Llais Y Wlad

NEWYDDION CYMREIG. J ABERFFRAW. Cynnaliwyd cyfarfod- ydd diolchgarwch am wahanol ffrwythau y ddaear, a bendithion gras Duw, yn yr Eglwys uchod yr 22ain o'r mis o'r blaen, pryd y darllenwyd y foreuol weddi gan y Parch. Samuel Jones, Llangwyfan, ac y pregethodd y Parch. Robert Williams, Trefdraeth. Am ddau o'r gloch dar- llenodd y Parch. Robert Williams y litani, a phregethodd y Parch. Evan Jones, Llanrug, Caernarfon. Am saith o'r gloch darllenodd y Parch. Evan Jones y gwas- anaeth brydnawnol, a phregethodd y Parch. Henry Grey Edwards, Llan- fachraeth. Yr oedd yn gyfarfod llewyrchus o'r dechreu i'r diwedd. Chwareuwyd ar yr harmonium yn gampus gan Miss Jones, Bodfeirig. Y mae clod mawr yn deilwng i'r Parch. John Richards fel bugail yr Eglwys am ofalu am ei braidd. Gwnaed gwahanol gasgliadau tuag at gynnorthwyo addysg grefyddol yn Esgobaeth Bangor.-Un oedd yno. AMLWCH.—Nos Lun, Medi 28ain, cyn- naliwyd cyngherdd mawreddog yn Ysgol- d Brytanaidd y lie uchod, o dan lywydd- iaeth J. Mathews, Ysw., N. P. Bank, Amlwch. Cymmerwyd rhan yn y cy- fartod gan Mrs Walker, Manceinion; Normal College Glee Party, Bethesda Glee Society, a Miss M. G. Roberts. Fe ganodd Mr Thomas, yr ysgolfeistr, yn nghyda'r plant o dan ei arweiniad amryw donau yn bur swynol. Yr oedd yr holl gyfarfod yn wirioneddol yn teilyngu'r enw o blc-ser ac adeiladaeth.-Dydd Mawrth, Medi 29am, cynnaliwyd cyfarfod diolch- garwch am y cynhauaf yn ngwahanol gapelydd y lie uchod, ac yr oedd y cyn- nulleidfaoedd yn lluosog iawn. Dydd Mercher a Iau dilynol cynnaliwwd cy- farfod cyffelyb yn Eglwys y plwyf, a chafwyd gwasanaeth werthfawr amryw ddieithriaid ar yr achlysur.-Gohebydd. BLAENAU FFESTINIOG.-Cydymdeimladi phobl Bethesda.-Y mae chwarelwyr Ffes- tiniog wedi d'od i'r penderfyniad o estyn cymhorth sylweddolichwarelwyr Bethesda Bu casgliad o'r blaen yma, ac anfonwyd yn agos i haner cant o bunau ond wrth weled y strike yn parhau, mae pawb fel yn ail ymdeimlo, ac y mae pob chwarel yn estynfgymmaint ag a fo modd. Mae un chwarel yn cydweled i bawb roddi cyflog diwrnod, ac nid oes un chwarelwr mewn oed nad ydyw yn cyfranu coron o leiaf, ac o hyny hyd bunt. Credir bydd y casgliad tua mil o bunau.-Damweiiiiau.-Mae yr wythnos ddiweddaf wedi taflu braw, yn enwedig arnom ni, frodorion Bethesda, wrth weled ein cyfeillion yn cyfarfod a damweiniau. Mae y lie yn ddieithr i lawer fel ag y mae rhai yn cyfarfod a damwein- iau er pob gofal. Cyfarfu William Thomas, Dol, Tre'rgarth, Bethesda, a'i- angeu yn chwarel Cwmorthin y dydd o'r blaen trwy syrthio dros y bongc. Mab i'r diweddar Robert Thomas, Dol, Tre'rgarth, ydoedd, ac yr oedd yn gefn da i'w fam wecldw,' 'ac y mae cydymdeimlad, dwfn yn cael ei ddangos tuag atti. Hefyd taniodd twll ar Robert Davies yn chwarel y, Welsh Slate. Brodor etto o Dre'rgarth ydoedd yntau. Nos Wener, yr 2il cyfisol, cynnal-1 iwyd cyfarfod yn yr Assembly Room, er ,I ystyried y modd mwyaf effeithiol er cynnal f, pobl Bethesda. Cymmerwyd rhan yn y cyfarfod gan enwogion o bob gradd ac enwad.