Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

13 erthygl ar y dudalen hon

HYN A'R LLALL, YMA AC ACCW.

ALARCH GWYRFAI A'R " CYFARFODYDD…

PWNGC ADDYSG.

^ LLANSADWRN. !

LLANDINORWIG.

HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON.…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON. Till. 0TFRAITH I AWDURDODI DIDDTMIAB T IFTNACHLOGTDD. Dywed un a ymgyfeawa ei hun Im- partial Hand," yn The History of Religion, a gyhoeddwyd yn Llundain A.D. MDCOLXIT, mai hyn:—" Mesur arall a gymmerodd y brenia, yn,erbyn y perygl yr oedd yn ei ofni, trwy chwanegu, ei drvsor. Yr oedd yn ddadleuedig, pa un a alias pen corph oorphoredig ei hun ddybenu neu doddi bwrdeisdref, neu trwy ymosodiad personol golli ei diroedd, er ei fod yn ymddangos yn Ilyfr y flwyddyn mai Myn&ch neu Ben- aeth Mynachlog oedd, gau gyfraithLloegr, yn cael ei gyfrif fel yr unig berson yn fyw yn alluogi weithredm, yn y fath gorph cre- fyddol, yr oedd y gweddill yn farw i'r byd, ao wedi ymwrtbod 4'u holl feddianau. I symmud yr amheuaeth hwn, y senedd a gyfarfyddodd ar yr 28ain o Ebrill, 1539, a phasiwyd eyfraith (stat. 31, Hen. VIII. c. 13) i nadarnhau yr oil o'r fath roddion, pa rai a roddwyd, nid yn unig y rhai a wnaed yn barod, ond hefyd y. rhai a ellid waeud ar ol hyn, ac i freinio y bumin, a'i aerod, a'u hawl meddiannol, heb barch yn y byd i sylfaenwyr a'u haerod, neu yr un eithriad, naill ai i briodoliad perigloraa, neu i drwyddedau awdardodol esgobaefca- ol, pa rai a feddiannai y Mynacblogydd trwy ordinhad y Pab, er rhwystr mawr i iawn clrefn eglwyeaidd. Nifer y Mynacb- logydd r a wasgwyd i lawr yn Lloegr a Chymm crsdd (fel y rhifa Camden bwynt) 645; o athrofan a ddinyntriwyd mewn gwa- hnIlol s-fu" Id, 90; o Gor-gafellau a Cha- pnlydd rbyd-L '2,374 ac o Y sbytttti, 110. Yr öédd h blynyddol yr -oil yn eyr- haøddi 1I31)f.mp hablaw yr arian a wnaed o'r 9w riheg ar ydau, o'r coed,, pi win, clychau, &I., at: yn olaf a'rwyaf, yllesliri aur ac arian, ac addurniadau eglwyaig, pa rai oedd yn cyrhaedd i swm anferth o werth, fel y geilir barnu. er eagraifft, Pan- gymmerw\ (! o Fynachlog St. Edmonds- bury 5,000 marks (mark 13s 4c) o aur ac arian, yn iighyikt gernan gwerthfawr a gleiniau yn ddirifodi. A ijno do adieu ychwaneg am hyn, gweled "The Life and Reign of King Henry the Eigth, by the Honourable Edward Lord Herbert," p. 507. Dywed haneswyr mai personan o'r enwau Ellis Price a John ap Rliys, a an- fonodd y Brenin Harri VIII. i ddym- chwelyd y Mynachlogydd ac i ddinystno y delwau Pabyddol yn Kghymru; ac wrth gyflawni eu gorchwyl yn Essjobaeth Llan- elwy, yn mhlwyf Llandderi^j, yu agos i'r Bala, cawsant ddelw fawr a elwid Derfel Gadaroi" yr hona berchid yn fawr gan lawer yn Ngwynedd a Mr Prico a ddy- wedai fod rhwng pump a chwe' chant o bererinion wedi