Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
PEIFYSGOL CYMRU.
PEIFYSGOL CYMRU. Yn y Daily Telegraph am yr lfeed, o JRagfyr ymddangosodd. llythyr tra Ifafriol i'r coleg uchod oddiwrth y Proileswi- Leone Levi. Gan fod pob Cymro gwladgar yn teimlo dyddordeb yn y Brifysgol, a bod Mr Leone Levi yn un 0 ddysgedigion enwocaf Lloegr, yr ydÿm yn cyhoeddi cyfieithiad 0 brif ranau ei iythyr pwysig1 At olygydd y "Dcâly Telegraph Syr,—Tra y gwneir ymdrechion, tan wenau brenhinol, i ddarparu a llaw hael gogyfer ag angenion cynnyddol Prifysgol Edinburgh, a thra y mae y Ddirprwyaeth Frenhinol ar Hyfforddiant Gwyddorol wedi sefydlu i fesur hawl Prifysgol Llundaia, Coleg y Brenin (Llundain) ac Owen's College, Manchester, i gefnogaeth genedl- aethol, ymddengys ymdeimlad o gyfiawn- der yn hawlio na byddo i'r ieuengaf o'n sefydliadau addysgol, Prifysgol Cymru," a agorwyd yn ddiweddar yn Aberystwyth, aros yn hollol annghohedig. Mae i'w ofidio yn iawr mai prin yr oedd y coleg yn agored pan oedd y Dirprwywyr Bren- hinol yn dwyn yn mlaen eu hymchwiliad- au; eithr nid yw yn rhy ddiweddar i osod allan ei swyddogaethau arbenig, a thrwy fy mod. wedi ymweled ag efyn ystod iy ngwibdaith ddiweddaf yn Nghvmra ramant- us, yr wyf yn anturio galw eich sylw at ei sefyllia bresennol a'i ragolygon. o γ Yr oedd yr angenrheiclrwydd anhebgorol am osod 0 fewn cyrhaedd ieuenctid Cyniiu y moddion i dderbyn hyfforddiant gwydd- onol uchel, ac ar delerau a'i gwnelent yn gyrhaeddadwy i'r miloedd, ers ysbaid maith yn pwyso yn drwm ar feddwl y Cymry mwyaf gwladgar, eithr ni chym- merodd y symmudiad iIurf ymarferol tan 1867, pan y-cafwyd cyfleusdra ifafriol i brynu adeilad oedd. yn mhob modd yn gymmwys i'r perwyl—yn hynod ganolog o ran safie ac yn hynod gydeus tuag at bob angenrhaid dichonadwy. Cyfeiilion y coleg, yn egniol a pharod i achub y cyfleusdra, a ddaethant yn mlaen yn ewyllysgar gyda chyfraniadau ardderchog. Ffurhwyd cronfa ddiogeiiadol, pennodwyd a,thra;t,von, penderfynwyd. agor y coleg, a dechreuwyd ar y gwaith mewn gwirionedd ar y Died 0 Eagiyr, 1872. Pob anrhydedd i'r rhai, wedi iddynt unwaith osod eu dwy- law ar yr aradr, ni adawsant i nac oediad na digaiondid lesteirio ea iiwyddiant. Mai hwynthwy o weithredu felly a fuont ac a ydynt yn wir gyfeiilion Cymru nis gall foct yr un matn 0 amheuaeth, canys y mae ar Gymru angen cryn gynnydd yn ei haddysg. Y mae yn eithaf adnabyddus fod cyfartaledd y meibion a merched yn yr amser a aeth heibio a lawnodent y cof- restr priodasol a, marciau yn fwy yn Nghymru nag yn y rhan fwyaf 0 siroedd Lloegr. Yn ychwanegol at hyny, yr oedd yn beth rhyfedd had oedd yn yr holl wlad yn mesur yn agos bum miiiwn 0 erwau ac yn cynnwys dros filíwn o boblogaeth, gymmaint ag un athrofa gyhoeddus i ddysgu yr uchel wybodaethau, oddieithr yn wir y sefydliadau duwinyddol a berth- ynent i'r cyfundebau crefyddol. Mae y Prifysgolion Seisuig yn mbell 0 gyrhaedd y mwyafrif o bobl Cymru, ac ychydig sydd yn nieddu y moddion i fyned yno. Etto nid oes