Y Tyst

MEWN LLAW. Cwmbwrla-Cyfarfod Tystebu y Parch J Bevuu, Waunarlwydd—Dyffryn Maelor-Abortileri-Hyn a'r Llall Caerdydd -Colwyn-Cyfarfodydd Chwarterol Lleyn ac Eifionydd, Brycheiniog, a Meirion-Glallau Dysyni—Amiibymvr—Brynaman—Blacnau Gwent-D Ff Dafis—Llan sain tff raid-ar-Lai— Jenkyn H J ones- W Hoss Hughes-Beirniadaeth ar Farddoniaeth Undeb Canu Dowlais-Arholiad Undeb Ysgoliou Cylch Dyff- ryn -Tywi-Cyfarfodydd.

1 AT EIN GOHEBWYR. I -0- PWXSXG! I Dymunir ar ein Gohebwyr a'r Beirdd 1 i ddal sylw ar y Cyfarwyddiadau 1 canlynol mewn perthynas a'u cyn | yrchion. Mae danfon Barddon- 8 iaeth i'r Swyddfa yn lie eu danfon i Pedrog, a chyfeirio Gohebiaethau i breswylfod y Golygydd yn lie i'r Swyddfa, yn peri dyryswch ac anghyfleusdra mawr.

Y DDIRPRWYAETH UNWAITH ETO. Y MAE darllenwyr y TYST yn bur gyfar- wydd a syruudiadau y Ddirprwyaeth hyd Yii liyii. Gwyddant pwy sydd yn ei chyf- ansoddi, a'r dull y maent hyd yma wedi gwneyd eu gwaith. Gwyddant fel y mae y CADEIRYDD wedi ceisio cyfyngu y tystiol- aethau, a'r annealldwriaeth mae hyny wedi gynyrchu o dro i dro rhyugddo ef a'i gyd-rl dirprwywyr. Meddyliwyd unwaitli y buasai yu rliaid tori y Ddirprwyaeth i fyny, ac nid yw yn un dirgelwch loci pwyllgorau dau o'r enwadau, o leiaf, wedi penderfynu, os na cheid cyfnewidiad, na wnaent barhau i roi y tystiolaethau oedd- ynt wedi gasglu. Dyna'r sefyllfa bythef- nos yn 01. Y mddengys fod cyfnewicliad wedi cy- meryd lie erbyn hyn a alluoga y gwaith i fyned yn ei flaen. Cyfarfyddodd y Pwyll- gor Ymneillduol sydd yn casglu y tyst- iolaethau, ddydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf, yn yr Amwythig. Adolygodd y Cadeirydd, Mr J. HERBERT ROBERTS, A.S y sefyllfa mewn araeth glir a chynwys- fawr, a chafwyd ymdriniaeth a wnaeth lawer i glirio'r awyr, a hwylusu y ffordd i gydweithrediad mwy yn y dyfodol. Deallwyd oddiwrtli Mr ROBERTS a Mr IVIVEUFER THOMAS y caniata y CADEIRYDD yn y dyfodol dystiolaethau o nodwedd a wrtbodai yn y gorphenol, ac nad yw yn J debyg y bydd gan yr Yumeillduwyr aclios cwyu. Dywedent fod y CADEIRYDD yn rhanu y tystiolaethau a ewyllysiai gael i dri dosbarth. (I) Tystiolaethau yn dangos gwir sefyllfa pethau mewn ardal- oedd unigol. Dyna'r math o dystiolaethau sydd wedi eu rhoddi hyd yn hyn. Cafwyd many lion o wahanol ardaloedd yn sir- oedd Caerfyrddin, Morganwg, a Mynwy. Dywedir y cymerir yr un math o dystiol- aeth eto o nifer o ardaloedd yn y Gogledd, ac yna y bydd y dosbarth yna o dystiol- aethau wedi eu gorphen. (2) Tystiol- aethau enwadol. Bwriedir caniatau i nifer o bersollau siarad dros bob enwad yn Nghymru; a sicrheir yn awr y cant egluro yn llawn waith