Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
OWAIN CETHIN JONES, YSW.,…
OWAIN CETHIN JONES, YSW., FEL DA.R- LITHIWR. Pur wyneb her awenydd-yw Cet-hin, Coethaf adeiladydd Dyn gwladgar, hawddgar a rhydd Yn goleg dawn bwygilydd. Dawn-genad awen gyohes,—ardalwr Dilesg a dirodres, A thra ffraeth ddarlithiwr ffres Ddoniwyd at adrodd hanes. CTFFDT.
LLINELLAU,
LLINELLAU, A gyfansoddwyd yn yr olwg ar adfydus a tbruenus gyffwr y rhai a droant i'r tlotty am ymwared. Trwm yw gwel'd yr henwr truan Ar fin angeu yma'n troi, Pan mae dorau pob tosturi Ya ei erbyn wedi cloi: Cftr a ehyfaill wedi cefou, Neb i'w noddi is y Den Dim ond dorau Gweithdy'r Undeb Iddo'n agor led y pen. Ar 01 nes o lafur caled, Onid yw yn resyn mawr Na bae Hetty gwell na'r tlotty Iddo roi ei ben i lawr, Iddo orphwys ennyd feeba-i A sirioldeb ar ei wedd, Cyn o hono dawel huno 0 dan leni oer y bedd ? Trwm yw gwel'd y druan weddw Wrth ei dwy ffon etto'n dod- Amser wedi rhychu'i gwyneb, Newyn arni roes ei nod Wyla ddagrau mawr tryloewon Pan yn curo wrth y dd6r, Tra mae gofid dwfn ei mynwes Yn ymchwyddo fel y m6r. leg ei henaid megys picell Danllyd dan ei bron, 0 clyw Angeu 'i hunan arai dremia, Darlun o drueni yw Nid oes neb ar wyneb daiar A wna arddel enw hon Estyn bye o'i hoi i'w gwawdio- Dyn wneir gan bawb o'r bron. Ar ol claddu 'i phriod tyner, Yma gerfu arni ffoi; Nid oes diaas nodlfa arall Iddi, druan fach, i droi Ya yr olwg ar M chyflwr, Rhed i'r Ilawr fy joa,,rau'n Ili; Metba'r graig a dal heb wylo Ya ei gwyneb gwelw hi. Todda calou gallestr galed, Gwrida'r meiui marmor gwyn, Wrtb ei gweled engyl, hwythau Safant uwch ei pben yn syn 0 mor gyfyng ydyw arsi, Pwy rydd iddi gymhorth llaw Neb Di chlywaf yn fy atteb, Pawb oddiwrthi gilia draw. Trwm yw gwel'd y plant acaddifaid- Blodeu lliwgar daiar Duw, Newydd agor bron eu llygaid Ar drallodion dynolryw— Ie, meddaf, trwtn eu gweled Yn eu dioiweidrvvydd llawn, I'r tylotty'n cael eu harwain Gan ryw estron creulen iawn. Trwm yw gwel'd y fenyw ieuaagc, O.vda'i bai)au ar ei brou, A'r oferddyn aDystyriol Yn cyfeirio i'r fan hon Trwm yn wir yw pob golygfa, Nid oes yma gysgod ffawd Etto gellir cael o'r tlotty, Iegu Grist ei hun yo frawd. Ond cael hyev, caifi yr angyiion — Gweision lifrai gwycbion Duw- Gyrchu teulu'r tlotty atto IYn frenhiu(,edd hyth i fyw CAnt y goron aur a'r paltnwydd, Cast y delyn yn eu liaw, Ni bydd son am dlatty fythol Yn y llawuder dwyfol ddaw. Oiuos.
0 ! CYMMER ETTO'R DELYN FWYN.
0 CYMMER ETTO'R DELYN FWYN. (EFELTCHUD.) O cemtupr etto'r delyn fwyn, C) ffyrdda'i thannau plir, A deffro i mi etto'r swyn A'm llonai yn fy nghur Anngbsfia boil ofidiau'th bynt, 0 tyr'd o'th alar mawr Ac fel yr oeddit ddyddiau gyut, Gid imi'th wel'd yn awr. 'R wy'n gwybod, Gwen, dy fod yn byw DJ.D wrnmwlllwytbo; lJawD; Ond cofia, fercb, mai cwmmwl yw, DJiflana'xijfuan iawu 0 cymmer etto'r delyn fwyn, Cyifyrdda'i thanuau p-ir A deffro imi etto'r swyn A'm ltonai ya fy nghur. Llaurwet. ELFYl'i.
