Y Tyst

0 FRYN I FRYN. SYMUDIAD eglwysig o gryn Gymanfa- neillduolrwydd a gwasan- oedd Canu. aeth ydyw y Cymanfaoedd p, hyn. Mae crefyddolder y ^ymry a'u cariad afc g&n yn ddigon i gyfrif am eu parhad a'u cynydd. Cerddant yn gyf- Ochrog a'r Cymanfaoedd Pregethu, ac nid Ydynt yn ddianrhydedd iddynt mewn rhif an "aewn dylanwadatt ysbrydol; ond maent yn Qrddas ar yr eglwysi ac yc gynorthwywyr i'r Pwlpud. A'u beirniadu yn ngoleani diwyll- ^nt a choethder adadblygiadau, rhaid rhoddi lc*dynt air da% ac yr ydym i'w gosod i lawr yn a*jhebgorion. Mae'n rhaid i'r galon gref- Wdol Gymreig wrthynt, ac mae'r eglwysi nad Wynt- yn ei noddi yn feirwon i hoewder ac aaloniant mewn addoliad cymdeithasol. Nid Ydyrn am ddyweyd fod yr eglwysi hyn yn annuwiol, ond nis gellir eu dosbarthu yn Uehel am eu duwioldeb, a sicr eu bod yn ameuthyn o'r fath oraf yn y gwaith vSQreo. Ar wahan a thorf ac a ciian ac & medd- Ylian, mae i emynau a thonau eu hadesion a Q hawgrymiadau, y rhai sydd yn wir ddy- r^orol a deffroadol. Dro yn ol, mewn yttianfa Ganu, cawsom ddyddordeb yn wir i 111 Wrth fwrw golwg dros yr enwau a roddasai Wdwyr ar eu tonau. Dichon y dywedasai kywun mai peth digon damweiniol ac rwynebol ydyw peth o'r fath, ond mae hyny f1) Samgymeriad. 'Does dim yn ddamwein- °| i adeiladydd cywrain a doeth. Mae ffen- str yn rkaa 0'r adeiia^j ac mae euw (ja ya ^egtr i weled i mewn ac allan ac os na i eir gweled llawer i mewn, efallai y dengys ?'r a^an- Rywfodd ueu gilydd, hud- ni i ddal Dr Joseph Parry a Mr Emlyn .08 gogyfer a'u gilydd yn y peth hwn, ao II chwaeth ni, rhagorai Mr Emlyn Evans ar en ck°r a y Dr i mewn yn helaeth am ^au Ueol, megys 'Aberteifi,' 'Aberystwyth,' t^taadoc,' 'Caernarfon, Pensylvania,' &c.; y dewisa Emlyn Evans ei 'Aberhiraeth,' «j,yndyoddef,' a'i Paddugoliaeth,' a'i Q^-yr-afon,' a'i 'Ddim ond lesu,' a'r cyffelyb. y^yw y r^ai hyn y gwyr pawb ryw- %1arn daaynt ea Pr°fia(^' Sm yn 1 k-anes 'Aberhiraeth,'a'Bryndyoddef,' a b lli-yr-afon,' a Bnddugoliaeth,' a Hedd' d'od mae P8^iau bychain cymharol yn yn ^aw"on yn eu cysylltiadau, ac mae y n W*r am k°bpeth §w^r athrylitb, hyd ?°a ei chamsyniadau a'i man ffaeleddau. ej f arwedd o bwys i'r Gymanfa Ganu ydyw a'r arweinydd, y darnau a geoir ynddi, raodd y d ygir oi chyfarfodydd yn mlaen. 'i 1 bob peth arall, mae i hon ei nod, neu r rnddwl arweiniol a breninol; ac hk ^0l aohrefn a gwrthryfel, dylasai pawb a W'Vs^6 i r brenin hwn. Yr m rh°i'r corn olew ar y Dafydd hwn, *V ae/ a'r Samaiahs, a'r Abinadabs g gydnabod ar ei orsedd. Ymholer felly, i yw Cymanfa da ? Paham y cynelir hi ? ellt 1 ddangos doniau, ac i dynu allan dal- au ? 'Does neb a betrusa am eiliad yn nghylch hyn. Ei nod a'i neges yw, i fod yn ddeffroad ac yn ddysgyblaeth yn yr eglwys i ogoneddu Duw yn ei Fab lesu Grist, drwy yr Ysbryd Glan. Wed'yn, mae'r oil i gyd- weithio er hwylusdod aceffeithioldeb y fath ddyben bendigedig. Mewn manau parheir i drefnu areithiau rhwng y datganiadau, a phenodir testynau i'r areithwyr; tra mewn manau ereill, ni cheir ond ychydig o siarad, a fawr, os dim, areithio. Mor bell ag mae personau yn y pvVOC, y ddau berson pwysicaf yn y cyfarfod yw yr arweinydd cyffredinol, sef y llywydd, a'r arweinydd neillduol, sef yr un fo gyda'r canu. Dealled y ddau hyn yn dda neges y cyfarfod, a hyny ar ei ddechreu, a boed iddynt ei fagu a'i wylio ar hyd y gwasanaeth a chyda bendith yr Arglwydd, mae'r llwyddiaot ysbrydol yn sicr. O'r tu arall, os bydd y ddau