eu lien wad yn nglyn ag adeiladu capeli, cynal addoliad cy- heddus, cadw Ysgolion Sul, trefnu llen- yddiaeth grefyddol, a'i gwasgar, darparu cerddoriaeth gysegredig, &c. Tybir hefyd y cant egluro y rlian mae pob euwad wedi gymeryd yn nglyn a mudiadau cymdeith- asol yn Nghymru, megys Dirwest, Addysg. &c. Os gwir hyn, caniateir yr oil a ddy- munir, ac ni fydd gan neb achos i gwyno mwy. (3) Tystiolaethau Sirol. IBwriedir caniatau i nifer o bersonal1 siarad dros bob sir, a rhoi crynodeb o ystadegau, gan bwyntio allan unrhyw beth arbenig yn sylfaenedig ar y crynodeb a roddir. Sicr- heir na ddysgwylir oddiwrth^Jy personau c y d hyny fod y many lion i gyd4° fewn cylch eu gwybodaeth bersonol,Jliwylit, fel y dysgwylid yn nglyn a'r tystion yn y dos- barth cyntaf a grybwyllasom, ond yr ymfoddlonir ar iddynt gyflwyno ystad- egau a ffeithiau wedi eu harwyddo gan swyddogion yr eglwysi o fewn y cylch. Y mae hyn eto yn gwbl resymol a bodd- liaus. Yn awr, os gwir hyn oil, ac os mai hyn ydoedd y bwriad o'r d'eclireu, trueni mawr 11a fuasid wedi gwneyd liyny yn hysbys yn gynt. Arbedasai lawer iawn o'r aunealldwriaetli sydd wedi cymeiyd tie, ac wedi acliosi teimladau annymunol.. Nid oes neb yn mysg Yumeillduwyr Cymru yn chwcnych beio y CADEIRYDD yn unig er mwy 11 gwneyd liyny gwell o lawer fyddai gan I)awl) ohononi wele(I y Ddirprwyaetli yn myned drwy ei gwaith gyda pliob hwylusdod, oblegid gorchwyl aunymimol^bob aniser yw galw sylw at ddiffygioj 1. f )ywedwn eto, iliai trueni mawr yw na fiiasai vr- oil o'r cynllun wedi cael ei wneyd yu gwbl eglur ar y dechreu, os ydoedd wedi ei addfedu. Ond ol'nwn nad gwir hyny, ac mai cyfyug iawn oedd nodwecld y dystiolaeth a fwriadai un ochr geisio. Os felly, da gellym fod amgylch- iadau wedi myned yn rliy gryf iddynt, a thcimlwn yn ddiolchgar iawn i'r rhai a'u gorfodasant i gymeryd cwrs na fwriad- ent. Nid yw y CADEIRYDD eto wedi gwneyd unrhyw fath o fynegiad o'r gadair yn egluro y pethau hyn. Hwyrach fod dys- gwyl hyny oddiwrtho yn ormod. Os mai wedi ei drechu y mae, gallwn yn hawdd ddeall ei anewyllysgarwch i wneyd myneg- iad o fath yn y byd. Nid yw o bwys yn ein golwg pa un a wna neu beidio, os yw yr hyn a ddysvedodd Mri HERBERT ROBERTS a TLEUFER TIKWIAS yn wir. Yr hyn sydd o bwys i Ynincillduwyr Cymru yw cael eyiie i osod yn Adroddiad y Ddir- prwyaeth gyfrif mor gyflawn ag a fyddo yn bosibl o'r gwaith a wnaed ganddynt yn mysg y genedl. Os cant hyii}^, ni ofalant ond ychydig pa 1111 a ymostyuga y CAD- EIRYDD i wneyd myuegiad neu beidio. Ar ol hir ymddyddan, pasiodd y Pwyll- gor yn yr Amwythig benderfyniad cryf Yllmynegi eu barn ei bod o'r pwys mwyaf i Ynmeillduwyr