GALARGAN,
GALARGAN, Er cof am Richard Lloyd Edwards, Ysw., Nanhoron, a'i anwyl briod, Mrs Edwar-is. Bu Mrs Edwards farw Rbagfyr 6ed, 1875, yn 61 mlwydd oed, a Mr Ed- wards, Ionawr 18fed, 1876, ya 70 mlwydd oed. Mae galar dwfn yn lltnw'n awr Holl balas banid Nanhoron, Am farw'r boneddirfiou cu Mae'r teulu'n drwiu eu ciloo Mawr driatweh sydd yn Uanw'u bror, Gan lethu eu teiwladau, Nes dagra-u hiraetn sydd yn dod, Gan wneud yn wlyb eu gruddiau. Daeth cwmmwl du dros Gymru i gyd, A'i hawyr a dywyllwyd, Pan haul y boaeddigion hyn Yn gynsar a fachludwyd Mawr alar glywir trwy ein gwlad Yn mysg pob gradd o ddyuion, O'r toneddigion uchel fri I lawr hyd y tylodion. Lloyd Edwards oedd ben lly wydd Lleyn, A hynaws ynad bedd web Cael gwneuthur pobpeth yu ei le Oedd ganddo yu hyfiyiwch Cyfiawnder pur weiuyddai ef Yn gywir a diwyrui, Yn mysg ynadon yn rnhob cwrdd Gynnelid yo ixiiwllfieli. Croesawu eu tenantiaid wnaent, Yn rhwydd o eigion c-tlon, A hyny'n belaeth ar bob pryd Pan ddeuetit i Nanhoroa Hwy gadwent oruchwyliwr pur I dderbyn eu bardretbioo, A gwneud yn gyfiawu a dignil Yn gywir eu cyfrifon. Tasturio wrth y tlodion waaent, A gwrando ar eu cwyisioB, Gan roi yn helaeth iddynt hwy j Nes tori eu hanghenion Yr oedd tylodion yr holl wlad, O'r Eifl i iberdaron, Yn hynod hyddysg ar y ffyrdd Sy'n arwain i Nanhoron. Rbai gwir fucheddol osddynt hwy A hynod dduwiol hefyd Hwy rodient ar y "llwybr cul" Sy'n arwain fry i'r bywyd Ac ni cbynnygient gerdded cam Ar ffytdd yr annuwiolion, Y rhai sy'n arwain rbag eu blaen I dslistryw'i auwir ddynion. Angylaidd gerbyd ddaeth i lawr Ar frys i'w dwyn i fyny O'r ddaear lawr i'r nefol lys I blith y dedwydd detilu Maent yn bresennol wrth en bodd Yn mysg gwyufydig seintiau, Yn rhodio ar heolydd aur Caersalem wiwlon olau. En gwisgoedd sydd yn berffaith wyn Yn mysg y n«fel deulu; Yj3 ngwaed yr Oen fu ar y bryn Y cawsant hwy eu chnu Ni ddaeth erined i galon dyn I feddwl na dych'mygu, Y pethau a ddarparodd Duw I'r rhai sydd yn ei garu. Pan rodsto yr archangel floedd Nes deffro'r holl farwolion, Fe gwyd eu cyrph o'r nef yn fyw, Ar ddelw Crist y Cyfion Gwahoddir hwy gan Dduw ei hun I deyrnas nef i'w meddu, Acyno mwyach gyda Christ T byth-,)l g&nt d,y'rnaeLi. Maes-y-Neuadd. JOHN OWEN.
