Llais Y Wlad

TELERAU GWERTHIAD "LLAIS Y WLAD." Prie pob copi nnigol yw Un Ddimai, neu un GEINIOG Iyda'r 'fmt. Os bydd rbai o'n derbynwyr yu clewis ei GAEL FCRWY y LLYTHYRDY yn RBEOLAIDD, ANFONIR ef iddynt b()b not3 lau aui Is 3c y chwarter, os ttllir ymiaen htw. Arifunir SYPYNAU i DDOSBURTHWYR am BEDAK CAM- IOGADINAAIY LIWSIU trêu,a phuruceiniog gyda'r post GW" Pob TAIIWMU, AROTITTBIOH, &c., I'W CYIEIRIO at Air K. W. DOUGLAS, LLAIS Y WLAD OFFICE, Baugor.

DGSBAKTH VVYK YN EISIEU. Carern glywed gyda throad y post oddiwrth y rbai a DDYUIUUEUT g,tel eu PEOUODI yu DDOSUARTBWJR LLAIS VVL VIJ. COtit yr eJw ARFEROL, A chau eiu bod WEDI DYBLU MAINTIOLI Y t'Al'Y It, Y ulat. YNG^R prie ikml >N AICRHAU

CYLCHREDIAD ARUTHROL. ANFONER yu, ddioad at y PARCHENOG, Mr K. W DOUGLAS, BAUGOT. ■A III III NI MI [J;

HELAETHIAD LLAlI W WliJiit. Ohwwydd y gefiioguefcli helaetii a chyn- nyddol a fcbiyiur i LAIS Y WLAD, t'r cylcbrtdiad aiuiiiiol y iliac eis^es wttii tl sicrhan, dymuna y percbenogioIl hysbysu y cyiioeud uu bod yu gwlleuct trefniadau er ychwanegu maintioti y papyr yn ddirfawr ar gyfer declireu y flwyddyn. Gwneir yr helaetiiiad hwn ar daer ddymuniad y der- bynwyr yn gyfiredinol, ac ni arbedir na thraul na tbraffeith i'w wneud y NEWYDDIADUB CEINIOG 1ILTATAF A RHAGOR- AF YN NGHYMRU. V' TELERAU GWERTHIAD. Wedi ei helaethiad, ar yr wyfchnos gyntaf o'r flwyddyn newydd, telerau gwerthiant Lla t's y Wlad fydduntNAW CEINIOG y DWSIN GYDA'R RHEILFFORDD, neu Ddeg Ceiniog y Dwsin drwy'r Llythyrdy. Anfonir i'n dosbarthwyr presennol y niier arferol o gopyau hyd onis clywir oddiwrthynt, ac erfynir i rai a ddymisnanfc ddosbartha o'r rewydd anfon en harchebion i'n swyddfa yn ddioed.

DYDD GWENER, RHAGFYR 25, 1874. YR HEN FLWYDDYN. Wele ddalen arall o gyfrol amser ar gael ei throi, a blwyddyn araJl fel pe yn tr-wslo ei hadenydd ar gyfer cymmryc1 ei hedfa i fyd y gorphenol. Yn y fath gyf- wng y mae rbyw bruddglwyfedd rhyfedd yn mynu ymlithro dros yr ysbryd, ac hiraeth yn ymwthio i'r jynwes, tra yn ffarwelio am byth a chyfnod o amser mor gyflawn o ddigwyddiadau oymmysgedig u'r prudd a'r llawen. Ant byth,-na! nid p ydyw v fiwvddyn ond yn trengu yn y pre- sennal i fyw yu y gorphenol, ac yn eanu yn iach i ni yn y tymhorol i'n oyfarfod eilwaith yn y tragwyddol. Nis gajl aungh.i gloddio beddrod i'w chofnodion, oblegid y maent wedi eu hargraffu ar ein calorutu, so wedi eu cerfio a pbin o haiarn ac a phlwm ar greigiiiu tragwyddoldob, fel nas gall treigliad ystormydd amser byth eu d:1etl,. Tra y raae olwyaion prysur Xiiicii ya arafu, iiTr byd va cndv»v gwyl -id •pa i dalu v jymiiiwynaB .oiat i'r iien fiwyddyn, gw^udai i ni gymmeryd seibiant i eietedd i lawr et bwrw golwg adolygtadcl dros y digwyddiadau a pha rai yr ydym yn anwahanol gyssylltiedig. Y fath am" ïywiaeth digwyddiadau sydd yn ymwthio ar draws eu gilydd i'r cof, nes creu m tth o dryblith meddyliol dan- y fron Ym- dyra adgonon ar eu gilydd fel ton yn dilyn ton; ac ymrithia y briodas a'r ang- ladd, yr allor a'r bedd, o