Llais Y Wlad

NEWYDDION CYMREIG. GWALCHMAI.—Dydd Llun, y 24ain o Awst, cafodd deiliaid ysgol Sid Eglwys Gwalchmai bleserdaith i Ian mor Tywyn Maelog, yno i fwynhau gwledd ddanteith- iol, ar draul eu Pern lor a'i briod, sef y Parch. H. S. Priestley a Mrs Priestley4 Cychwynasom o Walchmai mewn cerbyd- au, oddeutu naw o'r gloch y boreu, ac ar ol taith hyfryd disgynasom ar Dywyn Maelog i fwynhau aweion iachusol y mor. Yn ein plith yr oedd ein cyfaill, Mr Eoberfc Hughes (Bleddvn), yr hwn, mae'n dda genyf ddyweud sydd yn gwella ar ol ei waeledd diweddar, ac y mae ei aweu mor siongo ag erioed, a phan oeddyiri ar y tywyn dywedodd: Auwylach man ni welir-na'r tywyn A'r tawel arfordir Porta LlangwyfaD, hafui hir, S^'u ago, a KtiosiiC'gir. Tra yr oedd y boneddigesau yn darparu y wledd, aethom yn gwmniau i ymddifyru ein hunain gyda glan y dwr. Y plant yn hel cregin ac yn neidio, a'r rhai mewn oed yn ymgomio am hyn a'r llall, ond, toe gwelem rai yn rliedeg yn ol ac yn mlaen o'r tai gau ddwyn dwfr berwedig at y te, ar hyn dywedodd Bleddyn: Difyr gwei'd pl''jt 'nol defod—iiyuod 01 Yu neidio fel hyrddod Mawr ýW stwr, I u e dw'c yndod O'c teiau ar y tyv/od. Ar ol ein diwallu o'r wledd ardderchog, treuliasom yr amser yn ddifyr iawn mewn canu, neidio, a chwareuon difyr ereill, ac yr oedd yr atbraw cysson a diwyd, Mr Hugh Jones, tailor, yn ei hwyliau goreu. Yr ydym ni, fel Eglwyswyr y fan hon, yn ei gyfrif ef fel tad i ni oil. Bydd ef bob amser yn siriol, ac yn ymdrechu sirioli pawb o'i gwmpas, a dywedodd Bleddyn Yn sir F<>n Did oes ffyddlonach—cyfaill Ac hefyd wr tewaeh Yu mhob 11u uu eu ac uch, C) deiliwr Deb o tiNIviolacb. Daethom adref dan ganu," a hyny yn gynar, ac yn mhen y daith rhoddwyd diolchgarwch calonog i'r Parch. H. S. Priestley a'i briod hawddgar am ddarparu C> mor haelionusargyfer cynnifer a thriugain o honom.—J. Jones. TEEFDSAETH.—Gwledd. Da genym ganfod fod gwaith addysgiaeLol y plwyf uchod yn cael eu ddwyn yn mlaen yn egniol a llwyddianus yn ngwyneb y ffaith fod yna ysgol newydd wedi ei hadeiladu yn y gymmydogaeth nesaf, pa un ag y C) dywedir wrLhym a ddygir yn mlaen ar delerau pur hudolus. Mis Mai diweddaf talodd y Parch. E. T. Watts, yn nghydag E. Roberts, Ysw., arholwyr ei Mawrhydi-, eu hymweliad blynyddol a'r ysgol ac yn Gorphenaf derbyniwyd yr adroddiad can- lynol oddiwrth y Llywodraeth, "This school is very fairly conducted. Results very creditable." Ennillwyd cymmaint o grant ag oedd bossibl gael yn oi yr average attendance. Pa mor foddhaus bynag yr ymddengys yr uchod i'r sawl a gymmerant ddyddordeb yn nygiad yr ysgol yn mlaen, y mae yn hyfrydwch o'r mwyaf ganddynt weled hefyd nad yw y rhau bwysiccaf o addysgyplant y 11 cael euesgeuluso. Dengys y nodau canlynol a wnaed gan y Parch. W. C. Edwards, Diocesan Inspector, yn yr arholiad diweddaf, fod. addysg grefyddol y plant yn sefyll o leiaf ar yr 1111 tir os nad yn uwch na'r addysg