DAU ENGLYN I GWLADYS, MERCH…
DAU ENGLYN I GWLADYS, MERCH FECHAN Y BARDD AWEN-BER TREBOR MAI. (Buddugol yn Arweat Geirionydd, 1875.) Hyglodus yw Gwladys wen,—hi rydd wôn I'r fardd«tiol wybren; Ca'dd lygad, fifurfiad, a phen, O'r iawn ryw rin jr awen. Aurhydedd i'w mhatu Ceridwen, -a'i thad Coethedig ei awen, Ydyw bi, lili lawaD, A hardda'i lliw yu ng-irdd lien. TUDUR AKFON.
EIN IIAMGUEDDFA LENYDDOL.
EIN IIAMGUEDDFA LENYDDOL. YR YMRYSONGERDD RHVTNGT EDMWNT PRYS, ARCDDIACON MEIRIONYDD, A WILIAM CYNWAL, PRYDYDD AC ARWYDDFARDD. (Parhad.) Ail gywydd yr Archddeacon Prys, sef atteb i gywydd cyntaf Wiliam Cynwal, a ymddangosodd yn Llais y Wlad\ Chwef- ror, 4. 0 un feirdd heb oferddysc, Rhan mawl yw bod rhai'n y myse. Gair oedd i Rys gywiraidd rad, Go gynnil mewn gwe gauiad. Gair fu i Rys gorfu'r iaith, TflftTj Gair Wiliam, poed gwir eilwaith. Cenaist heb uu pwngc anbardd, Cynwal fab, y cynuil fardd. Gwaed deuled, gwaed talaith, Gwiw dda.wn fal gwydd awen faith. Trooki riuwedd trysor ynoch, Trwy rin gwaed Trabaearn Gccb. Einion o'r blaen, ucair blaid, Eppil cysbon Palegsiaid. Rhoddaist fawl rbwyddwya dy fin, Ithan o hil yr heu Heilin. Dod i bawb glod y wawd ber, Dau cymmaint, er Duw cymmer. Na weld fyth ta niwed fu, Gomer hyddysc mo'r ht uddu. Di a ddodyt, wyt odiaetb, Dy law'n ol a.'i dylai'n waetb. Na7,1 llefniaith mal y Uifnodd, Bybyr waith, rhoed bawb ei rodd. I Peocerdd wyt, pwugc o wir ddysc, Pan nad oedd pennod addysc. Ac na wAd, hou yw rhad Rhdn, A pharch ydyw i'w pherbou. Dy rodd fawr, paroh dy radd fn, Dy ra", parch Duw, er Iesu Di-^gwyiiaist, oesawg alarcti, Dwyn dy ach i boblach barch. Dyw awenydd adwaenwn, Dwyn ach mul dydi ni wn. Gorau ach u'r goruchod, Ysbryd GUo, clau organ clod. Tair rhodd sydd, pan nad rhydd son, 0 ddaioni i ddynion Cyfoetb, a nerth a berthyn, Gan y Tad, ac euaid dyo. Dyna r ffordd, a douiau'r fifydd, D;t"r enaid yw'r awenydd. Dan deg Id is, dyua dy glod, Orau ee:n a roes ynuod. Doe sorrais, dewis arwawl, Days yw'r gwaitj], dwheusaer gwaw,t Doe y gyrraist 4 geiriau, Deg clod i'La cyrumydog clau Cloi cerdd cronicl cywairddad, Cadarn gloi, ac nid ¡'hoi'n rh4d. Ail sorrais am lyseiriau, A lliwied yn y llaw dau. Odid bod tafod difetb, Sarhau bardd, na sorrai beth. Pan yrryd, enuyd annercb, I Rys Wynr, Olilf yw ei sercb. A dwy flynedd difiinwaith, Heb roi un wawd, mat's brin iaith Oer gennym ar a ganocb, Bwa cerdd lie bo y w coch. Cenhedaist gwedaist gwedi, Cyttal anwa lal a ni Ceisio, dyfeiiio fasweild, Esgus teg, pe cawsit hedd Gwraig a'i he-gna drefnuswag, A gair a nerth gwr i'w Dag. Moli'r wyf mal tiad adwaen Bren yw coch rhybrin i caen. Ai eellwair oc-, lair ydwyt Ai rhoi blys ar Rye ir wyt? Ai profi cwymp ir afael, 0 ran gwawd, i roi neu gael ? Os gwau aawylwisg ynys, Bid gwan, a doed yn rhin Rhyp. Am nad oes dim mewn dwys dadl, Er cost na cbeir y cystadl Os rhodd yw unfodd enfys, Bid r«d(i heb wy bod i Rys. Haws rhoi o ro(t!l, cvrfodd cu, Dy bren, na chwadi 'i brynu. Ni fyddi cyrchu i'r cor, Yn drogan, gwo dy rag ir. Rhagoriaeth odiauth ydyw, Rhagor air, rhai a gar yw. Er rhoi gwerth f, ga rhai eam, Dod y ddol, dedwydd Wiliam. r 0 gyrrait ryvriog arltith, Gair amen yn awgrym iaiti I Dyna. addaw diny<idiad y Bwa i Rys, he air wad. EDMWKT PRTS ,I 04.KT.
