwabaaiaeth mawr hefyd rhwng y cyil)g a delid y pryd hwnw a'r cyflog a de!ir hed yw. Y mae mwy o waith yn cael ei wneyd heddyw, er, ofallai, mewn 11 li o oriau. Y mae y gweithiwr heddyw yn gorfod symud yn gyflymacb, yn g Jrfod bod yn fwy eSro, yn go fod bod ya fwy deheuig ac yn fwy deallus, gyda'i orchwyl, neu ynte bydd ar ol yn y rhedegfa a rbaid id Jo edrvch ati yn y dyfod 1 hefyd, neu yate gwna eceill y gwa:th I Y mae cyd-gystadlenaeth gWdith yn galed Y mae y byd wedi cytiymu ae y mae yn rhai i i'r dyn dtilyn ar garhm, neu ynte fod ar (1. Y mae y pe rianau a'r gwel iaitau yu eyfrif am byo, i raddau mawr. Oes y peiriant yw yr oes hon. Olywals yr hen bobl yn Sill liawer am gotii'n foreu, ac am ddiiyn yn hwyr gyda'r gweith cadi i ddyrnu cyn dydd! dyrnu wrth cleu canwyll frwya Y glowyr yn myaed at eu gwaith tua dau o'r gloch yn y boreu unwaith bob wythrjos, ac yn ymdrybaeidu wrthi yn after ac yn afreolaidd felly, ond heb wneyd rhyw orchestic mawr yn y diwedd, dim ond prin cadw'r byd i fyn'd hyd nes i ni dd'od yma Cyflogau isel oeddynt ya Lynel- isel iawn. Ychydig o arian oedd yn cerdded— ycbydig itwn ac ychydig o gost oedd i fyw—ie, ycbydig iawn ac ychydig o wa th oedd yn cael ei wneyd Yr ydym yn cofio am ddau hen lowr yn cadw am yr hwyaf u'r gwaitb, a'r un fuasii'n cadw hwyaf oedd i gael y lie un yu gorfod rhoi i fewn o'r diwedd, ac yn gofyn i'r Ilall-I Wel, Dcii, b'le ar y ddaear w,, t ti'n cael bwyd ? Yn y drar wy' i ya ei gael,' medde hwnw, wa i ar y ddaear ble mae'r wraig yn ei gael.' Os buasai bwyd yn ntar y ford, a pbar o ddillad gwaith ty yn nrar y chest of drawers, ychydig iawn oedd yr hen bobl yn bidi) am ragor ond y mae pethau wedi newii yn fawr yn awr. Rhaid gwneyd mwy o waith yn awr, ond mewn llai o amser; rhaid cael llai o oriau, ond mwy o kyfl)g. Os bydd llai o fwyd yn un drar, rhaid ciel mwy o diilUd yn y drar aral). Os bydd dya yn eaill mwy yn awr, mae lie i ofni ei fod yn gailu arbed Ilai; n'r hyn aIlwn vi arbed yn unigo sydd genytn n;, wedi'r cyfau; nid faint ydym yn eoill, ond faint a aafiwri. Yr oedd yr ori-ui yn rhy hir, a'r tal yn rhy fyr o lawer, er's llawer dydd; a bu I parliament y gweithiwr' yn e'stedd, ganoedd o weithiau, yn nhywyl'wch eitbaf dyfnder bro a chysgod angeu, i geisi) dwyn y byd i well trefn 1 Son am y I deff- road coned laethol,yr oeddhwn wedi dechreu yn nyfnder y ddaear cyn geni y rhai sy'n soa mwyaf am dano heddyw. Dyca Jle'r oedd parliament goleu, a chynghotfa deg, yn y tywy'lwch tm y ddaear Dyna Ue'r oedd ysgol y nos ar y parting dwbwl. Yr ydym yn ofni fod hoao wedl ei cholli yn nghinol y brys! Dyna lle'r oedd tiafod egwyddorion a phersonau—i lawr yn y dyfnder, o dan siil bodolaeth y wlidl Y colliers oeid yn myn'd ddyfna' o neb, ac y mae genym ddiolch iddynt am oleuo a thwymo'r tir. Yno delii'r taf- arnwr a'r diacon ar y bwrdd, gan gymharu eu rb1g .rial'than a'a diffygion fel dau factor yn yr arial Yno delai'r gweinidog a'r siopwr i'r dafol a phwytil a mesurid eu gwendidau a'u gonest- r,vydd a pha un a oedd y bobl yn cael gwerth eu harian o'r siop aco'r pwlpud. Y mae effeitbiiu y cyfarEodydd hyn i'w gweled heddyw yn yr undebau a'r cyngreiriau, a'r cynlluniau, a'r gwelliantau, ae efalldi yn y diffygion hefyd; obleg d y mae lie i ofni fod cynhyrfu llawer yn peri i gymdeithas fyned o un eithafiin i'r Hall wrth chwilio am fan cmolog; oblegid chwilio am fan canol y mRe y dynion