unlle a mwy o angen gwybodaeth wyddorol o amaethyddiaeth nid oes un- man y gellid yn fwy priodol gyfranu hy- fforddiant mewn mwnyddiaeth nid oes unman ag y byddai lledaeniad gwyddon- liaeth naturiol yn fwy buddiol nag yn Nghymru. Pa un bynag a edrychir arno 0 safle gwladgarwch pur neu ynte oddiar ystyriaethau cenedlaethol eangach, yr oedd sefydliad athrofa wyddorol yn Nghymru yn beth tra dymunoJ, ac a dry allan, yr wyf yn byderu, yn fendith neill- duol. Nid gorchwyl ysgafn, pa fodd bynag, yw sefydlu coleg. Dywenydd yn wir yw deall fod arian y pryniad yn ddiogel, ac am ddyled o 7,360p. oedd etto yn di- gwydd ar y 30ain o Fehefin, 1873, fod swm llawer mwy wedi ei addaw. Ond prin y gallwn ddisgwyl i'r brwdfrydedd a ddangoswyd ar sefydliad cyntaf y coleg barhau am unrhyw ysbaid maith 0 amser, neu y bydd taliadau yr efrydwyr byth yn ddigon i wneud y coleg yn hunan-gyn- naliol. Hyd yn nod yn bresennol, y mae y coleg wedi ei gynnysgaeddu yn anmher- ffaith. Nis gellir gwneud Hawer i ddenu y talentau angenrheidiol gyda thraul flyn- yddol o ddim ond 1,600p. mewn eyflogau i'r athrawon, llyfrgell y coleg, ysgolor- iaethau, ac exhibitions. A phan y cofiwn y gelwir, dan y trefniadau presennol, ar yr un athraw i ddysgu Sanscrit, I Ffrangcaeg, Almaenaeg, ac Italaeg, ac ar I yr un athraw i ddysgu physiology, zoology, daearyddiaeth naturiol, daeareg, llysieueg, a fferylliaeth; addefir fod yn ihaid I gwneud galwad am adnoddau cynnyddol os yw y goleg i ddyfod i fyny 0 gwbl a dis- gwyliadau ei gyfeiilion. Hyd ymLt y mae pohl Cymru wedi gwneud rhyfeddodau. Oddiwrfch eu cydwladwyr yn Llundain, Manceinion, Lerpwl, a'r holl brif leoedd lie yr ymgynnulla y Cymry, mae pwyllgor y coleg wedi derbyn proiion sylweddol 0 gydymdeimlad, a gellir disgwyl mwy oddiwrthynt mor fuan ag y daw gwir ddefnyddioldeb y coleg yn hysbys. Ond yr wyfyn ofni y gall ymddlbyniad hollol ar y cyfryw gefnogaeth fod yn beryglus i gadsrnid y sefydliad, a'r cwestiwn y rhaid i'r pwyllgor ei ystyried ydyw, yn mha fodd ac ar pa dir y gallant wneud cais teg am gymmmtii y Wladwriaeth i'r perwyl. Yr wyf yn tybied fod y dydd wedi myned heibio pan y gall y Llywodraeth, gyda chyssondeb, ymgadw draw oddiwrth addysgiaeth cenedlaethol. Mae ei gweith- rediad yn ystod y dsngmlynedd ar hugain diweddaf wedi gosod i fyny safon nas gall gilio oddiwrtho, a chyda y nesaf peth i gydsyniad unfryclol y genedl, addefir erbyn hyn nas gall unrhyw arian gael ei wario yii well na'r livi-i ii i"D'detii- er hyrwyddiad addysg, celfyddvd, a gwyddoniaeth. An- ffawd yn hytrach na bendith yw fod Cymru wedi bod cyhyd cyn gwneud cais yn y cyfeiriad hwn. Pa beth y mae y Llywodraeth wedi ei wneud i ranau ereill o'r Deyrnas Gyfunol ? Prifysgol Llundain a ddechreuodd dynii oddiar y Llywodraeth yn 1839, ac o'r pryd hwnw y mae wedi derbyn oddiwrth v Wladwriaeth uwchlaw 200,000p mewn rhoddion blynyddol, a 120,000p tuag at yr adeilad newydd. Prif- ysgolion Ysgotland a gynnorfchwywyd gyntaf yn 1836, ac er y pryd hwnw, trwy bleidleisiau