ABEBYSTWYTM.
ABEBYSTWYTM. GTMDEITHASFA Y METHODISTIAID CALFIN- AIDD.Cynnaliwyd ddyddiau Marcher a Iau gymdeithasfa chwarterol yr enwad uchod. Pregethwyd yny ddauaddoldy Cymreig,ac yn yr un Seisnig gan y Parehedigion Owen Thomas, Lerpwl; John Jones, Rhosllanerchr agog; Owen Edwards,Llan- elly; James, Aberdar Richard Lum- ley, &c. JL>AMWAIN.—Nos Sul wythnos i'r diweddaf syrthiodd gwraig o'r enw Dawson i lawr i'r drain sydd wedi ei hagor yn Prospect Street, a derbyniodd niweidiau tost ar ei phen a'i gwyneb. Gresyn meddwl fod unrhyw drain yn cael ei chadw yn agored y nosweithiau tywyll yma heb ryw un i'w gwylied, neu oleuadau i ddangos y perygl o fyned yn agos iddynt. DARLITH. Traddodwyd nosweithiau Mercher a Iau, yn nghapet yr Annibynwyr Seisnig, ddarlith ar "fliifain;" gan Mr Arthur Griffith. Llywyddwyd y ddwy noswaith gan y Parch. Thomas Charles Edwards.— LLWYDDIANT EFRYDOL.—Yn mhlith y rhai a aethant yn llwyddianus trwy yr ail arholiad ar gyfre-ithwyr yn ddiweddar, da genym weled enw Mr W. H. Jones, mab W. Jones, Ysw., Llwynygroes, Llan- bedr-pont-stephen, yr hwn sydd yn gwas- anaethu ei erthyglau gyda Mr F. R. Roberts, o'r dref hon.—Gohebydd.
BRYNSIENCYN. fHfH"'
BRYNSIENCYN. fHfH" Diwrnod mawr yma ydoedd dydd Mercher—diwrnod priodas y Cadben Duff, Trefarthin, a'r Anrh/deddus Frances, Maude Vivian, all ferch Arglwydd Vivian Plas Gwyn, Pentraeth. Edrychid yn mlaen atto gyda dyddordeb anarferol, gan fod disgwyliadat pawb wedi eu gweithio i fyny i'r pwynt uchaf gan faint y parotto- adau a wneid ar ei gyfer. Yr oeddys yn naturiol yn disgwyl na adawsai tir-ddeil- iaid Sgweier y Faenol i'r amgylchiad fyned heibio yn hollol ddiystyr; ond pallai ein ffydd pan anturiem edrych am sploit o'r un cyfeiriad arall, a hyny oblegid dyeithrweh rhanel gwrthddrychau y rhialtwch yn y gymmydogaeth, ond caw- som ein siomi. Rai dyddiau yn flaenorol gwelid argoelion amlwg nad ymfodJlonid ar i'r dathliad gael ei gyfyngu i denant- jaid y Faenol, ond y byddai yn mhob modd yn uchelwyl gyffredinol. Felly y bu. Yn foren ddydd M'ercher, yr oedd y pentref yn ferw gwyilt drwyddo-pawb mewn hwyl yn ceisio dangos eu teimladau a'u dymuniadau da i'r Cadben Duff a'i briod anrhydeddus, trwy chwyfio baneri ac arwyddeiriau priodol, amryw o ba rai oeddynt o gynlluniad destlus dros ben. Dylem enwi fel yn teilyngu sylw neillduol y rbai a chwyfiwyd gan Mr Griffiths a'r Dr. Owen, Tycoch; Mr R. W. Jones, Manchester House; Mrs Capt. Thomas (Virgin), a Mr Owen, Bron'rallt. Yr oedd