Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
NODION.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODION. CAFWYD tipyn o egwyl Canol y Berw. dros y gwyliau yn nglyu a'r etholiad, ond yr ydym yn awr yn nghanol y berw eto, a rhaid i'r tan ffyrnigo a chynyddu o hyn i'r diwedd. Bydd pobpeth drosodd erbyn diwedd y mis, ac nid oes alller i'w golli cyn cario'r fflamdorch i bob pentref a chwmwd yn Nghymru. Mae y gelyu yn estyn pob gewyn, ac nid yw yn esgen- luso unrhyw gyfle i hau ei wenwyn a Iluchio ei laid. Mae pob ysgoldy sectar- aidd, pob eglwys blwyfol a threfol, pob persondy ac ysweindy, pob swyddfa weithfaol neu dirol perthynol i Doriaid, eisoes yn ganolfanau pob egni a chynllwyn ac ymgais i hudo'r werin i gredu pobpeth ond y gwir, ac i dynu eu sylw oddiar unig bwnc mawr yr etholiad, sef traha a gormes Ty'r Arglwyddi. Mae yn frwydr bywyd iddynt hwy fel i ninau, ac ymostyngant i unrhyw ystryw, cam neu gymhwys, gau neu gywir, er enill y dydd. Mae pob cymdeithas Eglwysig yn nythle o ddiwyd- rwydd, a phob offeiriad, o'r esgob i lawr i'r ciwrad distadlaf, yn agent anghydna- byddedig y blaid a'r caucus Doriaidd. Tra defnyddir unrhyw a phob moddion i gyrhaedd dybenion plaid, protestir, bid siwr, nad ydynt yn pregethu politics, nac yn ymyryd a dim ondbuddianau Eglwysig. Ond er amddiffyn y rhai hyny, boddlon ydynt i werthu'r werin a Thy'r Cyffredin, a gwneyd yr Arglwyddi yn ben y wlad maent yn barod i weled Diffyndollaeth a'i holl erchyllderau, megys y bara du, a'r trusts, a'r prinder gwaith ac ymborth; rhoddant i fyny hyd yn nod hawl y bobl i drethu eu hunain, ac hawl y Brenin i dori'r Senedd; yn wir, caiff yr holl Gyfansoddiad Prydeinig fyned i'r wadd a'r ystlumod, ond iddynt hwy gael cadw eu cysylltiad fel enwad a'r Wladwriaeth, a thrawsfeddianu plant ac ysgolion y bobl. Dyna'r agwedd Eglwysig i'r fyddin sydd yn ein herbyn, ac nid oes ball ar ei beidd- garwch. Os amheua neb hyn, darllened Manifesto Esgob Tyddewi. Ac nid yw'r Pabyddion fymryn gwell. Tra yn gor- chymyn i'r ffyddloniaid Rhufeinig i weddio am gyfarwyddyd oddiuchod i wneyd yr hyn sydd iawn, dywed Arch- esgob Westminster yn mlaen llaw beth yw'r atebiad i'r weddi i fod, sef pleid- leisio dros y Tori. A dyna wnaiff y Pab- yddion gan mwyaf, canys y priest, wedi'r cwbl, ydyw eu teyrn hwy, a rhoddant iddo ufudd-dod dall. Mae holl alluoedd y fasnach feddwol eisoes ar y maes, a gellir meddwl beth i'w ddysgwyl oddiwrthynt hwy. Mae yn ddigon i godi arswyd ar angylion-ac nid hawdd eu dychrynu hwy -i ddychymygu'r filfed ran o'r llanastr annuwiol a ddilyna eu hystranciau hwy. Ac, fel arfer, ymladdant ochr yn ochr a'r esgobion a'r Eglwys. Ac, wrth gwrs, mae'r tirlwyddi eisoes ar flaen y gad, gan chwythu yn eu hudgyrn eu hysgrech olaf. A diolch mai ysgrech ydyw, ac nas gall canlyniadau echrydus 1868 ddilyn eu cri a'u cynddaredd. Ac mai gwyr yr aur a'r miliwnau yn glafeirio a bytheirio, ond hawdd yw gweled trwy eu triciau hwy. Crafangu yw eu crefft, ac nid argoel gysurus o gwbl iddynt yw gweled fod y bobl wedi penderfynu tori eu crafanc yn effeithiol a therfynol, hyd yli nod pe cymerai fwy nag un etholiad i wneyd hyny. MAE yni ac anes- Beth ydym ni mwythyd y gelyn yn yn wneyd ? codi'r gofyniad, Beth ydym ninau yn wneyd i wrthweithio'r dylanwadau niweidiol a nodwyd ? Credaf fod Cymru mor deyrn- garol ag erioed i achos mawr rhyddid a chynydd, ond nis gwiw dibynu ar gadernid
