Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
"LLOFFION O'R DEHEUDIR.
LLOFFION O'R DEHEUDIR. vt rhyfedd gan lowyr. li ill Un cyn J diweddaf, aeth glowyr v Lfl?WttlP6iAi y hwn i lawr at eu I id J» yr awr arferol, ac yn mhen awr 1; Idn ^7°hwelasant i ben y pwll; a'r Uj H! r6,8wia a roddent dros hyny oedd nad vr in k drefn y daethpwyd iddi „ rfJv v oyiamodol,a dymunasant gael a. ti Cyfeiriwyd hwynt at eu har- %wedir i'r cwmpeini gael.;en h B ^^gbyfleasdra mawr gan ymddyg- to o kerwydd fod llong yn aros i'at ^°» yr byn a ddisgwylid ei gael y •e; wrnod hwnw. GF ^s^WTDD.—Dydd Mercher cyn' y di- a9> tarawodd nong Ffrengig o'r porth- ,th irys+^n ar J Wolves' Bock, yn sianel bto l/ ac J11 ^uan ar hyny suddodd. a L 6 y*1 debyg i'r llong anffodus adael Cas- 'rti \foreu dydd Mawrth, tuag wyth o'r ,g; cti> ai& Bordeaux, yn Uwythog o lo. Y iqf e yn dda genyna hysbysu fod yr holl U }o^ eu hachub, a glaniasant yn g; s^aerdydd. IS) CWMWR.— Tanchwa Ofnadwy.— ift l cymmydogaeth dawel y dreflan )6' W gyffro yr wythnos ddiweddaf, i9- danchwa ddychrynllyd gymmeryd f T *8*jddodd y danchwa yn siop Mr cl' ?uShes, grocer a draper. Mae y ty il*, 1 niweidio yn fawr, yr hyn, fe dybir, 0. a achoswyd drwy i gasgen o bylor gym- °' it ^n' a rhywfaint 0 petroleum oedd r' fin e* ys^orio mewn ystordy ger- f 7 siop. Bernir i'r bachgenyn » + L gweitii yn y siop danio Wi .w'ae i'r ^an ddyfod i gyffyrddiad &'r jy 0s8iadau uchod, nes achosi y ffrwydr- L ^losgwyd y bachgenyn yn druenus, ■0 », 8or\reddai mewn sefyllfa beryglus. I. bycban yw yr ysfcordy, ychydig f Ji?er.0(1diwrth y siop, ac y mae y cyfan w8^1 chwythu i fewn, ac y mae tai yr 11 b tll 8yiumydogaeth wedi eu niweidio mwy ) 6U lai. 0 IIIGR-MEA.D, LLA.NWENOG.-Nos Iau olaf i Lr llWY ddyn 1875, anrhegwyd cantorion i L athrawon eglwys blwyfol Llan- lh0g. c^iniaw ardderchog, gan y [ ti Eyans, Highmead, yn ei 1 ardderchog, a'i serchus; Am Baith o'r gloch, cawsom ein i^fWain i'r hall, oddeutu hanner cant o f r?Uau' yr oedd byrddau llawnion ( eu ij-QijQ a'r danteithfwyd mwyaf f i asns. "Wedi darparu a threfnu y Prddau a'r danteitbion yn drefnus, rhodd- jJW y gair am i bawb ddyfod i mewn i cVsn gwneuthur cyfiawnder a'r corph, .'¡ Iud \;ÆW amheuaeth nad ufaddhaodd [ |p-D^v^ri -wyllysgar. Wedi i bawb gael cliriwyd y byrddau, pryd y K *y< cairyw areithiau a chaneuon | yr achlysnr, er difyrwch i'r '^■Ho.^gion. Cyn ymwahanu,rhodd- diolchgarwch calonog i'r boneddwr Jjji^dig a'i briod serchog, yn nghyda'i L ai*t serchus, am caredigrwydd yn ein ^jhegu a'r fath giniaw blasus. Hefyd, °ddwyd eymmeradwyaeth cyffredinol i'r !bO]Iedd- au twymngalon, y ddwy Miss. iw iges v pa rai oedd yn gweini ar yr Iq ^yaur. Nos Sadwrn canlynol,sef dydd .a^» anrhegodd yr un boneddwr holl eithwyr yr ystad, yn nghyda'u gwragedd jja Plant, a chiniaw ardderchog yn yr un A pryd yr oedd nifer mawr wedi dyfod yn Pyd, a diau iddynt gael eyffelyb wledd lo* n°8wa^^ flaenorol.— Dydd Mawrth, cyfarftt c^wk y i^enywodyn If -^ighmead, i dderbyn anrhegion gan y Mrs Evans, megys dillad, glo, aiaryw bethau ereill ag oeddynt hwy u Sweled fod yn eu hangen hwynt. Yr '^a t yn rhifo yn agos i ddau gant. Y Hawenydd genyf hysbysu hefyd w y boneddigion o'r Highmead wedi ac Aft • hynod ymdrechgar gyda phob l&r Perthyno1 Eglwys Llanweneg fieV er 0 flyay^doedd. Hir oes a phob ^^yddwch iddynt yn awr a byth, medd | '8yfaill diledryw, IEUAN AWST.
