Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

GYFLAFAREDDIAD YN LLE d; RHYFEL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

GYFLAFAREDDIAD YN LLE d; RHYFEL. (Gan Corfanydd.) J PEN. X. J ) ? ^phlu gwirfoddol yia yr oes bresen- ( brawf amlwg ac alaethus o hyn, ) iC. nlS gall rha mwyaf pleidiol iddynt i i na chywilyddio wrth geisio dadleu yr genrheidrwydd am danynt. Fe orth- recbodd egwyddorion rhyfel, ac y maent Y" parhau i ortbrachu egwyddorion cre- j J j.a g^areidd-dra, drwy fynu i'r naill ,r. ^a'l ymrestru yn eu gwasanaeth llygr- i i n eu^on- Llwgrwobrwyodd y naill 6 y "all, nesy mae y ddau yn cysgu yn ddi- tawel ar linian y Dalilah fradwrus. M M.us ydyw meddwl fod agos i bum' uiwa o ddynion yn nghanol blodeu eu ycldita yn cael eu tynu oddiwrth eu gorchwylion priodol i fyw ar draul am- jyw o wledydd Ewrop, y rhai nis gallant o vaa^r 6U galwe^gaet^ a'u sefyllfa, fod on<^ difawyr bar a ereill, a'r liyn ^y^annghyfiawilder dybryd. Fel hyn, rwy egwyddorion rhyfel a'r gyfundrefn fil- wraldd, gorthrymir y bobioedd yn ar- gan y gorfyddir iddynt gynnal ^y&ion sydd yn gwbl alluog i gadw eu "Unain, pe caniatteid iddynt hyny. Nis gll -y golled hon i Ewrop a' Phryd- ain fod yn d dim llai na 117,000,000p yn flynyddol. Oni buasai ryfel ni chawsid angea dyled wladol. 0 amser y gon- owest Normanaidd hyd amser Charles yr II. allan o drysor y brenin ei hun y deuai p'Gulion rhyfel; ond taflodd Charles II. «yny ar y deyrnas, a byth wedi hyny ni fal- lwJd draenen am y costau, gan mai y bobl O0dd raid dalu. Yr oedd yr hyn a dalwyd alldaynt o'r flwyddyn 1100-1 hyd 1869- 0, sef am 70 mlynedd,yn 4,149,741,634p, yr hyn oedd 343,768,128p uwchlaw yr boll dderbyniadau. Onid yw y costau ^awrion hyn yn dangos f«d yn llawn attal rhyfel, a bod angenrheidrwydd am gyflafareddiad yn ei le. Traenus yw meddwl fod costau rhyfel mor lawrion ond pan gofiom ei fod yn gwasgu ar ryddid dyn, drwy greu tra awdardodaeth a gormes, mae hyny yn ychwfciiegu mwy at y trueni. Megys y cyn- nydda ac y llwydda. egwyddorion milwr- aidd-inewn unrhyw wlad, mor sicr a hyny fe wesgir ar ryddid cyfreithlon y wlad bono. Y mae y ddwy egwyddor yn groes l'w gilydd—un am ddifa pobpeth, a'r llall am gynnal acliadw. Y mae un yn tarddu o ysbryd heddychlawn, ond y llall o ysbryd ymladdgar. Nid yw cyfundrefn rhyfel Olld gallu, a grym, yn rhwymo dynion Illew caethiwed peirianol, gan ddileu ynllwyr bob meddwl imnnibyliol ac yna y mae dyn yn eydsyniG i fod yn ddim am- pu na pheiriant i ormeswyr ei defnyddio wlymynont. 