The Carmarthen Weekly Reporter

Manion Mydrim, I Mae icays y plwyf yn deall yn iawu y ffordd i dynu cwrw oddi with y eynffonwyr. Dim ond esgus trin y Reporter mae y Toriaid bach wrth eu bodd, a 'does dim trai ar y dablen yn y fargeo. Ond pwy all ddweyd y difyrweh wedi gadael y faril ? It is hard at present to find a family of independent means Many swells in Mydrim are engaged in some enterprise or another. These are some of tho lines of business :—Agriculture, Horticulture, Tea, &c. The providing of sugar and other I' profitless articles is left to struggling grocers. ♦ Eglur JW y gall pwyllgor yr ysgol iyw I heb un rheol Jll y byd gyd a rhoddi benthyg yr ysgoldy. Mympwy Toriaidd yn unig yw y safon; oblegid cheir dim nior gyfleus i I rwystro'r plwyfolion i gaol goleuni. Wrtliwynebi'r mo'r band: 'does dim perygl mewn swn. Forcing upon the overseers the task of collecting the school rate is not in accordance with law. No collector is bound to do it. Jp Pwy bynag sydd yn gwrthod talu at yr ysgol, yr ydych yn iawn ar dir moesol, rhesyniol, a chyfreithiol. Mae'r casglydd, gan nad pwy fydd, yn haeddu parch. Gellir peidio talu a pharchu'r dyn. Ac er eu clod mae y lln sydd wedi attal eu cyfraniadau yn I ymddwyn yn dra thoilwDg tuag at y casglwyr. Croes i reswm a chyfraith yw ymddygiad y pwyllgor. Os na fydd dyn yn gweFd lygad yn llygad a nhw, ac YJ1 neullduol os beiddia ddyweyd gair yn erbyn eu hanghyfiawnder digywilydd, gwae iddo os gallant. Nid yw y pwyllgor etto wedi dysgu yr ABC mown rhyddid gwladol. Nid ydynt yn ystyried oin bod yn byw mewn gwlad rhydd, a bod gan bob deiliad o'r deyrnas hawl i draethu ei farn ar unrhyw gwestiwn cyhoeddus. Druain gwan! Ex myned bron bob lleuad at wyr y mils er cymeryd action far libel mae cyfroithwyr yn methu pwno dim i'w penau. Mor wan yw eu meddyliau bach fel os gwelant unrhyw uu yu siarad a'r neb fo'n ysgrifenu i'r Reporter, cylfroant gymaint a ph uao Jupiter yn disgyn drwy simne yr ysgoldy. t Os dygi ryw banes i'r Manion, phryna i ddim yn y siop, chei di ddim lie i osod tato, chei di ddim benthyg cart, cei notice to quit o'r ty, choi di ddim awr o waith genyf, a chei di ddim tablen yn y gioyle. Nid yw hyn ond syniad gwan o siarad aruchel Tories anrhydeddus (?) y plwyf. Mae sefyll ar domen o tlawd llif cymaint a thwmpath gwadd, neu gael gwen squire yn ddigon i ambell i nobody bach ofyn, Pwy sydd gyffelyb i fi ? Wrth weled plant y pwyllgor yn myned i'r ysgol, gellir meddwl mae rhai llestri i barch a rhai i amharch. Mae y syniad yn meddianu ambell un mai gwacddu gyda'r Toriaid yw y cwùl; ac ond gwneud hyn nad oes eisiau parchu cyfiawnder na chyfraith. Gwell peidio cellwair gormod. Vr Esgus ambell greadur dros oi ynfydrwydd yn Mydrim yw fod rhyw wendid bwliyddol yn hanes ei deulu. Dywedir fod y diffyg hwn wedi d'od lawr drwy o leiaf tua chant o genedlaethau. Synod y byd Onid yw bellach yn hen bryd gosodfttll stop ar y fath alanas ? Dywedir nad oes na If air na marclmad, nag "auction na chwrdd yn myned heibio heb fod y Toriaid, fol gwallgofiaid, yn ceisio dal ar y cyileusdra i drin tipyn ar y Reporter. Ond dyna fe, Toriaid ydynt. Offeryn llyui yw gwirionedd. Giorian