-Gohebydd. CAERGYBI.—Tua deuddeg o'r gloch nos Fercher, yr wythnos ddiweddaf, torodd. tan allan yn masnachdy Mr John Williams, Market-street. Pan ddarganfyddwyd y tan yr oedd Mr Williams oddicartref, a'i briod mewn gwaeledd yn ei hystafell wely. Pan ganfu yr ystafell yn ymlenwi a mwg rhuthrodd allan mewn braw gyda baban yn ei breichiau, ac felly diangodd yn ddi- niwed. Gwnaeth yr. heddgeidwaid ac ereill bob ymdrech i ddiffodd y tan, ond yr oedd y fflamau wedi cymmeryd cwbl feddiant o'r masnachdy. Yr.oedd yr eiddo wedi ei yswirio mewn rhan, CAERsws.-Mercher a Iau, Medi 30ain a Hydref laf, cynnaliodd Bedyddwyr y eordref hon eu cyfarfod pregethu blynydd- ol- pyd y gwasanaethwyd gan y dewisol- ion canlynol:—Y Parchn. E. T. Davies, Rhaiadr J. Edwards, Llanidloes T. W. Thomson, Drefnewydd; J. Jones, Feline foel; a C. Griffiths, Cinderford. Trar' ddodai y brodyr gyda hwyl, a gwrandMVîÜ y bobl gyda bias neillduol. GAERWEN.—Digwyddodd damwain i am- aethwr o'r enw William Williams, 67 mlwydd oed, yn ngorsaf y lie hwn nos Iau. Ymddengys iddo ymgeiso at adael y ger- bydres cyn stopio ohoni, pan y cwympodd rhwng y llwyfan a'r cerbydau. Pan god- wyd ef i fyny, cafwyd- fod ei ddwy goes wedi eu hanafu yn arswydus. Cludv/yd ef yn ebrwydd i ieddygdy Mon ac Arfon, Bangor, lie y talwyd sylw uniongyrcholl i'w glwyfau gan Dr. Glyn Griffith. Pen- derfynodd ymeddygon fod yn angenrheid- iol tori ymaith y ddau aelod,1 yr hyn a wnaed y noson hono, ond bu y truan'farw foreu dranoeth. LLANfYLLI .-Dydd Mawrth y 29ain II cynfisol, darfu i Thomas Openshaw Lomax, Ysw., Bodfach Hall, LIanfyliin, roddi pleserdaith i'w holl weithwyr ag oedd ar ei ystad, or He uchod i Lerpwl, yn nghyd a thalu am eu hymborth a phob- peth arall ag oedd er difyrwch iddynt mewn gweled a chlywed. Yr oedd Mr Cubbon, y pen garddwr, gyda hwynt yn cyfarwyddo. Ychydig amser yn ol rhodd- odd yr un bleserdaith i'w wasanaeth- yddion teuluaidd, sef yr holl forwynion, &c. Hefyd mae wedi cyfranu loop, tuag at adgyweirio neuadd y dref uchod, a llawer o bethau ereill rhy liosog i'w henwi. Gresyn na fyddai ychwaneg o'n boneddigion fel efe mewn haelioni. Hir oes iddo ef a'i deulu, a gwynfyd yn y byd ar ol hwn yw fy nymuniad i a llawer ereill. Arhosed nodded 16r nef-ar y lie Er eu llwydd a'u tangnef; Eu nawdd hwy fo ynddo ef, Eu harweinydd i'r wiwnef. -Llanfyllinwr. LLANGELYNIN, CONWY.