Llais Y Wlad

a (J, PENMAENMAWR. FONEDDIGION, Wedi'r cwbl, fe ym- ddangosodd fy llythyr yn y Tyst a'r V Dydd yr un dydd ag yr ymddangosodd yn • Llais y Wlad. Yr wyf felly yn galw yn ol yr hyn a ddywedwyd am unochogrwytid y Tyst a'r Dydd, serch mai ar y golygydd yr oedd y bai, trwy iddo droi'r giust fyddar ar fy nghais. NID CBIIGYDD. -log uxrwj'i =======

-b!¡')U):' penmaenuawe. IhJl iJ. iihtCLFABPOD Y "BIRMINGHAM LEAGUE." LLYTHTR I.—HANKS Y CYFARFOD. v Nos Iau diweddaf daeth y Parch. Spiather James, Llandudno, i'r ardal hon, fel dirprwywr eyflogedig y ".Birmingham League," i geisio hyrwyddo amcanion y gymdeithas. Cynnaliwyd cyfarfod cy- hoeddus yn addoldy y Methodistiaid Calfinaidd, ond nid gyda llawer olewyrch. Er hir ddisgwyl am ddyfodiad llonaid y capelo wrandawyr, ni sylwedflolwyd mo'r disgwyliad. Araf lusgai ambell un i mewn yn mhen ysbaid maith ar ol y llall, hyd nes pan ydoedd ugain munud wedi yr am- ;C' ser pennodedig i ddechren, gallesid hwyr- ach gyfrif oddeutu banner cant yn was- garedig yma a thraw hyd yr ystafell. Cyn dechreu, erfyniodd y cadeirydd—y Parch. C. Williams—arnynt ddyfod o'r corneli a'r oehrau, a thynu yn nghyfeiriad yset fawr, er mwyn bod yn syppyn bach mwy cryno gadw gwaed Mr James I-hag fferu, mae'n debyg j gan y meddyliai y buasai mwy o frwdfrydedd yn cael ei arddaugoa ond eu c-T.fle;i felly. Nid rhyfedd, gan hyny, fod wi«« « i ■■* » r ganddo dri o resymau cedyrn dros beidio ■ gwneud araeth ragarweiniol, nid amgen nag, yn 1. ei bod wedi myned yn hwyr j 2. ei bod yn eer; ac yn 3. fod al'eithydd pennodedig yn bresennol. Wrth wrando ar reswm No. 1., nisgallwn lai na meddwl ei bod yn myned I I yn hwyr, "yn tywyllu yn gyflym ar yr yr amcan sydd gan gyn- hyrfwyr Birmingham mewn golwg. Yr oedd siomiant yr hir.ddisgwyliad am gyn- nulleidfa wedi creu oerni mwy iselwael yn mhleidwyr y symmudiad nag oerni yr bin a pha rai byn fod ail reswm y gwr parchedig yn rymus neilldaol. Bu y dir- prwywr rhag-grybwylledig wrth ei lafur yn nghylch awr a hanner, a chaf wneud sylwadau ar ei ddywediadan yn y man. Yn awr, ni wnaf ond crybwyll nad oedd dim myn'd yn yr hyn a draethai. Nid arddangosodd y gwyddfodolion yr un ar- wydd o gymmeradwyaeth yn ystod yr holl lefariad, eithr cadwasant ddystawrwydd bran mor angerddol a mudandod y bedd. Fflat, fflat, ydoedd y cyfan." Wedi darfod o hono, erfyniais am gan- niattad y cadeirydd i ddyweud gair, yr hwn wedi cipdremio am fodd neu anfodd Mr James a gydsyniodd a'm cais. Ond nid cynt yr oeddwn ar fy nhrael na., y cyfoclodd nn Mr William Phillips i wrth- wynebu. Haerai fy mod wedi rhagddar- bod i aflonyddu y tyfarfod, er fod y ffaith fy mod wedi cael digon o amynedd i wrando yn astud ar yr oil oedd gan Mr James i'w ddyweud, yn tystiolaethu yn ei erbyn. Gresyn na ddysgai'r gwr ieuangc hwn pa fodd