Advertising
• .AT Amonoirs AND HOABCHNESS.—All suffering Ul)lvlrri^tiioa of the throat and hoarseness will be agree tlie ^Prised at the almost immediate relief afforded by lll0 °f "Brown's Bronchial Troches." These famous 'Ma are now sold by most respectable chemists in [ 'V!°-Uatry per box. People troubled with a t 8 Cou8h," a "slight cold," or bronchial affections, to p,. them too soon, as similar troubles, if allowed Mfec/ £ te88' result in serious Pulmonary and Asthmatic tVoeh"8' See that the words "Brown's Bronchial- ""Ma 8 *re 011 Gorernment Stamp around the box, frnuj^aetiured by JOHN I. BEOWW AND SONS, Boston. States. Depot, 493 OiWFd-itreet London APPLIANCES.—Maoy of the most painful disorders are known to yield to the gentle affluen«es of magnetism, and several cases of ^eat ~eran8ement> liver, kidney, heart, lung, and r tare been oured by the use of Darlow's tetl6 # appliances, which are recommended by many of eminence in the medical profeasien. Mag- only eriginal modern invention in curative (i Pwapldfitfl post fre&-Darlow and Co., Mt Strand, LoMon. 7718 <!(. 1—FOB THE TEETH AND BREATH.—A few the liquid "Florilino" sprinkled on a wet ,„rilsk produces a pleasant lather, which thoroughly 5 the teeth from all parasites or impurities, Ilia 6 gums, prevents tartar, stops decay, gives to rP.- rpoeuliar pearly-whitene&s, aad a delightful ""VVj,('6. t° the breath. It removes all unpleasant uy ?5lsing from decayed teeth or tobacco smoke. >¡!y ragrant Floriline," being composed in part of sweet herbs, is delicious to the taste, and Čh:t¡¡t toilet discovery of the age. Price 2s 6d, of -t.ilJ and Perfumers. Prepared by Henry C. 31 Oxford-street, London.
HERW-HELA.
HERW-HELA. FONEDDIGION,—Gwelaf fod ysgrif eich gohebydd galluog, Gwas Mr Punch," a ymddangosodd yn mis Rhagfyr diweddaf, wedi achosi cryn gynhwrf yn mysg rhai o brif ohebwyr y Deheudir. Cododd gwres- fesurydd Craig y FoelaUt" mor uchel, nes iddo fyned i dystio ar ei Iw na fyddai llawer o eogiaid yn Nheifi na gleisiaid yn Nghonwy, pe caffai penrhydd- ion eu ffordd." Maddeued eich gohebydd i mi am amheu cywirdeb ei ddywediad. Mae ffaith anwadadwy yn nglyn ag ardal Llanwddyn yn profi yn wahanol. Mae afon Fernyw, yr hon sydd yn ymddolenu trwy'r dyffryn (oddigerth rhan tua'i tharddiad, yr hwn sydd yn cael ei wylio gan lygaid eryraidd y game-keeper) fel mor Galilea gynt, yn agored i bawb a ewyllys- ia bysgotta ynddi. Os bydd y gweithiwr tlawd yn methu cyrhaedd pris uchel ymenyn, neu gig gyda'i datws, gall brysuro ei gamrau tua glan afon y Fernyw, a physgotta wrth ei ewyllys, neu fyned i chwilio am ysgyfarnog,neu gwningen, heb ofni dirwy na charchar. Beth all fod y canlyniad o'r fath benrhyddid ? Yn ol athrawiaeth Craig y Foelallt," mae pysgod y Fernyw, a game yr ardal yn lied anaml. Yn hytrach i'r gwrthwyneb y mae. Mentraf ddyweud nad oes un afon yn Ngogledd Cymru yn cynnwys mwy o frithylliaid ac eogiaid, ynol eu maint, nag afon y Fernyw. Yr un modd am y game, yn cynnwys ieir y mynydd, petris, phesants, chwiaid gwylltion, ysgyfarnog- od, a chwningod. Wele ffrwyth penrhydd- id Os bydd rhywun yn amheu cywirdeb y ffaith, bydded iddo gymmeryd gwibdaith yma yn yr haf dyfodol, a chaiff farnu trosto ei hun. Bydd llawer o foneddigion yn ystod yr haf yn arfer dyfod yma i ymbleseru a physgotta, a phrawf y niferi lluosog a ddalient, mai nid ychydig yw nifer y rhai a lechant rhwng ceulenydd y Fernyw. WDDYN.
