Llais Y Wlad

— LLOFFION CYMREIG. 1 Ddydd Llun syrthiodd dyn yn mhorth- ladd Caernarfon, drwy yr hyn y derbyn- iodd niweidiau pwysig. Y dydd o'r blaen cafodd Mr Mathews, ffermwr, a dau blentyn, eu niweidio yn dost gan felt, yn St. Fagan, D. C, Dywedir y bydd i briodas Mr Murray Gladstone a'r Anrhydeddus Miss Emily Wynne, mereh Arglwydd Newborough, gymmeryd lie ynMbenmaenmawr ddiwedd y mis hwn. Gofidia un gohebydd oherwydd mai drwy fwyafrif o un neu ddau yn unig y llwyddwyd i ethol Mr. Awstin Jones yn aelod o gor Bangor nos Lun. Hysbysir fod nceriaeth St. Dcwi, Ffest- iniog, wedi ei hychwanegu i 115p. y flwyddyn. Bwriedir gosod conglfeini neuadd drefol newydd yn Rhyl yn yr ail wythnos o'r mis nesaf. 0 flaen ynadon y Bala, cafwyd dyn o'r enw Edward Roberts yn euog o herwhela, a dirwywyd ef i ddwy bunt a'r costau. Y mae chwarel setts y Penmaen Bach newydd ei hagor, a'r rhagolygon mor addawol fel y mae y cwmni yn parottoi gogyfer ag adeiladu pont ddrudfawr dros y rheilffordd. Ymddengys fod gobaith am gyd-ddeall- twriaeth rhwng pwyllgorau Eisteddfod Conwy a Phwllheli, gan fod y blaenaf yn foddlawn i ohirio yr eisteddfod ar delerau rhesymol. Sibrydir fod mewn bwriad. gan Mr Assheton Smith adeiladu dociau eang yn Nantporth, Bangor, ar gyfer llwytho liechi o chwarel Dinorwic. Dydd Sul diweddaf pregethodd Esgob. Bangor yn yr Eglwys Gadeiriol, pryd y gwnaed casgliad er budd Clafdy Mon. Heria Cymdeithas Gorawl Gwalia, Ler- pwl, gor enwog Caernarfon i ail ymgys- tadlu a hwynt yn Lerpwl; ond gwrthyd blaenor yr olaf yr her gyda;r dirmyg a gyfiawn haedda. Ymddangosodd darlun obabellEistcdd- fodol Bangor yn y Graphic. Hysbysir fod Mr Gladstone wedi ym- adael â Phenmaenmawr am Benarlag. Cyfarfyddodd hen wr 70 mlwydd oed, o'r enw Griffith Lloyd, Brynteg, a'i angeu yn dra ddisymwth, trwy syrthio oddiar ei farch yn Mhorthmadoc. Hyfryd genym ddeall fod yr hen lenor patriarchaidd o'r Waenfawr yn graddol wella ar ol y ddamwain ofidus a'i cyfar- fyddodd yn ddiweddar. Adroddir fod pwngc addysg yn creu cryn annghydfod y dyddiau hyn yn mhlwyf Aberf.rraw. Deallwn fod Mr Joseph Parry (Pencerdd America) wedi ymsefydlu fel athraw cerddorol yn mhrifysgol Aberystwyth.