flaen ein meddwl, nes gwneud i ni wenu ac wylo bob yn ail. Ond y mae y myfyrdodau personol hyn yn pertbyn i ddosbarth yr unigol; a rhaid i ni.brysuro i daflu cip- drem adolygiadol dros y digwyddiadau mwy eyffredinol sydd yn ymwneud a'r lliaws, Yn dramorol, nid oes amgylchiad- au o bwysigrwydd neillduol yn galw am sylw manwl yn ystod y iiwyddyn. Ceir Germani yn pwyso ei phen yn dawel ar lawryfon buddugoliaeth ddiweddar, yn mwynhau ffrwyth y cynhauaf gwaedlyd, ac yn mawrygu ei hundeb o dan faner ei hunbenaeth ymherodrol; tra y mae daear gwaed-fwydedig Ffraingc, wedi diosg 10 honi olion anrhaith ei goresgynydd di- drugaredd, yn gwisgo glesni cynhenid ei ffrwythlonder, a chlwyfau balchder y genedl benboeth wedi eu hiachau gan enaint amser. Modd bynag, y mae llestr Llywodraeth Ffraingc ar for tymhestlog, ac yn cael ei mynych guro rhwng tonau ymherodrol a gwerinol, fel nas gall y mwyaf ffyddiog gredu yn sefydlogrwydd parhaol yr arlywyddiaeth bresennol. Pe na buasai am wlad aLifodus yr Hispaen, bron nad allasem gredu fod Ewrop yu am- lygu argoelion o ddynesiad y cyfnod ded- wydd hwnw, pan droir y gwaewffyn yn bladuriau, a'r cleddyfau yn sychau. Ryw- fodd, y mae cynhenau cartrefol y genedl Hispaenig yn ffurfio y tant mwyaf eras, ac yn tori ar gydseinedd y delyn hedd- ychol sydd yn swyno cenedloedd y ddaear ar hyn o bryd; ond credwn nad 61 nemawr amser heibio cyn y bydd galluoedd y llywodraeth awdurdodedig wedi buddugoliaethu ar eiddo yr ymbonwr Carlistaidd i'r orsedd a'r deyruwialeo. Yn ystod y flwyddyn hoti cydnabyddwyd y Llywodraeth gan. w ihanol brif alluoedd, pa rai a ddilynas- ant esiarapl brydlon Germani; ac er mai gwerinol ydyw o ran ei nodwedd ar hyn o bryd, nid oes nemawr ambeuaeth yn ol y dueddfryd a amlygir na ddychwelir y ifrenhiniaeth ac yr adferir y llinach Al- phonsaidd i'r orsedd, mor fuan ag yr hedclychir y pleidiau cartrefol. Nid rhyfel ydyw yr unig tlyn a fygythiai grymanu i lawr ein cydgreaduriaid yn ystod y flwydd- yn sydd ar derfynu, eithr cawn i drigolion India orfod wynebu newyn na chlybuwyd ¡ram ei gyffelyb ers llawer o flynyddoedd; ac yn y cyfwng alaethus hwnw cafwyd prawi nad ydyw calon dyngarwch wedi colli gronyn o gynhesrwydd ei churiadau yn mynwes y genedl Brydeinig. Ocheneid- iodd pobl anghenog eu cri torcalonus at- torn dros yr eigion, ac Li bu i ni rwgnacL eu diwallu yn ddiymaros, yr hyn a wnaethom mewn un ymdrech gawaidd a gwirfoddol a lesteiriodd garlamiad y March Gwelw-las. Erbyn hyn y mae pethau yn gwisgo agwedd mwy addawol yn India, a diau y bydd i'n caredigrwydd prydlon gael ei werthfawrogi yn ddyladwy, a chyn- nyrchu teyrngarwch diffuant yn mynwesau rhai a achubasom megis o safn angeu. Ar C, wawriad y flwyddyn hon, yr oedd ein byddin fechan ddewr o dan Syr Garnet Wolseley mewn ymgyrch yn erbyn creu- loniaid barbaraidd Ashantee. Yr oedd yr antuviaeth yn un beryglus, oblegid yr oedd gan ein dewrion i dori eu llwybr drwy goedwigoedd anbygyrch, a gwynebu ar hicsawdd fwy marwol i'r Ewropiad nag ydoedd arfau a