I HENRY M. STANLEY.
HENRY M. STANLEY. FONEDDIGION,-Mae enw y gwr uchod yn adnabyddus erbyn hyn i drigolion yr boll fyd gwareiddiedig. Cymro ydyw o'i y enedigaeth, ond y mae wedi gwadu y wlad lie cafodd ei fagu. Ganwyd ef yD agos i Ddinbych, a'i enw priodol yw John Row- lands. Yn moreu ei oes, addysgwyd ef yn nhlotty Dinbych, a bu yn gwasanaethu am beth amser fel pupil teacher mewn ysgol ddyddiol yn y Wyddgrug. Aeth i'r America pan yn lied ieuangc; ac yn mhen amser, cafodd le yn ohebydd i'r New York Herald. Bu yn gwasanaethu yn y swydd hon am rai blynyddau, ac ymwelodd a rhanau pellenig o'r ddaear pan yn cyf- lawni y gorchwyl hwn. Ond yr oedd Stanley i gael ei ddyrchafu yn uwch na hyn, ac yr oedd ef i gyflawni gorchestion a dynai sylw pobl bob gwlad. Pan oeddid yn methu yn llwyr a chael dim o hanes yr anfarwol Dr. Livingstone-pan yr oedd rhai yn meddwl ei fod wedi marw yn nghanol anian-diroedd Affrica, ac ereill yn ofni ei fod wedi ei ladd gan rai o drig- olion y lleoedd anghysbell hyny, gdfyn- odd perchenogion y newyddiadur yr oedd Stanley yn ei wasanaethu iddo a fyddai ef yn foddlon i fyned allan i chwilio am y dyngarwr enwog Livingstone. Cydsyn- iodd Stanley a'r cais, a chyn pen hir gwelwn ef yn parottoi i fyned i dramwyo ar hyd crasdir Affrica, ar neges yn yr hon y teimlid dyddordeb gan bawb o bobl y byd. Cychwynodd ar ei daitb, a chyda chyflymder anghyffredin teithiodd trwy wahanol wledydd, a llwyddod4 i gael hyd i wrthddrych ei ymchwiliad. Ar ol dych- welyd yn ol, cyhoeddodd lyfr difyrns iawn, yn rhoddi hanes ei daith, a'r modd y daeth o hS d i'r darganfyddwr anfarwol, dan y teitl o How I found Livingstone." Pan ymadawodd Dr. Livingstone a'r fuchedd bresennol, ac ar ol i'w gorph gael ei ddwyn gan ei weision duon ffyddlon i'r wlad hon, ac iddo gael ei gladdu yn mysg enwogion y deyrnas, gyda phob parch a allai y genedl ddangos tuag atto, gwelwn Stanley drachefn yn hwy!io am fyned i Affrica i gwblhau y gwaith yr oedd Livingstone wedi ymgymmeryd ag ef. Gyrwyd ef allan yn ngwasanaeth y New' York herald a'r Daily Telegraph; ac yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, derbynioJd y papurau hyn lythyrau oddiwrtho yn desgrifio ei daith, yn adrodd ei helynt- ion, ac yn hysbysu ei ddarganfyddiadau. Cyrhaeddodd