EIN CYFLE MAWR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Yn ein teyrnas ni, yn enwedig yn y blyn- [ yddoedd diweddaf, Ty yr Arglwyddi sydd wedi bod yn brif rwystr ar ffordd cynydd. Y mae o dro i dro wedi gwneyd ei oreu i atal pob Mesur a amcanai symud hen ffurfiau ar ormes, a phob cynyg a wneid i symud temtasiynau yn mhellach oddi- wrth y bobl, ac ysgafnhau eu beichiau. Yn awr y mae wedi cyflawni mesur ei anwiredd, a'r Weinyddiaeth Ryddfrydol wedi trefnu i gael cyfle i roi ergyd iddo a leiha am byth ei allu i rwystro cynydd a diwygiad. Dyma y tro cyntaf yn hanes neb sydd yn fyw i'r cyfle gael ei roi, a dylem fod yn ddiolchgar dros ben i'r Weinyddiaeth Ryddfrydol am weithio pethau i'r pwynt presenol. Mae ein cyfle mawr wedi d'od, a byddwn yn feius iawn os na wnawn y defnydd goreu ohono. Cyfynger yr etholiad i hyn. Gofaler fod yr issue, fel y'i gelwir, yn cael ei gadw yn gwbl glir ger bron y wlad. Myner gweled fod yr etholiad presenol yn troi ar hyn, ac yn derfynol ar y cwestiwn. Dygwydda fod y cwestiwn mwyaf man- teisiol i ni ymladd ein brwydr arno, oblegid nid oes dim yn deffroi digofaint y werin-bobl yn fwy na gwaith Ty mor unochrog ag yw y Ty Uchaf yn llur- gunio a gwrthod mesurau y Ty Isaf-eu Ty hwynt. Oddieithr yr adranau hyny ohonynt sydd yn mwynhau breintiau anghyfiawn, ac yn byw arnynt, megys Bglwyswyr a chyfoethogion, cynhyrfir hwynt i'r dyfnder wrth weled hyny yn cael ei wneyd. A hyn a wyr y Ceidwad- wyr yn dda. Dyma paham y gwnant eu goreu i ddwyn i fewn i'r etholiad gwest- iynau ereill. Codant ysgyfarnog ar ol ysgyfarnog i geisio arwain meddwl y wlad oddiwrth yr hen bryf mawr y mae hi wedi rhoi ei bryd ar ei saethu bellach. Dan arweiniad Mr CHAMBERLAIN, neu rywrai ereill yn ei enw, codant gwestiwn y Tariff Reform. Gwnant eu goreu i gael yr ethol- iad i droi ar hwnw. Troer yr ysgyfarnog hono yn ol i'w gwal am dymhor cawn gyfle eto ami hi. Gwelwn fod yr Bglwys- wyr yn mhob man yn codi Dadgysylltiad ac Addysg Elfenol. Gwthia y Suffragettes eu cwestiwn arbenig hwythau. Gwna rhywrai eu goreu i godi y cwestiwn o gyflwr ein llynges, gan geisio gwneyd allan fod perygl i ni oddiwrth Germani. Ysgy- farnog arall. Codir y pethau hyn am fod y Ceidwadwyr yn meddwl mai mwy man- teisiol iddynt hwy fydd ymladd ar bron unrhyw fater arall nag ar ymddygiad un- ochrog a phleidgar Ty yr Arglwyddi. Dylai hyn oil wneyd ein plaid ninau yn fwy gofalus i gadw yr issue yn gwbl glir ger bron y wlad. Dylem yn bendant hollol wrthod caniatau i'r etholiad gael ei droi i unrhyw gyfeiriad arall. Dyma y cwestiwn mawr sydd i'w benderfynu gan yr ethol- iad presenol. Y mae rhaglen y Wein- yddiaeth yn aros, a'r mandate