Y Tyst

NEWYDDION 0 OGLEDD CYMRU. ———— Maentwrog. Bu y Parch W. Williams yn Uafurio yn y cylch hwn yn hir, ac yn hynod gymeradwy. Mac yma un o'r ardaloedd pryd- ferthaf yn Ngogledd Cymru. Ffurfia y dyffryn tlws a'r mynyddoedd ucliel oddeutu olygfa ramantus ac arddunof. Betiach iiiai ein han- wyl frawd wedi ymddeol 0'1 gysylltiadau gwciniclogacthol, ac yn bwriadu treulio gwedd- ill yr yd'a yn fymryn Jpwy bamddenol. Haedda gweitiiiwi- caied gael ei anadl ato, a chael ychydig scibiaitl ar ddiwedd tymhor o waith Z, jonest. Cefnmawr.—Mae y Parch J. Charles, gvvein- idog yr eglwys Saesoneg yn y lie IHvn yn symud i weinidogaethu i'r eglwys Saesojieg yn Lord- street, Gwrecsam. Bll Mr Charles yn dra llafurus yn y Oefruuawr, ac yr oedd ei wasan- aeth yn gymeradwy yn y cylch yn gylTredinol Dysgwylir y bydd ci ddyfodiadi dref mor bwysig a G wrecsam yn gaffaeliad mawr i achos crefydd. Moss.-Mae y He hwn rhwjig Brymbo a Gwrecsam, ac yn ardal boblog, a'r gweith- feydd ar hyn o bryd yn myned yn mlaen yn fywiog. Yr iaith. Saesoneg siaredir yma yn beuaf, ac y mae wedi enil.1 cryn lawer yn ystod y blynyddoedd diwecldaf. Mac gan yr Anni- bynwyr achos yma or's talm bcllacli, a gofelir am dano gan Mr Bills, Gwrecsam, ac y mae efe wedi bod yn hynod 3yddlon yn nghyflawniadau ei ddyledswyddau. Yr oedd y capel er's amser wedi myned yn hynod adfciliedig trwy fod y tir o'dano wedi rhoi, a'r muriau wedi cracio, fel yn y diwedd yr oedd braidd yn bcryglusi fynccl. iddo. Meddyliwyd am gael darn o dir mown He arall, a llwvddwyd, ac y mac yn ysmotyn rhagorol, lioilol. gyfleus i'r ardal. r Erbyn hyn y mae capel newydd yn cael ei adeiladu, a dysgwylir y bydd yn barod erbyn diwedd yr haf. Br nad ydyw yr achos hwn yn gryf iawn mown rhifedi nac amgylchiaclau, eto y mae yma bobl a chancldynt galon i weithio. Bn yma lawer o ddynion nodedig yn nglfn a'r lie o drc-) i dro, ac y mac hiliogaeth rhai. ohon- ynt yn aros yn tryddlon i dradclodiadau eu tadau. Llanfavhraeth. Mae Mr Price, ysgolfeisfcr Y sgol y Cynghor yn y pentref hwn wedi syaiud i Lanrhyddlad. Bu yma am rai blynyddau, ac yr oedd yn clra sclog gyda'r ddeadeli fcchan Annibynol yn y lie. Cwynai y praidd byehan yn erwin ei fod yn on gadacl, end daeth y newydd cysurus fod gwr adnabyddus o J.an- erchymedcl yn dyfocl i fyw i'r gymydogacth, Mor ragluniaethol oedd hyn Yn ddiddadl bydd iddo of lenwi y bwlch yn Hawn. Bangor. — Cynaliwyd addoliad colTadwr- iaethol am y di weddar Arglwydd Pen rhyn yn yr EghvYH (iadeiriol yr wythnos cyn y diw ecldaf. Yr oedcl yr aclcilad eang yn oriawn. Yo wir, yr oedd yr holl cldinaswyr a'r cylch am y cyntaf yn dangos eu parch i gotfaclwriaeth y diweddar Arglwydd, ac a theulu Castell Peu- jL-hyn. lrel y gwyddis, bu farw yu Ll.un.dain ar ( ol ychydig salweh, a chladd^s-yd ei. wcddillion yn Stony lie y gorphwys llwch rhai o'i henaf- iaid. Yr oedd ei feddianau fcivoi yn fawr, a chryn lawer o'i ystad yn Ngogledd Cymru. Ystyrid of gan ei denantiaid yn fcistr tir ystyriol a charedig, a dywedid ei. fod yn gar- edig wrth y tlawd a'r angenus Cydnabyddid ei fod yn benderfynol a didroi-yn-ol un waith y gwnai ei fedclwl i fyny ar unrhyw fater, a phrofwyd hyny yn y streic anffodus a barodd y fath ofid bliu yn Bethesda am amser iiior faith. Yr oedd ei arglwyddiaeth yn Dori o'r fath fwyaf Toriaidd, ac yn y cymeriad hwnw daeth i wrthdarawiad anhapus droion a'i gyd- wladwyr, ac ar rai aclilysuron, rhedai y teim- ladau yn uchel iawn. Bellach mae y brwydrau drosodd cofier ac efelycher ei rinweddau. Pentir. Mae Mr Edwards, gweinidog Chwarel Goch, ger Bethesda, wedi ymgymerycl a gofalu am yr eglwys feehan yn Pentir hefyd. Diau fod hwn yn gam cywir a doeth. Mae pethau wedi sirioli. yn fawr yn Chwarel Gbch cry mae Mr Edwards yno. Mac genym sciliau i gredu y bydd ei' lafur yn Pentir hefyd o dan fendith y Nef. Tralhom.—Yn agos i'r dref hon yr oedd Xafnrwr yn aredig yn y macs, a pi-i;tu yn troi yn y dalar syrthiocld rhwng. cyrn yr aradr, a bu farw yn y fan. Ei enw oedd W. Evans, ac yr oedd yn frodor o'r ardal. Gwir yw y gair, Yn mhob rhith y daw Y Ft'on.-Bellnch ar ol hir sefyll mae y lofa hon ar gychwyn. Clirir y ffyrdd yn awr, a threfnir ar gyfer derbyii; cryn nifer o ddynion i fewn yn ebrwydd. Mae hyn yn sirioli yr ardaloedd hyn yn ddirfawr. Coedpoeth --Bydd yn dda gan gyfeillion Mr Isaac Roberts, un o swyddogion Saron, Nant, ei fod yn gwella eto ar ol ei gystudd blin- Mae Mr Roberts wedi treulio blynyddoedd lawer yn yr ardal hon, ac wedi bod yn hynod llaenllaw gyda phob achos da, ac yn dra iiael- ionus at achosion crefycldol. Eiddunwn iddo eto adforiad llwyr a buan, a thyuihor maith i wneyd daioni. Shot ton.—Mae y cyfeillion yn Connah's Quay wedi dechreu cynal. Ysgol Sabbathol yn y lie cynyddol hwn. Mae yma waith haiarn mawr wedi ei agor yn gymharol ddiweddar. Mac canoedd o ddynion yn gweithio ynoyn awr, ac yn fuan byddant wedi clyblu. Codir yma gan- oedd o dai, a Ilenwir hwy mor fnan ag y bydd- ant yn barod. Diau y dylid cael capel yrnayn fuan, cyn i'r tir gael ei fcdclianu gan ereill. Yr Hen Laiih yn achosl Brwydrau.'— Bu brwydi-au poet liion yn NghynghorauSlrol Mon ac Arfon ar bwnc yr iaith, a ddylid ei def- nyddio yn ngweitbrediadau y Cynghorau. Dadleuai rhai yn selog mai y Gymracg oedd yr iaith i fod a phaham yr oedd yn rhaid tailu mwyafrif mawr y Cynghorau i anfantais er mwyn ychydig ddyfodiaid o Saeson ? Y dcladl yr ochr arall oedd, mai prin yr ymddangosai yn deg na boneddigaidd tuag at y Saeson i gy I" yngu. y gweithrediadau i'r Gymraeg. I'aharn nad ellid sctllo mater fel hwn mewn haner myiiyd trwy adael rliyddid i bawb i siarad yn yr iaith a fyno, non y gallo egluro ei hun oreu ynddi. Ar y naill Jaw nid oes cisieu i'r Cymry ymwaseiddio a chapio i neb, ac ar y Haw arall, nid oes eisieu ymddwyxt yn gyndyn, ffol, ac anfoneddigaidd. at neb sydd yn anffor, tunus heb allu siarad yr hen Omeracg. GOUEBYDP.