y llyn hwhw a elwir Vic- toria Niyanya. mewn byr amser. Cyfar- fyddodd a gwrthwynebiadau oddiwrth rai o'r llwythau Affricanaidd, yr hyn a'i gor- fododd i ymladd a hwynt. Daeth clefyd- au, y rhai sydd mor hawdd i'w cael yn y parthau hyny o'r ddaear, ar ei warthaf, a chariasant ymaith amryw o'i weision. Trwy y cwbl, gwelir ei fod wedi bod mewn helbulon mawr iawn. Ar ol cyrhaedd y llyn a grybwyllwyd eisoes, dechreuodd rhag blaen wneud darganfyddiadau. Hwyliodd yn y llong fechan oedd wedi myned gydag ef o'i amgylcb, a phrofa, mai un llyn mawreddog ydyw, ac nid nifer o fan lynoedd wrth ymyl eu gilydd, fel y meddyliai llawer gynt. Mae hefyd wedi tynu map newydd o hono, ac felly ceir gweTed enwau trefydd, afonydd, a myn- yddoedd, ar fapiau dyfodol o Affrica na wyddid dim yn eu cylch o'r blaen. Yn un o'i lythyrau, rhydd Mr Stanley hanes "ei ymweliad a brenin Metsa. Derbyniwyd ef gan y llywodraethwr hwn mewn modd canmoladwy iawn, gyda rhwjsg a rhialtwch anarferol. Mae y brenin hwn yn barod i gofleidio Cristionogaeth, a,c y mae wedi gorchymyn i'r Deng Air Deddf a Gweddi yr Arglwydd gael eu hysgrifenu iddo, modd y gallo eu darllen a'u htis- tudio, hyd nes y cyrhaedda cenhadon i'r wlad. Dywed Mr Stanley fod tua phum' mil o bunnau yn ddigon i gychwyn y geu- hadaeth yno, ac wedi hyny mae y brenin yn barod i gymmeryd yr holl gostau yn nglyn a'r achos arno ei hun. Hyfryd yw canfod fod achos y Gwaredwr mawr yn myned yn ei flaen, fod Cristionogaeth ya llwyddo, ac fod tywyllwch eilunaddoliaeth a gau-athrawiaeth yn cilio draw o flaen goleuni disglaer efengyl Iesu Grist. Deallwil fod boneddwr wedi rhoddi y swm angenrheidiol o ariau i un o'r cymdeithas- au cenhadbl fel ag i'w galluogi i gydsynio a chais brenin Metsa trwy anfon cenhad- on i'w diriogaethau. Pan ystyriwn mor fawr yw brenhiniaeth, mor eang yw tiriog- aethau, ac mor bwysig yw sefyllfa gwlad y brenin hwn, nis gallwn amheu na chaiff presennoldeb y cenhadon yn y wlad ddy- lanwad anghyffredin ar y trigolion. Pan glywyd ddiweddaf oddiwrth Mr Stanley, yr oedd yn parottoi i fyned yn ei flaen i chwilio am leoedd anbysbys ereill, ac i dalu ymweliadau a gwledydd di-son-am danynt. Llwyddiant iddo, er ei fod yn gwadu y wlad lie cafodd ei fagu, ac yn haeru nad yw yn Gymro. CYBI.
