The Aberdare Leader

MASTER ROGER. THOMAS (TELYNOR) I CWMAMAN. Hylon arwr Telynorion-hudol, ¡ Ydyw Roger weithion; ) Hwylus dug ei felus don ¡ I Walia anfarwolion! I 1

CORONIAD EIN TLYRN—DYFNALLT. j Ah! Dyfnallt! yn dy ofnau,—o stor oes, Heuaist rawn dy ddoniau; Naturiol ar ol yr hau Cei aur wenith coronau. Cwmaman. TEL.

LLINELLATT 1'1' Ystorm a gymerodd le yn mis Gorpbenaf diweddaf. Rhyfeddol oedd y storom I'r hon y canaf fi, I Yr unfed dydd ar hugain I 0 Orphen Haf caed hi; Y nefoedd a dywyllodd, ¡ Yr haul a giliodd draw, Nes oedd yn hynod dywyll Ar dde ac aswy law. Edryahem oddi amgylch Mewn syndod ac mewn braw, A fflachiad o oleuni Oieuai'r gorwel draw; Swn taran oedd yn rhuo Til draw i'r cwmwl du, Nes peri im' anghofio Pob storm flaencrol fu. Ddydd Llun, yr ail ar hugain, Yn gynar y prydnawn, Tywyllwch a ymdaenodd Yn gyflym, gyflym iawn; Disgynai'r gwlaw yn ddylif j Gan hulio gwedd y llawr, I A'r gawod ia orchuddiodd I Ein bro a chenllysg mawr. Disgynai'r rhai'n o'r nefoedd Fel cyllill miniog llym, Gan dori lawr boll lysiau'r Gym'dogaeth yn eu grym; Y blodau teg a wywent, Y ddeilen las ai'n grin, A mantell wen auafol A wisgai natur flin. Nid hir bu'r storm yn rhuo, Y ewmwl du aeth. draw, Ar ol gwneyd difrod erchyll A pheri loes a braw; Llewyrchai'r heulwen eilwaith Yn hawddgar dros y tir, Ac yn lie cymyl duon Caed gwybren 1as a chlir. Wrth feddwl am y storom Ystyriwn ninau i gyd Daw storm i gwrdd a'n henaid Wrth roi ffarwel i'r byd; Boed i ni oil gael Iloches Rhag Hid digofaint Duw, O! am gael bod yn barod Tra yn y byd yn byw. Campbell-terrace, J. LL. Mountain Ash.

Nodion. Y mae iaith newydd wedi cael ei dyfeisio, yr hon a elwir "Esperanto." Dodwyd hi wrth ei gilydd gan nifer o ddynion dysgedig, a hoitir y gellir ei dvsgu mewn ychydig amser. Mae yn fath o fiúrdd frenhinol i wybodaeth ieithyddol. Byddai yn burion peth i ni yn Nghymru gael gafael ar hon, er mwyn gwneyd ymaith a'r anhawsder dwy-ieith- og sydd yn gymaint o fwgan yn ein mysg. Ymaith a'r Gymraeg a'r Saesneg. a dysger Esperanto! Yna ni bydd trwbl na thrafferth yn ein haddoldai na'n hys- gclion. Ysgrifener cofnodion Byrddau Gwarcheidwaid yn yr Esperantaeg. Cymeradwywn hi i Warcheidwaid Pwll- heli. Efallai fod yn yr jaith newydd air cymhwys am "irremovability." Gallai Cymdeithas yr Iaith Gymraeg fyned i orphwys pe y defnyddid hon yn Nghym- ru, a. gellid anfon yr Ysgol Haf i'r wlad lie y mae yn dragwyddol haf, a lie y siaredir-nid Seisnig ac nid Esperanto— ond Cymraeg pur. Wedi'r cwbl yr ydym yn ofni mai nid llwyddiant a fydd yr ymdrech i sefydlu iaith gyffredinol mwy na chrefydd gyffredinol. Gall yr un ysbryd eretyddol ffynu yn gvifredinol dros y byd, ond fe bery amrywiaeth mewn credoau a ffurf iau o wasanaeth. Efallai fod un ffydd yr- bosibl, ond bydd rhagor nag un bed ydd a rhagor nag un ffurf