Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
Y GOLOFN WLEIDYDDOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y GOLOFN WLEIDYDDOL. GAN GWLEIDYDDWR. Seibiant i feddwl. AR ol cyffroadau y Senedd daeth tawelwch, a cheir seib- iant i feddwl. Ni bu erioed 'I 'I 'I." 1'8 rwy o angen meddwl yn ddirntol nag yn awr. Y mae deddfwriaeth ddiweddar wedi ein gwthio i argyfwng sydd yn llawn cyfrifoldeb. Profir Cymru yn Itym a liwyr. Y mae llygad yr holl qeyrnas ar ein gwlad fechan ni. Nid ymffrosfc gwag, eithr ffaith anwadadwy ydyw, fod Cymru yn arwain y gid yn erbyn yr ymgais i ddwyn y genedl i gaethiwed Priestyddiaeth. Er fod Mesur Gorthrech mewn enw yn gyfeiriedig at Loogr a Chymru, eto i gyd fe wyr pawb mai yn yr olaf yn unig y mae gwaith iddo hyd yma. Nid yw Lloegr. wedi bod yn ddigon gwrol a chyson a'i honiadau i feiddio gwrthsefyll y Llywodraeth ar Ddeddf Addysg. Hysbys i bawb ydyw mai ymgais ystrywgar a gwael i geisio darostwng cenedl fechan mewn nifer, ond toerthol mewn cymeriad, ydyw y Ilipryn Mesur a wthiwyd a. grym y Cloadur drwy y Seoedd ar derfyn y tymhor diweddaf. Ac onid yw y M esur ei hun yn gyduabyddiaeth o wendid? Beth ydyw ond prawf fod y Weitayddiaeth yn thy wan i orfodi Deddf Addysg 1902. Paham na orfodwyd y Cynghorau Sirol i osod y Ddeddf ttiewn gwaith yn ei holl agweddau a chysyllt- Jadau P Ofn, yw yr unig atebiad. Ni feiddiai osod llaw ar unrhyw Gynghor Sirol. Dyma brawf o wendid, a gwendid yn cael ei achosigan ymwybyddiaeth o anghyfiawnder y Ddeddf, a chyfiawnder y gwrtiiryfel In ei herbyn. Yn wyneb y sefyllfa, gwnaed mesur arall i orfodi I)eddf 1902 gan dybied y byddai hwnw yn ddy- fais effeithiol i'r amcan. Dywedir fod Morant, yr hwn, meddir, ydyw prif awdwr y ddwy Vdeddf yn gwenu yn foddhaus ar ei ail blentyn yn ymwthio drwy y Senedd mewn ychydig oriau. Ond gwenodd yn rhy fuan. Nid yw yr offeryn mor berffaith i'w waith ag y meddyliwyd Y gwir yw, ei fod yn gadael y sefyllfa ar ryw oIwg yn union fel yr ydoedd cyn ei lunio. Ofn cyffwrdd a'r Cynghorau Sirol oedd unig achos ei fodolaeth. Pa beth yd, w grym Deddf GorthrechP Dim, oni esyd ei llaw ar y Cyng- horau. Nid oes gan y Bwrdd Addysg hawl nac iIwdurdod i godi dimai o dreth. Eiddo y Cyng- hor yn unig ydyw y gallu hwnw ac oni wna y gynghor osod y dreth, pa le y bydd Balfour a ^orant a'u Deddf GorthrechP A fwriant y Cynghorau i garchar P Diddymwyd Cynghor Ahitophel, er ei holl gyfrwysdra. Amser ydyw yn awr i'r holl wlad feddwi ac ystyried yn 4difrifol yr holl sefyllfa. Os ydyw Balfour mor ystyfnig ac ynfyd a chario allan ei ddeddfau i'r eithaf, y mae yn rhaid i'r Cynghorau wynebu y canlyniadau a hyder pob gwir wladarwr ydyw y saif y Cynghorau, ac y bydd mwyafrif aruthrol y wlad tu ol iddynt yn eu gwrthsafiad yn erbyn y traha