blynyddol y maent wedi cael 480,000p, heblaw 140,000p at dreu'ion ad- eiladu yn Q\n sgow ac Aberdeen. Iwerddon a dderbyniodd roddion mawriontuagat Go- leg Maynootli, a rhoddion mwy fyth tuag 1) In at Golegau y Frenbines. Yr wyf yn sicr na bu yn un lie or-haeifrydedd ar ran y Wladwriaeth yn y rhoddion hyn, ac yr wyf fi fel un yn cydymdeimlo yn drwyadl a'r prifysgolion a'r colegau hyny sydd mewn gwirionedd yn ymdrechu am eu bodolaeth, yn enwedig lie y maent yn ym- drechu darparu-yr hyfforddiant goreu sydd 1 -7 yn ddichonadwy ar delerau ddigon isel fel na byddont yn ymarferol yn cau neb allan. Ond yn ddilys, ar ol yr hyn a wnaed i Loegr, Ysgotland, ac Iwerddon, nis gellir dwyn yn mlaen un rheswm paham na ddylid gosod Cymru ar dir cyffelyb. Ac ni byddai yn deg ychwaith osod unrhyw ammof-lau yn nglyn a rliodd i'r Brifysgol yn Aberystwyth, y rhai nis gellir cydymffarfto a hwynt ond ynvmifg! gan yr |hen brifysgoliok ac athrofeydd. Nid yw hyfforddiant gwyddonol yn cael ei gyfranu yn awf ond mewn ptinder, ond caiff ei gymmeryd i fyny o ddifrif cygyntecl ag y cryfheir y coleg. Dygwyd yn mlaen fel gwrthddadl yn erbyn. sefydlu Prifysgol yn Nghymru ei fod yn tueddu i feithrin ysbryd cenedlaeth- ol cul, y byddai yn well i ieuenctid Cymru fyned i llydychain a Chaergrawnt yn hytrach nag aros yn Nghymru i orphen eu haddysg, a bod perygl i'r coleg fyned yn sefydliad enwadol. Ond mewn gwirionedd prin y mae gwrthddadleuon fel y rhai hyn yn gofyn unrhyw attebiad. A yw yn ddrwg meithrin teimlad cenliediaetbol ? Yr oeddwn i yn bresennol gyda hyfrydwch mawr yn eu Heisteddfod Genedlaethol yn Mangor y flwyddyn hon, ac yr wyf ft yn argyhoeddedig fod unrhyw sefydliad a ddadebra ein meddyliau i ogoniant ein mam-wlad, ac a feithrino awydd i gynnal ei huwehafiaeth, yn cyllawni amcan uchel yn ein trefniadaeth gymdeithasol a pholiticaidd. A yw yr Ysgotiaid yn Ilal teyrngarol oherwydd eu bod yn faicli o'u gwlad, a hyd yn nod yn hoff 0 alw i gof ddewrder eu gwroniaid Bruce a Wallace ? A allwn ni ddisgwyl i blant y dosbartbiadau canol yn Nghymru, oddiwrth y rhai y mae y coleg yn awr yn tynu yn benaf, fod yn alluog i fyned i Hydychain a Chaergrawnt, lie nas gall yr un efrydydd fyw am lai na 200p neu 250p y flwyddyn. Yn ddiamheu i dderbyn yr addysg uwchaf, ac yn y rhag- olwg' o fwynhau breintiau uWchaf sefyllfa, cymdeithas, a dysgeidiaeth, bydd i'r hen brifysgolion fynu y flaenoriaeth bob amser gyda y rhai a allant fforddio myned iddynt. Ond y mae llawer i'w wneud yn Nghymru a wneir yn fwyaf effeithiol gan y Brifysgol, a'r cydymdeimlad cyffredinol a dderbynia oddiwrth bob dosbartll yn Nghymru yw yr attebiad goreu i'r holl wrthddadleuon arwynebol a ddygir yn er- byn y coleg. NisgaIlai dim. fod yn fwy. boddhaol na'r ffaith fod y gweithwyr mewn un gwaith llechi wedi tanysgrifio eu hun- ain tuag at ysgoloriaeth i un o'u pobl yn y Brifysgol. Taith lawn 0 fwyniiad a gefais i yn Nghymru ddiwedd yr haf diweddaf 0 Dre- ffynnon i Caernarfon, 0 Gaernarfon i Ddolgellau, 0 Ddolgellau