0 ganlyniad, y mae tra- j awdurdodaeth ysbryd milwriaethol yn cenfigenu yn wastadol wrth ryddid, fel nas gall fyw yn agos i'r un gymmydog- aeth. Y mae rhyfel yn gwgu yn wastad ar y dyn rhydd, ac yn cynllwyn mewn di- chill am rbyw foddion i attal pob rhyddid; ac felly yr egwyddor filwrol sydd yn ^yned yn eilun llywiawdwyr gormesol dtwy yr holl fyd. Ami hi y sylfaenir eu gorseddfeingciau, ø'i hysbryd hi yw anadl einioe8 brenhinoedd. Tynwch ymaith yr eilrli hwn, ae. yna fe drenga gormes a thrais. Ysywaeth, y mae Lloegr yn n tyuu at y llyngelynofnadwy hwn. Lloegr ddedwydd a hynod am ei rhyddid a glaf- ychodd yn drwm y dyddiau hyn gan y clefyd milwrol, onide ni buasai ei gwyr leuaingc mor barod o'u gwirfodd i soddi y dinesydd rhydd yn y milwr, caeth, ac i newièl galwedigaethau sobr dynolryw am ^odres a rhwysg rhyfelwr. Gall golygfa filwrol foddhau plant a merched ieuaingc dibrofiad, ond dyniol call ac ystyriol a chant ar bob milwr fel un wedi rhoddi ei bun i fyny i wneuthur drwg pan y gslwir arno, heb bawl ganddo i ddywedyd i Na wnaf." Nid oes eisieu gwell prawf o'r angen- 0 l'beidrwydd am gyflafareddiad nag a geir yayftaith fod holl gyfundrefn filwraidd Ewrop o nodwedd gynhyrfus, yn cyn- nyrehu eiddigedd a chenfigen, ac ymrys- onau parhaus rhwng teyrnasoedd, yn ca.dw i fyny fflam digofaint, yr hon a drengasai yn fuan o honi ei hun oni bai fod egwyddorion rhyfel yn ei chadw i fyny. Gan wybod mai amheuaeth ac anymddir- ld y naill deyrnas yn y llall sydd yn el chadw i fyny, yr holl ymdrech ydyw y naill rhag ymddiried yn y llall, d*wy arddangos eu gilydd fel ysbeilwyr heb gydwybocfcna rhithyn o ddynoliaeth, yn byw ar eiddo lladredig dynion ^reill. j*id yw ond gwegi yn ngolwg y gyfundrefn Qlwraidd fod gan y gwahanol deyrnasoeld lywodraeth sefydlog, dinasoedd, trefydd, eglwysi, erefydd, llenoriaeth, ariandai, a rnarsiandaeth, y ewbl mewn golwg yw porthi rhwysg y fflam ryfelgar. Nid yw y gyfundrefn aredig y tir-yn gwheu-neu y11 myned yn mlaen yn ddiwyd bob dydd pda'u gorchwylion dyddiol i ennill eu "ara beunyddiol—iddynt hwy y mae y ^wbl yn ofer—rhaid i egwyddorion rhyfel W, ond dinystrid yr arncan hwn mewn d' ^iwrnod ped unwaith yr elai y teyrnas- oedd i ymgymmodi a bod yn gyfeillion. Rhaid cael rhyw ddyfais byth a hefyd rhag iddynt ddyfod yn gyfeillion calon. Mewn gair, rhaid i holl elfenau heddwch gael eu gwasgaru i'r pedwar gwynt fel y caffo elfenau rhyfel fyw. Fel hyn yn ddiau y bydd'tra y parhao egwyddorion rhyfel i lywodraethu teyrnas- oedd y byd; canys y maent oil yn gwbl groes i bobpeth sydd haelionus ac ym- ddiriedgar mewn dyn, a phobpeth sydd anwyl a chariadas yn nghrefydd y Duw daionus a thrugarog. Os oes un rheswm yn fwy na'i gilydd yn dangos yr angen- rheidrwydd am gyflafareddiad rhwng teyrnasoedd y mae y bythol amheuaeth a'r anymddiried a gedwir yn fyw gan egwyddorion rhyfel drwy yr holl fyd gwareiddiedig yn ddigon ynddo ei hunan i ddeffro pob dyngarwr a gwladgarwr at y ddyledswydd o roddi terfyniad buan a bythol ar egwyddorion rhyfel.

Y DEHEUDIR.

EISTEDDFOD 1877.

CHWAETH GERDDOROL BLAENAU…

AT ALED 0 FON.

LLITH MR PUNCH. cx ?