baneri hefyd wedi eu chwyfio gan y Mri. H. Morris Parry, Carn; Jones, Tycroes G. Jones, Meshach Evans, D. Hughes, J. Hughes (cigydd), P.C. Evans, Mrs Eliza- beth Taylor, Mrs Mary Jones, Mrs Mar- garet Thomas, Mrs Elizabeth Jones, a chan W. Williams, W. Jones (garddwr Trefarthin), Robert Williams, a W. Jones, y Tai Newyddion. Ychydig cyn haimer dydd, cyhoeddai y magnelau oddiar y Boat-house, Trefarthin, fod y seremoni ddyddorol wedi ei chyflawni, ac attebwyd y salute yn galonog oddiar y Bryn, gyferbyn a'r Groeslon. Bu yn saethu gwyllt yma hyd ddechreunos, pan y troes pawb at eu coelcerthi, ac nis gwelsom gynnifer mewn can lleied o le yn ein hoes. Mewn llai na milldir a hanaer o gylch cynneuwyd deg o danau mawreddog, a chyn wyth o'r gloch yr oedd yr holl gymmydogaeth yn un olwyth o dan. Gyda glanau y Fenai, ac oddiyno drachefn hyd Bentraeth, ymddangosai yn brydferth dros ben. Y cyntaf yn y rhestr hon ydoedd Mr Owen, Talyfoel, ac yn dilyn yr oedd Ceryg-y-Barcut, Tyddyn Bach, Tai Cochion, chwarelau Cefn-y-dderwen, Tre'r Driw, Ty Croes, a Gwyddfryn. Goleuwyd y pentref yn chwaethus ragorol, yn neill- duol tai Mrs Cadben Thomas, Mrs Eliza- beth Tayloi, Meistri Griffith Jones, H. Morris, Parry, y Carn, ac oddiyno dra- chefn hyd y Ty Coch. Wedi yr holl rial- tweh, dymunol iawn ydoedd y dis- tawrwydd perffaith a ymdaenai dros y lie yn fuan wedi deg o'r gloch. Rhoddwyd ciniaw rhagorol i holl denantiaid yFaenoi, yn nghyda ehyfiogedigion Cadben Duff, Trefarthin, a mwynhaodd pawb eu hun- ain, feddyliem, yn gampus. Profai yr holl weitbrediadau tuhwnt i bob amheu- aeth fod y teimladau a'r dymuniadau goreu yn cael eu mynwesu tuag at Cadben Duff a'i briod anrhydeddus.-Gohebydd.
CAEIIGYBL
CAEIIGYBL ADFYWIAD CREFYDDOL.—Mae diwygiad mawr yn cymmeryd lie yn y dref yma y dyddiau presennol. Trwy yr wythnos ddiweddaf cynnaliwyd cyfarfodydd adfyw- iadol llwyddiannus iawn yn addolcly y Bedyddwyr, a'r wythnosau cynt cynnal- iwyd cyfarfodydd o'r un natur, a chyda chyffelyb lwyddiant yn addoldai Method- istaid(i Kingsland a Llaingocb. Yr wythnos hon drachefn cynnelir rhai gan y Methodistiaid yn Armenia, a chan y Bedyddwyr yn Kingsland. Deallwn fod llawer wedi dychwelyd at grefydd o'u 0 ffyrdd cyfeiliornus cyntefig. DIRWEsT.-Da geayf weled fod adfywiad yn cymmeryd lie gyda'r achos dirwestol, yn gystal a chyda'r achos crefyddol yn ein tref. CYFARFOD LLEHYDDOL.—Mae y Method- istia.id yn cynnal mith o gyfarfodydd llenyddol yn yr Ysgol Frytanaidd bob nos Fercher.-Cybi.
