Y Tyst

0 FRYN I FRYN. Craivcian Gigfran ar gangen grin. MAE rhy wbeth yn gyffelyb i'r gwcw yn Arglw ydd n I Rosebery. Mae pawb vn boffi ei- wrando; ac yn Carn ei weled; ond rhyfedd mor ddiddal ac toor ddamweiniol ydyw ei symudiadau. Mae el arglwyddiaeth yn meddu ar raddau amlwg o boblogrwydd. Hyawdl yw ei ddawn s:arad, dyna ddarn da i gyfrif am ei boblogrwydd. ^ed'yn, mae llawer o fwynder yn ei dyraher. wythnos ddiweddaf caed efar ei frigyn yn cauu vn dda ac yn ol ei gyfaddsfiad ei hun, JJid oedd wedi siarad o'r blaen er's 15 mis. Nid oeddem yn rhyfedda dim at y fath daw- w' edogrwydd hirfaith ac ni chlywsom fod neb yo blino ar ei ddystawrwydd. Yn wir, mae ei arglwyddiaeth rnor hyawdl yn ei ddystaw- rWydd ag ydyw yn ei areithiau; ac mae pawb ?ydd yn deall y natur ddynol, mor foddion iddo i fod yn ddystaw ag i fod yn enau cy- hoeddus. Sieryd yn hyf y tro hwn, wedi Pymtheg mis o grogi ei delyn ar yr heiyg. ^esyd allan yn gyntaf oil ei berthynas ef a'r Llywodraeth bresenol. Deil ei hun gogyfer Llywodraeth, gan roi y Llywodraeth un Pen i'r glorian, a'i arglwyddiaeth y pea arall. sia ddarbwyllo y cyhoedd i gredu nad oes !JJ berthyaas, ddirgel na chyhoeddus, rhyng- ^do efa hi; a dywed nad oedd ef o dan un k^ymau iddi, ie, hyd yn nod rhwymau moes- garwch cyffredin. Coeliai fod pawb yn gwy- od hyny, fel nad oeid wrth grybwyll y fath oethau yn rhoi newydd i hyd yn nod y arnwr Vaughan Williams. Buasai yn fwy v^8yndod i'r cyhoedd i glywed fod Arglwydd Rosebery a chysylltiad rhyngddo &'r Llyw- jjjaetb, na chlywed nad oedd yn perthyn qdi o'r nawfed ach. Nid ydym ar gyfrif hyn Yll Daeddwl yn llai o Arglwydd Rosebery, nac •P-'noeddwl yn waeth. o'r Llywodraeth. A (J Yda l!aw, yr ydym yn cadw mewn cof; mai Y Llywodraeth oedd yn dewis a gwrthod, ac Arglwydd Rosebery. Tri bwsjan inawr 0(j arglwyddiaeth ydynt,—Ymosodiad y Lly w- 1 r^eth ar bob ffurf ar eiddo {property)-, a'i j^Qgais i roi parffeithiach Ymreolaeth i'r a'i bygythion yn ngtyn a Thy'r Slwyddi. Brawddeg awgrymiadol o eiddo g Arglwyddiaeth doedd bono, ei fod wedi K cwymP am^ Ly wodraeth Rvddfrydig, w M oil, wedi myn'd yn ddarnau, yn her- fildd eu hymosodiadau ar eiddo. Rhyfedd dynion o nod a chyrn mewn rhy'w fan ar eu trae< a'r ^atJl helynt a Ar») wy]{oeu cyrn- ^n 0 w7r y cyi'i ydyw fod y^d Rosebery ac mae'n hawdd gwel'd (Jr ? Llywodraeth yn dechreu sanga ar ei 5 ac un go drwm yw y Prifweinidog i §Vn ^rae(^ corniog neu gyrullyd. Dis- '^th y^eth cyffely"5 i ysbryd proffwydol- .ar ei arglw;ddiaeth yn yr araeth hon. ° ae*0(*aa y Llywodraeth yn 6U ^udgyrn gyda'r fath dwrw a yq ro Q.es y fcyt>'d y buasai caerau Jericho ond yn y diwedd, ni cheid lela wedi symud o'i lie. Ystyria ei arglwyddiaeth fod holl fygythion y Llyw- odraeth yn gyffelyb i grawcian cigfran nnig ar gangen grin, a gwel ei bod yn fuan yn myned i ganol dw'r pc-eth gyda'i chefnogwyr C5 ei hun; ac er ei haddewidion mawrion, y prif beth a geir yw cyflawniadau bychain, a golwg ar gysgodion gwrthweithiadau. Mae Arglwydd Rosebery yn galw ei hun yn Rhyddfrydwr. Ar yr achlysur hwn, geilw sylw parchus iawn at y Cynghrair Rhydd- frydig-Uynghrair ag mae ei arglwyddiaeth yn aelod ohono. Wrth gwrs, yn yr Undeb hwn mae Rhyddfrydiaeth oreu y dydd yn nythu. Cymysgwch o Ryddfrydiaeth, ac opiniwnyddiaeth, a myfiaeth ydyw Undeb 0. B.