Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Y PRIF FARCHNADOEDD CYMREIG.
Y PRIF FARCHNADOEDD CYMREIG. ABKRGELB, Medi 12.-Gwenith, o 14s 0 c i 15s Oc yr hob; haidd, 10s 6e i 12a 6cyr hob; ceirch, 9s Oci 10s (icyr hob; ffa, Os Oc i Os Oc yr hob; blawd ceirch, 38s Oc i 40s Oc y 240 pwys. ABERYSTWYTH, Medi 5.—Gwenith, 6 a 6c i 7s Od V mesnr; haidd, 5s 6c i 6s Oc; ceirch, 48 3c i 5s Oc y mesur ymenyn fires, 18c i 23c y pwys; ymenyn hallt, 14c i 15c y pwys; ednod, 4s Oc i Ds Oc y cwpl; pytatws, Os 00 1 Os Oc yeanpwys. BANGOR, Medi ll.-Gwenith, 42s Oc i 44. Oe y chwarter; haidd, 30a Oc i 83s Oc; ceirch, 23s Oc i 25s Oc; blawd ceirch, 36s Oc i 37s Oe y 240 pwys; ymenyn ffres • 16c i 18c y pwys cig eidion, o 8c i JOc y pwys cig defaiJ, o 8c i 10c y pwys; cig lloi, o 7c i 8c y pwy«. CAERNARFON, Medi 12.—Gwemth, o 41s Oc i 44s Oc y chwarter haidd, 28s Oc i 32s Oc y chwarter ceirch, o 22s 6c i 24s Oc y chwarter; blawd ceirch, o 37s Oc i 39s Oc y 240 pwys. CAERGYBI, Medi 12.—Ych gig, 7c l 10c y pwys dafad gig, 8c i 10c y pwys llo gig, 7c i 8c y pwys "moch gig, 7c y pwys; ymenyn ffres, 11c i 17c y pwys wyau, 7 am 6c cwningod, 9c yr un, ieir, 21c i 22c yr un; cywioD, 12c i 15c yr un; pytatws, 12 i 13 pwys am 6c moch bach, 12s i 17s yr un. DINBYCH, Medi 9.-Gwenitb, 14s 6e i 16s Os yr hob; haidd, 13s Oc i 14s Oc yr hob ceirch, o 8s Oc i 9a 6c yr hob; ymenyn ffres, Is 6c i Is 7c y pwys tybiau bychain, Is 5d i !b 5Jc y pwys. LLANERCHYMEDD, Medi 9.-Gwenith, 49s Oc i 5003 Oc y chwarter haidd, 36s Oc i 368 Oc y chwarter; ceirch, o 23s Oc i 24s Oc y chwarter blawd ceirch, 35s i 35s Oc y 240 pwys; pytatws, o 4s 6c i Os 0c y 100 pwys; ymenyn fees, Is 6c i Os Oc y pwys; cig eidiou, o 03 i 10c y pwys cig defaid, 00c i 10c y pwys hams cartref goreu, o Os i Oc y pwys. LLANRWST, Medi 8.-Gwenitb, 18,9 Oc i 19s Oc yr hob haidd, 12s Oc i 13s Oc yr hob; ceirch, o 9s Oci 10s Oc yr bob blawd ceirch, 22s 6c i 23s Oe yr bob pytatws, 9s 00 i 9s Oc yr hob; ymenyn ffres, o Is 8c i Is 9c y pwys; cig eidion, 8c 19c y pwys cig dafad, o 8CFFLr7Sedi 2.—Haidd, 22s i 00s y 220 pwys ceirch, 38s; blawd ceirch, 40s y 240 pwys; Indrawn, OOs y chwarter cig eidion, 9c 110c cig dafad, 9c 110c y pwys ymenyn ffres, o 15c i 16c y pwys; llestn, OVc i 00cy pwys. LLANGEFNI, Medi 10.—Gwenith, 40s 0c 1 4os 0c y chwarter; haidd, 30s Oe i 32s Oc y chwarter ceirch 22s 60 i 24s Oc y chwarter blawd ceirch, 3os Oc i 33s Oc y 240 pwys pytatws, 4s 6c y 100 pwys ymenyn ffres, Is 6c i Is 6c y pwys; cig eidion, o Oc i 10c y pwys cig dafad, o Oc i 10c y pwys.