j GWRECSAM A'R AMGYLCHOEDD
GWRECSAM A'R AMGYLCHOEDD CYMDEITHAS NATUR A CHELFYDDYD.— Ddydd Mawrth, y 15fad cyfisol, yingyf- arfu nifer helaeth o aelodau y gymdeithas uchod yn y neuadd gyhoeddus. Heblaw aelodau y gangen gymdeithas sydd yn y dref hon, yr oedd amryw aelodau perthyn- ol i gymdeithas Caerlleon yn bresennol. Yr oedd y oyfarfod yn ddyddorol ac adeil- adol a difyrol. Cafwyd areithiam doniol a difyr gan amryw o'r enwogion, rhai yn arddangos cryn lawer o allu i dreiddio i mewn i ddirgelion natur, ac i ddwyn alian bethau cywrain a rhyfedd. Hefyd, yr oedd ar y llwyfan lawer o wrthddrychau o ddyddordeb wedi eu dwyn gan wahanol bersonau, pa rai oeddynt yn oreu cryn ymchwiliad yn mysg y gwyeldfodolion. Y BWRDD IECHYD.—Er fod y bwrdd hwn yn hynod o law-drom gydag arian y treth- dalwyr, ac yn eu defnyddio gyda helaeth- rwydd, nid ydyut am i ereill eu hefelychu yn hyn o beth, oherwydd maent yn condemnio yn ddidrugaredd waith bwrdd Rhuthyn yn anfon at F wrdd y L lywodraeth Leol i ofya caniattad i ffurflo undeb iechydol drwy y sir, ac i ddewis an swydd- og meddygol i arolygu yr holl undeb. C> 0 Byddai hyn yn gosod treuliau ychwanegol diangenrhaid o 3000 o bunnau, hebiaw cymmeryd yr awdurdod lywodraethol o'u dwylaw, yr hyn beth nad ydynt yn dewis ei golli yn anad dim. Cicio PEL DROED.-Mae yn Ngwrecsam yma nifer o bersonau heb ddim amgen i'w difyru na chiciq pel, ac ar y 25ain o Fawrth bwriadant fyned gan belled ag Ysgotland i ddangos eu ffolineb. Ai tybed nad aliai dynion fel hyn wneud mwy o ddaioni mewn rhyw ffordd arall ? Ond pawb at y peth y be, onide ? LLYS Y MAN-DDYLEDION.—Ddydd Mer- cher, yr oedd y barnwr H. Lloyd, yn penderfynu gwahanol achosion. Mri W. H. Smith a'i fab, Ruabon, yn erbyn Wm. Mackey, am 16a 9c, sef arian dyledus am newyddiaduron oherwydd fod diffyg yn y eyfrifon, rhoddwyd dedfryd o blud yr amddiffynydd. Gwi,t-od. -Jordan yn erbyn Jones. Mr Marshall, Caer, ar ran Mr Jordan, a ofynodd i'r barnwr ganiattau gwys i werthu eiddo W. Jones, Cross Foxes Inn, Rhos, er cael tai am werth 44p Is 6c o wirodydd. Yr oedd efe wedi eu derbyn er y flwyddyn ddiweddaf. Canaiatawyd yr archeb i weithredu arni yn mhea dau fis, os iia byddai y swm wedi ei dalu. Y drol a'r Mal.—T. Davies, Gwrecsam, yn gofyn iawn o lp.lOs oddiar E. Hop- wood, Coedpoeth, am ei ddiofalwch ar y 5ed o Ionawr diweddaf, yn gyru ei gar yn erbyn yr asyn a'r drol, gan eu niweidio yn dost. Caniattawyd lp i berchenog yr asyn at ei golled. Rhedeg i'w gilydcl.-Rhedodd cerbyd Mr Morris, Frondeg, rn erbyn gwagen Ro- berts, Gwrecsam, gan achosi cryn ddifrod, I LtC wedi ymdrafodaeth faith rhwng cyf- reithwyr, archwyd i Morris dalu 3p a'r costau. Rhybudd i Dafarnwyr,—Mae tafarnwyr yn fwy gofalus i roddi cwrw i ddynion nag i edrych ar ol eu heiddo. Rhoddodd Turner, Coedpoeth, becyn i G. True,Hand Inn, i'w gadw nes y byddai yn cychwyn adref, a chan fod y pecyn wedi myned ar goll, clodwyd y tafarnwr yn y Ilys am ei werth, a gorfu iddo dalu. Methdaliai.