goreu o hyd, ond fod y lluaws yn fyn- yeh yn rhy graff, acyn gwfcbio pethau yn rhy bell; ond mae'r dynion g)reu o hyd yn ceisio cerdded cand Ilwybr barn. Yn y cynulliadau hyn y me^il diwygwyr y byd! Yn yr YSJolion bya y megii Radicals, ie, a dynion rhesyaiol hefyd, oblegid y mae p >b Radical iawn yn ddyn e thaf rheeymol,—na wnai gam a neb os gall, ac ni oddef gam a'i hunaa chwfiitb,-dyda beth yw Radical iaetb. Rhaid cael chwareu tag. Y mae yna ddosbartbiadau o weithwyr ar hyd y wild, nad ydynt nemawr bytb yn cael y breintiau byo, am nad ydynt yn ewrdd â'll giiydd; ac mewn iluosog- rwydd cynghorwyr yg mae dycgelwcb, onide,—y dyoE11wch mwyat yn y diwedd, tfallii. Gallwa ddyweyd am y ffermwyr nad ydynt wedi gwneyd eu rlian erioed i wella a diwygio'r wlad y tnaent yn rhy wasgarog, yn by w yn rhy unigol; gan byny, braidd yn rhy ofnns. Nid ydynt yo cwrdd â'u gilydd ond yn y ffair neu y farchnad ac ond odii nad yn mharlwr y Red Lion, y cwrddant y pryd hwnw gan byny, y iment yn ormod o lewod yn y ffair, ac ya ortpod o wyn gartref! Dylent ddiolch am y cyDhytfi >dau a • eu rban i'r bobl sy'n bwyta'a caws a'u 'menyn o Qaen y ta.n, ac o dan y ddaear, ac yn cymeryd whiff i drin eu cyflyrau ar ol gorphen. Dyna hen ysgolion Cymru oedd y capel, a'r gwaitb, a'r dyrfa, a byny cyn i ni erioed gael ein rhan o fanteision addysg yr ynys a help arianol y Llywcdraeth o dan yr hon yr ydym yn byw mor deyrnaj;ol. Hen bregethwyr, ben ddi coniaid, hen lowyr, hen weithwyr tfin, hen labrwyr, a hen slaviaid felly fu yn dysaru Cymru cyn dydd; ac y mae dynion dysgedijj beddyw yn dechreu ymffrostio ein bod wedi deffro Deff ro'n wir pwy fu'n galw cyn dydl ? Yr oedd yna bump Prifysgol yn Lloe<r—Ebyd- vehain, C;tergrawat, Da. him, Ltandain, a Victoria; yr oedd yna bedair yn yr Alban- Edinburgh, Glasgow, Aberdeen, a Sb. Andrews; yr oedd un yn yr Iwerddon-pin nad oedd dim ond University'r pwll glo, pen y gwaitb, a llawr y capel yn Nghymru Yr oedd yna ugeiriau o ysgoUon uwcbraddol a gwaddoledig yn rbanau ereill y deyrnas, pan nai oedd geaym ni ond ychydig iawn, a'r rhai hyny yn nwylaw rhai heb fod yn cydymdeimlo dim a chorff y genedl. Clywais gerddor enwog a beirniad cydwybodol yn dyweyd yn ddifrifol, unwaith, mewn row mewn e steddfol-'Gwae fi mod i wedi 'ngeni'n Gymro.' Gallwn ninau ddyweyd, neu gallasem ddyweyd lawer pryd—'Gwae ni ein bod wedi ein geni'n Ymneillduwyr Y mae mater cyd- wybod ein tadau wedi costio ein genedigaetb- fraint i ni yn y gorphenol; yr oedd y mantois- ion a'r arian i gyd yn aros, •megysyr oeid yn y decbreuarl j' ond, diolch, nid I folly y mae hi yr awr hon,' ac nid I felly y mae hi'n oes oesoedd Gallwn aralleirio hen ernyn Yn Nbymru-cofiaf hyny bytb- Bendithion gollais rif y gwlith- Mi gollais fwy na choron, do Ond buddugoliaeth ein gwlad ni Enillodd fwy yn ol i fi- Mae pethau'n d'od i dro I Y mae genym heddyw yn Nghymru y gyfun- drefn addysgol fwyaf cyfav, fwyaf perffaith, a mwyaf urddasol yn y Deyrnas Gyfunol. Y mae ffyn ein hysgol a graddfa'n' haddysg1 yn fwy cyson, a mwy cyfan, a mwy graddol na;, mewn un rhan o'r deyrnas y mae addysg rydd ar y gwaelod, addysg ganol-rydd yn y canol, ac addysg y Brify&gol ar y top; a phwrs y wlad yn helpa hono hefyd Pwy ddywed byth fod Cymru'n dlawd, A'r ysgol yn ddi-stop A ifyn i helpu bachgeu tlawd 0 r gwaelod hyd y top! -O'r I Geninen' am Orphenhaf.

BYWYDAU DYNOL YN OL DEG SWLLT…

Family Notices