MEDALS I AELODAU HYNAF YR YSGOL SABBATHOL. Y mae Miss Gee, Dinbych, yn cynyg, trwy Bwyllgor Gweithiol Cynghrair 15glwysj RJiydd- ion Gogledd Cymru, Ba)n' Medal yn flynyddol i aelodau liynaf a mwyaf ITyddlon yr Ysgol Sabbathol yn Nghymru, er coffadwriacth am ei diwedclar dad a'i mam, Mr a Mrs Thoma^ Gee. AMOP,U;. 1. Rhaid i'r yuigeisydd fod yn GO. 2. Bhodder yr enw yn llawn gyda'r cyfeiri^ acenw yr ysgol neu yr ysgolion, gan nodi y blynyddoedd y bu yn aelod. 3 Rhaid cael enw arolvgwryr Ysgol yu cad' an 1 hau. yr hyu ddywed yr ymgeisydd. 4. Rhaid i'r cais gael enw I chylLi.ei-a,dNvyl acth ysgrifenydd Cynghor yr Eglwysi Rhydcl' ion J'yddo VJI fwyaf cyfleus i'r ymgeisydd. r>. Y mae y Medals i gael eu rhanu flynyddol, yn. gyhoeddus, yn nghyfarfod biyjj yddol Cynghrair Eglwysi Rhydcliou GoglcC Cyrai u. < (5. Rhaid i enwau yrymgeiswyr am yflwytl.r yn hon fod yn Haw Ysgrifenydd y Cynghr^jj v Parch D. Oliver, Trcffynon, ar neu cynE^1*1 20fed, 1907. -u_

