Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
0 FRYN I FRYN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
0 FRYN I FRYN. SYMUDIAD eglwysig o gryn Gymanfa- neillduolrwydd a gwasan- oedd Canu. aeth ydyw y Cymanfaoedd p, hyn. Mae crefyddolder y ^ymry a'u cariad afc g&n yn ddigon i gyfrif am eu parhad a'u cynydd. Cerddant yn gyf- Ochrog a'r Cymanfaoedd Pregethu, ac nid Ydynt yn ddianrhydedd iddynt mewn rhif an "aewn dylanwadatt ysbrydol; ond maent yn Qrddas ar yr eglwysi ac yc gynorthwywyr i'r Pwlpud. A'u beirniadu yn ngoleani diwyll- ^nt a choethder adadblygiadau, rhaid rhoddi lc*dynt air da% ac yr ydym i'w gosod i lawr yn a*jhebgorion. Mae'n rhaid i'r galon gref- Wdol Gymreig wrthynt, ac mae'r eglwysi nad Wynt- yn ei noddi yn feirwon i hoewder ac aaloniant mewn addoliad cymdeithasol. Nid Ydyrn am ddyweyd fod yr eglwysi hyn yn annuwiol, ond nis gellir eu dosbarthu yn Uehel am eu duwioldeb, a sicr eu bod yn ameuthyn o'r fath oraf yn y gwaith vSQreo. Ar wahan a thorf ac a ciian ac & medd- Ylian, mae i emynau a thonau eu hadesion a Q hawgrymiadau, y rhai sydd yn wir ddy- r^orol a deffroadol. Dro yn ol, mewn yttianfa Ganu, cawsom ddyddordeb yn wir i 111 Wrth fwrw golwg dros yr enwau a roddasai Wdwyr ar eu tonau. Dichon y dywedasai kywun mai peth digon damweiniol ac rwynebol ydyw peth o'r fath, ond mae hyny f1) Samgymeriad. 'Does dim yn ddamwein- °| i adeiladydd cywrain a doeth. Mae ffen- str yn rkaa 0'r adeiia^j ac mae euw (ja ya ^egtr i weled i mewn ac allan ac os na i eir gweled llawer i mewn, efallai y dengys ?'r a^an- Rywfodd ueu gilydd, hud- ni i ddal Dr Joseph Parry a Mr Emlyn .08 gogyfer a'u gilydd yn y peth hwn, ao II chwaeth ni, rhagorai Mr Emlyn Evans ar en ck°r a y Dr i mewn yn helaeth am ^au Ueol, megys 'Aberteifi,' 'Aberystwyth,' t^taadoc,' 'Caernarfon, Pensylvania,' &c.; y dewisa Emlyn Evans ei 'Aberhiraeth,' «j,yndyoddef,' a'i Paddugoliaeth,' a'i Q^-yr-afon,' a'i 'Ddim ond lesu,' a'r cyffelyb. y^yw y r^ai hyn y gwyr pawb ryw- %1arn daaynt ea Pr°fia(^' Sm yn 1 k-anes 'Aberhiraeth,'a'Bryndyoddef,' a b lli-yr-afon,' a Bnddugoliaeth,' a Hedd' d'od mae P8^iau bychain cymharol yn yn ^aw"on yn eu cysylltiadau, ac mae y n W*r am k°bpeth §w^r athrylitb, hyd ?°a ei chamsyniadau a'i man ffaeleddau. ej f arwedd o bwys i'r Gymanfa Ganu ydyw a'r arweinydd, y darnau a geoir ynddi, raodd y d ygir oi chyfarfodydd yn mlaen. 'i 1 bob peth arall, mae i hon ei nod, neu r rnddwl arweiniol a breninol; ac hk ^0l aohrefn a gwrthryfel, dylasai pawb a W'Vs^6 i r brenin hwn. Yr m rh°i'r corn olew ar y Dafydd hwn, *V ae/ a'r Samaiahs, a'r Abinadabs g gydnabod ar ei orsedd. Ymholer felly, i yw Cymanfa da ? Paham y cynelir hi ? ellt 1 ddangos doniau, ac i dynu allan dal- au ? 