Llais Y Wlad

I NEWYDDION CYMREIG. LLANIDLOES.— Gtryl De. —Prydnawn dydd Mawrth. yr 28.tjn cynfisol. fe ddarfu i Vl esJeyaid Seisnig y lie Jjwn ddathlu gwyi de flynyddobeu hysgol Sul ar dop l'cnralltgoch ger y dref hon yr hwn le sydd eiddo i W. Lefeaux, Ysw., a'r hwn hefyd sydd yn aelod ac yn un o flaenor- iaid y cyfenwad Wesleyaidd. Bu nifer mawr yn cyfrannogi o'r ddarpariaeth, y tea a'r cakes rhagorol, ac yr oedd pawb, hen ac ieuaingc, wrth eu bodd. Ar ol i bawb gael eu digoni, bu y plant yn chwareu, rhedeg, neidio, a champio ar hyd un o'r meusydd, hyd awr ddiwedar o'r prydnawn. ( yfarfod (JwersyUoL--Dydd' Sul yr 2il cyfisol, yn yrawyr agored, ar gae y Kennel, cynnaliodd y Trefnyddion, C) n- tefig eu cyfatfod blynyddol gwersyiiol. Am ddeg o'r gloch yn y boreu, fe ddarfu iddynt orymdeithio tnvyrai o heolydd ein tref dan ganu i'rmaes, Ile (lurfli iddynt gynnal eu cyrddau. Am ddau yn y pryd- nawn, yr un modd, i'r un He, pryd y pregethodd y Parch. Thomas Pi yce, Dref- newydd, ac ereill perthynol i'r frawdol- iaeth. Am chwech, yn hwyr y dydd, cynnaliasant eu cyfarfod yn Llysdy y dref. Yr oedd yrhil1 yn ffafriol iddynt ar hyd y dydd, y gwrandawyr yn lluosog. a'r pregethau yn dda.-Idloesyn. LLANBERIS.—Cynnaliwyd cytigherdd a chystadleuaeth mawreddog ar y cyntat cyfisol o fewn i furiau Castell Padarn," o dan lywyddiaeth Griffith Davies, Pentre Castell. Trefn y cyfarfod ydoedd fel y canlyn :—Annerchiad gan y doniol a'r athrylitbgar lywydd Can gan Thomas- Lewis, "Hen Wlad fy Nhadau," yn hynod feistrolgar; Araetli frwclfrydig ar Ddiwyclrwydd," gan William Roberts, Tan-y-marian, Cwm-y-glo Beinjiadaeth Robert 0. Owens, Collfryn, Waenfawr,v,ar y traethawd ar "Ddaeareg," Goreu Thomas Hughes, Brynglas Can, Y mwel iad y Bardd a thref y Bala," gan Cadben Thomas Williams, Rhostryfan, nes gwefr- eiddio y gynuulleidfa Arae^i ar Bryd- londeb," gan John Thomas, Tan-y-marian, Cwm-y-glo; Beirniadaeth loan Peris ar yr englyn i'r Crydd," buddugol Owen E. Hughes, Tan-y-llan, Llanddeiniolen; Annerchiad byr, blasus, a buddiol, gan Daniel Evans, Sarn Beirniadaeth Griffith Owen, Gellihirbant, ar y traethawd ar Hawl yr Eglwys i'r Degwm," dyfarnwyd y wobr i John Pritchard Jones, Turner Street. Llanberis; Can, gan Llew Peris, yn hynod swynol Annerchiad bardd- onol gan Hugh Oliver Jones; Canwyd yr Anthem Geiiediaetliol, gaii William Lewis, (Llew Bach), a'r gynnulleidfa yn uno yn y cydgan, nes oedd yr hen Gastell yn diaspedain. Yr oedd hwn yn un o'r cyfarfodydd goreu y bCim ynddo erioed.