Y CYFRWNG DEDWYDD. -1C11Ý !1 Pan y byddweh yn gwneyd Pwdin Bara 'l' ¡¡,pt' neu Cabinet, rho wch aaenelliad da o §y rhwng- pob tafellen o fara 'menyn wecli ci duneu. A pban y prynuch y nioethusfwyd .1 Ø¡¡.r¡¡ maethlawn a clyinunol perthyiiol i'r cartref~^ yf Gyrants—gwelwch fod y dorth a bwrcesW0 .p 0 cynwys digon o ffrwyth, Nis gall haner dvvslay gyrants wneyd torth o wir fara cyrants mwy gwna un weaol haf.

BETHANIA, ABERCYNON. Cynaliwyd math o gyfarfod diwygiadol yn y He uehod, nos Fawrth, Mawrth 12fed, gan yr hen frawd Daniel E. Lewis (Eos Mafaii), pryd y datganai efe amryw o hen donau a arferid eu canu yn adeg Diwygiad 1847-50. Dylai yr Emvad Annibynol (ac enwadau ereill o ran hyny), roddi derbyniad erocsawgar i'r brawd i'r gwahanol eglwysi, gan ei fod yn meddu tal- ent neillduol at ganu a'r hyn sydd yn rhoddi gwerth ychwanegol arno yw y ffaith fod gandclo y fath ystorfa ar ei gof o hen donau a fuont yn cario dylanwad ysgubol ar ein eydgenedl, aeYll cael eu canu gydag arddcliad digamsyniol, a sicr yw y cant ddylanwad mawr eto, ond i'r wlacl ddyfod i wyhod am clanynt, fel y cafwycl enghraifft o hyn yn y cyfarfod. Yr oedd yr hen donau yn cael eu derbyn gyda bias gan y gynulleidfa, a rhai ohonynt mor ddylanwadol, fel yr oedcl y gynulleidfa yn uno yn galonog ynddynt, er nad oeddynt wedi eu clywecl erioed, a chafwyd fod naws hyfryd yn rhecleg drwy y cyfarfod, ac eiddunwn o galon rwydd hynt i'r brawd i wneyd llawer o les trwy gynal cyrddau diwygiadol mewn gwahanol fanau, ac i'r tonau gael eu derbyn i ffafr ein cynulleidfa- ocdd, ac i fod eto yn gyfryngau addoliad, ac o fawl i'r Duw Goruchaf. UN OBDD YNO.

RHY DnA l'W COLLI. Nid oes dim yn y ty yn cael ei werthfawrogi yn fwy na darluniau aelodau o'r teuln, neu o gyfeillion mynwesol. Maent yn eadw ein hanwyliaid o'n blaen o hycl, ac fel mae y blynyddau yn myned heibio maent yn ffurfio cysylltiad a'r gorphenol nas gall dim ei ddileu. Efallai nad yw pawb o'n darllenwyr yn gwybod fod perchenogion Oxo yn helaethu darluniau cwsmeriaid ac yn eu rhoddi yn gyf- newid am werth 21s o'r coupons sydd i'w cael ar ben pob potelaid o Oxo. Mae yr ymhelaeth- iadau hyn yn mesur 23 modfedd wrth 19 modfedd, ac yn teilyngu lie amlwg yn mhob ty. Am 21s ychwanegol o coupons rhoddir ffram dderw o gylch y darlun. Danfoncr y coupons gyda'jr darlun sydd i'w helaethu i Oxo,' Por- trait Dept., Lloyd's Avcnue, London, E.G. Y-sgrifenwch eich enw L'ch cyfeiriad argefn y darlun. Yn gyfnewidiad am werth 6p 6s o coupons danfonir par ardderchog o gyrn, wedi eu cymeryd oddiar yr anifeiliaid goreu a fag- wyd ar ffermydd mawr Oxo.

TON, P E N T R E. Cyugerdd Uwchraddol. Cynaliwyd S ngerdd Iwyddiauus yn y Workmen's Mawrth 14eg, mewn cysylltiad a Bryns0^,) capel yr Annibynwyr, Colli. Cymerwyd gan Miss M. King Sarah; Mr W. !1re%> Evans; Mr Tafalaw Doughtou Mr 11^ Gunter; Miss Routledge, a Mr W. J. Ail-alwyd Mr Trevor Evans yn ei holl gan';11^, a chafocld groesawiad nad a yn angJiof yn' ltl Yr oedcl y lleill hefyd yn on hwyliau -or.