[No title]
Bwriada y gymdeithas er attal gwerth- iant gwirodydd ar y Sabboth gynnal cyirf o gyfarfodydd yn fuan yn mhrif drcii Gogledd Cymru. Yr wythnos ddiweddaf traddodwyd dyn ieuangc i sefyll ei brawf ar y cyhuddiad o dori i mewn i swyddfeydd cwmni y rheil- ffordd yn Nghaergybi. Cynnaliwyd cyfarfod pwysig o bwyllgor eisteddfodol Pwllheli ddydd Mercher, pryd ymysg pethau ereill ypenderfynwydrhoddi deg punt-ar-hugain o wobr am y painting goreu.
Y DYN A'R LANTAR,
Y DYN A'R LANTAR, NEU WELEDIGAETHAU T BARFWR. PENNOD XVI. Yn mha un y mae'r Barfwr yn gweled y mor sydd isod y nefoedd, sydd uchod a'r daaear, sydd yn y canøl, ac yn cael araeth ar jywyd. Edrych unwaith etto i mewn i'r drych" ebe'r Dyn a'r Lantar. Edrychodd y Barfwr i mewn yn ol yr archiad a chan- fyddodd o'i flaen fur o ddyfroedd disglaer yn yr hwn y nofiai pob math o bysgod, o'r lefiathan mawr ei rwysg hyd at y lleiaf ei faintioli. Yn y gwaelod gwelai goed cedyrn o for-lysiau gyda gwymon o bob math yn tyfu cyd-rhyngddynt, hyd ba rai yr oedd amryw ymlusgiaid yn ymlusgo, Yma a thraw yr oedd amryw fanau careg- og, ac ar y creigiau ac yn gymmysg a'r cerig gwelai y cragen-bysg a'u safnau yn agored yn disgwyl am ymborth. "Edrych yn nes," ebai ei gydymaith gan gynyddu goleuni y Lantar. Tywyllodd y dyfroedd, ac erbyn i'r Barfwr sylwi yn fanwl gwelai fod y dyfroedd a dybiai eu bod yn ddis- glaer yn llawer o fodau bychain byw. Yr oedd cymmaint o honynt yn gwau trwy 'u gilydd nes yr ymddangosai y dyfroedd feT pe buasent yn fyw eu hunain, neu fel pe buasai pob defnyn 0 ddwfr ynddynt wedi troi yn fod byw ac wedi dechreu symmud o amgylch i chwilio i mewn i ansawdd ei fyd bychan ei hun. Daeth cwmmwl ar draws yr olygfa ac a'i gorchuddiodd am ennyd. Wedi i hwnw fyned ymaith gwel- ai y Barfwr fod yr olygfa wedi newid. O'i flaen yn awr yr oedd meusydd eang wedi eu britho a blodau a'u harddu a choed- wigoedd. Yn y meusydd gwelai anifeil- iaid y maes yn pori ac yn gorweddian ac yn symmud yma a thraw. Yn y coed- wigoedd gwelai y bwystfilod rheibus yn llamu o amgylch gan geisio ysglyfaeth, tra hyd y blodau gwelai y gwybed a'r pryfed yn cerdded ac yn ehedeg o'r naill i'r Hall, gan sugno eu melusder a'u ffrwythau. Hyd wyneb y ddaear hefyd gwelai ymlusgiaid, a seirph yn ymestyn eu hydau, ac yn ymhyfrydu yn mhelydrau yr haul. "Edrych ar y ddeilen agosaf attat," ebe'r Dyn a'r Lantar. Edrychodd y Barfwr ar y ddeilen grybwylledig, ac er ei syndod gwelai fod ar hon hefyd ugeiniau o filoedd o bethau bychain byw yn berwi trwy 'u gilydd ac yn ymegnio am eu bywyd gyda llawn cymmaint o egni a'r anifeiliaid mwyaf. Symmudodd cwmmwl arall dros wyneb y drych, a phan aeth ymaith yr oedd y wybren o flaen y Barfwr. Yno y gwelai yr ehediaid, yn ol eu rhywogaeth, yn chwareu yn eu helfen. Rhai fel yr eryr yn ehedeg i fynu fry fel pe am ymdeithio i'r haul eu hunain; ereill fel y dryw yn cadw yn isel i lawr gyda gwyneb y ddaear. lihai fel y gwalch yn ymsaethu i lawr ar gefn ei gyd-greadur, ac yn ei rwygo a'i fwytta, a'r lleill fel y golomen yn ehedeg yn dawel gyda -phlu yn eu pigau heb ymyraeth a neb o'u hamgylch. Cynnyddodd goleuni y Lantar, ac yn y fan aeth yr wybren fel y m6r gynt yn llawn bywyd. Gwared ni," ebe'r Barfwr, onid oes yma lawer o bethau byw yn y byd yma. Feddyliais i erioed fod yna gymmaint o fywyd o'm hamgylch