i ymddwyn yn weddus mewn oyfarfod eyhoeddus. Oni wyr efe fod pob cyfarfod eyhoeddus yn hollol yn llaw y neb y rhoddo y cadeirydd awdurdod iddo i lefaru ? Trwy ei ymyriad anneeth, croes i drefn, a di-alw am dano, profodd y gwr hwn mai efe ei hun oedd yr aflonyddwr, gan iddo gwrthwynebu i mi fyned yn ¡ mlaen pan nad oedd gan neb arall awdur- dod i lefaru ond fy hunaa. Cymmered y wers hon dan ei ystyriaeth, a darllened lythyrau "Corfanydd" ar y pwngo yn Llais y Wlad. Y doeth a wrendu ac a ddysg. Buasid yn disgwyl mai Mr Phil- I lips fuasai un o'r rhai diweddaf i geisio I rhwystro rhyddid llafar i un o bwyllgor Ysgol GeBedlaethol Penmaenmawr, asyn- tau yn ddyledus i'r ysgol hono am hyny o addysg sydd ganddo,, ac am ei setyllfa, bresennol i rai sydd wedi bod yn noddwyr iddi am yn agos i ddeugain mIynedrl. Sereh hawlio o honof mai genyf fi yu unig yr oedd yr awdurdod i lefaru yn awr, cyf- newidiodd y cadeirydd ei addewid deli- ammodol, gan fy llhyfyngu i bum munud. I Yr oedd hyn etto, er feallai yn anfwriiidol, j yn drosedd ar drefn yn y cadeirydd, lieb- law ei fod yn afresymol i feddwl i neb adolygu dywediadau awr a hanner it,} I pam munad. Hoffem hefyd roddl gwef8 mewn moesgarwch i arwr mawr (?) y cyf- arfod, yr hwn yn lie aflonyddu arni, t* yn ystod fy mhum munud bach, fe' ag y darfu iddo, a ddylasaiadael chwarea teg i mi orphen, ac yna fy ngrwrthbroi, 0 byddai hyny yn ei alia. Nid cynt yr oedd un annrhefa drosodd, nag y cymmerai un arall le. Nid hynod 0 drefnas oedd yr amrywiol gyanygiadau; rhai am dori y cyfarfod i fyny," ao ereill dros ei bar- hau: y blaenaf, fodd bynag, a gariodd y dydd. Ond unwaith y dechreuo annrhefa ni wyddys pa le y terfyna; oblegi. wedi hyn cyfododd Mr Spinther, ac 0 daa rith talu diolehgarwch i'r cadeirydd, ymsudd- odd yn lleehwraidd i agor pwngc y ddadl trwy wneud sylwadau anmberthynasol ac ymosodel, fel ag y bu orfod arnaf beri i'r cadeirydd ei alw i dreln. Yr arddangosiad hesaf a gafwyd oedd un ai anwybodaeth neu yate seboneiddiweh, drwy waith y cadeirydd, wrth gynnyg cheers i'r llef- arwr, yn sicrhau fod yr hyn a ddywedwyd gan Mr James yn fwy nag a allasent hwy ei ddysgu mewa blynyddoedd wrth ddar- llen drostynt eu hunain Ond hwyrach fod yr honiadau a glybuwyd wedi disgyn mor chwithig a rhyfedd ar glustiauMr Williams ag y darfu iddynt ar yr eiddof finau canys, dir yw, na welwyd rhai 0 honyat yn argraphedig erioed! Wedi hyn cynnygiwyd fod rhoi cheers i min- nau am fy "Diwroldeb" yn dyfod i'w plith ond tra yn diolch am ei garedig- rwydd, dymunwn siorhau iddo aadydyw sefyll ar dir y gwirionedd ddim yn gofyn Uawer 0 orchesfe. Hyn drosodd, aeth yr hanner oant-gwyr, gwragedd a phlant, i'w cartrefleodd, no felly y terfyaodd cyf- arfod gor-lewyrehus y Birmingham League yn Mhenmaenmawr. THOMAS EDWARDS. (I'w barhau).