i Gaerfyrddin, ac oddiyno i swydd Henffordd. Y fath ar- fordiroedd swynol sydd yn Rhyl, Bangor, a Llandudno, y fatb oiygfeydd mynyddig ardderchog, yn enwedig Y11 Llanberis a'r Wyddfa, y fath encilion coediog prydferth yn Bettwsycoed, y fath ddyffrynoedd breision, y fath fwngloddiaii rliyfedd a welais Yr wyf yn argy- hoeddedig fod llawer i'w wneud i ddyrch- afu y boblog¡éh Gymreig; ae yr wyf yn gJbeithio y bydd i Sefydliad y Brifysg.d yn Aberystwyth roddi hyrwyddi id neit :ol yn u ebrwydd i gynnydd gwyddonineth yn Ngogledd a Deheudir Cynivu. Meduaf yr anrhydedd o fod, syr, eich ufudd wasan- aethwr, LEONE Levi. Temple, Rhagfyr 14eg.
BEIHTAID Y DYDDIAU PRESENNOL.
BEIHTAID Y DYDDIAU PRESENNOL. Foneddigion,—Yn Llais y lVlad am yr wythnos ddiweddaf, canfyddais fod vrliyii a ysgrifenais yr wythnos flaenorol dan y penawd uchod wedi creu cynnv/rf yn ngwersyll Llygadog & Co., ac wedi aeliosi 1 i'r milwyr barottoi eu hunain gogyfer a myned allan i ymosod ar y gelyn. Yn awr, y maent yn dyfod at eu gilydd ac yn ystyried pa ddull a fyddai oreu iddynt fabwysiadu er trechu eu gwrthwynebydd. O'r diwedd, y maent yn dyfod i'r pender- fyniad mai doeth fyddai iddynt ranu y fyddin yn dair adran. Yn gyntaf, y mae un a eilw ei hUB" Carwr Cyfiawnder yn ymddangos ar y maes. Ymddengys i mi mai y dyben oedd ganddo ef mewn golwg ydoedd seboneiddio Llygadog." Onid hwn yw yr un ag y bu Llygadog yn rhwbio soft soap arno ychydig amser yn ol ar ddalenau y Llais ? Os felly, nid yw gwaith hwn yn ysgrifenu ei rigwm ddim amgen na chyflawniad o'r hen ddiareb Gymreig,—"Can di benuill fwyn i'th nain, fe gan dy nain i tithau." vVele, yn awr yr hen nain wedi canu ond bydded iddi gofio, os oedd hi yn cael ei boddloni gan swn, fod gan ddarllenwyr lluosog Llais y TVlad" ddigon o alla i fedru gwahan- iaethu rhwng swn ei llais a sylwedd ei geil'iau, All that glitters is not gold." Arwyddair y gwr hwn ydyw Parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus." Nid wyf yn gwybod fy mod wedi taflu anmharch mewn modd yn y byd ar gymmeriad Lly- gadog ond ymddengys i mi fod Carwr Cyfiawnder" wedi llyncn y dyb yna. Carwn yn fawr weled y gwr hwn yn cym- meryd y "gallu" y sonia am dano fel testyn ei lith y tro nesaf. Dywed mai afreidiol ydyw crybwyll gair am allu Llygadog." Byddai yn dda genyf iddo roddi ei reswm dros beidio gwneud hyny ac yr wyf yn meiddio gofyn yn ostyngedig iddo, pa un ai mawredd ynte bychander "gallu Llygadog" a'i hattaliodd rhag gwneuthur. Yr wyf yn gobeithio y bydd i'r Carwr Cyfiawnder" hwn draethu ei len ar y gallu y tro nesaf, adyna fe gaf finnau ymgeisio ei atteb. Ond i fyned at y nesaf, yr hwn sydd wedi ymarfogi, ac yn ymgnddio 0 dan y ffugenw Sylwodydd." Ymddengys fy mod wedi troseddn yn ddirfawr yn erbyn hwn, trwy alw Liithoedd Llygadog yn gynnyrch ymenydd anffrwythlawn, a meddwl eymmysglyd. Bydded i Syl- Wedydd ymbwyllo ychydig, ac ymdrecbu bod yn Sylwedydd mwy manwl, a chaiff weled fod liithoedd eich "gohebydd tal- entog Llygadog (?) wedi eu gwrthod