o grediniaeth. Breuddwyd yr Eglwys Gatholig ydoedd un eglwys gyffredinol, ond ofnwn mai breuddwyd gwrach yn ol ei hewyllys yd- cedd. Mae gormod o amrywiaeth yn y natur ddynol i ni gael unrhywiaeth mewn crefydd, gwleidyddiaeth, nac iaith. A chaniatau ein bod i gymeryd yr banes am gymysgiad yr ieithoedd yn Babel yn ffaith hanesyddol, nid ydym i gysylltu melldith a'r amgylchiad. Digwyddiad naturiol yn nadblygiad y byd a chynydd yr hil ddynol ydoedd. Cam- gymeriad mawra wneir ydyw cymnwyso offer celfyddydol at iaith. Yn Nghym- ru gwneir ymdrech drwy foddion celfydd- ydol i gadw yn fyw yr iaith Gymraeg, ac yn Cambridge a manau ereill y dyddiau hyn y mae dynion dysgedig wrtbi yn brysur yn ceisio dodi iaith newydd wrth ei gilydd drwy ffyrdd celfyddydol. Y mae Cymru yn gwneyd ei rhan i gryfhau yr "entente ca-rdiale" ly mae eisieu cyfieitbiad Cymraeg a Saesneg o 'hono) rhwng y wlad hon a Ffrainc, yn ogystal a thynhau rhwymyn cyfeillgar- wch rhwng Protestaniaid a disgyblion yr Eglwys Gatholig. Daeth 18 o wyr Llydaw drosodd i Eisteddfod Abertawe. Y maent oil yn perthyn i E'glwys Rhufain, ond cawsant groesaw gwresog gan Ymneillduwyr ac Eglwyswyr Pro- testanaidd. Y mae y ffydd a roddwyd unwaith i'r saint yn dal ei thir yn well mewn ardal- oedd gwledig nag yn y trefydd. Y mae ymddiriedaeth mewn Rhagluniaeth a nerth g-,veddi yn gryfach. Yn y wlad yn y dyddiau blinderus hyn, pan y mae y gwair byw yn gwywo ar ei draed, a'r gwair toredig yn domenau ar y maesydd, y mae crefyddwyr y wlad yn cynal cyrddaii gweddi am well bin. Gwyddom am lawer o grefyddwyr y dref a chwardd- ent am ben y syniad o geisio gan y Crewr newid trefn y rhod. Modd bynag, y mae ymddygiad gweddigar y gwladwr yn profi. ei ffydd syml. Dywed fod ganddo sail Ysgrythyrol i'w gais. Edrydd wrth- ym hanes yr Israeliaid yn cael gwlaw a tharanau yn amser cynhauaf o achos y drygioni a wnaethant yn erbyn yr Ar- glwydd. Gweddiodd Samuel dros y bobl, a symudwyd gwialen y cerydd. Dengys yr Apostol Iago yn eglur fod amgylchiadau tymhorol yn cael eu rheol- eiddio gan ffycld a gweddi. Fel dangos- iad a hyn cyfeiria at Elias yn gweddio pan oedd ffenestri y nefoedd wedi eu sicr- hau a ffynhonau dyfroedd y ddaear wedi eu sychu am dair blynedd a haner. Allwedd gveddi Elias a agorodd y ffen- estri cloedig ac a ddug ddyfroedd i wely- au sychion yr afonydd. A moes-wers yr Apostol ydyw, "Llawer a ddichon taer weddi y cyfiawn." Arweinia byn ni yn naturiol at gwes- tiwn arall sydd yn cael sylw yn ystod cynhauafau gwlybion. Yn ami yn adeg tymhor hir o wlybaniaeth ceir dydd Sab- bath teg, a themtir yr amaethwr druan i roddi tro i'r ystodiau gwair ydynt yn tomenu ar y maes. Gallai arbed ami lwyth gwerthfawr o gynhauaf pe cania- tai ei gydwybod iddo drin gwair tra bo haul yn tywynu—ar y dydd Sabbath. Oiid ni chyffyrdda y ffermwr Cymreig