\ Os am gallineb, a chyfaddasiad pethaa i'r oes, eier am dro i'r Cynghor Rhyddfrydig, lie mae Arglwydd Rosebery yn cael ei nvth ar hyn o biyd. Gellir oddiar amrai safleoedd far no mawredd y naill a bychander y Hall. Un o'r pethau sydd yn dangos mawredd 'C. B.' a'i gydswyddogion jdyw ea hymddygiad tawel ae annibynol ar a thuag at Arglwydd Rosebery; ac un o'r pethau sydd yn dangos -bychander Arglwydd Rosebery ydyw araeth o fath hon i feirnadu y Llywodraeth. Ond dyna, mae Arglwydd Rosebery yn siarad ar ol pymtheg mis o ddystawrwydd; acyn ei araeth gyntaf, dangosodil ei fod ar dir pell gwrthgiliad yn ngtyu a. pbyuciau arweiniol Rhyddfrydiaeth a Llafur ac yn ei araeth, cawsom sarapl arall o grawc cigfran ar gangen grin-gwrthnni yr hyn a wneid yn fwy gan ganu hyfryd adar ar y caogau ir, ar ddechreu gwanwyn a'i adlon- iant a'i dwf. Rhyw lyn Bethesda o Rydd y frydwr yw Rosebery-un nad yw o dda i neb na dim ond ar adeg cynhyrfiad y dwfr, ac anfynych iawn y cymera hyny le yn y blyn- yddoedd diweddaf hyn; a phan bo hyny yn cymeryd lie, mae'r cynhyrfiadau yn fwy o destyn edmygiad nag o foddion iachad. Nid ydyw yn un rhyfeddod genym am y pellder sydd rhwng Syr Henry Campbell Bannerman a Rosebery. Gwr busnesol ac ymarferul ydyw y blaenaf, tra mae'r olaf yn wr ddamcaniaethol ac areithyddol. Ar y llwyfan, i gwrdd a'r cyhoedd, Rosebery ydyw y goreu, ond yn y Ddeddf- wrfa, i gwrdd ag angen y bob], 0. B.' bia'r flaenoriaeth. Sylwedydd oddiar benau tai yw Rosebery, i wneyd sylwadau ar dai yn y pell- der a cher llaw, pont ar dân, ac i roi bam ar geidwaid bywydau a than-ddiffoddwyr, ond mae ef ei hun yn rhy fytnpwyol a beirniadol i ddiffodd tan ffaglen, nac i achub bywyd baban; tra rnae I O. B.' yn y fflamau yn capteinio ei ddynion i atal y tan, ac i waredu y rhai sydd ynddo. Pe buasai gallu Rose- bery i wneyd ei gynghorion yn ogyhyd a'i allu i roi neu i wneyd eynghorion, gallesid gwneyd Prifweinidog ohono, ond mae y gwa- 0 haniaeth rhwng y ddau ynddo mor fawr ag ydoedd yn Bacon a Cowper. Yr ydym yn cymeryd ei arglwyddiaeth yn ol ei ddawn a'i ysbryd a dywedwn yn ddibetrus, pe treul- iasai gymaint o'i amser i wneyd daioni, ag a dreulia i. feirniadu y rhai sydd yn ei wneyd, cawsai y lie blaenaf yn y deyrnas heddyw, ond gan mai siaradwr ac Did gwneuthurwr ydyw, yr ydym yn ei osod yn yr un dosbarth ag ambell un o'n haelodau Seneddol yn Nghymru y rhai sydd yn nodedig am eu diwydrwydd, ond, erbyn edrych, diwydrwydd Domitian ydyw, sef diwydrwydd i ddal gwybed a chIêr. Mae y rhai hyn bob amser yn gymeriadau dyddorol i siarad am danynt mewn oriau hatnddeno!, ac ar yr awr giniaw, ac ar ddydd- iau o wlaw ond er yn hoffi siarad am dan- ynt, nid gyda'r un bias a pbarodrwydd yr ymddiriedir vnddynt. Mor rhyfedd ydyw hyn, onide ? Y Nadolig diweddaf, mewn Lref boblog, gwelsom wr anturiaethas yn agor masnachdy mawr i werthu pysgod o bob math a maint, ac i werthu adar ac ysgyfarnogod a'r oyffelyb. Ac yn mhlith y dyrfa o bethau fel yma, caed ganddo bysgodyn mawr yn hongian o faint anifail neu ddyn Ilawn a phesgus, ac ar hwnw yr edrychai pawb, ac am hwnw y siaradai pawb, ond ni ddeallasom fod neb am fargeinio am owns ohono, ac am hens genym y buasent yn ei gymeryd i'w tai pe yn ei gael am ddim. Ceir yr un peth yn union yn myd masnach dynion ag a geir yn myd masnach pysgod. Nid y rhai y siaredir fwyaf am t5 y danynt, ac:y synir atynt, yw y rhai yr ym- ddiriedir gyntaf ynddynt. Purion ydyw Rosebery ar ambell nos Nadolig i agor llygaid cwsmeriaiJ, ac i'w cadw o flaen y faelfa i sylwi a siarad ond os am damaid o fwyd blasus, ymofyn a wneir am y brithyll bolwyn ac adnabyddus. Wrth wneyd ein hadolygiad ar yr etholiadau sydd newydd basio yn ngtyn a Chynghorau a Byrddau, gwelsom luaws o bethau tebyg i'r fran ar y gangen grin i geu- bren h6a, ac erbyn hyn, tra mae adar y gwanwyn wrthi yn adeiladu eu nythau, ceiry fran ddu o hyd yn cwynfan ar ei changen, a hono i'w boncyff yn mallu ac ar syrthio. Blin yw genym weled dynion hyfion yn gwthio i'r gornel eu llawer gwell, a mwy blin na hyny genym weled y weriniyn ymwrthod â'r mwy, ac yn cymeryd y llai. Ond dyna, efallai mai ffordd gyffelyb yw eiddo deddf fawr dadblyg- iad, yn myn'd yn ei hoi y naill dro, er rhoi naid well yn mlaen y tro nesaf.