dichellion y barbariaid y ceisid eu dwyn o dan wastrodaeth. Yn oatuviol ddigon curai calon y genedl gan bryder angerddol; ond bellach y mae un o'r buddugoliaethau llwyraf wedi ei lion- yddu, gan agor maes newydd eang i fas- nach a gwareiddiad. Wrth sylwi ar eiri perthynas a phob galluoedd tramorol, nis gallwn ganfod bfycheuyn cymmylog yn yr wybren, fel y gallem ar derfyn y flwydd- yn ysgwyd dwylaw cyfeillgarwch yn galon- g a boll deyrnasoedd y ddaiar. Wrth droi at amgykhiadau cartrefol, y wup;c eynbf a pbeuaf a hawlia ein sylw ydyw y cyfnewidiad trylwyr sydd wedi I ci i u ayiod dros fcjbiadau politicaidd. y genedl- 5: n ystod ei deyrnasiad, bu i "William y jBj?bl" gael ^gilgwtbio gan Ffeniaid a dos- fourth ereilr c chwyldrdadwyr anniwali! hyd derfynau gorphwylledd deddfwrol, ac er fod ganddo ddigon o fwyafrif i barhdu eyfres ei weithreduedd dinystyriol hyd ddigoroniad ein grasusaf Frenhines a dymchweliad y cyfansoddiad Prydeinig. teimlodd fod y cerbyd yn cvflyrnu mor arswydliwn tua dibyn diny.tr cenedlaethol, fel y tafl)dd yr awenau i-yda byrbwylidra digyffelyb yn ol i ddwylaw gwlad frawychus. Yr oedd Mr Gladstone wedi cael prawf aflwyddiannus at' aflyw- odraeth a phenrhyddid fel offjrynau i hyrwyddo dyfodiad y milflwyddiant Radi- calaidd, ac nid rhyfedd i'r genedl ddefn- yddio y cyfleustra cyntaf a hyfforddiwyd iddi er cyfnewid mwyafrif enfawr ei ddi- lynwyr chwilboeth i leiafrif diailu yn Nhy y Cyffredin. Yn Chwefror rhuthrodd y Radicaliaid i'r frwydr gyda'r arwyddeiriau fflamgoch arferal ar eu benyr, a phroffesen t 0 yr ymddiried llwyraf yn nirgelwch y Tugel fel eu gobaith am fuddugoliaeth; ond mathrodd y wlad y benyr mewn dirmyg, a phrofodd y gyfundrefn ddirgelaidd o bleid- leisio mor ffafriol i'w gwrthwynebwyr, fel nad oedd dimTw wneud ond enllibio y genedl fel wedi meddwi ar gwrw a'r Beibl." Trosglwyddwyd aenau y Llyw- odraeth i ddwylaw profiadol Mr Disraeli; a chyda mwyafrif sylweddol wrth ei gefn yn Nhy y Cyffredin, y mae wedi llwyddo, mewn senedd-dymmor anarferol o fyr, i fendithio y wlad a lluaws o fesurau di- wygiadol pwysig. Yn nhrefniad y gyllid- eb, ymddygwyd yn deg a chyflawn tuag at bob dosbarth o ddeiliaid ei Mawrhydi yn ddiwahaniaeth. Trefnodd Canghell- ydd y Trysorlys ar gyfer ysgafnhad beich- iau gorlethol y trethdalwyr lleol y swm o l,010,000p.; gostyngodd dreth yr inewra o dair i ddwy geiniog yn y bunt, yr hyn a gyrhaeddai y swm o filiwn a hanner o bunnau; diddymodd y doll ar siwgr yn gyfangwbl, ar y draul o ddwy filiwn o bunnau; ac ysgubodcl ymaithy dreth ar geffylau, yr hon a orthrymai yr amaeth- wyr, ar y draul o 462,000p. Fel hyn, gwelir i'r Weinyddiaeth Geidwad,)l fabwysiadu Cyfiawnder fel eu harwyddair yn nhrefn- iad' y gyllideb fendithiol am y flwyddyn hon, ac ystyried yn ddoeth, gofalus, a tbeg hawliau y trethdalwyr lleol, union- gyrchol, ac anuniongyrchol i gyfranogi o'u haelfrydedd. Prin y mae masnach yn ystod y fi wyddyn wedi bod mor flodeuog ag y gallesid ddymuno, a phriodolir byu i'r ysbryd anfoddog a