dros y mesurau a daflwyd allan, yn nghyda rhai mesurau ereill, mewn grym. Eglurodd Mr ASQUITH mai dyma yr olwg a gymer y Weinyddiaeth ar y mater. Yr hyn sydd i'w wneyd yn awr yw symud oddiar y ffordd bellach yr hyn a'u rhwystrodd i dd'od yn ddeddfau pan wnaed y cynyg, ac yna gall a gwna y Weinyddiaeth eu cymeryd i fyny unwaith eto ar sail y mandate a roddwyd yn 1906, a'u pasio yn llwyddianus. Dywedwn eto mai dyma'r gwaith sydd genym i'w wneyd yn awr, a dylid yn hollol benderfynol wrthod can- iatau i'r etholiad gael ei droi i unrhyw gyfeiriad arall ar ddymuniad ein gwrth- wynebwyr. Y mae'r mater yn un mor bwysig-y mae mor hanfodol angenrheidiol i glirio llwybr cynydd a gwelliant ar gyfer dyfodol—fel y bydd yn llawn gwerth i ni roi un etholiad i'r cwestiwn hwn ei hunan. 3Dylid gofalu, hefyd, fod ein holl nerth .,4i- yn myned allan i'r frwydr. Y mae perygl bob amser oddiwrth ddifaterwch. Ac y mae llawer o bobl bob amser nad ydynt yn gofalu fawr sut y try pethau pobl lonydd, dawel ydynt, heb argyhoeddiad digon cryf i'w tywys i gymeryd dyddordeb byw iawn mewn unrhyw beth. Y mae anhawsder mawr i gael pobl felly i un- rhyw gyfarfod cyhoeddus i wrando beth sydd i'w ddyweyd ar y mater pwysig mewn dadl; ni thalant geiniog ychwaith am newyddiadur. Ac y mae anhawsder mwy drachefn i gael ganddynt roi eu pleidlais ar ddydd yr etholiad. Pe llwyddid i gael ganddynt i fyned, y mae pob lie i gredu y rhoddent hi i'r ochr iawn-ond eu cael at eu gwaith yw'r anhawsder. Gwasanaeth mawr fyddai agor llygaid y bobl felly i bwysigrwydd yr adeg, a'u cyffroi i dipyn o frwdfrydedd. Os bu adeg erioed pan y dylai pob un a broffesa garu rhyddid mwy, cynydd ychwanegol, a diwygiadau llawnach ddyfod i'r maes, y mae hon yn adeg felly. Cywilydd wyneb i neb fydd dal yn ol pan y mae y deyrnas yn myned drwy argyfwng mor bwysig. Dylai pob Ymneillduwr, fodd bynag, daro ei ergyd yn y frwydr hon. Yn y blynyddoedd diweddaf yma, dyma ein gelyn a'n gwrthwynebydd mawr ni. Bu Ty y Cyffredin felly, ond mae cyfansoddiad hwnw wedi newid yn fawr. Y Ty Uchaf sydd yn awr yn ein hatal yn ein hymgais i gael chwareu teg i ni ein hunain, a gwell- iantau i gymdeithas yn gyffredinol. Dylai pob un ohonom gymeryd ei ran yn galonog yn y frwydr, pan y mae y cyfle yn cael ei roi i daro gwrthwynebydd mor gryf, mor anghyflawn, ac mor greulawn. Dylai pob Ymneillduwr, yn neillduol, flysio'r frwydr. Credwn yn sicr y buasem ni wedi cael Dadgysylltiad oni buasai am Dy yr Arglwyddi. Credai pob Gweinydd- iaeth Ryddfrydol mai cwbl ofer fuasai anfon Mesur felly i'r Ty hwnw. Y gwir yw, fod y Ty Uchaf yn cashau Cymru a chas cyflawn. Y mae pob peth a gasheir yn fwy na'u gilydd gan y Ty hwnw yn dygwydd bod mewn bri mawr yn Nghymru—Rhyddfrydiaeth, Ymneilldu- aeth, Puritaniaeth, &c.-ac oblegid hyny edrychant arni fel y llecyn mwyaf di- obaith yn y deyrnas. Ar eu gwaethaf y mae hi wedi cael pob crystyn o ddeddf- wriaeth a estynwyd iddi. Dyma gyfle yn awr i gwtogi gallu ein prif wrthwynebydd, a dylai pob Ymneillduwr Cymreig daro a'i holl nerth.