a'r anghyfiawnder gwarad- wyddus presenol. Canmoliaeth Afradus. AR derfyn Senedd-dymhor yn gyffredin ymhyfryda y wasg i bwyso a mesur yr aelodau, gan nodi allan y rhai hyny a wnaethant gynydd pa un bynag ai tuag yu ol, neu tuag yn mlaen. Dyddorol iawn ydyw yr ysgrifau hyn. Darllenir hwy gyda bias gan lawer, a hyny heb ymholi yn fanwl yn nghylch eu hystyr na'u gwirionedd. Y mae y peth wedi dyfod yn arferiad mor gyffredin nes bod yn angenrhaid. Goruchwyliaeth brvderus ydyw i'r aelodau, a diau mai amry wiol a digon annymunol ydyw eu profiad yn fynyeh. Y fath yw perthynas yr aelodau a'r wlad, fel y cymerir mwy o ryddid i'w beirniadu hwy nag a wneir ag odid yr un dosbarth arall mewn cymdeithas. Dylid cofio fod ganddynt hwythau deimlad fel ereill, ac na ddylid ei ddolurio yn ddiangenrhaid. Ychydig ohonom sydd yn ddibechod yn y mater hwn a'r fdth yw y teimlad o euogrwydd ynom weithiau fel Mai pi-in y gallwn faddeu i ni ein hunain am ein haerllugrwydd a'n rhyfyg. DiByg ystyriaeth briodol sydi tu ot i'r hyfdra anghymeradwy hwn yn gyffredin. Tri, yn benaf, a wnaethant eu nod amlycaf ar y Ty Cytfredin eleni. Mri Lloyd George, Winston Churchill, ac Arglwydd Hugh Cecil ydyut, a'r mwyaf o'r rhai hyn ydyw y Cymro athrylitilga r a llwyddianus. Yn agos atynt ceir enw Mr McKena, yr aelod anrhydeddus dros Ogledd Myuwy. Wrth gwrs, fe gydnabyddir y Prif- weinidog, ond y mae y ganmoliaeth yn afradus, a hoiloi wag o feddwl ac ystyriaeth. Y prif, os nad yr unig reswm a geir dros y ganmoliaeth ddrygsiwrus ydyw y ffaith iddo lwyddo i gadw y Senedd yn nghyd hyd derfyn y tymhor. Oherwydd fod y rhagolygoa ar ddechreu y tymhor mor fygythiol, ystyriai ei fod wedi gwneyd y peth nesaf i wyrth i ddal y Senedd yn nghyd, a phriodolir y cwbl, wrth gwrs, i'w iedrusrwydddtbafat. Bi-aidd.jija ddycredir mai efe yw yr unig un yn y Ty a ailai gyflawni y fath orchestwaith. Y fath ff'wibri iVieddylier am ychydig ffeithiau. Yr oedd ginddo ar ddechreu y tymhor tua 110 o fwyafrif, ac yn agos hyny ar y terfyn yn mhob ymraniad a olygai ei gwymp. Cofier drachefn fod y nifer lluosocaf o'r mwyafrif yn gosod plaid o flaen egwyddor; ac yn mhellach yr oedd yn agos bob un o'r mwyafrif yn ofni dadgorfforiad y Senedd yn fwy na dim. Cysyllter y ffeithiau hyn â'u gilydd, ac yn mha le y mae y gallu eithriadol yn dyfod i'r golwg? Buasai yr hybarch Mr Jesse Collings yn Hawn mor llwyddianns a Balfour i gadw y Senedd yn gyfan ar y fath amodau. Maddeued Mr Collings i mi. Braidd na ddywedir y buasai. wedi gweiLhio ei ffordd drwy yr anhawsderau tybiedig yn esmwythach nag y gwnaeth y Prifweinidog, ac yn llawer gonestach. Y mae canmoliaeth afradus yn angharedigrwydd. Effeithia yn annymunol ar un o synwyrau mwyaf teimladol natur dyn. Dadgorfforiad y Senedd. DECHREUIH