am ryw weithiau yn ystod y flwyddyn a aeth heibio, a'u bwrw i'r fasged i orphwys rhag blino amynedd y darllenwyr, a'r talentog Llygadog" yn cael ei hysbysu fod cynnyrch ei ymenydd anffrwythlawn a'i feddwl cymmysglyd yn rhy gwmpasog, di- bwynt, &c." Condemnia "Sylwedydd fy ngwaith yn barnu ysgrifau yr hwn a amddiffynir ganddo ef, ac ar yr un pryd y mae yn cyflawni yr un gwaith ei hun- an trwy gymmeryd arno ei hun y gwaith o farnu fy llythyr i. 0, Pharisead hunan-ddoeth, bwrw allan yn gyntaf y trawst o'th lygad dy hun, ac yna y gweli yn eglur i fwrw y brycheayn 0 lygad dy frawd." 0 un drwg, y mae Sylwed- ydd" yn myned i ddrwg arall. Cym- maint oedd ei awydd am farnu fy ysgrif, fel y rhed i'r amryfusedd o gymmeryd yn ganiattaol fy mod yn meddivl, tra yn dy- weud nas gwyddwn fawr am y digwydd- iadau na ddigwyddasant. Pe buasai wedi sylwi yn fwy craff ar fy llith, a diosg ei hunan o'i wisg ragfarnllyd a, dallbleid. iol, canfyddasai fod yr hyn a ddywedais yn cyfleu meddwl hollol wahanol. Cym- maint a hynyna am ei reeymeg. Awn yu mlaen yn awr i sylwi ar gywirdeb ei wy- bodaeth 0 barth i'r hyn sydd dan sylw. Dywed y bod hunanol (a bu agos i ni dclyweud anffaeledig) hwn, "mai anmhos- sibl fuasai i Llygadog yru y feirniad- aeth ar y canu, ac yntau yn absennol o'r cyngherdd." Goddefed i mi ei hysbysu fod y "gohebydd talentog Llygadog" yn y cyngherdd dan sylw; a gwrthbrofed ef fy nywediad os yw yn alluog. Felly ni fuasai yn angenrheidiol i "Llygadog" fabwysiadu system" Rhywun" na neb arall, er ysgrifenu ei feirniadaeth. Craffed "Sylwedydd" yn mhellach, a chaiff weled na ddywedais yr un gair mewn perthynas i feirniadaeth Nid y V," ac nad ym- geisiais ei amddiffyn mewn moddyny byd. 0 ganlyniad, mae yr hyn addywel ar y pwngc yn gwbl ddieffaith. Gair yn awr ar "Lith Llygidog." Cefais fy nifyru yn ddirfawr tra yn ei dare lien ar dymmor y Nadolig yma, yn en- « wedig wrth ganfod fod el khm di^rifa diniwed at y "Nid y V Ehywun," &c., mor bell o fed yn pywi" yn eu cyfeir- ltid ag \uyv y dwyi'am od<livvi'tu y o* >r- llewiu.^ Yn wir, y mae clod mawr yn £ ly. ledus i chwi, Meistri Golygwyr, am eich bjneddi^eiddrwydd a'ch moes<mrwch yn cadw enwau y sawl a ymddiricdant ea bysgrifau i ch gofai, hyd yn nod i-ddiwrth ohebwyr talentog ■' iel Llygadoc," Tiwy hyny, 2-*an heb ddim arail i'w gron- iclo. y maent yn galJu gwau llith trwy feddwl am rhyw bersonau nad 088 dim a wneLmt a'r pwngc. Credaf mai nid o "Fryngolwg yr oedd eich "gobebw^ talentog yn llygadti pan y^nfenoM ei lith, ond yn hytrach 0 ddyffiyn tywyllwch dudew anwvbodaeth ac amheuaeth RhaO" iieryd iddo gamgymmeryd rhagllaw, gwvbydded nad oes unrLyw gydnabyddiaeth rhwiiT Nid y V a Ehywun," &G. chan nad wyf yn meddu y fraiot o f0d yn athraw i Nid y_V," yr wyfyn rhvdd i iiymmeryd disgybhon fel "Llygadog"" a'i gyffelyb i'w haddysgu mewn e?fenau cerddoriaeth, &c. Os yw "Llygadorr" yn teimlo fy mpd wedi gwneud cam i'i a ysgrif flaenorol, profed hyny yn ngholofn- au Llais y IVIad. o RHYWUN HEBIJAW NID y V."