ge'nhedlwyd gan nodwedd chwyldroadol deddfwriaeth Radi- calaidd. Nid oes gan anturiaethwyr ar- ianog byder mewn gwladweiuwyr chwyl- droadol, ond drwy ymddiried yn ngwein- yddiaeth ddiogel Mr Disraeli y mae cyfalaf etto yn dechreu rhedeg yn rhydd i droi ol- wynion masnach. Achoswyd cryn an- hwylusdod mewn gwahanol ganghenau masnachol gan y mynych sefyll allan yn mysg meibion llafur y deyrnas, caniyniad- au alaethus yr hyn sydd bron yn annir- nadwy. Yr ydym mor awyddus a nebun am sicrhau cyflogau teg a chyfiawn i'r dosbarth sydd yn ffurfio asgwrn cefu mas- nach ond carem weled hyny yn cael ei effeithio mewn dull mwy didramgwydd a rhydd, ac hyderwn y bydd i'r Senedd yn ystod y flwyddyn nesaf ymgymmeryd a'r gorchwyl o ystyried y pwngc pwysig o gyflafareddiad rhwng cynnrychiolwyr Ilafur a chyfiilaf. Gofidus genym i'r newyddbeth annghar- iadus hwn ymrithio yn mysg chwarelwyr Cymru ond hyfryd genym ddwyn tyst- iolaeth i'w hymddygiadau gweddaidd a chymmedrol yn ystod yr annghydfod poenus, a gweddai i lowyr ac ereill ystyr ied a dilyn eu hesiampl. Nis gallwn lai na llawenychu oherwydd terfyniad bodd- haol yr annghydwelediad heb anmhara y teimladau cynnes sydd yn wastadol wedi bodoli rhwng meistr a gweithiwr yn ardaloedd y chwarelau, tra y mae y cyttundebau wedi eu seilio ar deler- au diwygiedig a addawant brofi yn lleshaol i gynnrychiolwyr cyfalaf a llafur. Prin y mae yn angenrheidiol i ni wasgu at ystyriaeth y naill na'r Hall o'r pleidiau y ddyledswydd o gladdu pob drwg deimlad a allasai lochesu yn eu mynwesau, gan en bod eisoes yn cydweithredu yn o rhwymau tangnefedd, a,'r gweithfeydd toreithiog yn gwisgo bywiogrwydd an- i arferol. Na fydded i gwmmwl gysgodi disglaerdeb wybren eu rhagolygon calon- ogol, yw ein dymuniad diffuant. Bu y j flwyddyn sydd ar ein gadael yn doreithiog, fel arferol, mewn g¥/yliau llenyddol Cawsom eisteddfod dra llewyrchus yn ninas henafol Bangor, lie yr ennillwyd anrhydedd uchaf barddas Gymreig gan y Parch. Gurnos Jones am awdl ar y "Deihl." Gofidus genym orfod i ni, fel pwngc o ddyledswydd genedlaefchol, wrth" dystio yn ddifloesgai yn erbyn camddef nyddiad gwaradwyddus pwyllgor yr eisteddfod hon o'r arian gweddill; ac byderwn y bydd i adgof o'r gweithredoedd gwrthun roddi attalfa ar gynnyrchiad ail argraffiad o'r unrhyw yn y dyfodol. Heblaw yr eisteddfod fawreddog hon, eyn- naliwyd dwy ailraddol yn Nghorwen a Dyffryn Maelor, lie yr ennillwyd y cadeiriau barddol gan Ceulanydd yn y flaenaf, a Graienyn yn yr olaf. Bydd yn orchwyl gofidus i ni o hyn allan gyfeirio at y flwyddyn hon fel ein hysbeilydd o luaws o brif addurniadau llenyddol y genedl. Bellach y mae yr ysgolhaig clasurol, y bardd trylen, a'r efengylwr coetb, Nicander, wedi myned i ffordd yr holl ddaiar ac ni chawn mwyach fwyn- hau orig o gymdeithas ddyddorol yr hen hynafiaetliydd patriarchaiddo'r Waenfawr- Yn yr un rhestr hefyd, y ceir enwau yr hen gyfaill didwyll a'r bardd ariandlysog, Llanerchydd, yn nghyda Mr Ambrose Lloyd, yr hwn a wnaeth gymmaint dros ddyrchafu