a/i wair na'i yd ar y Sabbath. Celent aros i'w cludo i'r domen ar y Llun yn hytrach na'u cludo i ddiddosrwvdd ar y Sul. Ai nid yw y Cymro crefyddol yn cario ei sel yn rhy bell yn y cvfeiriad hwn? Dywedir wrthym ar avvdurdod un mwy na'r Sabbath ei bod yn iawn i godi yr anifail o'r pwil ar y dydd hwn. Os felly. ai nid iawn gwaredu ymborth anifail a dyn or domen ar y dydd Sabbath ? Ai ni ddelai cynhauafa ar Sabbath teg mewn wythnos wleb-a hyny er mwyn achub ymborth dyn ac anÏfatl-dan y pen- awd o weithred o drugaredd? Rhydd yw gwneuthur yn dda ar y dydd Sab- bath. Y Sabbath a wnaethpwyd er mwyn dyn ac nid dyn er mwyn y Sab- bath. Dyna eiriau un mwy na'r deml, ac un oedd yn Arglwydd ar y Sabbath hefyd. Y mae y mudiad Sosialaidd yn myned ar gynydd chwyrn. Y mae y llwynogod bychain ydynt yn bygwth difa y gwin- llanoedd—y gwinllanoedd a gymerodd yr Ahabiaid drwy drais oddiav y Naboth- iaid-yn myned yn chwim o le i le a than chwyldroad yn eu cynffonau. Fod y mudiad yn enill tir yn Nghymru sydd yn ddiwad. Rhyfedd genym os na cha apel y symudiad ddylanwad mawr ar y tymheredd Celtaidd. Y mae y Cymro yn agored iawn i dderbyn argraff, ac fel rheol rhydd dderbyniad braich-agored a chalon-agored i bob symudiad fydd yn apelio at ei deimladau. Dyna y rheswm i'r adfywiad crefyddol gael y fath effaith arno. Ond wedi i wres cyntaf y genad- aeth oeri oerodd ei sel a'i galon yntau. Ar hyn o bryd y mae g'wres a chariad cyntaf" y mudiad Sosialaidd yn gwneyd hafog ar ei deimladau, ac yn eymei-yd meddiant o orsedd ei galon. Pa hyd y pery pethau fel hyn? Dibyna yn holl-ol, ar y ,symudiad. Os nad oes ynddo namyn shavings" yn danwydd diffodda yn fuan yn mynwes y Cymro. Ond os oes ynddo ddefnyddiau mwy sylweddol gall bara i gyneu yn hir. Os ydyw y mud- iad presenol yn seiliedig ar egwyddorion, e/r cyfryw yn egwyddorion a grym par- haol ynddynt, gall bara amser maith, onide bydd i'r adfywiad gwleidyddol ddilyn camrau yr adfywiad crefyddol, a chilio ymaith cyn dadblygu yn wir ddi- wygiad. Rhyfedd gymaint o amser y Senedd Brydeinig y mae Mesurau i gyfreithloni priodas gyda chwaer gwraig ymadawedig wedi gymeryd. Dyddorol ydyw sylwi fod Bglwys Rhufain yn caniatau y cyfryw briodasau, ond yn gwahardd i gefnder- oedd briodi, em y rheswm fod y ber- thynas yn rhy agos. Ffolineb ydyw ceisio profi fod yr Ys- grythyr yn erbyn priodas gyda chwaer gwraig wedi marw. Cawn yr Hebreaid cyntefig yn priodi chwaer i wraig yma- dawedig, ac hefyd yn priodi chwaer i wraig fyw. Dyna. briodas ramantus Jacob, er engraifft. Rhaid fod Die S'hon Dafydd yn hynach nag y tybir yn gyffredin ei fod. Ar gareg fedd yn mynwent Llanbadarn Fawr, yn dwyn y dyddiad 1820, y mae cofnod am "Evan Herbert, farmer, o'r pentref hwn." Ar gareg gyfagos y mae y geiriau "Er cof am Morgan Edwards, shoe- maker, o'r pentref hwn." Rhyfedd na fuasai