NODIADAU TEITHIOL. Treuliasom yr wythnos ddiweddaf yn Llanrwst a'r gymmydogaeth. Nos Iuu, y 23ain, cynnaliwyd cyfarfod llenyddol a chystadleuol yn ysgoldy newydd Maenan, yn agos i Lanrwst. Cynnaliwyd y cyfar- fod 0 dan nawdd Miss Evans, Maenan House, jr hon a gyfranodd lawer o'r gwobrwyon, ac yr oedd yn dda genym ei gweled ar y llwyfan, ac yn cymmeryd rhan a dyddordeb mor fawr yn y oyfarfod a'r ymgeiswyx buddugol. Yn absennoldeb y tJ..V 1 -Parch. J. Jones, Llanrwst. trwy afleQhjd,. oymmerwyd y gadair, a'r arweinyddiacth gan Mr R. Hughes (Glan Collen), yr hwn a ddywedodd yn ei annerchiad agoriadol y cydsyniai pawb ag ef nad ai yr iaith Gymraeg i htWl yn yr oes yma, ac wedyti boed rhwng Duw a hi. Byddai yr hen I Gymraeg yn hotlol ddyogel; ac os byddai I iddi gael ei rhoi heibio fel iaith lafar ett6 byddai ar y shelf" fel tegan i'r dys- gedigion bleseru ei hunain hefo hi. Yr oedd yr awgrymiad ynaa 0 eiddo y r cadeirydd yn dwyn i'n cof am ymweliad Washington Irving ft ilyirgell a, dtrllenfa Abbey Westminster, pryd mewn hollol ddistawrwydd y eymmerodd i lawr gvfrol I tra gwerthfawr un o'r cynoesoedd, pryd I y dechreuodd y llyfr siarad ei fod ar yr I astell hono er's rhai canrifoedd, ac heb ei ddefnyddio un amser hyd nes y daeth Washington Irving yno i aflonyddu ar ei unigrwydd. Felly, feillllai, y byddai y Gymraeg yn cael ei chadw gan y dysgedig- ion heb un amser ei defnyddio. Felly yr wyf yn meddwl mai y ffordd oree fydd i ni gadw at ein iaith, a cheisib ein goreu g tn yr oes nesaf ei ehadw hefyd, rhag iddi fyned yn degan i'r dysgedgion. Canwyd Jerusalem fy nghartref gwiw," gan gor o Llanrwst, o dan arweiniad Mr John Davies,yn ardderchog. Am y llaw-ysgrif- en oreu, gwobrwywyd yn gyntaf William Roberts,Glau Avon ail, Thomas Davies trydydd, J. Roberts. Am y ddau englyn goreu i Gadair Ifan Goch," derbyaiodd Mr R. 0. Hughes (Elfyn), y wobr, sef Gwinllan y Bitrdd," ac ar gttis Miss Evans atldswodd eu cyfieithu i'r SAesneg. Am y darlleniad goreu 0 ran o'r 6ed bea- nod 0 Mafchew,gwobrwywyd Mary Hughes, E. Price, ae A. Hughes. Cafwyd wodyn qusirtett gan aelodau ogor Llanrwst, "The footsteps on the stairs," yn bur dda. Y* oedd J. Roberts a Thomas Davies yn gyf- artal am atteb gwestiynau ar Haoes Samson." Derbyaiodd R. 0. Hughes (Elfyn) y wobr gyntaf, a J. Jones, Ty uchaf, yr ail wobr am y traethawd ar "Ddjledswydd rhieni i roi addysg i'w plant." Cafwyd ean, Cbwyfio'r eadach gwyn (Eos Bradwen), gan Miss Roberts Infant Sehool, Llanrwst, yn bur ddA, ond braidd yu rhy uchel. Am y gan i Ysgoldy Newydd iUaenau" nid oedd ond un ymgeisydd, Sion Cwm Dinod," yr hwn a drodd allan yn John Jones, Ty uchaf. Yna cafwyd can gan y cor. Am yr attendance gorea yn yr ye- gol ddyddiol er ei dechreuad, derbyniodd chwech 0 lyfrau gwerth swlit bob un. Canodd Mr Williams "Bugeiles y Wyddfa yn dda. Am ganu ton bedwar llais a nodwyd ar y pryd, y goreu oedd Miss 1, o 1) tx a'i pharti. Yr oedd dau yn gyfartal am ganu unawd. Cynnygiwyd gan yr ysgolfeistr, ac eiliwyd gan T. Hughes, ysgrifenydd y oyfarfod, bleidlais o ddiolchgarwch i Miss Evans am