son eto am ddad- gorfforiad y Senedd. Ceidw y Prifweinidog y gyfrinach iddo ei hun ar v mater hwn. Mor bell ag y darllenir yr arwyddion, gan gofio pwy ydyw y dyn sydd a'r awdurdod yn ei feddiant, y tebygolrwydd yw y ceir sesiwn arall. Ty bia Balfour, o bosibl, mai pa hwyaf y pery i gamlywodraethu y wlad mai goreu oil y bydd arno yn yr etholiad. Byr iawn yw cof y byd gwleidyddol; ond er byred yw, ni ollynga dros gof y pethau a wnaed yn ddiweddar. Diau y bydd yr ymdrafodaeth yn nglyn a, Chymru drwy Ddeddf Gorthrech wedi cymeryd ffurf weithredol mewn rhyw ffordd neu gilydd cyn yr ä y flwyddyn hon allan, ac ni bydd hyny yn help i anghofio camweddau y Weinyddiaeth. Ond nid y pethau hyn sydd yn cymhell Balfour i lynu wrth ei swydd. Cryfach ydyw ei awydd i wasanaethu Toriaeth trwy ddyogelu ei budd- ianau tra y mae ganddo fwyafrif digonol i hyny. Er dalled ydyw, gwel fod ei gwymp ef a'i blaid yn sicr yu yr etholiad nesaf. Y mae Mr Chamberlain ac yntau wedi liwyddo rhyngddynt 1 &'u gilydd i rwygo eu plaid, a bydd y rhwyg hwnw yn anfantais ddirfawr iddynt yn yr ethol- iad pan ddaw. Tueddir i greduyn gryfach bob dydd fod yn mwriad Balfour i ad-drefnu y Seddau cyn ymddiswyddo. Y mqe gwir angen am y diwygiad hwn. Ofna yntau, os na wna efe y gorchwyl yn awr, yr ymgymera y Weinyddiaeth Ryddfrydig nesaf a'r gwaith, ac y cyflawna ef mewn modd anfanteisiol i fuddianau Toriaeth. Gwesgir arno gan ei gefnogwyr ar bob cyfrif i sicrhau y mater hwn cyn gollwng yr awenau o'i law. Os gwrendy arnyot, diau y bydd ei gynllun yn Heihau nifer cynrychiolaeth yr Iwerddon, gan dybied, wrth gwrs, y bydd hyny yn golled i'r Rhyddfrydwyr, ac yn enill i'r Toriaid. Gall fethu yn hyn fel mewn llu o bethau ereill. I'r waith arbenig fydd yn aros Gweinyddiaeth Ryddfrydig, bernir mai mantais fydd lleihad nifer canlynwyr Mr John Redmond. Gyda llaw, os dychwelir Mr William O'Brien dros Cork, bernir y gellir dysgwyl tipyn o fywyd yn y Blaid Wyddelig. Nid oes gormod o serch rhwng Hedcnond ac yntau. Ond er mor aw- yddus ydyw Balfour a'i ganlynwyr i barhau mewn awdurdod, dywedir fod gwr arall a'i ganlynwyr yu aflonyddu, gan ddeisyf cael apelio at y wlad cyn diwedd y flwyddyn. Y mae achos Diffyndolliaeth mor wael ei wedd, fel y mae yn angenrhaid cael dadgorfforiad y Senedd, neu ryw gyffroad mawr arall, i atal ei lwyr drancedigaeth. Bwriada Mr Chamberlain gario yn mlaen ei ymgyrch yn fuan. Mawr fydd y clustfeinio ar ei leferydd, i eisio de all ei deimlad tuag at y Prifweinidog. Awgrymir fod yr olaf yn mynei yn fwy diystyr o'r blaenaf bob dydd. Daw i'r golwg cyn hir, i ryw fesur, wir natur eu perthynas a'u gilydd ar hyn o bryd. Y mae yn eglur i bawb fod y pellder yn fwy nag yr ydoedd ddechreu y flwyddyn. Datguddia dadgorfforiad y Senedd yr holl sefyllfa.