CYFARFOD NADOLIG BEDYDDWYR,…
CYFARFOD NADOLIG BEDYDDWYR, CAERNARFON. MIn. GOL.,—Yn y Llais am yr wythnos d diweddaf, mae Gwas Mr Punch yn ei lith yntraethu o dan y penawd "Cwymp oddi- wrth ras a chyfarfod llenyddola gynnal- iwyd ar nos Nadolig yn nghymmydogaeth, Caernarfon. Y mae Iluaws yn fy hysbysu mai attaf fi y cyfeirir yn y sylwadau gan hyny, erfyniaf eich caniattad i dystio yn y modd mwyaf pendant yn erbyn y cyhudd- iad. Cynnaliodd y Bedyddwyr yn Nghaer- narfon eu cyfarfod llenyddol ddydd Nadolig diweddaf, fel yr arftd,rent ers blynyddoedd bellach. Yn y cyfarfod olaf yr oedd rhai pethau annghydnaws k chwaeth rhyw un (hollol anhyshys i mi) a ysgrifenodd i'r Fa,ner y dyddiau dilynol. Ac ymddengys oddiwrth eich gohebydd hwn, mor bell ag y gallaf gasglu, ei fod yn priodoli yr erthygl hono i mi. Llawer o bethau yn yr ysgrif a wnant rm dybied hyny. (1) Cyfeiria mewn modd sarcastic at y credo o "gwymp oddiwrth ras." Gan fy mod, fel pregethwr Wesleyaidd, o angenrheidrwydd yn credu yn ddiysgog yn yr athrawiaeth ysgrythyrol hon, cesglir fod y saeth wedi ei hannelu attaf yn yr uchod. Gyda llaw, Gwas Mr Punch, ai 6, yn traethu ei len ar gwymp oddiwrth ras!" Os nad ydyw hyny yn debyg i dwrch daear yn amcanu areithio ar yr haul, nis gwn pa bath sydd. (%). Hysbysir fod y person cyfeiriedig atto, wedi myned allan cyn i'r cyfarfod der- fynu, '-ei fod wadi "myned i rai o dai-- y dref,"—^c awgrymir ei fod yn ddyn ieuangc." Y mae y tri pheth hyn yn ffeithiau am danaf. Felly, eithaf teg ydyw i mi gael fy nghyhuddo o fod y person sydd o dan fflangell y Gwas; ond dymunaf ei hysbysu ef a'i wehelyth gwrachaidd, nad oes y cyssylltiad lleiaf rhyngwyf a'r hyn a dadoga yn ei ddull bawlyd arnaf. Nid ymostyngais hyd yn hyn, ac nid wyf yn bwriadu byth ymostwng i'r arferiad iselwael o ddifrio Personau a chvfeillion o dan gochl ffugenwau. Y mae genyf fwy o barch serchog a brawdol at y Bedvddwyr yn Nghaernarfon nag y dywedwn ddim.yn annheilwng am danynt; a chredaf fod y llu gohebwyV fu yn ysgrifenu o'r dref hon wedi dyweud digon o gelwyddau am yr enwad parchus hwn, am un can' mlynedd, beth bynag. Pan fydd arnaf eisieu traethu fy marn trwy y wasg, gwnaf hyny heb ofyn i na Gwas Mr Punch, na'r un crwydryn arall o'r fath. A gofynaf iddo cyn rhoddi'r ysgrifbin o'r neilldu; a fedr ef brofi fod yr hyn a ysgrifenwyd i'r Faner yn anwir- eddau noethion," yn gelwyddan," ac yn "ysbwrlaI gwenwynllyd."? A oedd yn y cyfarfod cyfeiriedig atto feirniaid ? Un barnwr a welais i yno. Ai "llwybr annghyfreithlon ydyw adolygu ar gyfarfodydd ? 0% felly, cosper y Gwas ar frys yn Ilys y ddeddf.-Ydwyf eich serchog, T. PRICHABD EDWAEBS (Caerwyson.) O.Y. 0 eblywaf gan rhywun etto yr awgrym lleiaf yn cynnwys tadoliad yr ys- grif yn y Faner arnaf, boed bysbys ybyddaf o dan angenrhaidi ostegueudadwrdd trwy gwrs eyfreithiol.