ei C3 nawdd a'i phresewneldeb, t'r rban a gym- 0 merodd yn y gwaith. Cynnygiwyd hefyd gan Alpha,ac eiliwyd gan Mr R. Price, ddiolchgarwch i Joseph Evans, Ysw., yr hwn a adeiladodd yr ysgsl ar ei gost ei huaan. Yna cafwyd t6n gaa y cdr, a 9 chin Saesneg, I'm waiting for thee," gan Miss Roberts, a therfynwyd y oyfar- fod. Nos Wener, y 24ain, cyfeiriasoai eia camrau tua, chapel Horeb, lie y mae y brodyr Wesleyaidd yn ymgynnull yn Llaurwst. Llywyddwyi gan y Pareh. G. Jones, y gweinidog, yr hwn a gyfeitiodd at y diffyg oedd ya Llanrwst o eisieu no-a- add drefol, lIe y gallent gynaal cyfarftd- ydd llenyddol ac adloniadol, heb yr angen- rheidrwydd am ddyfod i'w cynnal mewn capeli. Cafwyd ton gan y c6r, a dan ar- weiniad Mr R. Thomas, ac annerchwyd y cyfarfod gan un bardd (Mr Jones). Caf- wyd anaerehiad tra doniol gan Mynyddog, pryd yr annogti y bobl ieuaingc i wncud ea hunain yn ddefnyddiol. Cafwyd an- nerchiad pur dda hefyd gan Trebor Mai. Am y traethawd goreu ar y "Priodoldeb o gau y tafaraau ar y Sabbothau," rhan- wyd y wobr rhwng John Williams, Tref- riw, a Mrs Jones, Llanrwst. Nid areith- iodd ond un, sef John Parry Davies, ar Ddiffygion Llanrwst," yr hwn a gafoAd y wobr, er ei fod wedi gorfod rhoi i fyny ar y caBol. Cael bod yn ddyn oedd can Mynyddog, ar ol yr hyn y eafwyd tri- awd gan Mr R. Thomas a'i barti. Gan nad oedd Gethin yn bresennol, fel y dis- gwylid i areithio ar Hynafiaethaa Llanrwst," cafwyi ein gan J. H. Jones, Pont-y-pant, a chanodd Mynyddog ei gaa Priodi, y teulu Hefyd." Am y chwe' phennill i'r "Hen Gloo Trefol ar ei ad- fywiad, rhaltwyd y wobr rhwag R. Gwyn- C, edd Hughes ao Elfyn. Am ddarllea di- fyfyr yr oedd dau yn gyfartal, sef J. H. Roberts a D. H. Jones. Canodd Mr R. Thomas, Y Llongidrylliad yn dda, ae yna cafwyd cystadleuaeth ar ganu Jeru- salem, fy ngbartref gwiw;" e6r J. Davies a ennilloedd y wobr. Testyn yr areithio ddifyfyr oedd Y gwyneb dynol." Nid oedd ond un ymgeisydd, sef Mr Jones, 1; jwn y dyfarnodd Mynyddog y wobr. Caivvyd can, Gwerthu y Gymraeg," gan Myn- yddog, a chystadleuaeth ar dclarllen ton a nodwyd, yn y Sol-ffa; buddugol, Lewis I I f# ;A U *#M|J MY- WflU s #'1" II!! ■' ■■■;■ I Roberts, Taro. yr hoel ar ei phen" oedd can nesaf, Mynyddog, ac ar nl, y I., tluy diolch oedd yn ddyledus i bawb cafwyd ton gan y cor, ac ymwahanodd y gynnulleidfa. Y mae golwg pur obeitbiol ar belhau yn bresennol mewn cyssylltiad A'r eistedd- fod fawreddog sydd i'w chynrtal yn Llan- rwst yn mis Gorphenaf nesaf. Y mae y tanysgrifau yn dyfod i law yn rhwydd, ac nid oes amheuaeth, er mae hon fydd yr eisteddfod gyntaf yn LIanrwst ers blyn- yddau, na cbaiff ei hario yn mlaen yn flynyddol o hyn allan, Y mae mewn cys- sylltiad i'r orsedd sydd yn cael ei chyn- nal ynftynytidol wrth Lyn Geirionydd, lie y mae adfeilion eolofn Taliesin i'w gweled. Y mae Arglwydd Aveland wedi dadgan ei foddlonrwydd i lywyddu yr eis- teddfod un diwrnod, a disgwylir y bydd Syr Watkin W. Wynn yn breseunol y diwrnod arall. Y mae telynor Arglwyddes Llanover hefyd i fod yn breseenol yn nghyda llaaws 0 enwogion ereill. ALPHA.

