Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

HYN A'R LLALL, YMA AC ACW.

ARIAN GWEDDILL EISTEDDFOD…

------HYSBYSIAD.,

MR KENYON YN NGWRECSAM.j

Y DYN A'R LANTAR, NEU WELEDIGAETHAU…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y DYN A'R LANTAR, NEU WELEDIGAETHAU T BARFWR. PENNOD XVII. Yn mha an y mae y Barfwr yn gweled coeden yn tyfu, ac yn derbyn araetli ar allu. Symmudwn yn mlaen," ebe'r Dyn a'r Lantar, "ac edrychwch unwaith eto i mewn i'r drych." Symmudasant, ac ed- rychodd y Barfwr i mewn. O'i flaen y tro hwn, gwelai dderwen gauadfrig yn llawn dail a mes. Ysgydwyd ei brigau gan awel o wynt, a syrthiodd un fesen i lawr ar y ddaear, ac yn mhen ychydig wedi i hyn ddigwydd daeth anifail heibio, yr hwn a sathrodd ar y fesen nes ei chladdu yn y pridd. Diflannodd y dder- wen o'r olygfa. Gwylia y fan lie syrth- iodd y fesen," ebe'r Dyn a'r Lantar. Gwyliodd y Barfwr. Cyn bo hir gwelai eginyn bychan gwyrddlas yn ymwthio allan o'r ddaear, ac yn mhen ychydig gwelai hwn yn taflu allan ddwy ddeilen. Gwywodd y ddwy ddeilen, a syrthiasant i lawr, ond parhaodd yr eginyn i dyfu ac i ymestyn i fynu, gan daflu allan ddeilen ar ol deilen, y rhai a wywasant ac a syrthiasant bob un yn ei thro, tra yr yd- oedd yr eginyn ei hunan yn cynyddu ac yn ymfwyhau 0 dippyn i beth, daeth yr eginyn yn gryfach, a dechreuodd daflu brigau allan yn gystal a dail. P,trhaodd i dyfu, ac o'r diwedd daeth yn goeden gadarn gref, o dan ba un y gorweddai anifeiliaid a bwystfilod er mwyn cysgod, ac yn mrigau pa un y llochesai ac y nythai ehediaid y nefoedd. "Wel," ebe'r Barfwr, gwelais goeden .yn tyfu ugein- iau o weithiau o'r blat n, nid mor gynted ag y tyfodd honyna yn siwr, ond yn tyfu yn naturiol ac yn arafaidd. Nid oes dim hynod yn yr olygfa yna, beth bynag." Pa hyd, pa hyd," ebe'r Dyn a'r Lantar, y bydd yn rhaid i mi ddywedyd wrfcbynt fod hynodrwydd yn perthyn i bob peth, ac mai y cyffredin ydyw y rhyfeddaf o bob peth. Mae yn dra thebyg dy fod wedi gweled coeden yn tyfu o'r biaen ond, atolwg, 0 Farfwr, a ofynaist ti erioed i ti dy hun neu i rywun arall paham a pha fodd y tyfodd. Syrthiodd daal y dderwen i'r llawr, gwywasant, a phydras- ant, a dychwelasant i'r pridd o ba un y deuasant ar y cyntaf; ond syrtiiiodd y fesen i'r llawr, ac yn lie gwynvo a phydru, dechreuodd egino a thyfu, ac o'r diwedd, gwelaist, daeth yn goeden gref. Pa es- boniad ellir ei roddi ar y gwahaniaeth ? Paham y bu tynged y naill mor wahanol i eiddo y Ilall ?" "Wn i ddim," attebai y Barfwr. GNvrando, ynte," e1>o'r Dyn a'r Lantar, tra y byddaf yn ei esbonio. Yn nghwympiad y ddeilen a'r fesen i'r llawr, gwelir amlygiad o allu. Gallu y gwynt yn ysgwyd y brigau yn y lie cyntaf, a gallu atdyniad y ddaear yn yr ail le. Y mae gallu yn mhob peth, un ai yn gorwedd ynddo yn ddirgel ac anamlwg, neu yn gweithredu yn ailanol ac yn amIwg. Fel byn, pan syrth y ddeilen i'r llawr, mae gwres a gwlybaniaeth y ddaear yn cyff- wrdd a hi yn deffroi ei gallu mewuol I11 ei hunan, ac yna gwelir hi yn pydru. Coda hyn, fod" eisieu gallu hyd yn nod i bydru. Dynaddiweddaryddeilen. Nage, 0Farfwr, y mae'r ddeilen etto'n bod, ond eu bod wedi newid ei ffurf. Y mae ei mater, yn yllecyntaf, etto mewn bodelaeta yn y ffurf 0 ronynau gwahanedig, ac y mae'r gallu, neu yn hytrach y galluoudd ag oedd gynt yn ei