fydol. Cafodd y pedwar dospeirth cyntaf y nod Excellent am eu gwybodaeth o'r Catechism, yr ail, trydydd, a'r pedwerydd dospeirth yr un nod am eu gwybodaeth o'r lieibl, tra yr oedd yr oil o'r dospeirth yn good yn mhob pwngc arall. Wedi dyweud ychydig fel yna am sefyllfa yr ysgol gyda golwg ar addysg, dychwelwn at destyn ein ilith. Mewn canlynia,d i'r hyn a nodwyd uchod penderfynodd Mrs Owen, Persondy, Tref- draeth, roddi gkveledd i'r plant am eu diwydrwydd, ac fel cefnogaeth iddynt fyued yn miaen yn y dyfodol. Neillduwyd y 14eg cyfisol at y pwrpas. Edrych ai y tywydd yn bruddaidd a chymylog yn y boreu, ond erbyn y prydnawn yr oedd yn dywydd hyfryd achysurus. Ar ol i'r plant, pedwar ugain mewn nifer, ymgasglu at yr ysgol erbyn un o'r gloch, gorymdeithias- a at, yn cael eu blaenori gyda banerau priodol i'r amgylchiad, i gyfarfod ysgol Malltraeth, pa un oedd i gyfranogi o'r danteithion. Pan gyfarfyddodd y ddwy ysgol, cafwyd tair hwre fyddarol gan y plant, y rhai erbyn hyn oeddynt yn rhifo 148, Canasant amryw ddarnau ar y ffordd ac yn y penfcreftrayn gorymdeithio tua'r ysgol, yr lion oedd wedi eu harddu gyda dail a blodau amrylaidd. Wedi i'r plant eistedd wrth y desciau, y rhai a ddefnyddid fel byrddau, dygwycl iddynt gyflawnder 0 de a bara brith gan y boneddigesau a'r boneddigion cedd yn bresennol. Wedi eu digoni, canasant yr emyn orymdeithioi, Rhagoch, filwyr lesu," yn nghydag amryw 0 ganeuon ereill yn dra chanmoladwy. Yna annerch- wyd hwynt gan Mr H. Williams, Park •v. Glas, yr hwn a gynnygiodd y diolchgarwch gwresoccaf i Doctor a Mrs Owen, ac hefyd i'r athrawon. Ffurfiwyd gorymdaith etto, a cherddodd y plant i faes cyfagos p gyferbyn a'r hersondv, lie y cafwyd amryw chwareuon. Gwobrwywyd y goreuon gydag anrhegion gwerthfawr. Parhaodd y chwareu hyd cliwecli o'r gloch, ac ar eu hymadawiad rhoddodd Master Owen a Master Sumiy Owenbel yn nghyda dyrn- aid o felusion i bob un o'r plant. Eel hyn C) mwynhaodd yr ieuengctyd, yr athrawon, a phawb oedd yn bresennol eu hunain yn y modd goreu. Yr oedd y boneddigion a'r boneddigesau canlynol yn bresennol:— Dr. Owen a Mrs Owen, Miss a Master Sumly Owen, y Persondy; Mrs Owen, Misses Owen a Master Arthur Owen, Hen- ley-on-Thames; Dr. Jones a'r Misses Jones, lfron; Mrs Walters Griffiths a Mrs Thomas Jones, Glan Traeth; y Parch. H. I I Williams a Mrs Hughes, Carreg Ceiliog Mr S. Hughes, Suop; Mr H. Wiilianis; Mr J. Owen, Is-ddiacon Mr H. Owen, a Miss M. Owen, yr i's^oidy Mr A. Evans, M aiitr ae t h.—Goiu bydd. AMLWCH.-—Bu y Parch. Hugh Curry, gweinidog Wesleyaidd Blaenllechau, yn pregethu i gynnulieidfa luosog iawn yn y Burwen,ger Amlwch, y Sabboth diweddaf. Mawr ganmolir Mr Curry fel pregethwr ieuangc gobeithiol iawn. Brodor o Amlwch ydyw, ond yn y Deheudir y mae yn gweinidogaethu yn bresenol, ac y mae yn dda genyf ddeall ei fod yn hynod lwyddiannus yno. Hir oes a llwyddiant iddo yw dymuniad.