EISTEDDFOD FREINIOL A CHENEDL AETHOL CONWY. Nos Wener diweddaf.ymgyfarfu pwyllgor rhagbarottoawl Conwy, ac etholwyd y Parch. W. Ellis, Gyffin, i'r gadair. Hys- byswyd fod yr eisteddfod wedi ei chyhoeddi yn flaenaf ac yn rheolaidd oddiar faen Gorseddol Eisteddfod Bangor, a bod per- ffaith gyd-ddealltwriaeth yn bodoli rhwng y ddirprwyaeth a dirprwyaeth Gwrecsam, lley bwriedicl, cynnal yr Eisteddfod Genedl- aethol am 1876'. Yr oedd cyfeillion ac hyrwyddwyr penaf Eisteddfod Gwrecsam wedi ammodi i wneud a ellynt er llwydd- iant Eisteddfod Conwy, ar y telerau fod i hyrwyddwyr yr olaf wneud yr oil a ellynt dros lwyddiant y flaenaf a enwyd. Credid y profai Eisteddfod Conwy yn llwyddiant perffaith, yn enwedig gan fod amryw ugein- iau o bunnau o wobrwyon eisoes wedi eu haddaw heb wneud unrhyw appeliad, ac wrth ystyried fod y lie mor ganolog, y cyfleusterau teithiol mor rhagorol, ac yr arbedid swm mawr o arian wrth gynnal yr Eisteddfod yn y castell. Datganwyd gofid fod mewn bwriad gynnal dwy Eis- teddfod fawreddog yn yr un sir am yr un flwyddyn, ac awgrymwyd y byddai yn fuddiol dyfod i gyd-ddealltwriaeth a phwyllgor Pwllheli. Eglurwyd mai fel "Eisteddfod Eryri" y cyhoeddwyd un Pwllheli yn y Wyddgrug, Bangor, a Phwll- heli, a gofidid ddarfod i'r pwyllgor dybio yu ddoeth a boneddigaidd drawsfeddianu teitl Eisteddfod Conwy yn eu hysbysiad heb ymgynghori a'r pwyllgor yn y lie olaf. Eglurwyd yn mhellach mai Ileol neu dalaethol yr ystyrid Eisteddfod Eryri," ac mai ar y cyfrif hwnw y cy- hoeddwyd un Conwy yn Freiniol a Chenedl- aethol. Teimlid gofid fod unrhyw gam- ddealltwriaeth yn bodoli, a llefarodd Mr Richard Evans, Llandudno, yn gryf yn mhlaid ymohebu a phwyllgor Pwllheli, ac i ohirio Eisteddfod Conwy, os deuid i gydwelediad. Dywedai nas gellid yn briodol defnyddio y teitl o "Genedlaethol" yn nglyn ag Eisteddfod heb fod i'r surplus arianol gael ei ddefnyddio at amcan Cenedlaetbol. Yna cynnygiodd ar fod i'r ysgrifenydd gael ei awdurdodi i ymohebu a phwyllgor Pwllheli ac i ofyn a fyddent hwy yn barod i ddefnyddio y gweddill arianol at ryw amcan Cenedlaethol, ac i wneud a ellynt dros lwyddiant Eisteddfod Conwy, os cyttunent i'w gohirio. Pasiwyd hyn heb wrthwynebiad, ond dadganwyd penderfyniad di-ildio i fyned yn mlaen eleni os na chyfarfyddid hwy ar y telerau rhesymol hyn. Yna gohiriwyd y cyfarfod, ac archwyd ar-fod i'r ysgrifenydd alw cyfarfod mor fuan ag y byddai yn bossibl wedi derbyniacl attebiad pwyllgor Pwllheli, modd yr elid yn mlaen yn ddioed gyda'r trefniadau os digwyddai yr atteb fod yn anffafriol. GOHEBYDD.