— Cymro. DVFFRYN NANTLLE. Gan mai ychydig o newyddion sydd yn ymddangos yn eich newyddiadur poblogaidd am y dyffryn prydferth uchod, cymmeraf y cyfleustra i wneud ychydig sylwadau ar hyn a'r llall ag sydd yn cymmeryd lie yma. Byddaf yn fyr, fel nad af a gormod o'ch gofod. Nos Fawrth, Gorphenaf, 28ain. cynnaliwyd cyngherdd rhagorol yn nghapei Baladeulyu, Nantlle, gan Eryr Eryri, William Francis (Eos Madog), Seren Aerau, Myfanwy o'r Glyn a'r Bala- cieulyn Glee Society. Diiynwyt^ ar y ber- doneg gan Miss Ltoyd Jones, Gelli llouse; ac ar yr harmonium gan Mr. R. D. Thomas, Pen-v-gioes. Y cadeirydd oedd W. A. Perbysliire, Ysw., ac arweinid gan J. Ll. Jones, Ysw. Yr elw i fyned i gyn- northwyo un o drigolion Nantlle, yr hwn sydd wael ei iechyd er's amryw fisoedd. Cafwyd cyfarft d da, ac yr oedd y lie yn orlawn. Gresyn garw fod yma cyn lltied o gyngherddau mewn ardal mor boblog- aidd. Dydd Mercher, Gorphenaf 29ain, di wyddodd galanastra anfifodus yn chwarel Pen-y-bryn, yr hwn a fu agos a therfynu yn angeuol i ddau ddyn, sef John Jones, Talysarn a William Evans, (Bardd Tes), Nautlle. Achoswyd ef trwy i runs, pa rai oedd yn cario llechi o chwarel- au Pen-y-bryn a Pen-yr-orsedd, ddyiod i wrth-darawiad ond achubwyd y ceffylau, y vhai oedd yn eu tynu i'r orsaf, trwy ddewrder a hunan-feddiant W. Evans. Pan yn ysgrifenu hyn o linellau, cefais fy hysbysu fod yn mwriad gweithwyr y chwarelau uchod gytiwyno tysteb i Wil- liam Evans. Y mae yma obaith cryf y gwnant, am mai nid y tro yma yw y tro cyntaf iddo achub bywyd, ac y mae yu ei chyfiawn haed u. Boreu heddyw clywais am dri o Demiwyr Da, Talysarn yn^ myned ar eu spri mewn hotel yn Nnaernarfon, a'u bod wedi gorfod aros yno drwy y nos 0 herw)7dd yfed gormod o yno drwy y nos o herwydd yfed gormod o whiskey. Dyma egwyddor, onide ? Hhald i rai o n siopwyr ac ereill ddropio y teitl o Demiwyr Da, onide gwnaf gywilydd iddynt, os oes cywilydd yn perthyn iddyiit. Da genym hysoysu fol H. W. R. rnewn ex "e,roise ddyddiol, tuag at fyned i Glwb Xcidio ag sydd i gael ei gynnal yn y Groeslon mis lonawr nesaf ond bu agos i'r zgain o Gorphenaf fod yn last day in life iddo, pryd y diangodd rhag | boddi yn yr afon yma, tra yn ymdrechu neidio drosti. Y mae yr afon oddeutu wyth neu naw llath o Jed, a buasem yn cynghori y brawd i gymmeryd Uai o space pan fydd yn llamu y tro i:esaf. fy mod wedi myned ehoes yn rhy laith terfynat y tro yi,lit-- it -til Madog. DOL W Y DI) E LEN.—Gosod Careg Sylfatn. —Ychydig amser yn ol, rhoddodd y Cynghor Addysg rybydd, fod yn angen- rheidiol caei ysgoldy newydd i gynnal deg-a-deugain o blant, yn mhen uchaf y plwyfhwn, sef Blaenau, Dolwyddelen. Y mae yno ysgoldy cisoes, ond nid yw o'r maintioli gofynedig. Pan ddaeth y rhy- bydd uchod i law, penderfynodd ein Ficer parehus a llygad-graff adeiladu ysgolgapel, yr hwn a fyddai i fynu S. gofynion y Cyng- 0 hor Addysg, ac yn yr hwn y cynnelir y gwasanaeth dwyfol ar y Suliau. Dydd Sadwrn diweddaf oedd y diwrnod appwynt- iedig i osod i lawr y garreg syltaen, a mawr r edd y parottoadau ar gyfer y dydd er muyn rhoddi croesawiadau teilwng i Mr a Mrs Kurtz, Coed y celyn, ar eu hym- weliad a'r llanerch