o'r blaen." Pe dywedait na feddyliaist ti erioed am ddim," ebe'r Dyn a'r Lantar, buaset yn agosach i ddyweyd y gwir. Ychydig iawn o ddyn- ion sydd yn gallu meddwl, ac ychydig iawn o'r rhai sydd a'r gallu ganddynt sydd yn arfer dim ar y gallu hwnw; ac am danaf ti, O Farfwr, gwybydd nad wyt yn perthyn i'r naill ddosbarth na'r Hall. Ond gadawn hynyna, ac awn at y pwngc. Gwelaist y m6r, y tir, a'r wybren, a gwel- aist hefyd fod yn y tri hyn bethau byw dirifedi. Dirgelwch mawr ydyw bywyd. Sonir gan athronyddion am fywyd dynol, bywyd anifeilaidd, a bywyd llysieuol; ac etto, tra yn son am y cyfryw fel pe baent yn deall pa beth ydyw, nid oes yr un athronydd etto all ddyweyd beth ydyw bywyd. Cyffvvrdd a chalon dyn neu anifaill rhwystra ei churiad am ddim ond pum' munyd, a dyna'r bywyd wedi myned. Gafael yn ngwddf un arall, rhwystra i'r anadl fyned i'r ysgyfaint bum' munyd, a dyna'r bywyd etto wedi diflanu. Taro y llall yn ei ben, dyna er- gyd sydyn i'r ymenydd tyner sydd yn gorwedd o'i fewn, a dyna'r bywyd etto wedi diffodd byth i ddychwel mwy. Dyna dri throed bywyd dyn ac anifail-y galon, yr ysgyfaint, a'r ymenydd; ond beth ydyw bywyd ? Dyna'r dirgelwch. Megys ag y mae gyda'r anifail, felly hefyd y mae gyda'r llysieuyn. Tocia ddail y goeden gadarn, fel yr ymddangosant o un i un, a chyn bo hir fe grina. Tyn ei rhisgl oddi am dani o amgylch, ac fe wywa o flaen dy am dani o amgylch, ac fe wywa o flaen dy lygaid. Cyffwrdd a'i gwraidd a distrywia hwynt, a hi a gwympa yn adfeilion pydr- edig. Dau droed sydd i'r bywyd llysieuol, sef yr ysgyfaint deiliog a'r rhydwelyau sydd yn arwain o'r gwraidd trwy y rhisgl i fyny; ond beth ydyw'r bywyd ? dyna'r gofyniad pwysig. O'n hamgylch ymhob cyfeiriad-i lawr yn y dyfnder odditanom, JI ac i fyny yn yr wybren uwch ein penau, y mae bywyd yn cael ei arddangos ymhob ffyrdd y gall dychymyg dynion eu dar- ganfod. Ni raid iddynt ond cael modd- ion cyfaddas i chwilio y mor, y tir, a'r awyr, nes y gwelant eu dychymygion, er mor ryfedd y gallent fod, yn ffeithiau byw o'u hamgylch. Beth yw angenrheidiau bywyd ? Y galon Mae'r llysieuyn yn byw heb yr un. Yr ysgyfaint Mae bodau byw yn byw heb ysgyfaint. Yr ymenydd Mae anifeiliaid a llysiau, ac yn wir ambell i ddyn, yn byw heb feddu ymenydd erioed. Mae bywyd yn bod gyda'r pethau hyn i gyd, ac yn gyssyllt- iedig a hwy, ond y mae efe yn bod hefyd heb yr un o honynt ac ar ei ben ei hun. Beth ydyw ?—dyna y cwestiwn. Mae dynion i'w cael ymhob oes o'r byd, ac yn wir y mae amryw o honynt ar gael y dyddiau hyn, nas derbynient unrhyw beth, nas coelient unrhyw ddywediad, unrhyw ffaith, os yr ymddengys yn lied ryfedd ac anesboniadwy. Iddynt hwy y mae dir- gelwch" yn air annealladwy. Nid yw yn eu geiriaduron o gwbl. Tramgwyddant wrth grefydd am fod ynddi ddirgel-bethau nas gellir eu hamgyffred. Rhaid iddynt hwy gael rheswm am bobpeth ac esbon- iad eglur o hono ac etto y mae y cread- uriaid rhyfedd hyn, gan eu bod yn fyw, yn berchenogion peth nas gallant ei ddeall na'i amgyffred; le, onid dirgelwch byw ydyw pob un o hynynt ? Gwrando, 0 Farfwr. Os byth y digwyddi gyfarfod ag un o'r cyfryw, gofyn iddo beth ydyw bywyd ac os na all dy atteb, dywed wrtho am rodio yn araf, a gosod ei law ar ei enau, rhag digwydd o hono ddangos ei ffolineb i'r cyhoedd, a myned yn chwarddnod i'r ynfydion." (1'iv barhau.)