PRIZE MEDALS, LONDON, DUBLIN, MOSCOW AND VIENNA. —We observe that Messrs. Bryant and May have now obtained four prize medals for their Patent Safety Matches, which are not Poisonous, contain no Phos- phorus, sro entirely free from smell, are not in any way injurious to those engaged in their manufacture, are not iiablft to spontaneous cOlubustion, and Light only on tite Bex. Trade mark, an

AT AELOD 0 BWYLLGOR CONWY. FONEDDIGION,—Goddefwch i mi gy- flwyno hyn o sylwadau i'r Aelod hwn, er nad wyf yn perthyn i gerddgor na phwyllgor fy hun ond fel un o'r lluaws a deimlant ddyddordeb yn hen sefydliad ein cenedl ag y bu eich gohebydd yn honi hawl i'w chynnal yr haf dyfodol yn hen gastell Conwy. Addefa hwn ddarfod cyhoeddi Eisteddfod Pwllheli yn rheolaidd oddiar faen gorseddol yWyddgrug-" ond na ddarfu i gyfeillion Pwllheli anfon cym- maint a sill ar y pwngc i bwyllgor, Bangor." Wel, pa les a wna hyny gan i'r bwriad o'i gohirio i'r haf dyfodol gael ei gyhoeddi i'r byd trwy gyfrwng dau o newyddiadur- on. Yr wyf yn sicr etto os na wyddai pwyllgor Conwy hyn, arnynt hwy y gor- phwys y bai. Dylasent dalu mwy o sylw i hanesiaeth Gymreig a chofio yr hen wir-aii sydd yn rhaith gwlad er dyddiau ein tadau mai "Y cyntaf i'r felin gaiff falu." Digrif clywed eich gohebydd doniol yn ein cynghori i fabwysiadu y teitl o Eisteddfod Eryri," fel Penygroes a Llanberis, i'n gwyl Genedlaethol. Yn wir buasai'r teitl yn gweddu yn well i Gonwy. Mynyddoedd Eryri" ydoedd eu testyn cadeiriol y tro o'r blaen. Son- iant yn awr am "Ddyngarwch," a gobeith- iaf y- deuant i'w ddeall a'i arfer yn well. Gan nad beth fyddo enw yr eisteddfod, mae yn sicr y bydd un Pwllheli'yn un dra llewyrchus; mae y gwobrau yn haelionus, a cheir cyfansoddiadau gorchestol; ac amledd o bobl idHi gyda llinell y Cambrian o Aberystwyth hyd Feirion, a llech- chwarelau Arfon, a holl lengarwyr lluosog Lleyn ac Eifionydd. A pha fanteision mwy na hyn fedda Conwy ? Ac os dymuna y pwyllgor yma arbed traul adeiladu eu pabell, mae ganddynt hwy at eu gwasanaeth yn y dref yard gyfleus, wedi eu murio yn uchel. Ond ei thoi a'i gwneud yn gyfleus, cynnwysa tua'r un faint a phabell Bangor. Y mae yn tra rhagori o ran ei ffurf ar gastell hir-gul Conwy, nad oes ynddo ddim cytaddas- rwydd er cynnal eisteddfod mwy nag o fewn i chwibol Pont Britannia. Felly rhwng pobpeth gwelir fod ein rhagolygon yn dra gobeithiol, yn Mhwllheli. Ychwanega y pwyllgor yn fuan restr y testynau, ac adran celfyddyd, a gwneir lie i arddangos -gwaith y gwa- hanol ymgystadleuwyr am wobrau, a benthycir o balasdai cyfagos, gywreinion celfyddyd henafol a Chymreig nad oes o fewn i ardaloedd ereill eu cyffelyb i'w cael. Pwllheli. JOHN EIFION HUGHES.

PROPHWYDOLIAETH Y RADI- CALIAID. Y mae'r Rhyddfrydwyr y dyddiau tawel hyn yn prophwydo y bydd storm fawr ac aruthrol yn cyfodi yn fuan yn nhiriogaeth y Cyfrin-gyligor Ceidwadol, yr hon a'dar- rltwa golofnan y ty nes syrthio ar ben ei breswylwyr, lladd rhai, ac anafu ereill, a bydd hyn yn rhag-arwydd o ddadgorfforiad buan y Senedd, pryd y bydd y Rhyddfryd- wyr yn esgyn grisiau St., Stephan mewn gorfoledd unwaith drachefn, heb ofni syrthio mwy. Maent yn peri i mi feddwl am chwedl yr hen wraig, yr hon oedd am briodi yn ei hen ddyddiau, pryd nad oedd dant yn ei gen ond ni chaniattai ei phlant iddi briodi heb yn gyntaf iddi dori tair cneuen. Yno yr oedd hi yn ceisio tori un gneuen, ac yn dywedyd. pe bawn i wedi tori hon ni fyddai genyf ond dwy drachefn." Felly mae'r Radicaliaid yn dywedyd, pe caem ninau ewyg yn y Cabinet fe gaem ddadgorphoriad y Senedd a