-T. P. E, CAMGYMMERIAD TIRFEDDIANWYR. IRI GOLYGWYR,-Feallai y goddefwch ran o'ch gofod prin i ddarllenwr cysaon o'ch newyddiadur i draethu ychydig o'm syniadau ar bwngc gwir deilwng o sylw amaethwyr, crefftwyr, masnachwyr, a pherchenogion tiroedd yn enwedig, sef y weithred annheilwng a'r camgymmeriad mwyaf dybryd o eiddo tirfeddianwyr, sef cyssylitu maes wrth faes. Gallaf ddwyn profion cglur o'u ffolineb gyda golwg ar eu llwyddiant eu hunain yn hyny. Bob amser o'r braidd y gwelwch fferm fawr o ddau cant i fil o aceri; y mae hi yn fler, hen gloddiau pridd, llydain, hen ffasiwn, a digon o le i yru trol hyd ei penau heb ofni dymchwelyd di oytynt, a'r. ffosydd wedi cau i fyny hyd hanner eu penau, a'r dwfr wedi ei attal i redeg iddynt o'r drein- iau, os bydd rhai weqi gwneud yn y cae o gwbl, a'r canlyniad yw fod y tir yn codi yn donenau. Bum yn llygad-dyst o weled rhai felly cyn hyn, wrth gyffwrdd ynddynt yn ysgwyd am rydau o ffordd, a'r rheswm am hyny ydyw, nad yw y ffermydd yna yn cael eu diwyllio fel y dylent gael, a'r canlyniad yw fod y tir yn colli yn ei werth i'r tirfeddiannydd; ac nid yw y tenant, oherwydd fod ei fferm yn rhy fawr, yn gallu dwyn hanner y cynnyrch aHasai ef gael o fferm lai, am y rheswm nad all ef gario tail i'w gymmysgu a gwr- taith i'r caeau pellaf oddiwrth y farm- yard, ac felly ni chaiff onid rhan fechan iawn o fferm fawr ei hamaethu yn rheol- aidd, pan y mae ffermydd cymmedrol, o gant i cbwech ugain, yn cael eu trin yn rheolaidd bob tair i bedair blynedd. Pe baech yn myned efo'r gerbydres o'r Gaer- "Wen i Amlwch ar y chwith i chwi, ar ol 'pasio un o brif drefydd marchnadoedd Aon,! a myned drwy nant a cbreigiau, y mae fferm perthynol i un o'r tir- faddiannwyr mwyaf sydd yn yr ynys. Caech weledfar unwaith yn j gymmydog- aeth un ai diffyg gallu neu ddiffyg medr biewn rheolaeth—pob un o'r ddau feallai. Mae y naill fferm yn wahanol i'r llall- ejaddiau y naill wedi ei chwalu gan yr an- ifpiliaid hyd eisodlau. Oddigerth fodambell hen orglawdd yma ac acw i nodi'r ffordd yibu clawdd, y mae'r olwg arni fel traeth, oiid yn unig fod dwfr yn dyfod yn amlach clfos hwnw. Y canlyniad yw fod gwerth ffjarm o'r fath yna wedi colli cannoedd o bjmnau mewn ychydig flynyddoedd, apha ryfedd, o ran hyny. Yr wyf yn cofio pryd yr oedd un o'r fath yn ddwy o ffermydd oddeutu wyth ugain erw bob un, heblaw dau neu dri o dyddynod a gadwent o un i ddwy fuwch, ac fe fyddai pob un o'r ddwy fferm yn cadw mwy o lafurwyr Bag agedwir yn bresennol ar y cwbl o'r draeth- ell Onid yw hyn yn gywilydd i'n gwlad a'r tirfeddiannwyr, heb son eifod|yn golled i ni fel cenedi, gan y sicrheir mai nerth teyrnas yw ei phoblogaeth. Mwyaf o rif o bobl fydd mewn teyrnas, cryfaf yny byd ydyw. Y mae yn dangos fod ganddi fwy o aduoddau i gynnal y boblogaeth, gyda fod nerth amddiffynol y cyfryw yn fwy, pe bai galw am hyny. Ond y mae ymddyg- iad rhai o'r tirfeddianwyr sydd yn gosod ffermydd ar hyd breichiau, fel y mae arfer Mon o ddyweud, yn rhwym o fod yn colledu ein teyrnas yn uniongyrchol o'i llafurwyr a'i phrif nerth. Nid wyf wrth nodi un fferm yn golygu mai un sydd yn y wlad; na, y mae degau cyffelyb, a dwy neu dair ynyr unplwyf. Y cynghor goreu iddynt, os goddefa y tirfeddiannwyr ef, fuasai gwneud pob fferm yn oddeutu 100 i 120 erw, ac edrych ar fod dynion da, gweithgar, a diwyd yn eu cymmeryd i'w llafurio, ac i dalu ardreth teilwng am danynt. Y mae digon i'w cael o ddynion medrus yn ein gwlad, pe buasent yn cael y fantais, a fuasent yn diwyllio y tir a'i wneud yn fwy o werth, ac a fuasent hefyd yn dwyn ei gyfoeth a'i adnoddau i farch- nad llafur, yn lie ei adael heb ei weled dan draed. ■' LLYGADOG.