-Gohebydd. PfiNYBONT-RHYDYBEDDAU. Pur an- ami y mae newyddion o'r lIe hwn yn ymddangos yn eich newyddiadur clodwiw. Saif y lie hwn oddeutu chwe' milldir o Aberystwyth. Y mae y pentref yn fedd- ianol ar seindorf bres, wedi ei gychwyn oddeutu wyth mis yn ol, ac y maent yn dyfod yn miaen yn llwycldiannus. Y mae y seindorf hwn wedi bod naw gwaith eisoes yn gwasahaethu galwadau. Cryn orchwyl oedd codi y fath seindorf ac y mae wedi costio l'yw gymaint dros gan' punt rhwng yr offerynau a'r dillad. Und er cymaint oedd y ddyled y mae'r cyfan wedi ei dalu, ac nid yw yr aelodau ond gweithwyr cyiiredin. Y mae clod yn I ddyledus i Cadben W. H. Boundy, am ei weithgarwch diflino a'i roddion hael- ionus tuag at eu cynnorthwyo i dalu y swm dirfawr. Gwneir y seindorf i fyny o bedwar ar ddeg o aelodau, y mwyafni o va rai ydynt yn Demhvyr Da; ac os parhant i-lwydclo fel y maent wedi gwneud yn ystod yr wyth mis diweddaf, nid oes amiieuaeth na fydd y seindorf yn un o'r rhai goreu yn y wlad.—JJajydd au Chviiym. FFESTINIOG—Eisteddjod chwarelwyr y Llechwedd. Cynnaliwyd hon yn yr Assembly lioom ar y 24ain a'r 25ain cyfisol. Y llywydd oedd J. W. Greaves, Ysw., a'r arweinyddion, Gutyn E brill, a Ffestinfab. Y beirniad ydoedd leaan Gwyllt. Daeth dau gor yn mlaen i gystadlu ar y don Llangeitho," sef cor y Llan a ch6r y Rhiw. Yr olaf a farnwyd yn oreu. Y goreu ar yr englyn i'r "Bwch Diangol I ydoedd J. Cusi Jones. Ar y "Liaw isgrifau," goreu P. Jones, Club House. Y goreu ar y traethawd, Daeareg Cymydogaeth Ffestiniog," ydoedd Ffes- tmfab. Y brif gystadieaaeth ydoedd yr un gerddorol. Daeth dau gor, sef y rhai a enwyd uchod, yn miaen i gynnyg am y wobr o ddeg pant, ond y goreu ydoedd cor y Rhiw, sef yr un a ennillodd y brif wobr yn Eisteddfod y Welsh iSlaie. Goreu ar y penniliion Y Goedwig," J. Cusi Jones. Yr oedd hon yn Eistedd- fod lewyrchus yn mhob modd.— Dinvest.—Traddodwyd areithiau ar y cestyn hwn .yr wythnos diweddaf, mewn amryw addoidai, gan y Parch, R. Jones, Manchester. Yr oedd y cynnuiliadau yn liuosog, a'r areithiau yn rymus.— Y Meddygon a'r (xiveithwyr.—Y mae yr annghydwelediad rhwng y ddau ddosparth iiyii yi-i pari-iau. Gwrthoda y meddygon y rheolau a gynnygiai y gweithwyr. Cynnaliay gweithwyr gyfarfodydd i drafod y pwngc bob dydd ar yr awr ginio, ond nid ydynt wedi dyfod i unrhyw bender- iyniad etto.-(ioitebtidd. CklCGIETH.—Yr Yinweiwyr.—Y mae y lie hwn fel pob lie ar hyd glanau y mor, yn cael ei anrhydedduâg ymwelwyr o bob gradd y dyddiau hyn. Y r ydym yn deall fod llawer iawn o'r ymwelwyr uwchraddoi 1 wedi gol-fod troi oddiyma o ddiffyg lie., Byddwn yn gresynu pan yn edrych ar foneddigion yn gorfod troi yn ol am yr orsaf i fyned i leoedd ereill, am na bua^ai ie i'w derbyn. A oes gan y tii-ledciianwyr ddim llaw yn y dirtyg hwn? Yr ydym yn credu fod. Y mae genym ioneddigion naelirydig yn ein iiaruai, pa rai fydd yn Darod bob amser i gyfranu ac achosiun teiiwng gresyn