hyn yn cwrso am hwyl, neu i ddangos eu harabedd a'u ffraethebion ac os treuliant yr amser gyda'u ffaneion personol, cyll y bobl en golwg ar Dduw ac addoli, a bydd y canu yn israddol yn ei ysbrydolrwydd i ganu eisteddfodol. Ar bob oyfrif, cadwer yn glir ger bron amcan y cyf- arfod, ae na chaffed na sylwedydd na sylw guddio ei ogoniant; a chadwer mewn cof mai yn sylweddoliad yr amcan hwn yn ei berthynas â Dn w y ceir yr adeiladaetti- fwyaf yn ei berthynas i dyn. Yn mlynyddoedd cyntaf y Gymanfa, gwnelid Hawer a darllen yr emyn. Cyflogid emyn-ddarllenydd mewn ambell le, ac elai hwnw a chymaint o amser i ddarlleu ac i aralleirio yr emyn ag a gymerai y cor i'w ganu. Yn bresenol, mae'r emyn o flaen y bobl, ac maent yn medru ei ddarllen yn dda ac o'r braidd y cyraeradwywn yr arferiad o ddarlien llawer ar yr emynau ar ddydd y Gymanfa, hyd yn nod gan yr ar- weinyddion eu hunain, oddieithr en bod yn bencampwyr ar y gwaith. Eglurhadau bychain a fflachiog ar frawddegau, a darnau brawddegau a geiriau, a phwysleisiadau, sydd yn fuddiol ac yn gymeradwy. Cwynir llawer ar yr Eisteddfod Genedlaethol, a'r Ilai Eis- teddfodau yma, am fod darnau yn d'od i'w Haw, na chlywir gair o sou am danynt rhag Haw. Onid gwir hyn am ein Cymanfaoedd Canu 1 Sefydlwyd hwy, a chyn«lir hwy yn y blaen, er perffeithio caniadaeth gysegredig gynulleidfaol; ac yn ychwanegol at hyny, maent wedi eu bwriadu i feithrin a chadw yn mlaen afiaeth a dyddordeb yn ein pobl ieuaine ac ereill, yn ac at ganu mawl yr Eglwys. Amheus genym, mewn llawer tref a gweithfa, fod hyn yn llwyddiant; ac mae tri pheth ar ei ffordd. Yn gyntaf, mae canu cystadleuol yn myn'd a bryd y bobl, ac a darnau o Sabbath y bobl; ac, ysywaeth, y teirala nifer go arnlwg, fod y llaiis sydd yn datganu ar Iwyfanau yn rhy d-ta i'w roi gyda'r Ileisiau sydd yn canu mawl ar y Sabbath ac yn yr addoldy. Yn ail, mae darnau yn cael eu dewis ar gyfer ein Cymanfaoedd, sydd yn hollol anymarferol i ddybenion Sabbathol; ac un ffordd i ladd caniadaeth gynulleidfaol, a'i gwneyd yn ganiadaeth gorawl, eglwysig, yw, d'od i mewn adamau fo'ntyn bell o gyrhaedd y Cynulleidfaolwyr. Un o brofedigaethau ein harweinwyr gwerthfawr yw hyn, ac mae'n brofedigaeth sydd yn gofyn am wyliadwr- iaeth. Yn drydydd, fe gyfyd hyn o anffydd- londeb a diffyg eydymdeimlad yr eglwysi a'r Gymanfa yn ei chyfarfod rhagbarotoawl (re- hearsals). Yo yrhai hyn y gwneir y gwaith; a cholli y rhai hyn sydd yn golli y toaau a'r emynau. Credwn mewn gwneyd y Gymanfa yn llydan iawn ond na chamddefnyddier ei llydanrwydd i rai i wthio eu tôoan, a'u han- themau, a'u gilydd i mewn, heb fod rhyiv deilyngdod profedig a chydnabyddedig yn- ddynt. Lie bynag mae'r don ganadwy, a'r arweinydd da, maent yn sier o fynu eu lie a'u parch; ac yr ydym wedi gweled samplau hyf- ryd o hyn eleni; ar yr no pryd, mae i Gym- anfa Gerddorol ei hurddas a'i nerth, yr hyn a'i eyfreithlona i fyw. Ac ni ddylesid cymylu yr urddas hwn, a gwaethygu y nerth hwn, drwy ymwthiadau anamserol ac annigonol i gyfrifoldeb o bwysigrwydd. Tra yn parbau i ddiolch i'n harweinwyr lleol am eu cydym- deimlad 3,'r Weinidogaeth, a thra yn lhnveo- hau yn nghydymdeimlad y Weinidogaeth a hwythau, dywedwn wrth yr Eglwysi, y dy- lenthwy wneyd gwell defnydd nag a wnant yn awr o gyfarfodydd rhagbarotoawl y Gym- aafa Ganu, canys nid y canu ar ddydd y Gimanfa sydd yn gwella ac yn dyogelu can- iadaeth eglwysig, ond y dysgu a'r ymarfer tn blaenorol yn y rehearsals.