TRYCHINEB OFNADWY AR Y EHEILFFORDD…
TRYCHINEB OFNADWY AR Y EHEILFFORDD 70 WEDI EU CLWYFO, A 31 WEDI EU LLADD. Digwyddodd un o'r damweiniau mwyaf b ofnadwy ar linell y Great Western foreu lau, y 24ain 0 Ragfyr, gerllaw Hampton Gay, Shipton uwch Cherwell, yn a,gos i Rydychain. Cafodd 31 eu lladd ar y llan- erch,a derbyniodd 70 eredl niwei liau per- yglus. Cychwynodd y gerbydres, yn dra llwythog 0 br)bl yn myned i dreulio eu gwyliau, o Eydychain am Birmingham a'r Gogledd ugain munud i ddeuddeg o'r gloch ganol dydd lau, a theithiodd am oddeutu chwe nijildir, pryd y torodd olwyn cerbyd o'r trydydd dosbarth, gan achosi i'r cerbyd hwnv.' adael y rheiliauyn y fan« ac ymneidio yn ol a blaen a dryllio y ffordd am oddeum tri ebaiit 0 latheni, ar olyr hyn y rhuthrodd dros bont bren a groesai yr afon Che' Well. Ehwng y bont hon a pbont gyffelyb a groesai cam- las Ehydychain a Birmingham, lluchiwyd y cerbyd i lawr llechwedd serth y mllr- glawdd, acyn ei g ytnp tynodd amryw gerbydau ereill i'w jjaiilyn. Teithiai y peiriant a'r cerbydau ar y pryd yn ol deugnin milldir yn yr awr- ne yr Oedd y cyflymdra mawr hwn yn ych. wanegn echryslonrwydd i dafliad arswvdus y cerbydau drylliedig oddiar y HineH Taflwydtri cherbyd yn nghyda gwagen lawn 0 nwyddau, dros y gainias, cur- wyd un cerbyd yn erbyn mur ceryg y bont, a chwympodd yr ysgyrjon c i'r afon. Am beth amser^ parhaodd rhan gyntaf y gerbydres 1 deithio yn mlaen. Yr oedd yr olygfa yn anesgrinadwy, y cyrph yn gymmysg a'r ysgynon, ac ysgrechau y clwyfedigion ynarswydus. Wedi cael o'r rhai a glwyfasid ysgafnaf eu gwynt attynt, gwnaethant ymdrech egniol a chanmol- adwy i weinyddu i'r rhai oeddynt yn ddi. allu. Sylwyd ar y ddamwa, gan weith- wyr melin bapur fawr yn Hampt011 Gay, ac yn y fan gorchymynodd Y perchenog Mr Pearson attal y gwaith yn y fe^n> ac aeth ef a'i weithwyr i estyn cynnorthwy i'r dioddefwyr. Gwnaed tanau mawrion yn ebrwydd gydag ysgyrion y cerbydau, ac yno y cynbesid ac yr ymgeleddid y trueiniaid anffodus. Gyda phob prysurdeb gwefrebwyd i Eydychain a lleoedd oreill I ymofyn cyn- northwy meddygol, ac yn mhen oddeutu awr a hanner cyrhaeddodd y Doctoriaid Parry, Mallam, Symroads, a Hitchings, i'r He, y rhai a wnaethant bob egni i le(Jdfa arteithiau y clwyfedigion. Cluiwyd ban- ner cant o honynt i ysbytty Ehydychain, a dodwyd y gweddill mewn gwahanol westtai, lie y gwemyddwyd iddynt bob ymgeledd oedd yn bossibl. Cyfarfyddid a chryn ANhawsder i gyf- lawni y gorchwyl prudda-idd 0 dynu allan y meirw a'r clwyfdlglOn 0 ganol ysgyrion yr alanas. Wedi cludo y cyrff J Adeilad gyssylltiedig a'r fehn bapur, yn rnhresen- noldeb