na bai yn bosioi eu sym- 0 i bylu i anturio ychydig o'u hoil gyfoeth i wneud adeiladau cymmwys i dderbyn boneddigion. JNid oes eisieu rhyw lawer <5 welliantau, obiegid y mae natur wedi ei wneud yn un o'r lleoedd mwyaf dymanol yn Nghymru fel ymdroch-le. Yr ydyl-il: yn deall fod yma rhyw fath o "iwrdd lleol wedi ei sefydiu, ond yr ydym yn ofni mai yr unig ctfaith a wnaeth hwn ar; y lie, ydoedd cyfnewid yr hen gasteli am rhyw hawliiu neilld uol,a thaiu I 300P,o arlan y lie am wneud hyny. Peth arall sydd yn Uaeddu sylw ydyw glanhau y lie. e ddywedir fod yma oruchwyiiwr cydogedig wedi ei bennodi i hyn. Paham na chaem I weled rhyw faint o'i effeithiau mewn per- thynas i'w swytld ? Yr ydym yn clyv e i cwyno parbaus oblegid yr holl domenau sydd nid yn unig yn sawru yn anymunol i'r ymwelwyr wrth iddynt eu pasio, ond yn ngolwg eu llygaid bob amser hyn yn nod wrth fwytta Y mae yn ofnus os bydd i'r He gael ei gadw yn yr ystad bresennol, y bydd i'r ymwelwyr edrych am leoedd sydd yn cael eu gwneud yn bobpeth dymunol ar eu cyfer. Dymunwn, fel un sydd wedi ei fagu yn y lie dymunol hwn, ei weled wedi dyfod yn brif gyrch- fan prif foneddigion Lloegr a gwledydd ereill. Cymmered y rhai sydd i-ii ew awclurclod sylw o hyn, a phethau ereill nad oes amser na gofod, fe ddichon, .'i wneud sylw o hynynt. Os bydd i chwi C; ganiattau, foneddigion, bydd genyf y pies2r o anion gair yn awr aceihvaith i'ch newyddiadur poblogaidd.-Ileit Prod 0",

COHFANYDD AT ROBIN SPONC. Y GWIS30EDD GWYEDD A G-LAS. LLITH 1. ROBIN SPONC, Y MWYNDDYN ANWYL,— Byddaf yn darllen dy holl lythyrau ar Hyn a'r Llall o'r dechreuad, er mawr ddifyrwch ac addysg i mi fy hun. Yr vyt yn rhoddi llawer 0 wersi da i'r genedl i'w hyfforddi mewn moesau da a lleclneisnvydd ymddygiad, ac yn flange: hi ambell i goegddyn huniinol a balch er eu diwygio. Gwnaethost yn rhagorol o dda pan osodaist dy chwip ar gefn y ddau ddyn enwog hyny a geisiodd gan y bobi ddyweud celwydd wrth votio yn amser etholiad. Ond yr wyf yn dechreu meddwl y dylet tithau gael y fflangell am ddywedyd eel wyd-1 yn nghylch y dyuion hyny oedd yn gwisgo y gyna.u gwyrdd a glas, a'r capiau pedwar onglog. Yr wyt yn eu galw yn Ryw ychydig o chaps 0 Sylum Dimbach dan ofal y keepers, ac os nad o Dimbach, its only a question of time na byddant yn cyrhadd yno." Nid boneddigeiddrwydd a ddysgodd iti ddywedyd y peth hwn, ond yr yspryd cul, hunanol sydd gan y Cymry yn gyffredin 0 iselu a bychanu eu gilydd, yn enwedig y beirdd a'r llenorion. Nid 'Yw yr yspryd hwn i'w gael yn mhlith y Gwyddelod. Yr ydwyfc yn myned ar dy Iw yn nghylch y petb. Myn cebist (meddi) yno y dyla nw fod." b.ith led- nais iawn, ynte, Robin bach, pwy bynag ydwyt ? "Amcan y dynionach diniwad hyn ydi, isio i'r bobol gredu i bod nhw yn rwbath, a nhwtha yn gwybod nad ydi nhw 'n ddim—counterfeits mewn cyfnasa gwyrddion." Robin anwyl, gormod 0 beth iti ddywedyd hyn am ddynion fel Yr Estyn, Andreas