'Does neb a betrusa am eiliad yn nghylch hyn. Ei nod a'i neges yw, i fod yn ddeffroad ac yn ddysgyblaeth yn yr eglwys i ogoneddu Duw yn ei Fab lesu Grist, drwy yr Ysbryd Glan. Wed'yn, mae'r oil i gyd- weithio er hwylusdod aceffeithioldeb y fath ddyben bendigedig. Mewn manau parheir i drefnu areithiau rhwng y datganiadau, a phenodir testynau i'r areithwyr; tra mewn manau ereill, ni cheir ond ychydig o siarad, a fawr, os dim, areithio. Mor bell ag mae personau yn y pvVOC, y ddau berson pwysicaf yn y cyfarfod yw yr arweinydd cyffredinol, sef y llywydd, a'r arweinydd neillduol, sef yr un fo gyda'r canu. Dealled y ddau hyn yn dda neges y cyfarfod, a hyny ar ei ddechreu, a boed iddynt ei fagu a'i wylio ar hyd y gwasanaeth a chyda bendith yr Arglwydd, mae'r llwyddiaot ysbrydol yn sicr. O'r tu arall, os bydd y ddau hyn yn cwrso am hwyl, neu i ddangos eu harabedd a'u ffraethebion ac os treuliant yr amser gyda'u ffaneion personol, cyll y bobl en golwg ar Dduw ac addoli, a bydd y canu yn israddol yn ei ysbrydolrwydd i ganu eisteddfodol. Ar bob oyfrif, cadwer yn glir ger bron amcan y cyf- arfod, ae na chaffed na sylwedydd na sylw guddio ei ogoniant; a chadwer mewn cof mai yn sylweddoliad yr amcan hwn yn ei berthynas â Dn w y ceir yr adeiladaetti- fwyaf yn ei berthynas i dyn. Yn mlynyddoedd cyntaf y Gymanfa, gwnelid Hawer a darllen yr emyn. Cyflogid emyn-ddarllenydd mewn ambell le, ac elai hwnw a chymaint o amser i ddarlleu ac i aralleirio yr emyn ag a gymerai y cor i'w ganu. Yn bresenol, mae'r emyn o flaen y bobl, ac maent yn medru ei ddarllen yn dda ac o'r braidd y cyraeradwywn yr arferiad o ddarlien llawer ar yr emynau ar ddydd y Gymanfa, hyd yn nod gan yr ar- weinyddion eu hunain, oddieithr en bod yn bencampwyr ar y gwaith. Eglurhadau bychain a fflachiog ar frawddegau, a darnau brawddegau a geiriau, a phwysleisiadau, sydd yn fuddiol ac yn gymeradwy. Cwynir llawer ar yr Eisteddfod Genedlaethol, a'r Ilai Eis- teddfodau yma, am fod darnau yn d'od i'w Haw, na chlywir gair o sou am danynt rhag Haw. Onid gwir hyn am ein Cymanfaoedd Canu 1 Sefydlwyd hwy, a chyn«lir hwy yn y blaen, er perffeithio caniadaeth gysegredig gynulleidfaol; ac yn ychwanegol at hyny, maent wedi eu bwriadu i feithrin a chadw yn mlaen afiaeth a dyddordeb yn ein pobl ieuaine ac ereill, yn ac at ganu mawl yr Eglwys. Amheus genym, mewn llawer tref a gweithfa, fod hyn yn llwyddiant; ac mae tri pheth ar ei ffordd. Yn gyntaf, mae canu cystadleuol yn myn'd a bryd y bobl, ac a darnau o Sabbath y bobl; ac, ysywaeth, y teirala nifer go arnlwg, fod y llaiis sydd yn datganu ar Iwyfanau yn rhy d-ta i'w roi gyda'r Ileisiau sydd yn canu mawl ar y Sabbath ac yn yr addoldy. Yn ail, mae darnau yn cael eu dewis ar gyfer ein Cymanfaoedd, sydd yn hollol anymarferol i ddybenion Sabbathol; ac un ffordd i ladd caniadaeth gynulleidfaol, a'i gwneyd yn ganiadaeth gorawl, eglwysig, yw, d'od i mewn adamau fo'ntyn bell o gyrhaedd y Cynulleidfaolwyr. Un o