—Ar ddydd Mer- cher, Medi 23ain, cynnaliwyd y cyfarfod blynyddol o ddiolchgarwch am y cynhauaf yn y plwyf hwn. Cafwyd y gwasanaeth gyntaf yn hen Eglwys Llangelynin," yr hon ers llawer blwyddyn bellach sydd wedi ei hadgyweirio fel ag i fod yn addas i offrymu addoliad gweddaidd a chysurus i'r Hollalluog Dduw, acy mae yn destyn diolch genym ddyweyd i ni gael llawer cyfle yn ystod yr haf presennol etto i gyrchu i'r hen Lan," yr hon, yr ydys yn barnu, sydd yn un o'r eglwysi hynaf yn y Dywsogaeth. Ar yr amser pennodedig gwelid ami dwr 0 drigolion y mynydd a'r ardal yn dringo tuag at yr hen Demi gyntefig; ac ar ol y gwasanaeth, yr hon yr unwyd ynddi gyda llawer o wresog- rwydd, traddodwyd pregeth ddoniol a thra phwrpasol gan y Parchedig D. Jones, curad, Llandudno. Yn yr hwyr ymgyn- nullwyd drachefnyn yr" Eglwys newydd," pryd y cawsom bregeth addas i'r achlysur gan y Parchedig R. W. Griffith, Llangad- waladr, Mon, yr hwn a roddodd i ni lawer o fanylion dyddorol yn nghylch cenhad- aethau yr Eglwys, yn enwedig y Gym- deithas er lledaenu yr efengyl mewn gwledydd Tramor," dros yr hon y mae yn ysgriienydd yn y rhan yma o'r Esgobaeth. Gwnaed casgliad tuag at y gymdeithas yma o £2 Is. 4c. LLANWNOG.—Dydd Iau, y 24ain cyn- fisol, cynnaliodd Eglwyswyr St. Gwnog, y plwyf hwn, eu cyfarfod diolchgarwch am y cynhauaf toreithiog a gwerthfawr a gawsom eleni gan Roddwr pob daioni. Yn y prydnawn, pregethodd y Parch. R. H. Jones, A.C. (Quellyn), ebrwyad Llanidloes. Yn yr hwyr, pregethodd y Parch. G. Cuthbert, B.A., ebrwyad Aberhafesb. Yr oedd y pregethau yn bwrpasol a chyfaddas iawn i'r amgylchiad, a'r cynnulleidfaoedd yn lliosog iawn, yn neillduol yn yr hwyr. Yx oedd yr eglwys wedi ei haddurno yn hynod o dlws a hardd gyda blode^' a grawn, sef y gwenith, yr haidd, a'r ceixeh, a hyny gan Mrs D. Parry, y Ficerdy.—R. Bro Essyllt. MALDWYF, Llandiitani, Cynnaliodd Trefnyddion Calfinaidd dosbarth uchaf Maldwyn eu cyfarfod misol yn y dreflan hon, u a Gwener, y 24ain a'r 25ain cyn- fisol, pryd y pregethwyd ynddo gan y Parchn. Parry, CroesoswaIlt; W.Jones, Llanfair; E. Griffiths, Meifod; J. Tho- "mas, Carno; T. Evans, Trallwm; T. F. Roberts, Cemmaes; a T. C. Edwards, Aberystwyth. Yr oedd y tywydd yn hyfryd, y cynnulleidfaoedd yn lliosog, a'r pregethau oil yn wir dda. PONT^DOG, GLYN RAIAW.- Cyn- naliwyd gwasanaeth o ddiolchgarwch am y cynhauaf yn eglwys y He uchod, nos Iau, y 24am o Fedi, am saith o'r gloch yn yr hwyr. Yr oedd yn noson oleu a hyfryd, ac yr oedd y cynnulliad yn lliosog. Cafwyd pregeth rymus ac effeith- iol gan y Parch. J. A. Jackson oddiaf Actau ix., a rhan o'r 6ed adnod, Beth a fyni di i mi ei wneuthur ?" Darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch. Davies, curad Llangollen, a'r llithoedd gan yr ysgolfeistr. Yr oedd y gweddiau a'r canu yn cael eu dario ymlaen yn y dull gwres- ocaf, a phawb yn ymddangos mewn teiml- ad byw Q ddiolchgarwch am ddaioni tyner a yhagluniaethol Rhoddwr pob daioni. Chwareuwyd ar yr organ gan Mrs Rees, |^ £ ettory.—Madog. PORTHAETHWY.