neillduedig yma. Chwyfiwyd banerau allan o Pont-y-pant, ci Benar View Hotels, a thaniwyd creig- gyflegrau o dan lywyddiaeth Mr R. Wil- liams, agent clodofa Prince Llewelyn,' ar ddyfodiad y teulu haelionus i bentref Dolwyddelen. Am ddau o'r gloch ym- gynnullodd tyrfa luosog i'r man lie y bur iedir adeiladu. Agorwyd y gweitbrediadau trwy i'r cor o dan arweiniad Ehedydd Elen, ganu emyn yna darllenwyd rhanau pri- cdol o'r gwasanaeth gan y Ficer a'r Pai-chii. R. T. Ogden, a D. Th mas, Capel Curig. Yrt nesaf Cifwyd anthem "Mor weddaidd ar y mynyddoedd," gan y cor. Yna deis- yfodd Mr Thomas, ysgrifenydd, ar i Mrs iCurtz dderbyn y drowel arian gan y plvyfolion, er gosod i lawr gareg sylfaen ysgol-gapel St. Dewi. Gwnaeth y fonedd- iges haelfrydig ei rhan yn odidog, ac yr oedd pob peth wedi ei barottoi yn rhagorol gan Mr Jones, Pont-pant Hotel, contractor y gwaith hwn. Yn nesaf cafwycl annerch- iadau rhagorol gan Mr Kurtz, Parchn. R. T. Ogden, D. Thomas, a J. Davies, Blaen- au Ffestiniog. Ar ol y gwasanaeth an- nerchwyd y gynnulleidfa yn hyawdl a theimladwy gan Mr R. R. Williams, Bwlch Quarry, am gynnorthwy tuag at d.reuliadau y dydd, a chafwyd casgliad rhagorol. Yn nesaf aethpwyd i fyny i Coemtor, rfermdy perthynol i Alex. Rox- burgh, Ysw., Cae'r llo, Llangei niew, lie yr oedd luncheon ardderchog wedi ei barottoi gaar Mrs Williams, BwlcL Quarry farm. Y mae clod mawr yn ddyledus i Mrs Wil- liams, nid yn unig am ei llafur a'i thralf- erth mawr gyda'r luncheon, ond hefyd am ei niedrusrwydd yn parottoi y lath wledd. Barn unfrydol pawb oedd yn bresennol- gwreng a boneddlg-oedd na fuont erioed uwchben gwell luncheon. Wedi clirio y byrddau, yfwyd y llwngc destynau arferol. Cynnygiwyd iechyd da i Mr a Mrs Kurtz mewn araeth hyawdl gan y' Ficer, yn yr hon y gosododd allan haelioni digymmar Mr a Mrs Kustz tuag at bob achos da. Mewn attebiad dywedodd Mr Kurtz ei lod yn falch o'r anrhydedd a roddwyd iddynt y diwrnod hwnw, fodRhaglun aetb wedi gwc led yn dda roddi iddo gyibeth mawr, a'i fod yntau yn ymegnio ei iawn ddefnyddio, nid er mwyn cael ci weled ond am ci bod yn dciyiedswydd arno (clywch, clywell). Byddai bob amser yn ymdrechu cynnoitlnvyo diwydrwydd ac ymroad i latur. Y mae Mr Williams, ein parchus Ficer, yn llafurio yn galed am ychydig iawn o gyflog, llai nag y mae ef (Mr Kurtz) yn ei roddi i'wglerc. Diolch- odd yn gynnes iddynt oil am eu teimladau da. Yna siaradwyd gan Mr Ogden, Mri Davies, Roxburgh, a Taylor, mewn atteb- j iad i'w llwngc destynau. Wrth gydnabud iechyd da Mr a Mrs Williams, Bwlch Quarry, dywedodd Mr Williams, yn ystod ei araeth rhagorol yn Saesneg, na fu erioed yn teimlo yn fwy hapus- nag Y/J Eglwys Dolwyddelen, a'i fod yn pender- fynu gweithio ei oreu o blaid yrEglwys ac i ddal i fynu freichiau ein Ficer l aiurus. Wedi cael ychydig eiriau gan Mr Thomas, yr ysgolfeistr, ar