BANGOR. ? Y RHTILFFORDD I BF.THBSDA.— Dydd Sadwra diweddaf,cyfarfyddodd nifer luesog o fasnachwyr parchus y ddinas hon yn nghyda cynnrychiolwyr o'r cymmydog- aethau erei I i'r dyben 0 ystyried pa fodd i weithrodu gyda golwg ar gael y rheilffordd uchod. Gwedi cryn ddadl eu dangoswyd teimlad i gaely broad gauge, ac appwynt- iwyd Mr W. Cadwaladr Davies yn ysgrif- enydd i'r symudiad. RHEDEGFA Gwvp. IEUAIN(;C.-Am un o'r gloeh dydd Sadwrn, cychwynodd nifer o ddisgyblion ysgol y Friars am y cyntaf i Bethesda ac yn ol. Rhoddwyd y wobr i wr ieuango roes y troed goreu yn mlaen. Deallwn mai gofid rhai 0 weithwyr y Pout yw na chawsai rhai o'r gwyr ieuaingc hyn gydweithio a hwy a.m ddiwrnod. PLKSERFAN.—Deallwn fod ewmni enwog wedi anturio ar gorchwyl o wneud Ska- ting Rink," er boddhan amryw o drigolion y ddinas. Disgwylir pethau gwych i ddyfod oddiwrth liyD. AnOGL Nivy.- Mae cryfder yr arog] trwy ein heelydd yn ddigon a pheri i amryw dybied fod ffrwydriad ar gymmeryd lie. Gwelwn mai treuliad y pibellau yw yr achos o hyn. Mae y sawl sydd mewn awdurdod yn prysar gyflawni ei dyledswydd gyda hyn. -p. AA CLADDBDIGAETH CRISTION IEUANGC.-Dyad Sadwrn, y 25ain cyfisol, hebryngwyd gweddillion bachgen ieuangc gobelthlol a thalentog o'r ddinas hon i'w annedd olaf, gan dyrfa luosog o gyfeillion. Yr hyn a hynodai gymmeriad gloew yr ymadawedig yn benaf ydoedd duwioldeb, yr hyn, yi) ddiamheu a droes yn elw iddo wrth ffar, welio & r byd a'i wagedd. Yn wir,teimlai ein cyfaill anyl fel prit-fardd Clynnog pan ar drothwy tragwyddo deb yn meddwl am yr yehydig swyddau a. allodd ei gyflawni at achWon crefyddol. Yr oedd rhyw an- wyldeb perthynol iddo, fel Has gallai neb beidio ei hoffi ac edmygu ei ddawn naturiol. oeddein cyfaill yn Demlydd Da selog, aO yn aaIod ffyddlawn gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Diau y teimlir chwithdod am amser ar ol ein cyfaill hoff gyda'r Ysgol Sul a'r gyfrinfa. Dangosodd y Temlwyr Da eu harwyddion o barch ac hoffder tuag atto, dr NY gerdded yn orym- daith' hardd i'w hebrwng i'r Hetty clai. Gwasanaethwyd aryr achlysur galarns yn ddifrifol gan y Parch. J. Williams (M.C), a Mr G. Jones, dros y Temlwyr Da. Bu farw ein cyfaill hoff William Prichard yn mlodeu ei ddyddiau yn 23 mlwydd oed. Llwch ei fedd b-Ilmob fyddo yn gymhei Gym i'w aawylo; Hiraetha raid wrth ei ro, Gaa anwyl deg eneiuio. PAS I BOMGC.