o Fôn, Ceiriog, Y Thesbiad, Llallawg, loan Arfon, Gweirydd ap Rhys, a'r enwog Alfardd, wrth fysedd yr hwn, meddir, y mae yn hongian holl dynged cenedl y Cymry. Y mae Cymru benbiladr yn cydnabod foci y gwyr hyn yn ddynion talenfcog, ac nid oes neb a wadai nad oedd Yr Estyn yn ogoniant ac yn anrhydedd iEisteddfodau Porthaethwy, Wyddgrug, a Bangor, er ei fod yn gwisgo ei gap a'i wn glas, fel y rhai a enwais uchod. Robin anwyl, nid oes neb yn hoffi wit a sarcasm, os bydd yn goeth, yn well na mi, ond rhaid i mi ddywedyd fod dy wit a'th sarcasm yn dra isel y tro hwu yn nghylch y gynau gwyrdd a glas, yn ogymaint a'u bod yn rhy bersonol ac yn t:1flu mawr sarliad, yn bycLanu, ac yn tanu y dirmyg mwyaf ar y gwyr a'a gwisgasant. Gwir yw nas enwyd y gwyr. Nid oedd eisieu hyny, oblegid y gwyr a'u gwisgasant ydynt ddynion o nod a ehym- meriad, mwy neu lai, ac yn adnabyddus gan y genedi fel rhai felly. Ac am danaf fy hun, Corl'a.ydd, yr yclwyf mor hunanol a meddwl fy mod yn gwybod rhywbeth, er i minau wisgo uu o'r gynan. Yr ydwyf yn gwybod fy mod yn "Hen Deiliwr rhagorol y 11 fy amser, a phawb braidd yn cydnabod hyny, drwy iddynt wario oanuoedd gyda mi er m .vyn i mi eu dilladu i edrych fel dynion. On(I ineti-ilcil s wneud hyny lawer tro a ihwer o ddynion- aoh. Ac er iddynt dalu yn dda i mi am hyny, byddwn yn gwridgochi acyn rhudd- lasu o dosturi at y brcthyn da oedd yn gwneud i'r fath dclynicnachdilun ac an- wybodas edrych fel rhai call a boneddig. Gwybod yr ydwyf fy m Hi yn gerddor, ac y Ill; e y t;ne(n yn ("y Jndwl hyny, ac yn arddel fy r,gwaith drwy ti ami am dros haner cant o flynyddoedd yn Nghymru Lloegr, America. A ws.'raiia,- a PaUgonia Dyna un pet i arall i mi ymffrostio ynddo, a gwaelddsn fydlwn out theimlwn hyny yn wir anrhydedd. Peth arall yr ydwyf yn gwybod fy mod yn ei ddeall ydyw egwyddorion areithyddiaeth, ac yn alluog i addysgu ereill yn y gelfyddyd hono. Peth arall, yr wyf yn gwybod fy mod yn meddu llygad ertiff i ganfod carictor ac ysbryd dynion, ond cael siarad a hwy a bod yn eu ewmni am ychydig o ddyddiau, ae I hefyd oddiwrth eu hysgrifeniadau. Midy cap a'r gvVn a'm gwnaeth felly. Yn awr, I Robin, dyma fy marn ddiduedd i am daviat ti, er nad wn i pwy wyt ti mwy na'r dyti yn y lleuad, a hyny yn unig drwy dy lyihyrau yn Llaiis y IVhd; ac er iti ddy- wedyd fod genyf t; stafell wag yn fy mhen, ac yn un o'r chaps o Ddimbach, out for an holiday, ni chaiff y pethau hyny yr un rhithyn o le yn fy meddwl i barn yn dy erbyn. (1). Darwelydd wyt, Yl aliuog i graffu yn Hed fanwl ar y a'i bethau. (2). Dyngarwr a, gwladgarwr da. hefyd. Mi dybiwn dy fod yn casau iol a, ffwlbri, a dynion hunangeisiol, y rhai a, geisian" sathru ar yddfau ereiil, er mwyn dyrchafu eu hunain. (3). Yn lienor gwych, yn alluog i ysgrifenu yn lied rymus, a chryn iawer 0 wit ar dro, ac yn medru brathu gyd 0 saethau sarcasm wedi eu dipio mewn hustd ar lawer tro. (4). Yn