Lewys Morys, yr hwn a buna yn ymyl, yn troi yn ei fedd o eiddigedd dros ei iaith. Ar faen arall yn yr un fynwent dynodir y fan lie y gorwedd un a ddesgTifir fel person o'r plwyf hwn." Pa un ai y person sydd yn feistr ar y clochydd ai rhyw berson di-urddau a feddylir? Wele englyn buddugol Ap Valant yn Eisteddfod Ysbytty Ystwyth; — Miniog yw awel y inyliydd,-iach ei rhodd, Chwerv'i chrwth rhwng creigydd; Tery folawd ar foelydd, Cerdd ddidranc i ryddid rydd. Wrth wrando sain cantorion a cherdd- orion yn Eisteddfod Abertawe yr oedd llawer un yn barod i ddatgan ei deimlad yn ngeiriau emyn DT. Phillips, Neuadd- lwyd: "Mae swn y telynorion Yn enyn ynof chwant I foddi'm llais yn rhywle Yn mhlith caniadau'r plant." Yr oedd y ddeiseb o blaid cael Eistedd- fod Genedlaethol 1909 i Lundain wedi cael ei harwyddo gan dri o arglwyddi— Tredegar, Aberdar, a Glantawe; gan cllweeh o Farchogion-Syr David Evans, Syr W. H. Prys, Syr Alfred Thomas, Syr Brynmor Jones, Syr John Rhys, a Syr John Puleetone; gan ddau o swyddogion y Llywodraeth-Mri. Lloyd George W Herbert Lewis; a saith o aelodau senedd- ot ereill. Cato, ni! Nid rhyfedd i'r csgordd anrfiydeddus hon lwyddo i dynu yr wyl i Gaerludd. Deg o gorau a phump o feirniaid, a phawb o'r beirniaid yno'n un heb neb yn tynu'n groos-dyna bet/h newydd yn hanes yr Eisteddfod Genedlaethol. Er ei fod yn wybyddus er ys talm o amser fod ei gorph yn ysig a'i feddwl dan gwmwl, disgynodd y newed am farwolaeth y Parch. T. T. Hughes fel taranfollt yn Mountain Ash. Yr oedd y diweddar Mr. Hughes yn meddu holl elfenau y diwygiwr pybyr a gwresog. Efe. oedd ganwyll yn llosgi ac yn goleuo mewn ystyr ysbrydol, ond ar yr un pryd liosgai y ddau ben i ganwyll bywvd, ac yua diffoddodd. Fel pob diwygiwr yr oedd ganddo ddelfryd uchel a sel ddihysbydd -mwy oi sel nag o rym corphorol. Fel y diweddar Wmffre Jones, loan Fedyddiwr Diwygiad '59, diffygiodd ei nerth ar y ffordd a chymylodd ei feddwl. Beiid ef am ei fod yn caniatau i'w sel i'w gario i eithafion. Diau ei fod yn "extremist: ond heddyw gweddus ydyw taflu tnanteM anghof dros ei feiau. Daeth cadeirfardd Gwyl Aberb we, i fri cenedlaethol yn sydyn. Nid llawer iawn y tuallan i'w enwad a'ti hadwaenent fel y Piarch. Thomas Davies. Caerdydd, a llai fyth, ni dybiwn, a wyddent am dano fel Bethel. Ysgol a Bethel fo'n cyrhaeddyd At draed cadair glaer y gwynfyd. Y dydd o'r blaen givii-aeth un o'n papyrau dyddiol lleol dri chynyg i sillebu y gair "gweinidog." Y mae tri chynyg i Gymro, meddir, ond papyr Seis- nig ydyw yr un a nodwyd, ac o ganlyn- iad methodd bob tro. Cartref sydd enw crffrodin iawn ar letydai a gedwir g:an letywyr Cymreig. "Cartref Oddicartref" sydd en w arall hoff ac anwyl. Ond y mae perchen un ty byrddio mewn tref ar Ian y mor yn Nghymru yn llai hongar. "Tebyg" i I gartrof" ydyw enw bedydd ei dy ef.