gywir yw cyfiawnder. Pethau dieithr wir iddynt hwy. t Mawr yw y son am y parotoi sydd ar gyfer eisteddfod Ffynonbedr, yr hon a gynnelir dydd lau, Ionawr 13eg. Yn ol yr hanes bydd nifer luosog o gorau a chystadleuwyr oraill yn tynu am y dorch. .'L. OL -ft Eglur yw i bawb fod plwyf Mydrim dan lywodraeth dafarnyddol. Yr un lot sydd yn leaders gyda pbob peth—un cwmni megis I press gang, sydd mor beryglus hyd y mae ynddynt a dim geir yn hanes gangs cyntofig. Gwir y ceir rhai swyddogion parchus yn y plwyf, oDd y gang sydd yu mynid rhithro Vr front. Yn ol pob hanes, yn y tafarn y ifurfir pob cynllun, o gwmpas y gasgen yr ymddiddenir yn bonaf ar faterion plwyfol, ie, ac yn yspryd y botel y penderfynir pwy sydd deilwng, ac y rhegir y neb fyddo am welliant. Cywilydd meddwl fod cymaint o ddylanwad John Barleyrcorn ar lywodraeth y plwyf.

TALL E Y. SEASONABLE FESTIVITIES.—On Christmas Eve at Edwiiibford the usual distribution of beef and other reasonable gifts took placc to the estate workmen and the poor of the Talley, Llansawel, and Caio parishes. On New Year's Day also the Flannel Club received their turn, and Lady Drummond personally distributed the articles, suppli- nienting many of them with a golden coin of the realm. It is 110 fault of her ladyship's if a great number of people are not made considerably happier by her kindly benevolence. The Parish Church was suitably decorated, carols sung by the choir, and appropriate services in English in the morning and in Welsh in the afternoon of I Christmas Day. Talley Mouse gave the usual dinner to all employed by them in the office and the home farm. The family circle was enlarged by the presence of Mr R. Peel Pricc, solicitor, who managed to tear himself I away trom his duties at Llandovery, and Mr C. E. Price, who at the early age of 19, is I going fcr his finals next term at Lampeter. On Christmas night, at the Hoard School- room, a competitive meeting was held in connection with the Esgairnant Chapel. The pastor, Rev J. D. Evans, presided, and Mr D. B. Evans, Board School, Llansawel, adjudicated upon the whole of the items, ) musical and literary. The room was crammed and a successful meeting from all I points of view was the result. Last Monday evening the Ambulance Course of Lessons in first aid, by Dr T. J. Evans, Llansawel, was concluded. Lady Drummond was the originator of the idea and most hospitally invited the class to Edwinsford, where the lessons could be given with perfect ease and comfort. The session turned out a complete I success, the attendance averaging 35 to 40, a nd a warm vote of thanks to Lady j Drummond for her great interest in the matter, brought the series to an end for this j matter, j

N FOR PRINTING OF EVERY DESCRIPTION AT OHE-A,!3 RATES I VOVB ORDERS TO TBIS OrriCE. 1: I < "1 <¡Ø I N I ORDERS PER POS1 RECEIVE PROMPZ AND CAREFUL A22EJ.V2ION. I 4