ei ran ef a Mrs Thomas, darllenwyd yr annerchiad canlynol gar yr ysgrifenydd (Mr Thomas) i Mrs Kurtz, yn Saesneg: I Mrs Charles Kurtz, Coed-y-celyn, Bettws y Coed. Madam,— Yr ydym ni, blwyfolion Dolwyddelen, yn gostyngedig ddeisyf arnoch dderbyn ein diolchgarwch mwyaf heddyw, nid yn unig am eich parodrwydd yn cydsynio a'n cais i osod i lawr gareg-sylfaen ysgol-gapei St. Dewi, Blaenau, Dolwyddelen, ond hefyd am eich caredigrwydd a'ch haelioni mawr tuag at bob achos da yn y blynydd- oedd a aethant heibio, yr hyn sydd wedi ennill i chwi a Mr Kurtz serch y plwyfol- ion, ac yn enwedig eiddo'r gweithwyr. Y mae eich ymegniad difiino er dyrehafu moesoldeb ac addysg yn mhlith y wern wedi ennill i cLIvi, madam, fythol anrhyd- edd, a chyda pi-iod ildel) y ,i>i.llir .dyweus. gyda'r gwr dueth, "Liawer merch p. weiti1- 10: d yn ryromus, ond ti aragoraist aruy,, t oil." Bydded i fendith y Nefoedd ^rpliwys arroch chwi, eich priod* anrhydeddus, a'cL teulu yw dymuuiad oywir, gweddi daer; eich Gostyngedig ac U fudd Weision.—Wedi canu'r Anthem Genhediaethol, ymadaw- old pawb am eu cartretleo dd, wedi eu llwyr foddloni, ac yn dymuuo peL llwydd- laut t'u Fi-er parcaus y u ei newydd. i-iiioddwyd riongyf.irebiadau in-wdfrydig i'r I le lu urddasoi, pan n ) maduel a Dol- wyddelen, am Goed-y-celyn. BANGOB.—Model o Bont y Borth.- Y r wythnos hon cawsom y fraint o weled un o'r cywreinion celfyddydoi perffeithiaf a welsom erioed, sef model o'r bont ardderch- og sydd yn cysylltu Mon ag Arfon. Y I celfyddydwr eywrain ydyw Mr D' rkins o'r ¡ dref hon, yr IIAMI sydd weel bed yn ddiwyd g) da'i hofi orcl^Ayl am dros fiwyddyn o amser. Y mae y ivcdrf, pa un sydd oil o bres, wedi ei gweithio oil I wrth scale hyd berfteithvwydd. Mesura naw troedfedd o hyd, ac y mae yn gyn- nwysedig o drus banner can' mil o wahan- 01 ddarnau, pa rai sydd wedi eu gweithio i drwch y b]ewyrn. DeaHwn mat afnean Mr Dorkins yn yr artunaeth gosius ydoedd parottoi y modei ar gyfu yr ar- ddangista yn nglyn a'r Eisteddfod, a phe na byddai yno udiin ar. ll yn c: ei ei ar- ddangos ni siomid yr ymweiwyr. Cost- iocd y ceSfyddwaith eywrain hwn rai cannoedd o bunau, a oajmhen y bydd digon o foneddigion yn barod i dalu pris mawr am dano, on d bisasai yn diíét pe ^allesid ei brynu i'r amgueddfa gylioedd- us fei engraiflt ogywieinrwydd uno drig- olion y dref. BLAENAU FFESTENIOG. mawreddog.—Cynnaliwyd4 y cyngherdd uchod nos Fawrth, Gorphenaf 28, g.d1 bôr un.debol Ffestinioga Phenniachno. Ym- ddengys fod y cor uchod yn parottoi at y gystadleuaeth yn Eisteddfod Bangor. Arweinydd y cyngherdd ydueddMr O. Cethin Jones, a chafwyd cyfarfod llwydd- iannus yn mhob modd.—Y meddugon a'r chwarelwyr.—Y mae y meddygon n'r chwarelwyr l;eb fod yn hollol gydweled a'u gilydd gyda golwg ar y swm o arian a ddeibyniay blaenaf wahanol amgylcli- iadau, ac y mae y chwarelwyr wedi ttia'fio rheolau i gyfarfod a'r meddygon. Sylwaf yn fanybch ar y pwngc yn y dyfodol.