DARLLENFA GYHOEDDUS BANGOR.
DARLLENFA GYHOEDDUS BANGOR. FONEDDIGION, Yn eich rhifyn am y 1.4eg cyfisol, mae gan eich gohebydd Pen y Bone sylw ar ein darllenfa; ac os bycld- wch mor garedig a chaniattau ychydig o'ch gofod i minnau, byddaf yn ddiolchgar i chwi. Y mae mynychwyr y lie uchod yn cael eu blino gan blant sydd yn dyfod yno i chwareu â'u gilydd. Un noswaith yr wythnos ddiweddaf,daeth pedwar o honynt i mewn, a dechreuasant aflonyddu a lluchio y llyfrau y naill at y Hall, nes o'r diwedd bu orfod arnom eu gyru allan ac os digwyddi'r llyfrgeUydd fod yn absennol, maent yn cymmeryd y cyfleusdra hwnw i aflonyddu. Peth arall y buaswn yn caru galw sylw atto ydyw, y fynedfa at y llyfr- gell; y mae yn beryglus ac annghyfleus. Pan yn dyfod allan o'r ddarllenfa y nos, mae mor dywyll fel mai o'r braidd y gallwn gadw y llwybr. A fuasai yn ormod i ni ofyn i'n bwrdd iechyd ddarparu lamp a'i gosod yn rhywle ar y llwybr o'r ddar- llenfa i'r heol ? Yr oedd dau o honom yn dyfod oddiyno un noswaith yn ddiweddar, a phan oeddym yn ymyl y grisiau sydd yn arwain i'r brif heol, rhoddodd fy nghyfaill ei droed yn rhy bell tros y grisyn, a chwympodd i'r gwaelod er mawr niwed W iddo ei hun. Pe buasai yma ronyn bach o oleuni, buasai fy nghyfaill yn myned i lawr yn ddigon araf i'w rhifo, ac felly buasai yn cyrhaedd yr heol heb niweidio dim arno ei hun. Gobeithio y cymmer ein bwrdd lr,.q awgrymiad hwn. 'E T. P. D.
LLITH MR PUNCH.,."If
LLITH MR PUNCH. ,If FONEDDIGION,—Ai ni ellwch chwithau roddi Almanac (Lobscouse) i'ch darllen- wyr ar ddechreu blwyddyn, fel ag y gwna pobol y Blagard Bach ? Peth digon budd- iol yw lobscouse ar dywydd oer fel hyn, yn enwedig os gall pobl ei ddeall a'i lyngcu. Ac nid yw o bwys yn y byd pa un ai lobscouse Cymreig ai Seisnig, ai ynte cym- mysgedig o bob un o'r ddwy, a roddir i'r darllenwyr. Oblegid, os mai Cymry un- iaith ydyw rhan fwyaf o honynt, hwy a ddylent ddeall almanac wedi ei wneud yn Saesneg, neu rywsut, yn enwedig gan eu bod yn ei gael mor rhad, dim ond hanner ffyrling yr un sefpris dau tudalen o'r newyddiadur hwnw a fu 'n nadu mor hir am gael "cyfiawnder i'r Cymry" trwy gael barnwyr yn deall Cymraeg yn llysoedd y man ddyledion," &c. Dyna ydyw cyssondeb Rhyddfrydig," fonedd- igion; gwaeddi yn ofnadwy, ar bobl y Senedd yna, fod y u Cymry yn cael cam na chaent "bobpeth yn Gymraeg;" a gwneud "ahntmte" Cymraeg-Saesneg iddynt! Ac y m-ic almanac felly yn ddi- fai i'w dannedd hefyd oherwydd os nad allant ei ddeali, etisient Sais, neu Ddic Sion Dafydd, i'w gyfieithu iddynt. IS slwr, Oes y byn i'r Ini. h Gymraeg ( (Er arfer Sieaneg bpuuydd), 14 Yw'r cri trwy Gyaiiu gan bob cwac— "IT.VSTH Ac Alma'c Dicsionda'ydd Ond ddaw hi ddim." -'31 "'1 Rhyfedd y fath bentyrau o anghyssonder-- all sydd yn y byd yma. Ac y mae'n debyg mai felly y bydd hi hyd nes y gwawria rhyw gyfnod newydd ar ein byd, pryd y bydd