Vy llocdl. Ordeiniwyd yr p.wdwr yn Abersychan, 'swydd Fynwy, yn Syrnudcdd i Gasnewydd-ar- Wysg yn 1862, nc oddi yno i'r Wyddgrug yn 1866, He y bu am 30 mlynedd. 0 wlad yr Aifft hyd y lwyd ros-ar daith Ceir Duw yn ymddangos I'w eiddo nerth, ddydd a nos, Ddaw o'i Air yn t^diaios. Tra agoe i'r tri ugAin-orù mae Daw dal harwaiu Achos ni rocd im' ocliain dristyd, drygfyd, na drain. Grymusder, llonder a llwydd-gydul oca A gaed o law'r Arglwydd Dewr ymgais wnawn heb dramgwydd Efo'r saint yn y fawr awydd. Yu Mynwy cwpau mwyniaut—a rued im', Ac euraid wawr llwyddiant Gwcrin hon yo gysson gaut t Genyf wiwlwys gan foliant, Uwyr yr Wyddgrug nad fi'ugiol—wr aimewr 0 wyneb ihagrithiol A garwn, ond dyn gwrol Uthr ci nerth na throai'n ol, Gwr culdnvyn d'gymmwynas—fu unwaith Yn difeawi uiddae; Clybu'r nef ei grochlef gras, Hynctl erwin a dims. Egr dywydJ ae awr dial- a wnaeLballt Ddynosthi warth Nabal; Y dyn cablyd, eurllyd. sal Oedd o nodwedd anwadal. I aed *cablwyr oùiaeth-eu iliwysg O'r hen gvmmydcgaeth yu ei nwyd yno wnaetli Ar d'lau fradwr ddifrodaeth. Cymdeilhion fl'ydd'on di frug-a lu o fewn tref yr Wyddgrug Fheiddiwu a heriwn hug, A gair hirllacs gwr haerllug. Disyfyd gyfyd adgollon-Iuoedd Am lawen gyfcillion, Diweniaith, hynod uniun, Na chai bred nychu eu bron. Menu gwell nuyf yr yf nag eiioed,—ataf Eto ni ddacLh raethocd Acen hoc-naa cyn henccd, A mawr rym i mi a rocd. Byw'n ddtdwydd beunvdd ydv?yf-.o fewn gwlad Ar tin glyu a heffwyf; Map iachasol,-nurthol r.wyf Lion eiuioos yo llawn jnwyf. At lwys fryn uwuh irlas fro-rose eiu ty Mewn teg lauerch gryno Eiu Duw nniawn a'n denio Ni fwyo wen o'i fewn o. DLaw tawel dry y Tywi—ar ei llwybr Gerllaw tewfiig Jwyui Pan y byddo'n trochioni Afon hardd, eofn yw hi. Ireiddwawr, lenfawr ddarlunfu—ddi oil Hc-ddyw vrelir ytna Megye Eden hculwen ha' A gwiw harddwisg a'i hurddo. (JaerfyidJin, J. MVKUDIN THOMAS. Ymgyfarfyddai gwrthgilwyr, gwrandawyr, ac nmryw aoloJau eglwysig mewn tafarndy YIl yr Wyddgrug, er ymdrin a materion gwladol a chre- fyddol. Parent Uindar mawr i bobl dda, a gwnient lawer o ddrwg. Mac v nythie hwnw wedi ei chwalu crys blynydjoedd. liu y tafarn" t, no amryw o'r rhai a gyrchont i'w dy, far" fLCWD cjtlwr truenus, yr hyn a barai i lawerocdl siarad am eu buchedd a'u gweithredccdd

Can y Mihvr. [GAN CKAIGFIIYN.] Ar feddrod cul, mewn mynwent fccbi n, oer, Y safai cadarn wr, a'i gleddyf gloew Yn hongian wrth ei wrcgys, a'i gochwisg Lan yu ymddysglaerio dan belydrau Gwynion nef. Bwrljniau dagrau gloewon, Dros ei ruddiau llofg, ei lais ymdeddai Yngngwrcs a thaniiad rur ei ddrylliog fren Y galon fu'n gwynebu gyda dewrdcr liutbriadau'r gelyn pall &r faes y gv.'fed,— A lloeddiau c. fuddugoliaeth gyda nerth, Yll swn magnelau a clileciadau'r cledd— Ni theimlai ddim-ond ymwrolai'n mlaen, Wrth weled clwyfedigion yn gorwedd Wrth y miloedd dan ei drncd. Yn awr fe WyIa ddagrau gleewcn mawr fel cenllysg ITwchben y bcdd lie cYiiiai 'i anwyl fam, Drwy'r tdrulad dwys, ei fron a euai gan, a chanai: Ar aelwyd fcchau, buff, fan draw, Gadewais galon brudd, A'r dograu o'ent Cd cilwod wiaw Yn golchi'r anwyl rudd Ymrwymais gyda'r fyddin fawr Dan Inner hofi fy rgwlad, I ynsladd megys gwrol gawr D 10s rhyddid Cymru fad. Ar facs y gWBcd, gloew gledd Yn dJiogel yn fyr llaw, Meddyliais a oedd mam mewn bedd Neu ar yr aelwyd draw Oud rhaid im'heddyw gredu'r ffaitli Mni mntw-marw yw, A'i hanwyl gorph mewn beddrod llaith, A'i henaid gyda Vuw.