—Yr Ysgol Genediaethol. —Mwynhaodd yr ysgol hon ei threat flyn- yddol yn Plas Cadnant, ddydd Gwener, y 25ain. Cerddodd y plant yn orym- daith o'r ysgol i'r plas, lie yr oedd pob math o ddanieithion wedi eu parottoi ar eu cyfer. Ar ol eu digoni, difyrodd y plant eu hunain drwy redegfeydd a champau diniwed ereill. Ar ol hyn ym- gynullodd y plant drachefn o fiaen y pls, ac ar ol canu. amryw ganeuon mansion, a'u hanrhegu gan Mrs Morgan a ffrwyth- au a theganau, aeth pawb i'w gartref yn llawen. Y mae yn bur dda genym weled gwedd mor lewyrchus ar yr ysgol hpn yn bresennol. Y mae ei nifer yn agoa i dair gwaith gymmaint ag oedd naw mis yn ol pan, gymmerwyd ei gofal gan yr athraw presennol. Derbyniwyd adroddiad arol- Qgwr ei Mawrhydi yn ddiweddar, yr hwn a ddarllena fel hyn This school is, in I every respect, more promising than last Jbeai, cynnaliwyd gwas^^ethau diolch- — garwcli am y cynhauarl|r Eglwys y llr — uchoi" Yn y boreu, yn gymraeg, cym merwyd rhan yn y gwasaaaeth gan } Parehedigion T. Jones, ticer, a D.\VilliamÉ curad, a phregethodd y Parchedig Mr."SL\ wards, rheithior, Llanfechell, sir Fon, oddiar Ex. xxx., 14. Yn y prydnawn, darllenwyd y Litani yn Saesneg gan Mr Jones, y ficer, a phregethodd Mr Edwards, oddiar Actau x.l, 2. Ynyrhwyr darllen- odd Mr Williams, y curad, y gwasanaeth yn Saesneg, a phregethwyd yn Gymraeg gan Mr Edwards, oddiar Galarnad iii. 39, ac yn Saesneg gan Mr Jones, y ficer, oddiar Luc xiv. 12. Yr oedd y cynnull- eidfaoedd yn fawr, yn enwedig yn yr hwyr, pan yr oedd yr Eglwys yn llawn; y canu yn gryf ac yn fywiog trwy'r dydd, y pre- gethau yn rymus ac yn effeithiol dros ben; ac astudrwydd y gwrandawiad yn fodd- haol iawn. Hyderir o dan fendith Duw y gwelir yn y dyfodol fod yr had da a hau- wyd mewn cysylltiad a'r diolchgarwch am y D, cynhauaf naturiol wedi cael dyfnder daear yn nghalonau llawer o'r newydd, ac yn dwyn ffrwythau addas i edifeirwch erbyn y cynhauaf mawr ysprydol yn y dydd diweddaf. Yr oedd casgliad yn cael ei wneud ar ddiwedd pob gwasanaeth er cynnorthwyo y gymdeithas Fugeiliol Eglwysig, yr hon sydd yn teilyngu pob cymmorth, oherwydd y bendithion helaeth ag y mae hi wedi bod yn offerynol i'w gwasgaru trwy yr holl wlad, ac y mae'n dda genyf ddyweud fod swm y casgliadau yn fwy nag erioed.-Dewi F>

RHYDDFRYDIAETH. FONEDDIGION,—Yr ydwyf er's misoedd bellach yn methu yn lan a gwybod beth yw ystyr y gair uchod. Cymmerwn yr hyn a ganlyn i roddi esboniad bach ar y gairi aros cael ei well. Yr ydwyf yn adwaen llaweroedd a ddywedant mai Rhyddfrydwyr ydynt, ac yr ydwyf yn gwybcjd am ddau yn neillduol-un yn honi bod yn rhyddfrydwr penboeth a'r llall yn Geidwadwr selog. Mae y Ceidw- adwr yn ddyn rhydd, yn derbyn y gwahanol gyhoeddiadau wythnosol i'w dy yn ddiragfarn, tra na fyn y llall sydd yn honi iddo ei hun ryddfrydigrwydd, ddim gweled yr un cyhoeddiad dan ei gronglwyd os nafydd yn coleddu ei fympwyon a'i syniadau ef am bob peth. Onid ydyw y gair Rhyddfrydiaeth yn swnio yn chwithig yn y fath gysylltiad ?; Mae eisieu bod y nod