ddinesydd y byd, ac nid rhyw glic cul, rhagfarnilyd, a hunanol yn philoso- phydd, ac yn man of business; yn aliuog i drin y byd a'i bethau..Nis gwn a wyt ti yn fardd neu yn gerddor, canys ni wel- ais ddim 0 dy gynnyrchion yn y ffordd hono. Chwaeth ddrwg iawn, anfonedcug- aidd, ac anfraVdol i'r eitbaf yw dy gyn- nygiadi yru pob gown gwyrdd i Dtiimbach: L ond rhaid i mi addef fod stinging wit yn y dyvvediad, Ao ar y dreesiwo, The. pro- prietor to follow.' Ond drwg-foes eithar yw dysgu plant i wawdio y diniwaid, ac yn enwedig i dalu iddynt arian am wneuthur hyny. Nid rhaid hyny, Robin anwyl. Ysywaeth, ysywaefch, y mae tuedd- Iryd naturiol a chryf yn millant y Cyrory i watwor y rhai a ddygwyddant fod a rhyw wall synwyrol neu gorphorol yn per&yn iddynt, heb dalu iddynt. I ddybsnu, Robin; fely mae y callaf yn colli, felly tithau y tro hWl1 (1, golbist wrth sarhau y dynion a wisgent y gynau gwyrdd a glas, io, yn ddybryd, pan y dywedaist y pethau hyihon am danynt. Ac os wyt ti Y1 foneddwr, fel y -tybiaf dy fod, ti a ddylit wneuthur ample apology am daflu y fath sarhad ar eu cymmeriad, a thi yn gwybod nad o asylum Dimbacli y daefchant, neu roi ryw rifch 0 reswm i broil hyny yn lie dy haeriad noeth eli. Ac yn enwcdig i Y V, Corfanydd, sydd yu tybied ci hun llav.ii mor galled a Robin Sponc ei hun. Yu y nesaf rhoddaf fy rheswm am wisgo y gown a'r cap; ac hefyd y dylai pob un a dderbynio urdcl yr orsedd wisgo ei regal.a yn ol eu graddiad yn yr orsedd, I bydded ofydd, bardd, neu gerddor, yw 1 a pob dyn call a chanddu y chwaefii leiaf at brydferthweh.-—Bydd wych, dedwydd, a difyr, Robin. CORFANYDD. Pont Menai, Awst 27, 1874.

HYRDDIO DYN ALLAN O'R GERBYDRES. j Yn Ilys yr heddgeidwaid, Rochdale, dydd Llun, cvhuddwyd dyn o'r enw Joseph Ward 0 wneud ymgais at lofruddio un Patrick Grourke, labrwr, nos Sul di- weddaf. Yr oedd Grourke wedi bod yn treulio y Sul gyda chyfeillion iddo yn Oldham, ac yn dychwelyd gyda'r gerbyd- res, tra yr oedd y carcharor yn dychwelyd o Fanchester yn yr un ran o'r cerbyd. Cymmerodd y carcharor afael mewn fron oedd yn nWYLIW Grourke, a churodd ef yn fiiemig o gylch ei ben, ar 01 yr hyn y tatiodd ef allan o'r cerbyd tra yr oedd yn toithio yn ol cyfiymdra mawr. Ar eu cyr- haeddiad i'r orsaf nesaf, hysbysodd dau ddyn oeddynt yn digwydd bod yn yr un cerbyd, yr awdurdodau o'r amgylchiad. Wedi ymchwiliad cafwyd Grourke yn gor- wedd yn ddideimlad ac wedi ei archolli yn enbyd. Tallwyd y cyhuddiad i Bury.

Y mae amrywwobrwyon o bymtheg punt ac isod wedi eu haddaw eisoes ar gyfer Eisteddfod Conwy. LLANIDLOES.- Cyfarfod Blynyddol.- j Dydd Sal, y 30ain cynfisol, cynnaliodd Wesley aid Seisnigy lie hwn eu cyfarfod blynyddol, pryd y gwasanaethwyd am ddeg, dau, a chwech o'r gloch gan y Parch C. E. Lefeaux, Theteford, a genedigol o'r ) dref lion. Yr oedd y tair pregeth yn wir dda, a'r cynnulleidfaoedd yn hynod luosog ar hyd y dydd.-Idloesyn.