Eisteddfod Llauddeusant. At Oh/j'udd y Ctirwarlhcn Weekly Rci>ortc> MH. (JOLYOYJ'D,—Yu ol eich hynawsedd arfovul, gwn y bydd well mor garedig a chaniatau gufud feebau u'ch newyddiadur poblogaidd i mi, er ysgiifeuu gair at bwyllgor yr ei.- teudfod uehod. Dydd Nadolig diweddaf, wrth ymdeithio, er talu yuxweliad a rhai u fy'lien gyfeillion, darfu imi baeuo heibio Ysgoldy Frytanaidd Lhuiddousaut, lie yr oedd eisteddfod yn caol ci chytial, ac iel llawer uu arall, fo ciothum i cr cad dywotl a gwylied y gwoithrediadau. Wedi talu y ft re am y myuediad i i'ewn, y peth cyntaf a dynuodd 1Y sylw oedd y boneddwr iouane siriol, Mr David Morgan Williams, Cocdmawr, yn y gadair lywyddol, yr hwn yn ul ei oedd vu golhvng allau ci v:it and humur. Ar y faiue farnol gwelais y eerddor, Melodydd," Gwynfo. Baeligeu yu iawn ydyw Melodydd mao glanau'r Sawddo ariauaidd wedi bod yu athrofa gerddorol iddo o'i febyd, a Chryufo riadrwyllt yn berdoueg i dincian uodau eywrain, nes awyuo t-anau tyuiou ei galou, a denu ei hull on aid at y gerdd; efe oedd yu clorianu y eerddorion, ac fel cydyuiaith iddo yu tynu ei lynyu meour dros yr addroddwyr, &c. yr oedd y lleuor penygauip a genius man Llauddeusant, sel, Mr John Davies, Ty- rnawr. Y mae Llyi?-y-Fau a'i golygfeydd swynol a rhamantusvwydd y cylch, wedi gyru athrylitli i enaid y gwr tawel a dirodres hwn, afraid fyddai eanmol ei alluoedd, paentio y lili a phrydferthweh y rlrosyn lyddai fy ligorekwyl wrth liyuy. Gresyn meddwl, pan oedd y fath gadeirydd yn y gadair, y fath foirniaid ar y bedd faruol, fod y gynulleidfa mor afreolus, ae anuysturiol yn bloeddio, ac yn oernadu, a clxyllawui holl ysfrauciau tywysug y fagddu, mewu cyfarfod sydd yn cael fi ystyried fel y sefydliad gorou, er ymddadblygu talentau meibion a merehed athrylitbgar ein gwlad ie, hen sefydliad sydd wedi bod, ac yn bod y dyddiaupreseuuol yn yinddyiehafu plentyn y gweitliiwr i sylw y byd cerddorol, Uenyddol, a chymdeithasol. O! gresyn, ie, grosyn fod y fatli guunvri yn cael ei wlioud a'r hen sefydliad eeuedlaetliol hwn. Yr ydwyf fi a llawer eraiU yn credu yn sicr, fod llawer iawn o fai yn sefyll ar eich dwybw chwi, fel pwyllgor yr eisteddfod, yn y cyieiriad y souiais set tyuu allan rhaglen, a'i ehario allan ar ol hyny. 