LLANDDWYN. CYMDEITHAS Y BOBL IBUAIN8. Nos Iau diweddaf cynnaliwyd cyfarfod y gym- deithas uchod, yr hwn a agorwyd drwy annerchiadau gan Mri. J. Evans, Lletfey'r Eos, A T. Vaughan, Bryngwyn. Y tes- I tynau cystadleuol y tro itwu ooddynt ■ 1. Gmmmadegu: tri yn cystadlu, goreu, í iiiitino# Uis him ji^ai a* g'/nuy $ 0.0_ +- +.0 --p -+-- T. Vaughan, Bryngwyu. a. lawiiddefuyddTo ijl,i i. it fi lit y g-.n-ea, T. gwyu. 3. Pryddost. 41 V Gatbf" ouwc'1 yn llu goreu-,• W<- B.iwy-'i yn aYei^h-io, ya d.Jiffiyr a; r .y' Br"'n b&coo, 5 MOi-en Id T. Y iwhm, Bry"; gwyn ac ftr v 4i CyifU'/odydd Lieliy^y y goreM oedd J,. Evans, Lietty'r Canwyu a das lleiiwyd llu^ws 0 ddaFDft. addysgi-i iv grtr. wnha-noi Tj aU. w wyd cyfarfo-r tros ben, wahanodd ivi'y- gallasem'.g^1. oddiwrth.en JijjXid-iii'daoion. wedi'0 bod.lioiii a a jn y dv'm u ^i:td 0 y,ael Bfe}S, ad eg ai! gychwj'n y cyf »,riod'v-id.— iVw?'

TrvEF'OR, GER C LYN NOG.. AGORIAI)-' CAPEL NEWYDD.—-CYNNATF0 ,1 y Mfcit.'DHlistiuid Calfinaidd eu eyfar-fo<ty f agoriatl.ii ddyddisiti Mawrth a Merdae^ljl 21aia a'r 22aiu evfisol, pryd y yP; srcbiu Joseph Thomas, Carno; Jonds, VV -ieut'awr John Pritchard, lwclj;ae Owen Thomas, Lerpwi.. J enwua y pev son^u yt»a yn sicrhau- Li wledd o r faiu ><im. Oynnaliodd lwy«5 gy/ariodydd gweddio am amser y oyfartoa i eityn gr i'r Arglwydd 1^7 y geuadwri, a'i gwneud yn fehdith i oedd.hyn, cawsant eu oblegid-yr oedd arwyddion amlwg f°"|j bdd da yu cael dyfnder- daear. Yr o tt .0is y d tgrau yn dylifo dros ruddiau uye" or yn vstod y cyfarfod j Yiuanodd pedvvar o'r newydd a'r Q& a yn y lie. Y nos Wener dilynol, pedwar ereill i ymofyn am le yn nhYj!1 ehyda pnobl Dduw. Mae Sanson T yn derbyn eu gweinido^aeth gyda'r bynwyr, a'r ddwy e^lwys wedi rhoddi ,j wad uiifrydol i Mr T. D. Jones, 0 y -B'Oa, i- ddyfod i'w bugeiiio. j\ ADDYSG.—Yu y JJain am MaW^ •• I7eg, ysgrifeu;i. uu a eiiw ei hun i atteb gohebydd arall, yn nghylch &°Mt\ ion addysg. M;i« un go'sodiad yn ei lr h- a achosa gryn siarad yn y plwyf, sef bwrdd wedi pasio pendertyuiad i weirio ac i heluethu yr ysgoldy. llwyr an gen am adgyweiriad ond u le, tybed, y f*, a fodd Miller y feddwl o'i helaethu ? Mae yn debyg 11 ydyw y bwrdd mor ddwl nad y^ I, gweled fod r ysgoldy yn ddigon, d yn rliy fawr, yu y fan He y mae. J He nesaf, cwyna Miller" a Rb iiil «-;doi', fel. plwyfolion, -eio wedi eysgn yu rliy hir; ae wedi J gwelem fod y Jacks politicaidd marcljogaeth yr asvno'l iV clawdd." I)F pha acyn a feddylir ? Aiyr Yf gais gyntaf i sefydlu ysgol tJs: buftKeafc vn effro. lii bua^ent yn rh^ j| ond am ychyclig, pe banseiit yn gwbl. Ond os yn yr ail etholiad V g°;jjs #u bod yn cysgu, on id vw yn cofi-0 etl <| a'ti Hygaid yn aeored bedwar mis of* I amser, ac yn cadw gdvJgo hyd. | TKMLYDDIAKTH D&A.