dyfod i-addoli ger broa y ddelw fawr hon, yn ystod yr amsor y bu ef yn y lie. ilhai o'r peitsriuiuu hyn a ddygent eu hanifeiiiaid, on luüian i'w hoffrymmu i Dderfel Gadani," neu fel y gelwir hi mewa rhai o'r hen ysgrifau, "Darfel Gathern." Credent fod gan y" ddelw hoa allu i gadw o uffern felly oil- rymerit iddi yn haeiionus a llawen. Ae yn Esgobaeth Tyddewi yr oedd delw Mair, a chanwyll gttyr fawr yn ei llaw, yn cael parch addoladwy gan y lluaws, y rhai oeddyni yn dra choelgrefyddol. Pe buasai amser a gofod yn caniattau, gallesid cof- nodi lluaws o engreifftau eyffelyb, ond ni wnawn ar hyn o bryd ond cofnodi un er dangos i'r darllenydd ps mor drwm yr oedd y gyfundrefn fynachlogaidd wedi gor. Iwytho y wlad y pryd hwnw i delwau a defodau Pabyddol, pa rai oedd yn haeddu yn gyfiawn ddinystr tragywyddol. Yn y flwyddyn 1559, ar ddyfodiad yr Iarll Sus- sex, rhaglaw y frenhines fawr Elizabeth, i'r Iwerddon, y Litani a ganwyd yn Saes- neg yn Eglwys Crist, Dublin. Rhai o'r dall-bleidwyr Pabyddol a droseddwycl yn fawr, ac ymdrechasant adferu eu hen drefn o wasanaeth trwy wyrth ffugiol. I'r amcan hwn, delw fynor o'n Gwaredwr a osodwyd i sefyll yn nglianol y Cathedral, gyda chorsen yn ei law, a choron o ddrain ar ei ben; a sylwyd ei fod yn gwaeda trwy y drain ar wyneb y ddetw, yr hon oedd yn groeshoeliedig. Yr ymddangosiad rhy- feddol hwn a gymmerodd le ar adeg y gwasanaeth dwyfol, pan oedd yr Arglwydd Haglaw, yr Archesgob, a'r gweddill o'r cyfrin-gynghor yn yr eglwys. Pan gan- fyddwyd hon gan y bobl, tristawyd hwynt yn fawr, yn enwedig pan ddywedodd un o'r cyfrinwyr yn ddychymmygol, Nas gaflai ein Gwaredwr ddewis ond chwysu gwaed, pan yr oedd gau gred neu heresi wedi d'od i'r eglwys." Yr holl gynnull- eidfa heb fod oil o'r un feddwl, y wyrth a achosodd derfysg mawr; y gwasanaeth a dorwydi fynu, a'r bobl a ymwasgarasant. Pa fodd bynag, llawer o honynt a aros- asant ar ol, syrthiasant ar eu gliniaa, ac a weddiasant o flaen y ddelw. Archesgob Dublin a ddrwg-dybiodd ryw chwareu an- onest, a gorcbymynodd y cloeliydd i olchi ac archwilio y ddelw. Wrtih wneud hyny, y dyn a ganfyddodd sponge wedi ei fwydo mewn gwaed yn ngeudwll y pen. Un Lee, yr "hwn gynt oedd fynftch y Cathedral, fer foreu y Sabbath hwnw a roes y sponge, yr hwn oedd yn llawn o waed oddifewn i'r pen. Yr oedd yn hidlo trwy yr agenan oedd yn y mynor, ao yn syrthio i lawr yn ddyferynau ar y gwyneb. Y twyll hwn, wedi ei ddarganfod, yr archesgob a bre- gethoddllr y testyn y Sabbath dilynol, a Lee a'i gymdeithion twyllodrus a gosp- wyd yn ol y gyfraith am hud-ddenu y bobl I roi addoliant ar ddeulia A ddylai Grist, i ddelw grin." (I'w bewhau.)

"LLANDUDNO."

LLANIESTYN.

[No title]

-_w,,'---......--.---------------i…

Y PRIF FARCHNADOEDD SEISNIG.

PRIF PARCHIlrADOIDD CYMBBIG.

Advertising