PAWB 0 BOBL MERTHYR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PAWB 0 BOBL MERTHYR. Mae gan bawb 0 "bobl Mertbyr sydd yn dyoddef oddiwith boen yn y cefn eyfle i elwa oddiwrth brofitd un o breswylwyr Aberdar. Peth bychan ydyw p jen yn y cefn; weithiiu mae yn dyfod ar ol diwrnod ciled o waith, neu ycbydig o anwyd. I Pasia beibi),' meddweh, 'nid ydyw ond caalyn- iad gorweithio fy nghefn.' Oad nid bai e ch cefn ydyw o gwbl, ond eich arenau. Mae y gorlafur wedi ymyryd a bwynt. Yr ydych chwi yn ei alw pienyn y cefn, ond, mewn gwirionedd, poen yn yr arenau ydyw. Os na esm'vyth:r yr arerau, fe ddiiw anlwyl- derau ertill i mewn, a dyua p. ham na ddylid diystyra poea yn y cefn. Dylai pawb o Ferthyr sydd yn dyoddef oddiwrth boen yn y cefn, ac anhwylderau ei-eill yr arenau, ddarllen y canlynol Mae yn dda iawn genyf fod yn alluogr i ddyweyd wrthycb,' tneddai Mr John Noot, o 12, Whitcombe- etreet, Aberdar, • fod y daioni a wnaeth Doan's Backache Kidney Pills i mi, yn ol yn Awst, 1899 (dros bedair blynedd yn ol yn awr), wedi profl yn barhaus lesi 1, oblegid yr wyf yn mwynbau yr iechyd goreu beddyw. Yr wyf, mewn gwirion. edd, wedi bod yn iach byth oddiar y defnyddiaia Beleui Doan, ac aid oes yr arwydd lleiaf o ddy- chweliad yr hen anhwylder. 'N.d anfjh, fiif byth yr byn a ddyoddefais cyn cymeryd Pelenau Doan. Dyoddefa;s boeoau ofnadwy yn fy ngbefn, ac o gylch fy lwynao, 8e yr aerid sefyllfa fy iechyd yn rboddi i mi bryder mawr. • Cofiaf yn dda fod fy nghefa weithiau mor dost fel nas gallwn sefyll i fyny yn sytb ac er fy mod yn treio pob moddion, nis gwnaeth yr un ohonynt unrhyw les i mi o gwbl. Mae yn bleser tnawr genyf heddyv i fod yn alluog i djyweyd mor drwyadl mae fy ngwellfa] trwy Belenau Doan wedi bod.' Os ydych yn glaf, antonwchi ni ddes-,r flad o'r arwyadion. Bydd yn dda genym rddi i chwi y cynllbor go; ou sydd yn ein meddiant yn ddidtll. Ymddygir at eich llythyr gyda'r ymddiriedaeth mwyaf. Mae Doan's Backache Kiduey Pills yn ddau swlit a naw ceiniog y blwch (chwech blwch 13s. 9c. Oddiwrtb bob flFeryliydd a'r ystcrdai Cvffyr, neu anfonir trwy y llythyrfa yn rhad ar ddeibyniad y pris gan y perchenog ion-Foster McClellan, Oo., 8, Wells-street Oxford-street, London, W.
0 GWR Y WINLLAN.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Irinin yn rhagorol yno, a mawr fwyDhawyd eu cyradeithae hwythau yn y cylch y troent ynddo. Gwr anwyl yw Esgob Brov yr, ac iddo le cynes yn nghalon ei gydfyfyrwyr yn y Coleg, y rhai bellach nid ydyntieuanc mewn dyddiau, ond yn parhau yn fyfyrwyr serch hyny. -Deallwi) fod yr eglwys fechan yn Tabor, Caergybi, yn brysur wrth y gorchwyl o adeil- adu capel newydd yn lie yr hen. Gwan ydyw yr achos yn Tabor wedi bod ar hyd y blynyddau ac eto y mae yno ychydig enwau ffyddlawn tfedi bod o'r cychwyn. Cangen ydyw o'r Tabernacl, ac y mae dan ofal y Parch R. P. Williams mewn cysylltiad a'r fana eglwys. V -Clywsom y dydd o'r blaen fod Trysorydd y Gronfa wedi derbyn yn barod y rhodd o 50p at waith cenadot addawyd gan y boneddwr caredig Mr Richard Roberts, Pwllheli. Rhagorot yn wir. -Clywsom gan gyfaill iddo y dydd o'r blaen fu yn ymweied a'r Parch E. James, Nefyn, yn ei neillduaeth, ag iddo ei gael, er yn neillduedig a llesg, eto yn llawn llonder calon ac ysbryd. Er yn methu dilyn y fyddin er's blynyddau, eto parha i deimlo y dyddordeb mwyaf yn ei holl symudiadau. Yr oedd yn dymuno ei gofio yn gynes at bawb sydd yn rhywle yn llafurio yn y Winllan. LLAFUEWB.