—-NO?» SiidW1*11'J 25ain cyfisol, cafwyd areifcHau gryfl,tf blaid y gy m d e i t h as ho \.— Trevorwys^'l

CICIO'R BEL D HOED YN GL SGO It YMDRECHFA RHWNG Y CYMRY A'* Cymmerodd yr ymdrechfa honle ^J Sadwrn. a iherfyaodd mawa budd^f iaeth i'r YsgotiAid uuwaith etto. Yr y Cymry, gan .uiwyaf, 0 ardal Gwrec.y lie buoat yn ytnaifer ar gyfer v gyst$. aeth ers path aniser. Drivy$ coelbren, eaniliodd vr Ysjotiaid f uchaf i'r.tir, yr hyn"a roddai iddy"' ?j. fantais ar eu gwr|,hwynei.» wy v. wyd 0 haaer awr wedi tri hyd yc||^ wedi pump, pryd yr oedd y fuddug^ J wedi troi yn ddi*mheuol o blaid Jc \<tj iaid, p% rai a wahoddasawt y e-hlvar yjr Cymreig i gydwludla a Invyntn yr

FAiiGHNADOl-H)!) g. i j y AitKUGKLE. Mnwrth —vHenit.h, ') I'- 30 gi h->b: faaidU, o 9s 9c i iO.i (ic vr h-J., 0 /J yr b«h; ff4, 15s 9c i 16^ r h0 A ceirch, Oc- i 37B OC Y 240 PWJ.>. "C' ABi-atsTwvea. Miwnii 20.—i?h. « h->b: faaidU, to 9s 9c i iO.i (ic Y h-J., 0 yr b«h; ff4, 15s 9c i 16^ r h0 A ABi-atsTwvea. Miwnii 20.—i?h. « y 4g 3 160164 yineiiyn llpstri, 13C I yiafny'n TF'0"' }GI 3« 6.? i Sn Oc y cwpv/i jjytatws, Os & iiifsur.. 0j{h BASGOE. 24.—Gw«mtb, o 41e Oc j haida, 18;¡ Ooi 30s Oc; ceircL, 2lg jfc bi«wd o«ir«h.$5n 6c i87s Oc y "240 pwys Sf0 Mtfjf- a Oj i 2s 2c y pwvj oig eidioo, o Oc i OOfcJ < fuf'. dofMf', o «>UR i 'iOn y pwys cig Uoi, o "c Xnei$Jkf'' C« »HSAHifow. -Mawrth '2o.-Gweaitb, o jP^j' CM >I t«r haidd, 2/ TIE i 29s <5c y obwar^V^ 0" I 2L-i (te i 24s 0c y cbwarter btawd c«ircb, 0 >'fi lb. j 240 pwys. •(pjf/ y 240 PVFYFJ. SJiXBTCH, Mawrih 2-2 -.t;wenith, o 15s 6°, hob liaidd, lis Oc i 12a 6o yr hob; S A Oc yr bob ymenyn fires, Is 7c i 1' 1 tybiau, Is Sjc i 1» 4c y pwys. j rJn LLANOEPSI, Mawitb 23.—Gweaitb, 40s 0°^; |jf cbwarter; haidd, 28s Oc i 29s 6e y cb*'a^g 21s Oe i 23s 6o y jhwarter blawd ceircb, g. Ocy 240pwy» pytatws,4*«c i5« OcylOOp%0 i# ffres, la llo i 6a Ocy pwys; cig eidion, s pwys; cigdafad, o 0c tlO^e y pwys; haa*8 Is lc y pwys. AfcO6'/] LLANJSRCUTMKDD,Mawrth 22.—GWCDITO, FA. j chwarter haidd, 27s 0c i 29s Oo y cbW19 oflgi Jf 22a Oc i 28s 0c y chwarter blawd ceir0'1' y 240 pwys; pyfcatws, o 4s 3c i ymenyn ffrea, Ja 11c i 0s 0c y pwys; cig 12c y pwys cig defaid, 0c i llo y pwy8 » goreu, In lc y pwys. ArzrafFwyd a Cyboeddwyd gan y PercbeO j WHITWORTH DOUGLAS, Ar«raflFydd, 1 Bangw, dydd Gwener, Mawrth 31? 1°' 1 > W1 ,boi«q a-41im 3b I