buddugoliaeth etholiadol, aphriodi eto. Ond ni thorodd yr hen wraig, druan, ddim un gneuen o gwbl, ac ni chafodd ei dy- muniad felly y prophwydi hyn. Maent heb weled cyflawniad o un o'u dymuniad- au eto ond y maent fel prophwydi Ahab yn prophwydo pethau daionus iddynt eu hunain. Yr oedd Mr Watkin Williams yn ei ar- aeth yn nghyfarfod yr Odyddion yr wyth- nos diweddaf yn awgrymu ei fod ef yn gwybod dirgelion meddwl y Prif Weinidog, a'i fod ef mewn sefyllfa i hysbysu y bydd ad-drefniad yn y Cabinet; a hyny am nad ydyw Mr Disraeli yn gyd-fyned a Lord Sandon yn nghylch yr ysgolion Gwaddol- edig. Ond y gwir yw, mae y Prif Wein- idog yn gwrthddywedyd yr haeriadau uchod yn y papyrun Rhyddfrydig, ac nad Lord Sandon yn unig sydd attebol am y mesur uchod a'i fod ef yn cefnogi y mesur, ac yn bwriadu gorphen yr adranau diwyg- iedig yrr y Senedd dymhor nesaf. Mae'n rhyfedd fod y Radicaliaid yn gwybod meddwl y Prif Weinidog yn well nag ef ei hunan. Mae'n hynod fod Mr W. Williams wrth gyfarch yr Odyddion ynffNgwrecsam yn swybodachyhoeddi dirsrelionabwriad- au y Prif Weinidog Ceidwadol! 0, y mae efe yn brophwyd galluog; mae ganddo ddeg-ar-hugain o fwyafrif, a bu o fewn i die i gael ei ddyrchafu yn gyfreithiwr Cyffredinol yw lie Syr Henry James. Buasai yn fwy buddiol iddo ef fel ereill na chyhoeddi gwrthryfel yn mhlith y C* cid- wadwyr i heddychu ei blaid ei hun, Mr Gladstone a Syr William Harcourt, neu Mr Baxter a Mr Lowe, yn lie taenu prophwydoliaethau fFugiol ar y wlad. Pwllheli. SARPEDON.

GWAITH OLEW WEDI EI DANIO GAN FELLT YN PITTSBURGH. Prydnawn ddydd Mercher, Awst 12fed, daeth i ran Pittsburgh ystorm sydyn o wyntoedd cryfion, gwlawogydd trymion, a mellt gorwylltion a dinystriol. Yn ystod yr ystorm fer, ymsaethodd mellten i danc yn liawn o olew, yn agos i bont Sharps- burg, nes ei danio yn y fan. Cynnygiodd amryw o'r gweithwyr oedd yu y iie ei ddiftodd aphlancedi, ond cymmeroddynwy dan, ac ymferwodd yr olew yn filamau dinystriol i bob cyfeiriad, gan danio yr oil a ddeuai i'w cyfarfod. Yr oedd yn y tanc bum' mil o ifarilau o olew wedi ei buro; felly gellir dychymygu y nerth oedd ynddo i gyrhaedd y llestri ereill, a'r gwahanol adeiladau. Rhedodd yr olew yn genllif danllyd i gae yd, gan gyfeirio at dai coed oedd islaw, nes creu braw a dychryn mawr ymysg y trigolion, a pheri i lawer o honynt lusgo a chario eu dodrefn, &c., i uchel-leoedd ond yn ffodus ni wnaeth yr afon danllyd yr un niwed i'r tai; ond llosgodd oddeutu erw o yd yn llwyrach nag y gallasai dyn eu toti 1 lawr. Yr oedd yr olygfa ar y ffrwd danllyd yn ym- wthio i ddwfr yr afon fawr, yn ofnadwy o aidderchog, ac yn ymddangos fel pe buasai y dwfr hefyd yn ymdanio. Llosgwydystoidy yn cynnwys dros ddeng mil o farilau o olew; rhai yn llawn ac ereill heb fod. Gwnaeth y mellt fwy o gplled yn ngwaith olew y Standard nag a wnaed ers biynyddoedd yn y ddinas. Tarawyd eglwys St. Andrews hefyd gan fellten, ond ni wnaeth nemawr o niwed; ond Iluchiodd werth can dolar o lechi oddiar y to i'r heolydd, a niweidiwyd gwerth yr un swm oddifewn. Yr oedd trigolion brawychus Allegheny, y man lie dinystriwyd cymmaint o eiddo, ac y coll- wyd cymmaint o. fywydau yn y dylif dy- chrynllyd a ymwelodd a'r lie nos Sul y 26ain o'r mis diweddaf, wedi dychrynu yn ddirfawr, oblegid chwythwyd i lawr yno ddwy simdda, eauadau ffenestri, coed, &c., nes peri i'r rhai oedd ar yr heolydd redeg am eu heinioes i'r tai, ac ofni yn bryderus wrth weled llifddyfroedd yn ymwylitio heibio'r drysau. Niweidiwyd llawer o dai yn drwm; ond da genym ddeall na chollwyd yr un bywyd yn yr ystorm wyllt hon.