safon gerddorol ein gwlad. Yn mysg ereill o'n henwogion sydd wedi eu bwrw i lawr i rengc y marwolion yn ystod y flwyddyn, gellir enwi, Yr Anrhydeddus T. Pryce Lloyd, Pengwern, o wehelyth y Mostyniaid; Mr Charles Wynne-Finch, Voelas, yr hwn a gynnrychiolai fwrdeis: drefi Arfon fel Ceidwadwr, yn flaenorol 1 etholiad Mr W. Bulkeley Hughes; a Mr Owen Jones, yr arlunydd Cymreig byd- glodus. Cyn troi y ddalen, dichon na warafunir i ni ychwanegu gair am danom ein hun- ain. Erbyn hyn y mae Llais y Wlad yn tynu at derfyn y flwyddyn gyntaf o'i yrfa ac yn ymddangos yn ei ffurf bresennol am y waith olaf yr wythnos hon; gan fod y gefnogaeth a dderbyniasom hyd yma yn ein calonogi i'w helaethu yn ddirfawr ar gyfer yr wythnos nesaf. Nid ydym heb gyfarfod a'r gwrthwynebiadau mwyaf ystyfnig a gormesol; ond yn ymwybodol fod genym wrth ein cefnau rai o brif len- orion y genedl, dilynasom ein cwrs an- nibynol yn dawel a digyffro, fel erbyn hyn OY y mae yr anturiaeth wedi troi allan yn LLWYDDIANT PERFFAITH. Ymdrechasom wasanaethu ein plaid mor effeithiol ag y gallem, ac mor ddidramgwydd ag y caniattai amgylchiadau; a phan ym ddengys y Llais yn ei ddiwyg newydd, ymdrechwn gydag yni adnewyddol roddi boddlonrwydd i'n darllenwyr lluosog. Nis gallwn sychu yr ysgrifell heb ddatgan ein rhwymedigaeth i'n dosbarthwyr, ein darllenwyr, a'n gohebwyr ffyddlon, a dy. muno iddynt oil o eigion calon FLWYDDYN NEWYDD DDA.

CRYNNODEB WYTHNOSOL. Nid heb sail y portreadem, ychydig wythnosau yn ol, gyflwr Radicaliaeth yn Arfon fel un o benbleth a dyryswch try- blithol, oblegid bellach y mae dirprwywyr y eangen-gymdeithasau diffrwyth wedi cydgyfarfod yn Nghaernarfon, lie y buont mor garedig a chadarnhau ein sylwadau drwy offerynoliaeth eu gweithrediadau cildynus. Pe gallasem argyhoeddi ein hunain fod y blaid drystiog wedi gwan- ychu i'r fath raddau ag i fetbu crynhoi yn ughyd amgen cynnulliad mewn dylanwad a phwysigrwydd nag a gaed yn Nghaer- narfon ddydd Sadwrn, prin y buasem yn ys- tyried y gweithrediadau yn deilwng o sylw; ond nis gellir ysgoi y ffaith fod y cynnulliad cymrnysgryw, er yn dra tiiruenus o dylodaidd, yn cynnrychioli yr achos mawr sydd yn proffesu gallu i droiy byd a'i wyneb yn isaf. Un o'r prif byngeiau yrymdriniwyd ag efydoeddrhybuddffurfiol Mr W. J Parry o'i ymddiswyddiad fel ys- grifenydd, a diamheu mai digon tor- calonus i'r cynnulliad ydoedd myiyrio ar ymadawiad y brif golofn, ar ba un y gor- phwysai gobaith Radicaliaeth yn Arfon. Nid oedd y Gwron o Fadryn na Mr Bulkeley Hughes wedi gallu gweled eu ffordd yn rhwydd i urddasoli y gweithred- iadau a'u presennoldeb; a dewisai yr olaf amddiffyn ei hun yn ngwyneb yr adrodd- iad ei, fod wedi gwrthod cydnabod y gymdeithas a thanysgrifio at gynnal i OY lyny freichiau-yr achos yn ohebol yn hytrach na phersonol. Dywedai ei fod ef yn ystyried ddarfod iddo danysgrifio llawer mwy na'i gyiran fel aelod bwrdeis- iol; a buasai ef yn parhau i wneud hyny oni buasai i'r ysgrifenyddhunan-ethoie edig (Mr. Evans) wrthod yn gyndyn .}.