dal yn nghyd yn ffurf deilen etto'n bod, er ei fod wedi ei chwalu a'i draws-ffurfio. Gyda threigliad y blynydd- oedd, fe ddaw gwraidd y dderwen. i gy- ffyrddiad a mater y ddeilen yna drachefn; fe'i cymmer i fyny, fe'i harwisga a gallu newydd a gwahanol, a'r tro nesaf y daw y ddeilen i'r amlwg, wele inesen yw. Yn hyn oil canfyddwn weitbrediad gallu, a'r gallu hwnw dan wahanol amgylchiadau yn cynnyrcliu effeithiau gwahanol. Pan y syrth y fesen i'r llawr, mae'r galluoedd daearol yn deffroi ei gallu mewnol hithau. Ond y mae'r fesen, yn lie gwasgaru ei gallu a phydru yn hollol, yn casglu iddi ei hun,allu adnewyddol, ac o ganlyniad yn egino, yn tyfu, ac yn ffrwytho. 0 ba Ie y mae y gallu hwn, nis gwyr neb. Yr hyn I a wyddir yn unig yw ei fod yn bod, a'i fod bob amser mewn gweithrediad. Mae'i haul yn lluchio ei belydrau i lawr ac yr iynhesu y ddaear, a'r ddaear drachefn yn tdlewyrchu y gwres yn ol ac yn cynhesu rr awyr uwch ben. Mae hyn etto yn peri mngliydbwysedd rhwnggronynau yr awyr, ic yn achosi i'r gronynau oerion ruthro 'r fin i geisio adnewyddu y cydbwysedd, Dyn ni .nodd y cyfyd yr y storm. Ym- ruthr.i'r ystorm yn mlaen gan ysgwyd brigau y coedydd a gwneud iddynt oliwng eu iu th i'r llawr, lie mae gailuoedd ereili y n dechreu gweithredu i gynnyrchu effeimi u ag sydd cyn bo hir yn troi yn acho. i a o weithrediad drachem. Rhyw- beth tobyg i hyn yna, 0, Farfwr, a welir o'n hamgylch yn mhob man. Nid oes dim yn b u uad yw'n amlygiad o allu, a'r gallu hwnw yn gweithredu ar fater neu ynddo. Gallu sydd yn dal gronynau y gareg ynngayd, a gallu sydd yn ei dadansoddi ac yn ei tnroi yn llwch. Gallu sydd yn cadw y graig yn ei lie, ac yn pen i'r ddaear droi yn ei chylch. Gallu sydd yn peri i'r ddeilen bydru, ac i'r goedeu dyiu. Mwy na hyn hefyd, coiia mai un ydyw gallu, ac fod y gallu hwn yn drag!wyudo!. Mae'r dyn yn taflu careg o'i law. BAll sydd yn ciigwydd ? Wrth datiu y gaceg yna. mae efe wedi trosglwyddo y gallu ag oedd yn gorwedd gynt yn nghynyuiu ei fraich i'r garog, ac wele'r gareg mewa eanlyn- iad yn symmud yn gyflym oddiwrtho. I ba le y mae y gallu yna yn myned ? Tra yn symmud, mae'r gareg yn eyffwrdd a "a gronynau yr awyr, ac yn tros0ivsyddo y galiu i'r rhai hyny yn y ffuri u wres ac ysgogiad. Yna mae'r gareg yn uwympo i'r llawr, ac yn trosglwyddo y gweddill i'r peth y mae ni yn ei daraw wrth sy.thio dan y ffurf o ysgogiad a gwres etJ; ac ar yr un pryd, gan ei bod wedi newid ei lle, mae hi wedi newid hefyd canolbwynt pwysedd y ddaear. Cymmerir y 0wrcii a drosglwyddwyd i'r ddaear a'r awyr i iynu gan yr eginyn gwenith; cyfuewmir am- gylciiiadau ei amlygiad, a gweiir ef yn fuan yu gorwedd yn llonydd yn yr heayn gwenith. Cyn bo hir mae'r gwenith yn cael ei iedi, ei falurio yn llwcii, ei bobi, ei grasu, a'i fwyta, ac yna mae'r un gallu yn CettJ ei gyfnewid drachefn, ac unwaith etto yn ffurfto nerth cyhyrau dyn. Dyna i ti hanes byr a brysiog o'r hyn sydd yn a'od o ailu. pan mewn gweitnrediad. Wrth hyu gwelir nad oes dim o hono yn colli, nuwid ei ffurf yn unig y mae. Weithiau CE.r ef yn y ffurf o wres, dro araii yn y ffurf 0 ysgogiad, dro arall yn y Hurl o fy yd lei ei gelwir, a thro arail yn y ffurf o feudyliau. Nid yw'r naill na'r Hail u'r pethau hyn namyn gallu mewn gwisgoedd gwahanol." (:) (riD barhau.)

Family Notices

[No title]