'Does dim sydd yn gyru cynulleidfa yn auesmwth na bod anhrefn yug nglyn a clrario allan y proyramme ar ddydd yr eisteddfod. Un peth. arall sydd eisiau ei wella ydyw gosod gwobrau addas, ac yn agos o fod yn rhesyniol, am gallu, adrodd, a eliyfansoddi. Pwy ddaru glywod am wobr fawreddog o chweelieiniog In eael ei roddi i fardd am galed a'i y»\enydd i gyfansoddi onglyu i" ie, ac uu chwechen wen arall, hei'yd, yn cael ci roddi i'r adroddwr goreu, a fedrau osod allau feddylddrych. y bardd cadeiriol, "ElirMai," Birchgrove, yn ei ddesgriliad o'r drychiueb alaothus, Dymehweliad y Bad yn Aberavon." Ciresyu, meddwl fod y wubr mor fychan am gyiaiiHoddiad mor uchel ei cliwaoth a hWll i'w adrodd. Da chw, bwyllgor eisteddfod lllan. ddeusaut, os mae elm oedd genyeli mewu golwg y Nadolig liwn, diwygiwch, da chwi, yn y dyfodol, or mwyu yr hen sefydliad goreu fedda'r Cymro. Coiiwch fod yr hoU gamwri, a'r hull ddadwrdd, a thoriad y cyfarfod i fyny ar ci haner, yu waith rhwydd iaAvn ei wella; dim ond cael trefn ar y gwoithrediiidau, felly. )nn\rolwch, a cheisivvch Ilf:Ul1 eich goreu yn y dyfodol- Y UHHI gonch yr-grifcuydd, nid gwiw ei ganmol. Y mao Air J. P. Roberts wedi gwneyd ei ran blynyddoedd o blaid yr eisteddfod, ie-— befy lUud Cytcrodaryl w'r hen Eisteddfod gu A'n harwyl genrdlaethol lit- dyddiiu Cymru fu linn oedd yr unig allu Ecitbrinoedd rin a moes, lihwng gwyllt tynydoedd Cymru Cjn hyn mcwn llawcr oes. lli fagodd brif euwognn Athrylith ar ci bron, Areitlnvyr a eherddotio^ Ac aiwcnyddion lion Aneurin a l haiiesyn, Goronwy, Dewi Wysi, Eisteddfod Owlud y delyn Oedd mam y cewri hyn, Bu aiuser pau edrychau'r eisteddfod, megys ar drengu, ac yu ol yr hyn a welaia y Nadolig yn Llanddeusant, marw a wna. Felly, fechgyn, y pwno yw, pa fodd y mae llorthu y manau gweiniou sydd yn ei chyfausoddiad ? Dan gysod yr Eisteddfod yr ymgyuuull cyiudeithasau pwysig, megya eiddo'r Cymrodorion; pa rai syùd wedi ymroi er's blyuyddau i wasanacthu'r Dyw,y:ogaetb. Mewn gair, y eisfoddfod yn cyHym ddyfod yn ganol bwuc y gonedl, a gellir eisioes ei galw yn Hemdd AnMloidyddol Cymru. Felly fe ddyLm wneyd oin rhan o'i phlaid, a'i gwneyd yu deilwng u'i satle. Terfynaf yn awi, blino oin parchus olygydd a meiihder, ddymuno, v o. 11 1 1 Blwyddyn newydd dda" i ddarllenwyr y Reporter, gan ddweyd hefyd, Oes y byd i'r iaith Gymraeg," a "Byw fyth fo'r hen eisteddfod, uchel wyl y Cymro." Ydv.yf, yr edduch, l EISIEDDIOL'UB.