Capten Owen, prn gWNstabl swydd Ehydychain, cyflawnwyd y gorchwyl prudd 0 archwylio llogellau y tneirwon mewn trefn i geisio ea hadnabod. Ceir fod amryw frodonon 0 ardaloedd Rhiwabon, Gwrecsam, a Dolgellau wedi cyfarfod a'u hangau anamserol drwyy ddamwain alaethus. Yn y trengholiad ddydd Sadwrn, daeth amryw dystion yn mlaen i ddyweud^u bod yn adnabod y personaa canlynol. ON EDWARD Ri- chard, brodor 0 RIWAB°N, ond YN FIIIYN YR alwedigaeth 0 fedaygyn 1^5, South Cross- laud Grove, Hackney, LLUNDAIN; John Thomas Hughes, BARTJYLREITHIWR, 0 Ehif 2, Middle Temple Lane, Llundain. Yr oedd y ddau foneddwr annodus hyn ar ea ffordd i dreulio y gwyliau yn Nghymru. Hefvd, Humphrey Williams, saer coed, yr hwn a breswyUai yn 34, Bushtoa- street, Hastou.
-...-DYDDIADUR SHON EPPYNT.
IAyddiaimus gael ei anrhegu i'r Arglwydd ] ,0lac°n yn Heol yr orsedd hon, a bydded j r.ymdaith yn dechreu ar bont y bendro Jfr' Gefel,' a elwid felly am yr adeilad- i'/d hi ar dro, fel y dylai pob pout fod. °rymdaith i fyned rhagddi ar y ffordd feu- 1 Llwyn-neuaddau a thrwy y jjm ^ur> a ahvyd felly am y claddwyd fLa,.aur lawer o eiddo y plwyfolion. v,lel i troer ar y ^-aw ddeheu pan y yen i Bont ar Irfon, eanys mewn heol IJ^y bu ymladdfa gethin, canys bu cad II taes rhwng y clawdd ffin a gvvyr yr h? Jack y Giant Killer yn arwain y I b.ar cIawdd gan syrthio a syrthiodd yn tkrbibw8 yfflon o flaen y gwyr yn dwyn Gwedi hyny taler ymweliad," Lj. Bal'ydd, a heol Dolgaer, yr hon o '> y allan a elwir Heol y Sgadau," (eJ8 mewn 11 aid yma yr ymddiflanodd wV1 8gadau Lewsyn Gadachwr, ac ni mo honi byth mwy. A chan i feB/n dyger trw.y yr holl orymdaith hon y flaen Sion ffordd y byddo yn ar asyn, gan Efan Bendrwm, Cdy Brecci' I>afydd Cadwaladr, &c., a ?Wif-Wa^di gwaeddent Abrec, fel hyn y C* 8wr y mae gwyr Eppynt yn thod ei anrhydeddu. Gwedi hyny byw c'er siars i Sion Ffordd arwain .^0nydd." (Uchel gymmeradwyaeth ^11 gwr yr orsedd.) a —Anfon y forwyn, a'r gwas, j, J- S^eithiwr heddyw i gynnorthwyo [j ]L ^gesau y lie i harddu yr eglwys. elj^6? fy hun,—cwrdd a'r offeiriad, y I ?r^en> postmaster-general y lie y station master, yr ysgol fy 'J™0, Gwr o Fethodist yn sisial yn Vm yw^ Pabyddiaeth." Minau yn iw °hwim—" Pa faint mwy Pabydd- £ k, .7^ harddu yr eglwys yn y gwyliau Isr^^yrdd, yr hyn oedd ddeddf yn y tueir ^oses> lia myued a chyrph y W .Won i gapel cyn eu dwyn gwedi e'addn 0^s a mynwent y llan i'w I Y brawd yn ymddiflann a I Y brawd yn ymddiflann a ncM n yn ei Slmst* Chwerthin mawr I .b' • i a r c^urcllwarden yn ordro i't jw ^iad yn iawn 0 frandi twymn I o'r ddau ryw, canys bydded Wol-11' ?arch- Job