Ebion: Eisteddfodol. GAN EBYDD. Yr oedd Llew Tegid yn' lied fyr ei amynedd pan yn arwain ac yn ceisio cadw trefn ar un o ddyddiau yr Eis- tfddfod Genedlaethol. Yr oedd cipyn o annhrefn wedi bod, ac yr oedd y Llew yn ddigon gonest i ddatgan fod y rhai oeddynt ar y llwyfan lawn cymaiiit o bechaduriaid a'r gynulleidfa. Dsehreii- odd gynghori, ond newidiodd ei feddwl yn sydyn, ac meddai, Nid gwiiv rhodd* eynghor. Nid oes ar ddyn call ei angea, [to ni dderbynia ffwl ef." "Haner gair i gall," Tegid. Ni ddaeth y gadair i Aberdar o Abertawe, ond aeth o Aberdar i Aber- tawe. Nid cadair gylfredin ydoedd un H Cynidr." Rhoddodd y beirniad glod uchel iawn i'w chynlluniad a'i gweithiad allan, ac nid dyn i wa,striff ut sebon mewn beirniadaeth ydyw Goscombe John. Rhwydd hynt i Mr. David Thomas i droi llawer o dderi ei wlad yn seddau i oreu- gwyr awen, a chyfoded bardd o Aberdar a fo yn deilwng i eistedd yn un o honynt. A ydyw yr Eisteddfod Genedlaethol yn dirywio? Dichon ei bod. Efallai fod y ffaith fod awen a Hen yn cael llai o syIw, a chanu yn cael mwy o sylw, yn arwydd o ddirywiad. Ond nid yw yr wyl yn myned ronyn yn llai poblogaidd. Meddyl- ier am dros ugain mil o bobl yn aros yn dawel am bedair awr wrando deg o gorau yn myned dros yr un darnau. Y duedd yn Nghymru y dyddiau hyn ydyw gwthio y cwrdd llenyddol i'r cysgod, a rhoddi lie blaenllaw i'r cyngherdd cys- tadleuol. Yr oedd digon o gorau yn y brif gystad- leuaeth, ond gresyn na fuasai mwy o amrywiaeth. Trueni na fuasai rhai corau o'r Gogledd ac un neu dclau o'r tu hwnt i'r Clawdd. Gwelwn fod rhai 0 gantorion Aberdar eisoes yn dechreu gloywi eu harfau erbyn Eisteddfod Llan- gollen. Ai nid yw yn bosibl cynyrchu digon o frwdfrydedd eisteddfodol yn Aberdar I gael y dref i gymhell gwyl can i giliau Cynon? A ydyw y gogoniant wedi ym- adael yn llwyr o'n mysg? Gwyn fyd na ddeuai rhyw anadl i chwythu bywyd i'r esgyrn meirwon sydd yn mro Dar. Mynai Syr Marchant yn un o'r cyfar- fodydd mai efe oedd yr Eisteddfodwr hynaf yn bresenol. Pa un bynag am hyny, nid ydym yn meddwl fod un Eis- teddfodwr mwy aiddgar, brwdfrydig, a* gwladgar rhwng eortynau y babell. Car Marchant yr Eisteddfod a chariad engerddol. Tipyn o H wag H ydyw Dr. Cowen. Wrth draddodi ei feirniadaeth ar y corau dywedai ei fod yn cytuno a phob gair a ddywedasid gan Mr. Harry Evans o'i flaen. Siaradai Harry yn Gymraeg. Dywedir fod yr unawd, U O! fy hen Gymraeg," yn cael ei chanu gan rai gen- cthod ydynt lawn mor hycldysg yn Esper- anto ag yn y Gymraeg, ond yr oeddynt fel parrot wedi dysgu eynanu y geiriau. Canodd Penar yn brudd ond yn ber- aidd iawn ar ol ei gyfaill Watcyn Wyn. Wele rai o'i benillion- Ehowch imifangnÙl min y llyn I YTylo doigryn galar Ar ol fy nghyfaill AVatcvn Wyn, A aeth i'r Glyn mor gynar. Mae glanau Aman fyth yn brudd, A,'i dolydd yn mud wylo Am na ddoi'r bardd ar hwyrol hynt, Fel deuai gynt, i'w rhodio. Mae'r Orsedd heddyw heb ei gwen— Mae"n hen ymhen y flwyddyn 