—Cafwyd hir ymdrafodaeth yn achos H. Jones, Corwen Iun, Corwen ond oherwydd dyrysrwyddd yr amgylch- iadau yn nglyn a'r achos, eedodd y barnwr roddi ei ddedfryd hyd y cyfarfod nesaf. Ymosod ar ei, Wraij.—Ddydd Llun, y 14eg cyfisol, o flaen yr ynadon, cyhudd- wyd John Simister, Penybryn, o ymosod ar ei wraig, a'i thynu gerfydcl ei gwallt o'i gwely, tori ffram y ffenestri, a thaflu ei swper allan, ac ynfydrwydd o'r fath. Er iddo gael am&er digonol i edifarhau, pen- derfynwyd dau fis o lafur caled iddo yn ngharchar y sir. BRYMBO.—Golwg ddifywyd sydd arbob- peth yn yr ardal hon, er fod yr annghyd- fod diweddar wedi terfynu, a'r boll weith- feydd mewn gwaith, fel y dywedir. Nid oes ond ychydig o alwad am lo, a'r rhan fwyaf o'r glofeydrl yn gweithio ond o 3 i 4 diwrnod yr wythnos. Rhwng y strike ddiweddar a'r amser marwaidd presenol, mae y gweithwyr yn edrych yn ddigalon, y shopwyr yn gwneud gwynebau hirionj. a'r tafarnwyr yn cwyno yn enbyd. RRos.-Nos Lun, y 14eg cyfisol, tra-, ddododd y Parch. E. H. Evans, Caernar- fon, ei ddarlith odidog ar Dr. Livingtone,. yn nghapel yr Annibynwyr y lie uchod.- Yr oedd amryw yn ofni mai teneu fyddax- y cynnulliad, a hyny o herwydd y sefyll allan hirfaith yn y gymmydogaeth, ac ychwanegwyd yr ofnau, am fod trwch tew o eira ar y ddaear. Ond yn mhell cya yr amser dechreu, yr oedd yr addoldy eang yn llawn o wrandawyr yn pryderus ddis- gwyl am ddyfodiad yr areithydd, yr hwn n y 0 a dderbyniwyd yn y modd mwyaf gwresog. Llanwyd y gadair yu ddiheuig gan y Parch. J. Jones, (M. C.) Rhos. Yr elw i ddyn sydd wedi colli ei iechyd. HEOLYDD LLEIDIOG.—Mae cyflwr heol- ydd y Rhos a'r Porky mor ddrwg, fel mai gyda anhawsder y gall dyncryf fyned ax hyd-ddynt. Ac mae rhieni plant mewn, ofnau parhaus am eu hanwyliaid, rhag y digwydd iddynt syrthio i'r pyllau dwfr » llaid, a chyfarfod a diwedd truenus. DIWEDD Y SEFYLL ALLAN.—Yr oedd cryn lawenydd yn ffynu yn mhlith y glowyr o herwydd terfyniad y strike, ac er dangos1 hyny cafwyd bara 'chaws a chwrw, FL,, bwytawyd ac yfwyd yn helaeth. Ond ar f diwedd trodd y llawenydd yn rhyfel blin,. ac i gofio am y frwydr, fforffetiodd amryw eu dannedd, cafodd. ereill lygaid duon, a'r gweddill asenau dolurus a phenau briw- edig. Ac mae llawer o honynt yh ddigoB ffol i ymffrostio yn y fath farbareidd-dra. PRIS Y GLO.—Mae pris y nwydd gwerth- fawr wedi dod i lawr 14 y cant, yn y parthau hys,Bi bris yn awr yw saith geiak- iog y cant yn y weithfa; ond pa faint ydych chwi yn y wlad a'r trefydd dipyn oddiwrth y gwaith, yn dalu am dano nis gwn, o herwydd fod cymmaint yn maelio arno wedi ei gychwyn o'r gwaith. Pe bai marsiadwyr ac ereill yn y trefydd a'r wlad yn ymuno a'u gilydd i gael truck neu ddau yn uniongyrchol o'r gweithfeydd, byddent yn sicr o fod ar eu hennill. AT Y PACKMAN.—Gan fod y gout, "sef y gymalws," yn gwella pob math o anhwyl- deb, dyma y waith gyntaf i mi glywed mai cyfferi meddygol yw y gout, cynghoraf y Packman i'w defnyddio yn helaeth i edrych a wellha glefyd yr ymenydd (brain fever), cyn iddi fyned yn rhy ddiweddar arno. GOHEBYDD. ■■■' ) UhoO!