cyssondeb a gonestrwydd personol, cymdeithasol, a chrefyddol dynion i'w weled yn amlwg trwy holl gyram gwareicldiedig y byd adnabyddus. Yr adeg hono y bydd pobl yn gallu cyd- weled, lygad yn llygad, ar wahanol byngciau y dydd. Bydd pawb wedi dysgu parchu a charu eu gilydd fel hwy eu hunain. Ond, 0! ddedwydd awr! pa bryd y daw?" Nid wrth gysgu a hepian ac nid wrth gefnogi dynion di- rodres i fod, yn arweinwyr (leaders) y bobl, y daw cyfnod dedwydd ar ein byd. Myn rhai pobl gredu fod y peiriant cym- deithasol a gwleidyddol yn hollol yn ei le-fel y mae Myn ereill gredu yn wahanol, sef, fod angen "diwygiad" arno.. Ond rhaid ymattal, neu caf fy ngalw yn Qommunist, am son am ddiwygiad! Y CRYDOYMMALAU YNTE MI&DDWDOD ?-t Yn llys yr ynadon, yr wythnos ddiweddaf, ymddangosai hen wr penllwyd, dan y cy- huddiad o feddwdod ac analluogrwydd i fyned adref. Cydnabyddai yr hen wr ddar- fod iddo feddwi, ond datganai yn bendant mai crydgymmalau, ac nid meddwdod, a'i hanalluogai ef i gerdded adref heb gynnorth- wy. H Beth a ddywed y swyddog am y crydgymmalau ?" gofynai y cadeirydd. Hyn a hyn a'r costau fu raid i'r hen wr dalu, fodd bynag. Pe buaswn yn feddyg, rhoiswn gyughor i bob un sy'n cael ei boeni gan y crydcymmalau, &c., i adael corsydd gwlybion meddwdod, a byw ar dir sych sobrwydd weddill eu hoes. A oes genych dorth geiniog ?" gofynai ffermwr trwsiadus y dydd o'r blaen yn liD o siopau Caernarfon. Oes siwr, dyma hi," meddai y siopwraig, gan ei hestyn tuag atto. Wel, chymmerai mo honi, os na chaf hi am ddimai," ebe yntüu, ac ymaith ag ef yn ddigllawn. YR HEN DYRCHWR.—Cawsom ymgom ddifyr gyda'r Hen Dyrchwr y dydd o'r blaen. Hen fachgea a golwg wladaidd arno yw efe. Gwisga hen siaced gochddu, gwtta, w, edi gweled dyddiau gwell hen drow- P,rs melfared," hen wasgo'd o frethyn du wedi ei bottymu o'r gwaelod i'r goler, ac yn disgleirio i gyd drosti gan saim daear, muffler gwlanen am ei wddf a chap o groen ci m6r am ei ben fel, rhwng pob- peth, y mae golwg glyd i'w weled arno. Cymmerodd yr ymddiddan canlynol le rhyngom Wel, sut yr ydych yn teimlo heddyw ? A oes rhai o'r tyrchod yn d'od i'r fagl ?" Yr ydw i yn teimlo yn weddol iach ac yr wyf yn dal ambetl un o'r cen- ii awon duon bach. Ond aros di, pa'r un wyt ti, dywed ?" Wel, mi a ddywedaf i chwi. Yr wyf yn fab i frawd fy ewythr a chwaer i modryb oedd fy mam. Cefais fy ngeni a'm magu yn Llanbotes iar, swydd Meirion, mewn rhyw dwll o le cydrhwng dau fynydd cribog; a'r rhai hyny i'w y gweled fel pe yn ymryson a'u gilydd am y i talaf, yn ymsythu tua'r wybr fel dau bost llidiart." "0, ai e? yr oeddwn yn meddwl y gallaset fod yn fab i frawd dyr-'N ewythr; mae'n debyg fod eu tad hwy yn 7,1 daid i ti." Oedd siwr ac yr oedd ei dad yntau yn daid iddynt hwythau." Felly'n wir mi welaf eich bod yn perthyn r i'ch gilydd i gyd. Ond gad i ni fyned at rhywbeth mwy dyddorol nag olrhain