.-__-_. LLOFFION O'R DEHEUDIR.
LLOFFION O'R DEHEUDIR. CASTELLNEDD.—Boreu dydd Mawrth cyn y diweddaf cymmerodd damwain ar- swydus le yn nglofa newydd Melin Cryth- an, ger y dref hon. Perthyna y gwaith i Mr Evans, o'r Eagle Bush. Ymddengys fod dyn o'r enw Joseph Williams wedi cyfarfod a'i ddiwedd wrth weithio dan y ddaear, trwy i'r lie o dan ba un yr oedd yn gweithio roddi ffordd. Ei frawd yn gweled y sefyllfa yr oedd Williams ynddi, a ddechreuodd weithio ei ffordd ato er ceisio achub ei fywyd; ond er holl yiii- drechion a dewrder ei frawd, profodd y ddamwain yn farwol i Joseph Williams. Yr oedd yn briod ers dau fis. FF-YNONTAF.-Dydd Sul cyn y diweddaf, gwnaeth un o deirw Mr J. John, Ynysgan, ger y lie hwn, ymosodiad creulon ar un o'r plant, gan ei luchio i'r awyr amryw weithiau. Tynwyd sylw dau ddyn gan ysgrechfeydd y plentyn, a llwyddasant i'w ryddhau o afael yr anifail cynddeiriog- wyllt. CWMBHONDDA.—Am fod dipyn yn rhydd- ach ei dafod tuag at yr heddgeidwad nag oedd yn angenrheidiol, y cafodd Daniel Lewis, Cwmpark, ger y lie hwn, ei ddirywio i ddeg swllt a'r costau, gan ynadon Ponty- pridd. Ymddengys fod y brawd wedi llyngcu mwy nag oedd yn ofynol iddo o ddiod Syr John,, yr hyn a barodd i'w dafod fod braidd yn rhy lithrig yn mhres- enoldeb ei well. BRYNMAWR.—Yn llys yr heddgeidwaid yn y Ile hwn, dydd Mawrth diweddaf, cy- huddwyd bacbgen ieuangc o'r enw Thomas Stead, o dori i mewn i breswylfod un Thomas Willkins, Rossa, a lladrata am- ryw fan bethau oddi yno. Yr oedd y dystiolaeth yn ei erbyn yn derfynol, ac anfonwyd ef i'r carchar am ddeng ddi- wrnod, ac oddiyno i'r Reformatory am ddwy flynedd. Cymmerwyd y carcbaror i'r ddalfa yn ymyl ei dy ei hun, wedi bod yn ymchwilio am dano am hir amser. ABERDAR.-Cyhuddwyd dyn ieuangc o ymddangosiad parchus, o'r enw John Thomas, o fod yn rhodiana o amgylch Ysgybor Wen, preswylfod Mr Evans, gydag amcanion annghyfreithlawn. Dal. iwyd y carcharor yn ngardd yr achwyn- ydd ddeuddeg o'r gloch y nos, a dywedai ei fod yn chwilio am ddwfr. Cymmerwyd ef i'r ddalfa gan un o'r heddgeidwaid modd bynag. Cafodd ei ollwng yn ddi- gosp gan yr ynadon y waith hon, oher- wydd ei gymmeriad dilychwin yn yr am- ser gorphenol. BARGOED. Yn y trengholiad a gynhal- iwyd dydd Mawrth diweddaf ar gyrff y ddau ddyn a gawsant eu lladd yn y gwrth- darawiad a gymmerodd le ar reilffordd Rhymni, dychwelwyd rheithfarn o farw- olaeth ddamweiniol; ond ar yr un pryd rhoddodd y rheithwyr rybudd i'r cwm- peini i arfer mwy o ofal yn y dyfodol mewn cyssylltiad a'r fasnach mewn glo. ABERDA-UGLEDDYF.- Pont wedi Suddo.