— Cyfarjod llenyddol 11 Lleclucedd.- Y mae parotoi ar gyfer y gystadleuaeth uchod, a'r corau yn prysur ymberffeithio am y wobroiop. Y mae golwg am gystadl- euaeth lewyrchus.—Gohebydd. RHCSYBOL. Temlyddiaeth Dda.-—Mae ¡ yi achos da yma yn fyw oliyd yn yr ardal hon, ac yn myned ar gynnydd parhaus. Prydnawn dydd Sadwr.i diweudaf, cafodd y Temlwyr fydeistedd i fwynhau cwppan- aid o de a bara britb, yr hwn a ddaqjar- esid gan y chwiorydd ctsnlyiiol:—Miss Jones, Post Office Miss WTilliams, Gias- graig Bach; Miss Hughes, Ynysylwyu Isaf; Miss Parry, Giai graig ac amryw chwiorydd ereill. Yn yr hwyr cynnaliwyrd cyfarfod adiovdadc] dan lywyddiaeth y Parch. T. Morris. Cafwyd anueichiadau ,J I cynnes gan y brodyr yn anuog parhau yn ffyddlon gyda'r achos dnwestcl. Yn ys- tod y gweithrediadau, chwareuwyd hen alawon Cymreig ar y fife a'r concertina gan Mr W. H. Evalis a H. Griffiths, yn ganm dadwy i,> wn. 1'1' Kj>lu' Aewydd. —Da genym b; s; ysu. fod yr adeila.I iiwn yn dod ymLcn yr a dv i L g a ] hsin y gorpheu ei, b.yn ,Hi! L D A ];HI j v A,- f ac I i UV.Li'sj-?. it i.LVMrsTYN,—Dydu (.\ > (1 t L;f oedd di\srn> d mawr i T yr, d, t ar ba uu yr ued:iym i gaei luitn gytia phlant yr ysgol ddyddnJ i Un Cam i ad- rvn, brenhines Ll -yn." Ar gyter yr amgylchifjd yr oed 1 gwledd ardderchog wedi ei threfnu i f d yn ond oherwydd i'r tywvdd droi ychydig i"n herliyn, bu yn rhaid i ni ei hail divfnu, yr hyn a wnaed yn yr Ysgoldy Cenedlaethol. Gwnaeth tua dau gasd fyfmwlldu' fL'l' diI1t\'itLi n da a usodwi .d o'u Llacn- buns, bara biitb, afalau, &c. Yr oedd y wledd yn un o'r rhai goreu a threfnusaf. Gwdi yddwyd wrth y byrddau gan y rhai a ganlyii :— Mr a Mrs i avit s, h(p Air 0 J. Tho- mas, Miss Lloyd, Miss Wiluams, Caerjai; Miss Griffith, Trvgamtdd Mi.-s Griffith, Miss Jones, Bwlchygroes Miss Williams, Gianyllynau Miss Jones, Tanygrisiau Miss Jones, Cae Canol; Miss Lewis, Bud- las; Miss Wynne, Llaniestyn; a Miss Roberts, Aberdaron. Yn yr hwyl" cawsom gyngherdd IJynod o ddifyr dau lywydd- iaeth Mr 0 J-. Thomas, yr ysgolfeistr. Yr oedd Mr WT- H. Jones a Mr J. T. Davies yn eu hwyliau goreu. Terfynodd ein dydd liawen, trwy ganu yr Anthem Gelledlaeth- ol, wedi bod yu adioniad perffaith i'r corph a'r wedd,,N Am yru cerbyd yn afreolus, dirwyodd ynadon Aberdar ddyn o'r enw Henry Whitcomb i ddwy bunt a'r costau. Oherwydd gyru ceffylau mewn cyflwr gresynus, cafodd dyn o'r enw George Ariuitage, mewn cysylltiad ag arddangosfa anifeiliaid Manders, ei ddirwyo i bunt a'r costau yn Miloiitypriict. Ymddengys nad yw ynadon Abertawe am edrych yn ysgafn ar y t: .sedd o teddvvi Z, mewn tai trwyddedig, oblegid y dydd o'r I blaen dirwyasant ddyn or enw Daniel Mathias i ddwy bunt a'r costau am gyf* lawni y cyfryw drOf-edd. b,