Cymru i barhau i roi tyst- iolaeth ger bron y Ddirprwyaeth, a threfnu i wneyd hyny mor gyflawn ag y byddo modd. Pasiwyd ef yn uufrydol, meddai'r adroddiad a welsom felly, ein dyled- swydd yn awr yw ymroi i orphen ein tyst- iolaethau, a'u gwneyd mor gyflawn ag y byddo modd. Taflodd Mr DAVID DAVLES, A.S., awgryrn rliagorol allan yn y Pwyllgor, sef y gellid trefnu i gyhoeddi y tystiolaethaiu a gynygir i'r Ddirprwyaeth, fel, os gwrthodir rhan ohonynt, byddant ar gael yn y ffurf o lyfr. Awgrym rliagorol iawn yw hWllW, a chredwn ei fod yn gwbl yniarferol liefyd. Yr ydys wedi myned i drafferth fawr i gasglu tystiolaethau ar gyfer y Ddirprwy- aeth, a thrueni mawr fyddai i ddim o'r ffeithiau fyned ar goll. Os cyhoeddir hwynt i gyd mewn llyfr, gellir eu cymelryd o hwnw pan fydd Mesur Dadgysylltiad yn cael ei ddadleu yn y Senedd. Ivfallai nad ystyrid hwynt o gyfartal awdurdod a'r ffeithiau cynwysedig yn Adroddiad y Ddirprwyaeth ei liun ond gellir cyf- eirio atynt fel rhai wedi eu hategu gan swyddogion yr eglwysi, ac wedi eu cyf- Iwyno gan bersonau yr oedd gan yr eglwysi ymddiriedaeth ynddynt. Mawr obeithiwn y gwneir yn gwbl eglur yn fuan y cymerir y cynllun hwn hwyrach y dylauwada hyny ar y Ddirprwyaeth i daflu ei drws ychydig yn fwy agored nag y bwriadai wneyd. Y mae yr argyfwng yr ydym yuddo yn un o'r pwys mwyaf, a dylai pawb oliouom fod yn gwbl effro yn ein gwaith.

Y GOLOFN WLEIDYDDOL. GAN GWIyEIDYDDWR. Gair 0 Sicrwydd. MEWN aracth a dradd- ododd Mr Lloyd George yn ddiweddar, cafwyd gair o sicrwydd ar fater I sydd yn periAcryn dipyn o anesmwythder a phryder yn y gwersyll Rhyddfrydig. Yll Ikrkhampstead y Uefarwyd y gair, a'i swu a aetli drwy yr lioll wlad. Gair yn ei bryd ydoedd, a hyderaf y caiff yr effaith briodol yn iriliol-) perthynas a ehysyJltiad. Ar ol desgrifiad byw a. nodweddiadol o Dy yr Arglwyddi fel sefydliad Ceidwadol i ofalu am fuddianau Toriaidd a dyogelu elw y fasuach mewn .diodydd meddwol i'w gefnogwyr, dywedodd yr areithiwr—' Wel, yr ydym yn bwriadu delio ag ef. Gwn fod ein cyfeillion yu myned yn aiiamyneddgar, a'n"gelynioll yn dechreu eiu gwawdio a'n gwatwar, gan ddywedyd, Cychwynasoch drwy ddyweyd eich bod yn myned i yni- drin a Thy yr Arglwyddi. Pa bryd yr ydych yn myned i wneyd hyiiy ? Gadawer iddynt aros. Wedi'r cwbl, pan yn ymgymeryd a gorchwyl o'r fath ag ydyw hwn, y mae yn rhaid i chwi ei feddwl olt yi-i drwyadl; ac os cewch allan nad ydym wedi eyhoeddi cin cynlluniau, hyny sydd am ein bod yn wirioncddol yn bustles, a'n bod yu ystyried yr achos bob cam. Ond nid wyf yn petruso dyweyd wrthych chwi ein bod yn penderfynu delio ag ef; a mwy na hyny, ein bod ni y11