0'1' dydd y cyrchem ni yn llu I gladdu Bardd y Gwynfryn. Mae U wit" y flwyddyn wedi mynd, Mae'r penill wedi peidio, A gwelaf wyneb llawer ffrynd Yn dweyd mai llwm yw hebddo. Ma,e'r delyn wedi colli car, A'i thanau'n alar gwelw: Mae haner arall Eos Dar Yn Watcyn wedi marw. Ond byw, ie, byw yw Watcyn Wyn, A'r delyn ni raid wylo, Mae!n aros yr Eos ar y Bryn, A thelyn arall ganddo. PENAR. Yn sicr y mae mantell awenyddol y Bardd Gwyn wedi disgyn ar y bardd o Aberdar. Y ma.e ysbrydiaeth Watcyn Wyn yn mhob llinell o'r penillion hyn. Elfen gymeradwy iawn yn yr Eistedd- fod ydyw y penillion telyn. Mae awdwyr y penillion yn myned o un i an, ond fel. nant Tennyson, llifa cerdd yr Eos yn ei bla,en o hyd. Canodd yr eos yn Aber- tawe, rai penillion tarawiadol iawn. Nis gwyddom pwy yw yr awdwr, ond braidd na dhredwn nad oes delw awen hoyw Brynfab arnynt. Wele ddau yn engh- raifft: — Tra bydd Gwyddfa. yn y Gogledd Fel brenhines ar ei Gorsedd; A tlirlr mor yn golcbi'r traethau, Erys hwyl yr Eisteddfodau. Cu'a'r eneth lane yn gwasgu Os y sonia am briodi; Cana.'r bardd ei gan a'i benill Os y bvddant wedi pnill. Diau fod i Ddyfnallt, bardd coronog yr Eisteddfod, ddyfodol gwych yn y byd eisteddfodol. Nid yn unig y mae yn fardd da, ond y mae yn arweinydd peir- gamp. 0'1' diwedd y mae genym wyddonydd o fri. a safon-nid amgen Syr Norman LockyeT-yn ein sicrhau fod yr Orsed" yn ddeugain canrif oed. Beth ddywed crachfeirniaid yr hen sefydliad Derw- yddol ar ol hyn? Dan y penawd, "Beirniaid Seisnig yn beirniadu Cymraeg," dywed Y Brython Y maeiyn blentynaidd i feddwl am dano; eto beirniad Cymreig yn beirniadu yn Saesneg yn yr Eistedd- fod Genedla,ethol Gwyl y Cymry — gwrthuni arall. Dymunir awgrymu i'r corau a ganant yn iaith y wlad eu mag- wyd nad ydynt yn cael cyfiawnder dan yr amgylchiadau, ac mai ar eu Haw hwy y gorffwys pa fodd y dylai pethau fod. Os yn Gymraeg- y cenir, yna beirniaid fyddo yn deall yr iaith ac yn siarad yr iaith, ac nid neb arall. Nid oes genym yr un gwrthwynebiad i feirniad Seisnig dderbyn gwahoddiadau in Heisteddfod- au os y bydd mewn cydymdeimlad a phethau Cymreig a dyhead y wlad; ac os bydd y gystadleuaeth yn deg. Diau fod llawer i'w ddysgu drwy hyn. Nis gall fod yn deg tra y cedr rhai ymysg y beirn- iaid heb fod yn deall yr un gair o'r hyn a genir. Rhyfedd meddwl fod beirniaid i'w cael a gymerant ran mewn beirniadu dan yr amgylchiadau." Y mae gyria ddyddorol i'r Parch. Wm. Williams, ysgrifenydd Esgob Bangor. Mr. Williams a enillodd ar y cyfieithiad i'r Gymro,eg o gan y Pab Leo XIII. Pan dios 30 mlwydd oed yr oedd Mr. Wil- liams yn gweithio yn ngwaith haiarn Treforis. Yn sydyn penderfynodd daflu i lawr arfau y weitlifa, a chymerodd afael yn y goreu arf-arf dysg. Aeth i YIgol Ra mndegol enwog Ystrad Meurig, ac yn mlxen blwyddyn cawn ef yn enill ysgoloriaeth yn Ngholeg Llanbedr. Yna aeth i Rydychain, lie y bu iddo yrfa ddis- glaer. Rhoddodd y beirniaid air l'hagur- ol i'w gyfiethiad.