f, ABERYSTWYTH. YR ORCHBSTFA.—Y mae hon o'r diwedd wedi rhoddi i fyny yr ysbryd. Bu farw 0 ddiffyg adnoddau eynnaliaethol. Heddwch i'w llwcb. BWRDD y GWARCHBIDWAID.—Etholwyd yn aelodau o'r bwrdd uchod, ddydd Mawrth diweddaf, y Meistriaid J. H. Jones, J. Sylumper, John James, ac Ed- ward Hamer. CLORIANAU ANUGSYWIR.—Cyhuddwyd un John James o flaen yr yaadon, yr wyth- nos (Idiwedilaf, o gadw yn ei fasnachdy glorian anghywir, ond methwyd a phrofi y cyhuddiad. YR ATHROFA.—Traddodwyd yn yr athr- ofa gan y Proffeswr Rudler, nos Fercher diweddaf, ddarlith ar A wyr, dwfr, a than." Y mae hon yn drydedd 0 gyfres o ddarlithiau a draddodwyd gan y Pro- ffeswr Budier.-Gohebgdd. IBS O i

Oddiwrth hanesyn ya j~Bwgraphia Dramatiea, ni a ganfyddwn ddeehreuad yi arferiad gan y gynnnllaidfa o sefyll ar eu traed pan fo'r Hallelujah Chorus yn cael ei ganu. Pan ganwyd yr oratorio hon y tro cyntaf, tarawyd y gwrandawyr yn ddir- fawr, a synwyd hwy gan y gerddoriaeth yn gyffrodinol ond pan darawyd y gydgan v Yr Hollalluog Dduw a deyrnasa," gwef- reiddiwyd hwy gyinaint Be" y darfu iddynt oil, yn nghyda'r brenin hefvd (Sior yr ail), yr hwn a ddigwyddai fod yn bresennol, neidio ar eu traed, a sefyll felly hyd nes i'r gydgan gael ei gorphen yn ganlynol, daeth yn arferiad yn Lloegr i'r gwranda, wyr sefyjl pan fo'r rhan hon o'r oratorio ya cael ei chanu. Ei ym. ddangosiaa cyhoecldus olaf ydoedd ar y 6ed o Fibrill, 1759, pryd y llywyddodd fel arferol. Bu farw yn mhen saith niwr- nod ar ol hyu Dywedai Dr. Warren, yr hwn oedd yn gweini arno yn ei afiechyd olaf, ei fod yn hollol ymwybyddus fod angeu ya dynesu a darfod iddo, amryw ddyddiau cyn ei farwolaeth, ddyweud y dymunti gael anadlu ei anadl olaf ar ddydd Gwener y Groglith, mewn gobaith xneddai ef, a gael cwrdd a'i Arglwydd a'l Geidwad ar ddydd ei adgyfodiad gan elygu y trydydd dydd, net y Sul Pitsg eanlynol. Efe a gafodd ei ddymuniad. Claddwyd ei weddillion yn Westminster Abfesy, ac uwchfeen y lie y gorwedd y mae ctfadail gan Boubilliac, yn gynwysedis* o ddelw o hono, mewn agwedd unionsyth, yn dal rhol, ac yn gerfiedig ami, Mi a wn fod fy Mhrynwr yn fyw," yn nghyda'r nodau i'r gtiriau yn y Messiah." Bangor. MAWDDWY. f' ,¡ J i;