- Suddodd un o'r Pontoon Bridges sydd yn dal landing stage y lie uchod yn sydyn prydnawn ddydd Sul cyn y diweddaf. Yn ffodus llwyddodd y personau oeddynt yn y lie ar y pryd i ddiangc heb dderbyn niwed. Ystyrir y digwyddiad yn un pwysig, er fod yr achos o hono hyd yn hynyn ddirgelwch. Yroeddy bont oddeutu triugain-a-deg o latheni o hyd, a rhyng- ddi hi ar pontydd ereill ffurfid esgynlawr nofiadwy nodedig o hwylus a chyfleus. Adeiladwyd hi oddeutu dwy flynedd-ar- bymtheg yn ol. Bernir fod colled y cwmni a'u perchenogent yn rhai canoedd, os nad miloedd o bunnau. ABERDAR.—Prydnawn dydd Sadwrn diweddaf cafwyd corph plentyn bach yn yr afon Cynon, ger y lie hwn; ac hyd yn hyn y mae pob ymchwiliad o eiddo yr heddgeidwaid i geisio dyfod o hyd i fam y plentyn, a'r amgylchiadau dan ba rai y cafodd ei foddi, wedi profi yn ofer. Nid ydys wedi cael y dystioUeth wanaf hyd yn hyn o berthynas i'r dybiaeth a gafodd y plentyn ei lofruddio neu beidio. MOUNTAN ASH.—Yn llys yr heddgeidwaid dydd Mawrth diweddaf, cyhuddwyd dau ddyn ieuaingc o'r enwau George Rees a John Jones, o wneuthur ymosodiad ar ddyn o'r enw George Day, peirianydd y Deep Dyffryn Colliery. Dangosai y dyst- iolaeth fod un o'r ymosodiadau creulonaf a mwyaf diachos wedi cael ei wneud. Dedfrydwyd y cyhuddedig i chwech wyth- nos o garchariad gyda llafur caled. DOWLAIS.—Yn llys yr heddgeidwaid, o flaen Mr de Rutsen, boreu dydd Llun di- weddaf, cyhuddwyd Benjamin Evans o wneuthur ymosodiad ar yr heddgeidwad Hunt, y noswaith flaenorol. Dangosau tystiolaeth yr heddgeidwad ei hun ei fod yn rhodio ar hyd High-street, gyda chyf- aill, pan ddaeth y cyhuddedig ato gan ymosod arno. Pan ofynodd y swyddog iddo pa beth oedd yn ei wneuthur, dech- reuodd ymosod arno yn waeth gyda ffon, gan dori ei benwisg swyddogol yn ddarn- au. Cafodd y drwg weithredwr beiddgar ei ddedfrydu i ddau fis o garchariad gyda llafur caled, yr hyn a gyfiawn haeddai. MERTHYR.—Boreu dydd Llun diweddaf darganfyddodd yr heddgeidwad, rhif 20, pan ar ei ddyledswydd, gorph dynes yn y gamlas, yn agos i'r darllawdy. Yr oedd y ddynes anffodus yn cael ei hystyried yn ferch odinebus. Yr oedd yn byw yn China. Oddeutu naw o'r gloch nos Sul, y gwelwyd hi yn rhodio am y tro diweddaf yn fyw, gyda dyn ar lan y gamlas. Yr oedd wedi bod yn yfed gyda'r dyn yn flaenorol i hyn mewn tafarn o'r enw y Patriot." Caf- wyd dau swllt yn ei llogell. Cynnaliwyd trengholiad ar ei chorph ddydd Mawrth, o flaen Mr Thomas Williams. Gan nad oedd y dystiolaeth yn cadarnhau y dyb- iaeth fod y ferch anffodus wedi cael ei llofruddio dygwyd rheithfarn o cafwyd wedi boddi." Ei henw ydoedd Catherine Jones. DAMWAIN ANGEUOL YN NHLOTTY MERTHYR. —Dydd Mawrth cynnaliwyd trengholiad ar gorph menyw oedranus yn y lie hwn. Ymddengys fod y drangcedig wedi syrthio o un o'r ffenestri, dyfnder -oddeutu 14 troedfedd. Dychwelwyd rheithfarn o farwolaeth damweiniol." r DINBYCH Y PYSr.OD.