Twrw Band yn troi ei ben. Nos Sul wythnos i'r diweddaf yr oedd un o feirdd Aberdar mewn tymher ddrwg ar ol bod yn gwrando Seindorf Ffestiniog yn chwythu eu cyrn. Nid wyf yn gwvbod pa un ai cariad at gysegr- edigrwydd y Sabbath ai cas at swn cyrn a barodd iddo chwythu allan yr englyn- ion a ganlyn: Caerau Jerico a wvrent—yn sain cerdd A sw-n cyrn hwy syrthient; Rhyw erwin finroddai vent," A'i* ddolef erch ni ddalient. Rhyfedd na welir hefyd-furiau heirdd Y fro hon yn syflyd, Aneddau'n gaerau i gyd, A'n goror yn un gweryd. Aberdar, ein bro dirion,—ei mawrwych A nairain dai cryfion; Rhyfedd os nad i'r afon Ryw awr y maluria hon. Swn y drwm sy' yn y dre'e. swn cyrn, Hen swn cas anaele; A'r d-Jmøwll dychryn 0'1' De Ar olwyn dan i rywle. O! erch ganu, rhowch geiniog-i'w gyru 'Nol i gwr Ffestiniog Y fath rhyw wichiad og Yra un yn gynddeiriog. Ysbeilio'm, hun wna anhunedd—weithion, Chwythu .maent gelanedd; Ceir trwst He bu cartre" hedd, Nid zaiwsig ond nad maswedd.

Our Modern Martyrs. (Dedicated to the Persecuted Sunday Traders of Abe-iare.) Welcome, ye 20th Century 'Saints, the targets of righteous frcwns, Hail, hail, ye modern martyrs, ye who dispense with crowns— Who place your crowns at Sir Marchant's throne in. exchange for freedom's rights, Breakers of many Sabbaths, heroes of many fights. You pay your penalty weeldy-a silver crown each week. And you pay it very meekly, All, blessed are the meek" You purchase thus the right to sell the modern corn and wine, For, alas J you live in A.berdare, and not in Palestine. You sell some ginger pop and sweets, and you sell your souls as well, You go to the police court week by week, and at last you go to h- King Charles, though dead, yet speaketh quite loud in Aberdare, He's head of the Church and head of Police, and Chief of the Magistrates there. I am told that you're persecuted in the name of .the Galilee Who lived some 19 centuries back, whose foe was the Pharisee; He who healed the bruised heart and who made the sufferer whole, But who broke the Jewish Sabbath at the peril of his soul. Ah! had he Jived in Aberdare and not in Palestine, He would have to hook full many a. fish to pay full many a fine, He would have to go to prison for making illicit wine, And he'd be consigned to the devil for sending the devil to the swine. He took his Sunday dinner once in a cornfield by the way, He plucked the ears of the yellow corn, so Bible records say; They would have pulled his ears, too, and made him sad and sore, Had he lived on the banks of the Cynon and not on Jordan's shore. They'd have dragged him before Sir Marchant and made him surrender his crown, And if he possessed no scrip or purse, then I'm sure he'd have to go down; And they'd place the corpulent, sergeant to watch the field of corn Lest the Bread of Life be found there another Sabbath morn. And if some defence were attempted by the Man of Galilee, Sir Marchant would say, Go, go away with your new theology; Our gospel is that of Moses, though it may be somewhat stale, An eye for an eye, remember, and a crow]) for a Sunday sale." Alas, we are doomed to feed on a fare of brimstone and treacle, On the husks of an ancient creed, on a sour and bitter pickle; To go for a fresh glass of milk to a Sunday restaurant Is a glaring breach of the law of the pious court of cant. They "ay if you only sip a Sunday-sold cup ef tea, ^eu will drink the dregs of pain for all 'eternity; And if you should chance to sutokc a Sunday fag or two You will smoke for everlasting in a flue. In a future martyrs' roll, in Foxe's new edition, Were I the editor, I would make a worthy addition, I would there inscribe the names of our gallant brothers and sisters The heroes of unsought fame, Aberdare's active resieters. DIOGENES.

A local man has been offered a local public house. One of the conditions of the .agreement is that the licensee must be a married man. He happens to be dng10, and now he is on the look out for a helpmeet. When the finds her he will take the woman in order to keep the pub. The usual rule is to take a pub in cider to keep the woman. About a week ago a child was born, iu the hotel on the summit of Snowdon. This youngster will be able to boast of high birth.