CYNHWRF ARALL MEWN ADDOLDY CYMREIG. Yn y newyddiaduron Seisnig ceir hanes am gynhwrf gwarthus yn nglyn a chapel Moss, ger Gwrecsam. Dywedir fod y gynnulleidfa wedi blino ar y gweinidog, ac yn araf wedi absenoli eu hunain o'r addoliad. Modd bynag, parhai y gwein- idog i ymlynu wrth ei alwedigaeth, tra yn amlygu bwriad i ymgeiSio am le arall. Mewn canlyniad clowyd y drws gan y blaenor a'r ymddiriedolwyr, fel nas gellid cynnal gwasanaeth. Daeth y gweinidog ac un neu ddau o'i gefnogwyr i'r He un Sabboth, a chan gael y drws yn gloedig, cafwyd cymmorth i gael mynedia i mewn. Er hyn ni weinyddwyd ac ni ddarllenwyd rhan o'r ysgrythyr, ond cyfyngai y gwein- idog ei hun i wrando sylwadau ar yr amgylchiadau arbenig o dan ba rai yr annerchai ei wrandawyr, pa rai oeddynt wedi ei lluosogi yn ddirfawr gan sefyllwyr oddiallan a gymmerasant feddiant o'r eisteddleoedd. Wedi ymddangosiad yr uchod, ceir y Parch. J. T. Morgan (Thalamus), fel y gweinidog dan sylw, i wadu fod y gynnulleidfa wedi blino arno, ac nad oedd ond ychydig gynllunwyr yn ei erbyn. Dywed yn mhellach ei fod wedi'rhoddi rhybudd o'i fwriad i ymddiswyddo cyn yr amgylchiad, ac na chafodd un cynnorthwy er cael mynedfa i mewn i'r addoldy.

FFRWYDRIAD ANGEUOL YN LERPWL. Yn gynar foreu Llun digwyddodd dam- wain angeuol yn Lerpwl drwy ffrwydriad nwy. Cymmerodd y ffrwydriad le mewn tafftrndy yn Stanhope Street, a therfyn- odd mewn angeu i un dyn a dinystr mawr ar eiddo. Yr oedd y teulu wedi myned i'w gwelyau am tua chwarter wedi dau yn y boreu, gan adael pob peth yn iawn; ond pan ddaeth y wraig i lawr rhwng wyth a naw o'r gloch aroglai nwy, ac hysbysodd ei phriod, Mr Nelson, o'r am- gylchiad. Yn anffodus cymmerodd y gwr oleuni i edrych yn mha le y diangai y nwy, pa un a ffrwydrodd gan daflu y truan i'r llawr, a cbyn iddo allu diangc yr oedd ei ddillad yn fflamio am dano. Wedi clywed y ffrwydriad, rhuthrodd Mrs Nel- son i'r ystafell, a thaflodd fwcedaid o ddwfr ar ei phriod, drwy yr hyn y llwydd- odd i ddiffoddi y tan. Cludwyd y dyn anffodus i'r clafdy, ond yr oedd wedi ei losgi mor arswydus fel y bu farw tua phedwar o'r gloch y prydnawn. ,il 'r f