LL ANDDEINIOLEN.
LL ANDDEINIOLEN. CYFARFODYDD ADLONIADOL —Gynnaliwyd! y cyntaf o'r cyrddau hyn nos Sadwrn, yr 19eg, yn yr ysgoldy newydd a phrydferth a adeiladwyd trwy gymhorth a haelfryd- edd Assheton Smith, Ysw., Faenol. Cariwyd y cyfarfod yn mlaen, yn gyfan- gwbl gan gantorion ac adroddwyr gwir- foddol o'r ardal, dan lywyddiaeth Mr Morris Roberts, Tymiwr. Cyn dechreu gyda'r program, rhoddodd y llywydd an- nerchiad byr a phwrpasol, gan ddangos y daioni allai ddeilliaw o gyfarfodydd o'r fath, yn enwedig i feddyliau ieuaingc. Teilynga y rhai canlynol gymmeradwy- aeth neillduol am eu gwasanaeth caredig: Meistri 0. Morris a'i barti, Penisa'rwatn; Mr J. W. Jones a'i barti, Gelli; Miss Morris, Fachell; Miss Lewis, governess, Tymawr; Mr R. Jones, C.M., T.C.D., Rhiwlas Mr J. Hassan Rowlands Mr Roberts, C.M., a'i barti, Porthdinorwig; Mr R. O. Williams C.M. (Trebtr Menai); Mr 0. Williams, Mr W. Lewis, a Mr H. Hughes, C.M. Ail-alwyd am amryw o'r darnau, ac aethpwyd trwy'r oil gyda boddhad cyffredinol. Yr oedd y tyvydd yn ffafriol, ac yr oedd y cyfarfod, o dan yr amgylchiadau, yn bur llwyddiannus.—■ Zeyn.
LLANEDI.
LLANEDI. YMDREOHFA ARE DIG. Edrychid yn mlaen gyda dyddordeb am ddydd Mercher cyny diweddaf, o herwydd mai ar y dydd hwnw yr oedd yr ymdrechfa aredig flyn- yddol i gymmeryd lie. Yr oedd y wobr flaenaf yn nosbarth y campwyr yn agored i bawb, a thynwyd am y dorcb gan bedwar o'r plwyf hwn, a dau ddyeifchr. o Dim oqd dau oedd yn y dosbarth blaenaf, a phed- war yn yr ail. Ennillwyd y gwobrwyon fel y canlyn :—Dosbarth y campwyr, laf, D. Lewis, Penllwynraca, Llannon; 2il, T. Owens, Caercoryn 3ydd, G. Evans, Pen- ywaan 4ydd, W. Beynon, Brynyryd. Y dosbarth blaenaf,-laf, E. Bevan, Llwyn- yrhos; 2il, D. Hughes, Cefngwili. Ail ddosbarth,—laf, J. Beynon, Brynyryd; 2il, R. Rees, Gwalyrhwch; 3ydd, T. Iteegy Tycanol. Y beirniaid oeddynt Mri Bon- ville, Troserch; Jenkins, Pantyffynon; a Rees, Garth. Parottowyd ciniaw yn y New Inn, o'r hwn y eyfranogwyd' gan y pwyllgor, y beirniaid, yr aradrwyr, ac ereill, oil yn 34 mewn rhif. Carasem wneud ychydig sylwadau ar rai o weith- rediadau y pwyllgor, a'r gloddesta sydd yn cymmeryd lie yn nglyn a'r amgylch- o t5 iad; ond ar Jaer ddymuniad rhai o'r swyddogion ymattaliwn rhag eu cyhoeddi, gan hyderu y bydd iddynt ddiwygio yn y dyfodol, onide, os byw fyddwn, rhoddwn y manylion gerbron y wlad.—Owain Edi. I