-Dydd Llun di- weddaf digwyddodd damwain enbyd yn y gymmydogaeth hon i blentyn bychan, geneth ddwy flwydd oed, i Mr Joshua Rich- ards, Bridge-street. Yr oedd y fechan anffodus yn chwareu gyda nifer o blant ereill ar y llwybr sydd yn arwain o Crach- well-street i'r Traeth Gogleddol, pryd y ewympodd dros y gwrthglawdd ac y rhol- iodd i lawr y clogwyn i hen bwll llif yn y gwaelod. Cymmerwyd hi gyda phob brys i'r meddygdy, ac yno canfyddwyd fod ei chlun wedi ei thori; ond o dan driniaeth fedrus ac ymgeleddgar y meddygon Lock a Carter, dodwyd yr aelod yn ei le, a da genym ddeall fod gobaith da am adferiad buan y fechan anffodus.- IEUAN AUST.
Family Notices
GENEDIGAETHAU. Medi 10, priod y Parch. R. Leigh Roose, Oxford Road Hay, ar fab. Medi 11, priod Mr John Stephen Jones, Rhydiaubach, Llanwenog, ar fab. Medi 11, priod Mr Jonathan Benbow, dilledydd, Heol y Bonthir, Llanidloes, ar ferch. PRIODASAU. Medi 7, yn nghapel y Trefnyddion Calfinaidd, Crug- hywel, gan y Parch. David Williams, Crugtywel, yn cael ei gynnorthwyo gan y Parch. Henry Davies, Llan- elli, Brycheiniog, y Parch. Thomas Richards, Rhymni, A Miss Sarah Daniel, Crughywel. Medi 11, yn Eglwys blwyfol Llanwenog, gan y Parch. Mr Alham, Mr Thomas Davies,Llechwedd, ft Miss Esther Davies, Bwlchmawr-y ddau o Llanwenog. MARWOLAETHAU. Awst 31, yn 56 mlwydd oed, Mr Henry Hughes' Wern, Rhosesmor. Yn Wrecsam, ar yr 2il o'r mis hwn, Mary (Minnie), anwyl ferch y Parch. David Roberts, gweinidog yr An. nibynwyr, yn 21ain mlwydd oed. Awst 11, Elizabeth Jones, Red Lion, Tremadog, yn 97 mlwydd oed. Yr oedd mewn cyflawn feddiant o'i synwyrau hyd ei munudau olaf. Medi 2, yn 74 mlwydd oed, ar ol hir nycbdod, Mr Hugh Davies, o'r Cwm, gerllaw Llanidloes. Yr oedd ef yn dyddynwr cyfrifol, ac yn ddyn parchus. Medi 7, yn 47 mlwydd oed, ar ol tri diwrnod o selni o ddolur y gwddf, Mr Edward Woodin, Heol y Bontfer, Llanidloes, gan adael gweddw ieuangc a dau o blant yo myd y gofidiau a'r gorthrymderau. Medi 8, o'r darfodedigaeth, yn 24 mlwydd oed, Amy, merch hynaf Mr Robert Ingram, Cefnpenarthuchaf, ger- llaw Llanidloes. Claddwyd ei rhan farwol yn mynwent eglwys Bedyddwyr, Llanidloes, yn yr hon eglwys yr oedd hi yn aelod dichlynaidd a diargyhoedd. Medi 8, yu 23 mlwydd oed, Mr Abraham Lewis, o'r Pentref, gerllaw Llanidloes. Medi 9, yn 30 mlwydd oed, o'r darfodedigaeth, Mr Evan Jones, Troedrhiw, Llanybyther, gan adael gwraig a dan o blant i alaru ar ei ol. Heddwch i'w Iwch. Awst 29, YJl 90 mlwydd oed, John Jones, Bardd Pen- ymaes, ger Treffynon. Argraffwyd a Chyhoeddwyd gan y Perebenog) KENMUIB WHITWORTH DOUGLAS, Argraffydd, &c., Heol Fawr, Baagar, dydd Gwener, Medi 18, 1874. I