BORWICK'S The Best BAKING POWDER in the World. POWDERI

Brutal Assualt at Aberdare. CWM MAN GETS I'OUR MONTHS. At Merthyr Police Court on Thuisday, John Jones, of Cwm-place, Aberdare, was charged with ill-treating a child, aged 6 years, who had been placed in his cus- tody, on Aug. 15th. Mr. W. Thomas appeared to prosecute for the N.S.P.C.C., and said that t-his was one of the worst cases ever taken in hand by the Society. The girl had bruises all over her body, and she must have received a severe thrashing. The child was illegitimate, and belonged to defendant's wife's sister. He received 4s. a week for keeping it, but he showed no love to the little cne. Defendant came home late at night, said the little girl had been saying something about him, took up a belt, went upstairs, and inflicted the wounds referred to. Al- though a week had elapsed, the child' body was now in a bad state. The little one was found at Hirwain. Inspector Thomas, N.S.P.C.C., said that when he went to the house, the de- fendant said the child was at Builth, with its mother. He admitted the little one was marked on the body. There were extensive bruises on the left cheek, hands, arm, the body, and thighs—in fact, tlie body was covered with bruises, and there were three :arg:e cuts..Tones said he U tapped" the c'hild with hi* hand, but later on he said if he got nine months for this, he would have to see that it was not thrown in his face. Rome of the bruises were quite yellow. He had the girl removed to the Workhouse. I Mary Brown said she heard defendant say when he went upstairs that he would kill the child. Witness cried when she saw the bruises on the little one's body. Elizabeth Drew also said she heard defendant say, "God blime me, I will kill her." She did not hear the little one scream, and she heard that defend- ant placed a handkerchief over her mouth.—Defendant denied this. Mrs. Pritchard, a. neighbour, also gave evidence, and Dr. H. Begg described the wounds, and said that unnecessary vio- lence must have been used. Defendant, sworn, denied using the belt. The Bench paid this was a brutal as-. sault, and sent defendant to prison for four months, with hard labour. "I wish we had the power to give you a good flog- ging," said Mr. Berry, as the defendant went below.

Carmarthenshire Agri- cultural Show. At the above show held on Thursday at Llanelly, several prizes came to Aber- dare. In one class, Mr. D. R. Jctid, Aberdare, took second prize. Mr. T. WilFams, Green Hill Stud Farm, took filst, beating such a. noted winner as Maggie C. Speed and action was con- sidered in this competition. In other classes, Mr. W. Whiting, Industrial Farm, won first, second, and third prizes, beating such horses as Monks, Palley (property of the Right Ron. Earl of Beauchamp), and Mountain King. Mr. Tom Davies, hay merchant, also took second prize.

A Doggish Dialogue. Scene One of the entrances to Heaven. Rev. R. J. Campbell (to a crouching one outside the gate): Whose dog art f thou? Crouching One: I am the bottom dog. Rev. R. J. Campbell: But what doest thou here ? Crouching One: I was refused ad- mission by the narrow gate—the orthodox entrance—by the Rev. Cynog Williara, ,who is in charge. He said tc we, Without are dogs." Rev. R.J.C.: And what saidst thou unto 1; im ? Crouching One: I asked, Bti" whai Is thy servant a -do,,? Rev. R.J.C.: And in what wise did he answer thee? Crouching One: He said further. "Give not that which is holy unto the dogs," and he held that I had no claim to celestial privileges. I asked for a piece of manna, and his reply was, "Tt is not meet to take the children's bread, and to cast it to dogs." Rev. R.J.C.: And didst tliou spoke to him further? Crouching One: I simply said, "A liv- ing dog is better than a dead lion." Rev. R.J.C.: Thou hast well said. Be- held, I hold one of the leys of the king- dom of Jheaven, and thou shalt enter therein by the wide gete of the New Theology, the porter )f which is Com- lade Keir Hardie. If Cynog sayeth. "Beware of dogs," I say also, "lleware of evil workers."

IMPORTANT TO MOTHERS. Every Mother who values the Health and cleanliness of her Child should Use HARRISON'S 'RELIABLE* NURSERy POMADE. One application kills all Nits & Vermin, beautifies and strength, ens the Hair. In Tins, 4Jd. and 9 1. 2 Postage Id. Geo. W. Harrison, Chenrst, 118, Broad-street, Reading. Sold by all Chemists. Insist on having Harrison's Pomade. Agent for Aberdare: -Era ry.,i Evans, Chemist, 9-10, Victoria Square: Aberaman, I. E. Thomas. _0-- PRINTING of every description neatly and promptly executed at the "Leader" Offioe, Market-street, Aberdare, at mose- moderate prima.