Y Tyst

Y NEWYDDIADUR. G W L EI D Y D DOL. GWNA gwahanol genedloedd Ewrop feirniadu Cytundeb Heddwch y wlad hon â Thibet. Ceir Rwsia dipyn yn anfoddog. Nid yw China, ychwaith, yn gymeradwyol. Ni wna Germani na Ffrainc ddwrdio llawer. Ar yr un pryd, amlwg ydyw mai mil mwy anrhydeddus yn Mhrydaia fuasai cadw at ei hymrwymiad blaenorol i beidio ymyraeth mewn ffordd yn y byd ag annibyniaeth Thibet. Anffawd flin oedd peidio bod yn ffyddlon yn hyny. Bu Arglwydd Rosebery yn anerch cyfarfod mawr yn Lincoln yr wythnos flaenorol ar bynciau y dydd, ac yn agor yr ymgyrch hydrefol odu yr Wrthblaid Ryddfrydoi. Yr oedd miloedd yn bresenol, a miloedd yn rhagor yn methu cael myned i mewn i'r cyfarfod. Cafyd Rosebery ar ei oreu. Ni arbedodd y Llywodraeth mewn dim. Galwai ei gwaith am y naw blynedd diweddaf yn uchel ar y wlad i'w throi o'r neilldu. Yn dramor a chartrefol, methodd yn druenus. Ychwanegodd tua miliwn o bunau yr wythnos at y treuliau. Ni fedd fyddin heddyw i gyfarfod angen sefyllfa derfysglyd y byd, er yr holl wastraff. Cy- hoeddodd ryfel yn erbyn Anghydlfurfwyr y deyrnas, y rhai ydynt tua haner y boblogaeth. Mynai efe sicrhau yr holl ysgolion dan lyw- odraeth y bobl, a'r addysg grefyddol i'w chyflwyno yn unig gan rai cymhwys perth- ynol i'r gwahanol gyfundebau crefyddol i'r plant eu hunain. Cafodd dderbyniad brwd- frydig iawn. TEIMLIB dyddordeb mawr yn yr ymgyrch yn Ynys Thauet. Castell Toriaeth yw yr ethol- aeth hon wedi arfer bod, a phrin le i Rydd- frydwr i roi ei droed i lawr. Ond yrnddengys yn wahanol y waith hon. Nid yw Mr. Marks, yr ymgeisydd Undebol, wrth fodd nifer fawr o Doriaid. Y mae gwrthryfel amlwg a phendant wedi troi allan yn eu plith yn ei erbyn. Ceir Mr. King, yr ymgeisydd Rhyddfrydol, o'r tu arall, yn enill nerth o ddydd i ddydd. Y mae yn ymgeisydd ardderchog i'w blaid. Y mae yn fmneillduwr, ac yn Annibynwr, ac nid oes bloesgni ar ei leferydd. Braidd. er hyny, y gellir dysgwyl iddo gipio y fath sedd Doriaidd; Ond gwna frwydr ardderchog, teilwng o lwydd. iant. PARHAU yn gyndyn wna Cynghor Sir Feir- ionydd i fabwysiadu polisi y Cynghorau Cym- reig yn yr argyfwng presenol. Gwr^aeth Mr Damnnrl Wijliama, A S.. anAl arall vn ^X5vfarfod gohiriedig, i ystyried yr achos, ond ni wnaea dim yn derfynol. Tra y cydnabyddid y byddai y Grant yn siroedd ereill Cymru yn ddigon i ga iw yr Ysgolion. Eowadol mewn cyflwr efleith- iol, heb gymhorth o'r trethi, y byddai diffyg o tua 1,500p yn y sir hono, ar wahan i'r dreth. Gohiriwvd yn mhellach hyd Hydref 3ydd, pryd y bydd Mr Lloyd George, A.S., a Mr Herbert Lewis. A.S., fel dirprwyaeth, yn ymddangos o flaen y Cynghor yn mhellach, i'w ddarbwyllo i dderbyn y Oynllun Cymreig, fel ag i gael Cymru gyfan i gadw llythyren y ddeddf, ac nid oes a fyno yr Awdurdodau Gwladol ond a'r lythyren. Dylid bod yn uool, ar bob cyfrif, ar y fath argyfwng pwysig yn hanes ein gwlad. Cynadl- edd o'r pwys mwyaf gynelir yn Nghaerdydd, Hydref 6ed. Dysgwyliwn yn mlaen at genedl gyfan yno, yn cael ei chefnogi yn galonog gan gorff Anghydffurfwyr yr holl deyrnas. Yna, nid rhaid ofni Balfour a'i Lywodraeth ormesol. Torir yr iau yn dipiau. CAFWYD cnwd toreithiog o Wrthodwyr Godd- efol yn ddiweddar. Ni wna parch rhai ynadon, na dirmyg ereill obonynt, atal dim ar yr aehos hwn i fyned rhagddo. Cafwyd dros gant o Wrthodwyr o flaen un fainc yr wythnos flaen- orol. Yn mhlith y rhai yr atafaelwyd ar eu heiddo yn ddiweddar, ceir enwau Dr Clifford, y Parch R. J. Campbell, M.A., ac arweinwyr atnrycar Angtiyurrurfw jr y doj iuao. 5T iliac y llanw yn codi.