Job ei bod mor I ^cjjvi ,l laseida ag yw iddo yntau ^o^rheidiedi mi chwiffio ag ^yutau i lwrcyddio. e$tvv? GwENEa~Clychau y gwahanol m cylchynol yn dihuno y cymydd,—- mwyn> glvchau mwyn, cymysg y'ch chwi'n ddwyn. °iyehau yn allu moesol, mae I ^clvw11^ en. glyc^au Llanwenog oedd |l frj^iai °ddiar fane Cefnrhyddlan yn 3ylchn gwedi'm dilyn drwy | ed^ siwrnai y bywyd. Yr eglwys f ei hadii»a«rjao y»a^rdrlercliog. Ilector °thfiifr' druan» a Phabyddiaeth yn ar yr ymenydd, pan yn anweddu, I ll>- baldorddi parth addurno yr Nid pen i gyd mo dyn, set' lie aL ^fydberu Heddyw dwy harmonium wy tro cyntaf yn eydchwareu, gan M °i ^y^gddynt fath o organ. Cynnull- er hen bobl yma yn dywedyd Alu C0"^° amser Gantref ya ymdyru i'r Eglwysi ar ddydd e 8e^ dydd sydd goffadwriaetli am 'it yafynhaiiesyddiaeth y ddaear, n.v^ ^efyd ° ran hyny; ond teneu yw ^gyreli yn awr, ac thi, Sectyddiaeth wepog, drwynsur, chwilboeth, ])I Y ait di yw hyn. Gwell gan dy ^urfio matches hela na dal eof am y ^0^. ^ad mwyaf mawr erioed a glywyd tyr y gyfaredd, diflana y niwl, ^jv^ yn ddydd. Ond, beth gebyst, ]lea bregethu mewn Dyddiadur! ddynionach ddigon o swing, a ffol^ered amser i sobri; gall yr Eglwys |i Id^10 .atos iddynt. Dau ddieithrddyn yu elillol yn y gwasanaeth heddyw. 'y. • eu golwg hurt, delff, a'u liym- iej>^ ysgafn, gwaroalog, vacant, ddi- Cj,pad oeddynt Eglwyswyr, ond mai > ^y"b°ri sect oeddynt. Gosododd hefyd j!llllabwst eu betiau ar eu penglogau C4Ylled maes 0'1 eglwys. Nid peth oa yW gweddeidd-dra versa vulgarity. siars llym ar Ddafydd y Clochydd it, gnvarog ffyrnig ar bob llabwst mewn í .Egiwys Dduw, fel y dysgont foes- a Bili Jenkins. y11 prophwydo y bydd prisoedd dieithr pwy bynag fo byw y oJy^n' c0^i yn ddwbl. Yn veru^ gwedi hyny fod ganddo fustechi ar v yw' •' cas8^u na<^ yn meddwl boll, weled y gwanwyn. Yn gweled Uek ,lad y brophwydoliaeth. Chwerthin ^ythv Wrthyf fy hun. Clywed yn y }rdy fod seiat gwedi bod yn eistedd a<? V- i!fr Brydydd Byr, a'r 3i-d- class, ai y gwr o flaenor ddwyn disgybl- ^3ri10. Dafydd yn bygwth mynedi'r •l0/S'Canys," ebe i)afydd, ac yn bo ^awn> os fy ^isgy^lu yno, caf lc a §wr 0 syrthio arnat Pai'sel 0 grach ^sparables, sprats anllythrenog, cibddall, bwl, •j^eidiog^' ebe Dafydd mewn lief Villain. Y gwr 0 flaenor yn grynedig iie gras y Byr. G-ohirio y matter t tair gij-ol. nad beth olygir wrth hyny. Cyffro inawr o gwr i gwr y gantref; y public opinion yn ffafr Dafydd, yr hwn sydd wr o fuchedd loyw, mae colli wnaetb ar fatter y chwyaden. Cynghorir Dafydd i gadw mwy 0 chwyaid gogyfer a'r ap- pwyntiad nesaf. D aw gadwo y Frenhines. SHON EPPYNT. _m_-