CHWAREL Y PENRHYN. 1
nygiodd y penderfyniad-" Ein bod ni fel gweithwyr yn anghymmeradwyo pob- peth a amcenid i iselhau a thaflu anfri ar gymmeriad ei arglwyddiaeth, yn nghyd- a'i barchus oruchwylwyr, W. Francis, Ysw., J. Francis, Ysw., ac R. Morris, Ysw., yn ngwyddfod y cyhoedd, a ymddangos- odd. yn y wasg ar y pwngc," yr hyn a eiliwyd gan Mr Thomas Knowles, ac a gymmeradwywyd drwy guriad dwylaw. Mr William Jones, Cefnybryniau, a gynnygiodd y penderfyniad nesaf, yn annghymeradwyo ymddygiad-gohebwyr a golygwyr newyddiaduron, a phob dosbarth a ymyrai rbyngom ni fel gweithwyr ar un Haw, ac Arglwydd Penrhyn ar y Haw arall, ac yn dymuno am derfyn buan i gael ei roddi ar y fath ymddygiad iselwael a diangenrhaid. Mr William Jones, Rhiwlas, a eiliai f penderfyniad oberwydd dywedai fod anfri wedi ei daflu arnynt hwy fel gweithwyr, wrth eu galw yn "gaethweision gwynion." Pasiwyd yn unfrydol. Mr Owen Pierce, Penybryn, a gynnyg- iodd y chweched penderfyniad-I I Ein bod ni yn cyflwyno ein diolchiadau i Arglwydd Penrhyn am ei haelioni a'i garedigrwydd gwastadol tuag attom fel ei weithwyr, ac hefyd i'n parchus oruchwylwyr am eu daioni a'u teimlad caredig tuag attom bob amser." Afr Huch Davies, Cilgeraint, a eiliodd y penderfyniad, a pbasiwyd ef gyda brwd- frydedd, a rhoddwyd amryw fanllefau. Wedi pleidlais o ddiolchgarwch i'r cad- eirydd, cafwyd yr antbem Genedlaethol Gymreig gan Eos Idwal, pa un a ganwyd yn deyrngarol i derfynu y gweithrediadau. Fel yr awgrymwyd eisoes, y mae y go- fynion, pa rai sy'n ymddangos fel wedi tyfu i fyny er Gorphenaf, 1870, yn awr wedi eu setlo ar y seiliau a anfonwyd gan Arglwydd Penrhyn o Bournemouth. Hys- byswyd mewn rhai papyrau fod ei ar- glwyddiaeth wedi pennodi cyfarfod rhyngddo ef a'r dynion, a chan ereill ei fod wedi eu cyfarfod. Ni chymmerodd y fath gyfarfod le, ac ni phennodwyd un o gwbl. Setlwyd yr holl achos drwy oruchwyliwr yr etifeddiaeth, Mr Pennant Ll c,,T d. j lysbyswyd mewn papyr perthynol i Lorpwl fod Ileiaf-dhl cyflog wedi ei ben- der fynu arno. Y mae hyn yn anghywir gwrthwynebodd Arglwydd Penrhyn bob amser gydsynio i leiaf-dal, heb sicrwydd boddhaol y eyflawnid swm teg o waith mewn ad-daliad am dano. Noda y Courier fod pwyllgor o weith- wyr wedi eiffurfio yn y chwarel i ym- chwilio i gwynion. Y mae y gweithwyr, wrth gwrs, at eu rhyddid i ffurfio y fath drefniad ag a farnont yn oreu, ond nid oes a fyno Arglwydd Penrhyn ddim a phwyllgor, ac nid yw y trefniadau rhyng- ddo ef a'i weithwyr yn cymmeryd un i mewn.