AMRYWIOL. NID oes newyddion o bwys yn ddiweddar wedi d'od i law o faes y rhyfel; eto dysgwylir fod dygwyddiadau mawr ar gymeryd He. Cyhoeddir fod ymladd ffyrnig o gwmpas Port Arthur, ond deil yr amddiffynfa hyd yn hyn yn wyneb pob ymosodiad arni. Dywedir fod llu- oedd Japan, dan y Cadfridog Oyama, wedi amgylchynu eiddo Kuropatkin eto tua Mukden, a bod brwydr waedlyd ger Haw. LLWYDDIANT mawr fu yr Wyl Gerddorol yr wythnos ddiweddaf yn Nghaerdydd. Dadgan- wyd y prif ddarn cerddorol yn y modd rhagoraf. Mawr ganmolir Buddugoliaeth St. Garmon,' Cantawd newydd ar gyfer yr Wyl, dan arwein- iad yr awdwr enwog, Mr Ilarry Evans. Llwyddiant arianol a chelfyddydol, meddir, fu yr Wyl drwy yr wythnos. CYNALIWYD Cynadledd bwysig yn Merthyr y Sadwrn diweddaf i ystyried sefyllfa cartrefi. gweithwyr Deheudir Cvmru. Yroedd tua 250 o genadon gwahanol Undebau Llafur yn bres- enol, o dan lywyddiaeth Mr Keir Hardie, A.S. Penderfynwyd ffurflo cymdeithasau lleol i alw yr awdurdodau i ddefnyddio y galluoedd sydd ganddynt i sicrhau gwell a iachach cartrefi. i weithwyr y wlad. Mae iechyd a moesoldeb yn galw am ddiwygiadau. CYNELIB Cyfarfodydd Hydrefol Undeb Cynulleidfaol Lloegr a Chymru yr wythnos hon yn Nghaerdydd o dan lywyddiaeth Dr Goodrich Dysgwylir cyfres o gyfarfodydd tra llwydd- ianus. Dilynir gan genadaeth Dr Torrey ac Alexander. Chwj the.l yr awelon yn gryf ar yr oil.

GWIBDEITHIAU LLINELL Y GREAT WESTERN. Dymunwn alw sylw ein darllenwyr at wibd i h- iau rhad o eiddo y Cwmni ucho^, a weUr mesva bysbysiad yn y rhifyn hwn, i Lundain, ms lao, Hydref 6ei!, am chwe' diwrncd ac i Gter, Mar- chester, Bi kenbead, a Liverpool, nos Wener, Hydref 7fed, am un neu chwe' diwrnod.

ynddi. Cydnabyddant fod y safle a gymer yr Ymneillduwvr yn nglyn a'r mater yn deg a chyfiawn—yn wir, mai eu safle hwynt fel din- sswyr yw hi, ac ni theimlant unrhyw anhaws- der i'w phleidio. Y maentyn ddigon llygadog i ganfod nad ameanion hnnangeisiol sydd geuym wrth ymladd y frwydr hon, ond ein bod yn ei chario yn mlaen er budd y deyrnas i gyd. Yr offiriaid Pabyddol aa Eglwysig sydd yn dal jn selog o blaid y Ddeddf. Cynyrch eu traha h ynt ydyw, a glynant wrthi gyda sel deihvDg o well achos. Mae y lleygwyr —Eglwysig, a dyweyd y lleiaf-yn ffafriol i gyfnewidiad. Sieryd lIawer ohonynt allan yn gryf ar y mater. Yn wir, cymer llawer ohonynt yn ganiataol erbyn hyn fod rhyw gyfnewidiad yn y Ddeddf yn rhwym o gy- meryd lie. Beth, nid ydynt yn gwbl sicr. Ond glyna'r offeiriaid wrthi gyda ffyrnigrwydd. Ysgrifenodd yr Esgob HHWLEY-Esgob Pab- yddol yn Neheudir Cymru-gylehlythyr at ei glerigwyr yn ddiweddar, yn yr hwn yr am- ddiffyna y Ddeddf fel y mae. Ni fyn symnd oddiwrthi o gwbl. Nid oes genym ofod yn awr i fyned ar ol ei resymau, ond y maent i gyd yn sylfaenedig ar y ragdybiaeth nad oes neb yn gofalu dim am grefydd iawn, a moes- oldeb, yn y deyrnas yma, ond Pabj d lion Wfft i'r fath ofalu A chymeryd golwg gyffredinol ami, dyna ein sefyllfa yn awr. Hwyrach fod deubeth arall y dylid eu orybwyll. Y mae rhyw ysgrifenydd yn y Times wedi bod yn dyweyd ei farn am Gymru a'r Ddeddf mewn tair neu bedair o erthyglau meithion, ac wedi arwain llaaws i feddwl mai yn Meirionydd yn y Gogledd, ac yn Morganwg yn y De, y bydd y Bwrdd Addysg yn debyg o osod y Mesnr Gorthrech mewn gweithrediad gyntaf. Da iawn. Bydd y dewisiad yn e,,th&f flodus-I ni. Y mae Arglwydd ROSEBERY hefyd wedi cyhoeddi ei hunan o blaid yr hyn a elwir yn • Right of Eatry,' hyny yw, rhoi hawl i weiuidogion pob enwad fyned i'r ysgolion i gyflwyno addysg grefyddol ac enwadol. Blin iawn genym hyny, oblegyd, credwn, er fod hyny ar y wyneb yn ymddangos yn deg y byddai yn gwbl anweithadwy. Byddai y cyn- llun yn sicr o ddinvstrio ei hunan yn fuan— hwyrach mai dyna ei ragoriaeth.