brofedigaethau ein harweinwyr gwerthfawr yw hyn, ac mae'n brofedigaeth sydd yn gofyn am wyliadwr- iaeth. Yn drydydd, fe gyfyd hyn o anffydd- londeb a diffyg eydymdeimlad yr eglwysi a'r Gymanfa yn ei chyfarfod rhagbarotoawl (re- hearsals). Yo yrhai hyn y gwneir y gwaith; a cholli y rhai hyn sydd yn golli y toaau a'r emynau. Credwn mewn gwneyd y Gymanfa yn llydan iawn ond na chamddefnyddier ei llydanrwydd i rai i wthio eu tôoan, a'u han- themau, a'u gilydd i mewn, heb fod rhyiv deilyngdod profedig a chydnabyddedig yn- ddynt. Lie bynag mae'r don ganadwy, a'r arweinydd da, maent yn sier o fynu eu lie a'u parch; ac yr ydym wedi gweled samplau hyf- ryd o hyn eleni; ar yr no pryd, mae i Gym- anfa Gerddorol ei hurddas a'i nerth, yr hyn a'i eyfreithlona i fyw. Ac ni ddylesid cymylu yr urddas hwn, a gwaethygu y nerth hwn, drwy ymwthiadau anamserol ac annigonol i gyfrifoldeb o bwysigrwydd. Tra yn parbau i ddiolch i'n harweinwyr lleol am eu cydym- deimlad 3,'r Weinidogaeth, a thra yn lhnveo- hau yn nghydymdeimlad y Weinidogaeth a hwythau, dywedwn wrth yr Eglwysi, y dy- lenthwy wneyd gwell defnydd nag a wnant yn awr o gyfarfodydd rhagbarotoawl y Gym- aafa Ganu, canys nid y canu ar ddydd y Gimanfa sydd yn gwella ac yn dyogelu can- iadaeth eglwysig, ond y dysgu a'r ymarfer tn blaenorol yn y rehearsals.
ABERTILERI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ABERTILERI. Y Gymdeithas Gymreig. Nos Fawrth' Mawrth 26ain. cynaliwyd cyfarfod cyntaf y Gymdeithas hon. Daeth nifer Iled dda yn nghyd, ond yr oedd amryw o bethau yn milwrio yn erbyn cynulliad da. Yr oedd Macbeth yn y chwareudy y noson hono, ac hefyd yr oedd gwyliau y Pasg yn agos. Cymerwyd y gadair gan Mr T. J. Thomas, B.Sc., yn absenoldeb cadeirydd apwynt- iedig y Gymdeithas. Ar ol ychydig o nod- iadau pwrpasol, galwodd ar y Mri 0. N. Roberts, B.A., a E. W. Gruffydd i agor y ddadl ar 'Ymreolaeth i Gymru.' Mr Gruffydd, yr hwn a agorodd o blaid Ym- reolaeth, a ddesgrifiodd ymdaith ogon- eddus y Celt o ganolbarth Asia oesoedd dirif yn ol, ac wedi i'r Celt ddyfod i'r Ynys yma, yr oedd fel Alexander Fawr gynt yn wylo, oblegid nad oedd ganddo fydoedd ereill i'w concro. Ar ol ychydig sylwadau hanesyddol felly, er dangos annibyniaeth ein cyndadau, ac hefyd er ein coffhau o'r gwyr enwog sydd wedi ymfrwydro yn yr oesoedd pell yn erbyn y Rhufeiniaid, y Pictiaid, a'r Saeson, aeth yn mlaen at Ymreolaeth y dyddiau presenol. Dywed- odd fod gan bob cenedl ei chenadaeth, ac yn ei dyb ef, cenadaeth y Cymry ydyw atal materoldeb y Sais. Dangosodd sut yr oedd ymreolaeth mewn dyn unigol, y teulu, ac fel yr oedd y teulu i'r genedl, felly hefyd yr oedd y genedl i'r ymher odraeth. Yr oedd gan Gymru faterion teuluaidd i' w trin, sef. Cwestiwn y Tir, Dadgysylltiad, Addysg, &c. Yn ei dyb ef, ieuad anghymharus iawn ydoedd ieuad y Cymro a'r Sais. Mr Roberts, B.A., yn