Radicalaidd ar bob peth, onide fydd 1 dim talent ynddo medd y dosbarth hwnw sydd yn seboneiddio, eu gilydd yn eu gwahanol gyhoeddiadau yn fisol ac wyth- id nosol. Y mae ganddynt galeni lawer o sebon meddal i'wgymmwyso at eu cyfeill- ion, a defnyddiant yr ansoddeiriau mwyaf chwyddedig, megys y galluog, yr athrylith- A gar, a'r enwog lenor, a'r ysgolhaig clasurol, &c. Maj gwahanol enwau ar bob calen o'r seborf dan sylw; ond attolwg, beth a wnaeth y dosbarth hwn o bobl erioed yn amgein nag addaw llawer o bethau yn y dyfodol? Addawsant ddymchwelyd holl greigiau rhwystrau, wrth gwrs, ymlid foriaeth o'r byd, a chwalu holl glochdai eglwysydd ac felly yn y presennol maent yn sylfaenu eu tybiau, neu o'r hyn lleiaf; yn boddio eu mympwyon, ar gestyll yn yr awyr. Yr ydwyf wedi talu sylw manwl nad ydyw y Ceidwadwyr byth yn ymifrost- yn y dyfodol. Mae pethau pwysig yn gweithio yn dawel a rheolaidd, trwy fod yn ymwybodol fod digon o. nerth o'r tu t. cefn, felna raid ymwylltio a. gwneud stwr, a dwndwr, a baldordd} drwy na phlwvf na. phentref Nghymru; tfcrfvy f^d y Ceidwadwyr mor rymus, nerthol, a lluosog, TV ni raid iddynt ddim byd yn amg^n na byw yn dangnefeddus yn y byd sydd yr awr. d hon- A SlON GOF DULAS^ '^r! 1 ..L1.. ■ > utLi* in.

Yr wythnos diweddaf anafwyxJ dyn enw John Edwards, brodor o Griceieth — ) yn dost drwy gwympo oddiar adeiliad vn Mhorthmadog. j Aeth George Goiigh a ehyfaill iddo, o'r enw Woodward, o Landudno i Rhyl y dydd o'r blaen, a chyflawnasant y fath brangcaau meddwol fel y bu orfod iddynt dalu y swm o 5p 17s 6c yn ilys yr ,¡ ynadon. J J V. Bu laid i r troseddwyr yn llys ynadou Conwy ddisgwyl amryw oriau am eu tyn9 J hedfen yr wythnos ddiweddaf, am nadl 1 oedd ond un ynad yn bresennol yn bryd- Ion. j Sibrydir fod Mr J. M. Williams newydd brynu gweithydd haiarn Cyfarthfa gan Mr Crawshay am y swm o i,ooo,ooop. ^au clwyfwyd amaethwr o'r enw William Williams, mor dost yn ngorsaf Gaerwen, fel y bu farw oddiwrth yr eff^sh-. eALi iau foreu tranoeth. Deallwn fod y bardd a'r lienor tudna- ,1; r byddus, loan Glan Menai newydd; gael ei rr bennodi yn oruchwyliwr cymdeithas ya- winol y Prudential dros cldosbarth Mon ae; Arfon. 'j- '¡'

o yn nghyd ag ereill, ac ar ol cinio tra- vj Ododd araeth ardderchog. Efelly hefyd Price, Ysw., Castell Madog, a chan Lowells, offeiriad poblogaidd j plwyf. pl^gorwyd hefyd ar y dydd canlynol }hvys Llanygors, a phregethodd yr esgob hefyd. Dywedai henEglwyswr efen- aidd ag ydoedd yn ei wrando fod y §c yn bob peth ag a ellid ei ddymuno j, yr esgob newydd, sef iachus athraw- gan gymmeryd tir cymxnedrol ac afol ar y defodiaethol; a poed felly o. Mae y bregeth yn darllen yn y Mail yn llawn gwres ac yni. n asai yr hen anwyl yn rhoddi i'r hen ychydig o Gymraeg. Yr ydoedd yr adnewyddiad yn l,200p., a chan- yr offeiriad, Mr Lewis, am ei weith- ■Wcli yn yr ymgyrch. DAFYDD EPPYNT.