Papur Pawb

Y OATH A'R OIST oedd cath ddu Mr Woodward, y Ull iH cyfreithiwr, mor adnabyddus yn Isijisl mhentref bychan, gwledig Craig- yliyn, ag oedd merch fechan brydfettli y meduyg, ac efalJai yn iwy adnabyddus gan bawb. Yr oedd Fanny, y ga'tili ddu, yn diiyn ei natstr fci ei < ba Ie 'bynag yr eCai, a dywedid ti bod yn cysgu wrth ti. dr-aed yn y nos. Yr oedd swyddfa Mr Woodward yn yr ystafeul tsaf o'r ty y trigai ynddo. Yr oedd efe wedi acini b bywyd Fanny, pan oedd yn gath fecii- Hi) ac v oedd yn yraddangos yn bur dob- ygol nad ocdcl hi byfch wedi anghofio yr am- gylchiad. Bob boreu, di.lynai hi M: Wood- ward t'w swyddfa, ac arosai wrth li. ochr cyhyd ag y byddai yn darllen ei lythyrau, ac it. orweddai wrth ochr y tan hyd nes y de- chreuai Mr Woodward ysgrifenu. Pan adwai rhywrai yn y swyddfa ar fusnes cyfrci.tlji'ol, eyfodai o'i gorwedd'le, gan ym- 7' rwtto yn ei meistr, a chyfodai ynbau M. var €i. lin, gan chwareu a h, tra ys-iaradai ac y cynghorai y rhad a alwent am ei gynghor. Cydiai ei mctsbr yn ei chiJusiiau. Chwyrnai a meiim, hithau mewn ffordd a barsi. i ddyiion gredu (pe digwyddasad y peth gen- •ediaethau yn ol), mai rhyw fath o yspryd ydoedd, a'i bod yn rhoddi. cyfarwyddiadau i Mr Woodward sut i weithredu. Nid oedd pobi Craigyllyh yn fwy ofer- Ily goeius na phobl rhyw bentref arall; ond yr oeddynt yn credu bod rhywbeth. goruwch- ddaearcl mewn cath ddu, yn e'nwedtg os dangosai upyn o synwyr cryf, fel y gwnelai. y gatli ddu hon. Pan ddeuad herwheliwr, Hot ryw gymeriad arnheus i fewn i'r swydd- fa, teimlti fod ICygaid1 y gath ddu yn .ei wylio yn barhaus, fel y gwylia ci grwydryn pan d law Giaangylch ty ei fiistr. Ac yn wir, yr oedd rhywoeth yn Fanny, gyda'i chot ddu, •lefn, a'i 1'lyg.add gwyrMlon, a'i gwyliadwr- iais'fch s-ei, yn peri i ddynion deimlo rywfodd yn ufergoeluser eu gwaetliaf. U11 or rhai oedd yn hnnlo gelyniaeth durgel at y gath oedd bachgen o nali i Mr, Woodward, i'r hwn (gan ei fod yn blentyn <amdd .fad, heb foddion eynnaliaeth), yr oedd Mr Woodward wedi rhoddi lie fel clerc yn ei swyddfa..Dechreuodd yr elyniaeth rhyng- ddynt yn mhen ychydig ddyddiau wedi, i'r bachgen dd'od yno. Pe bychb, i Tom Jones, fed y gelwid ef, aros aJ.an yn hwyr (fel yr oedd yn hoffi. gwneyd yn fynycih), by del; i Fanny yn cadw y fath ystwr, ac yn mewtan mor uchell nes tynu sylw yr hoQl deulu, a deal-lent pa bryd yr oedd Tom yn dod i fewn. Pan yim- drechai gadw ei gyfn:th'er brydferth (yr hon a arrrfwii yn nhy Mr Woodward) allan am vchyi'ig yn yr ,'irdd heb yn wybod i/w ewythr, arosa y ga!ih yno wi^fch ochr y ferch, ieuanc, fel angel gwarcheidiol; nc ni ellid ei pher- swacï 0 trwy fodd nac anfodd: i ymadaef., hyd nes i Mr Woodward, wed", ^weled si He yn wag, ddyfod d cliwilio am dani, a dall y par ieuanc, er eu maiwr anfodcllonrwydd a'u digter. f Yr oedd hyna yn ddigon drwg; ond yr oedd pethau yn waeth fyth pan gymeroddi Fanny yn ei phen i Tom, mewn dull ÙrgeYidCl, i'r Red Lion. Pan oedd Tom yn mwynhau ei hun yn nghandl ei gymdeiith- ion, gwnai. y "gath ddu" ei hymddangosiad yu sydyn, a cliati'ai'r beeligyn lawer o ddi- fyrwch, ar gost Tom, yn nghylch y "detec- tive" oedd yn ei wylio. beunydd a beunos. Ymddangasai pethau fei pe; buasar y gath yn cymeryd syiw o arfesfion Tom, ac yna yn hysbysu y peth i Mr Woodward. iond bydded hyny fel y bo, dangosodd Mr Wood- ward yn fuan ei fod yn hollol gydnabyddiis ag arferion Tom, a rhybuddcodd ef, as na ddiwygiai 'a gadaeil ei arferion drwg, y eollai ei le yn y swyddfa. Ilhoddodd orchymyn pendant iddo aiad oedd a sia* id nac i gyf,E:lill- aahu mewai un imodid 'a'i gyfnither, o dan gosp o go Hi e&le am byth. Yr oedd Tom o dymher ddialgar iawn, ac yr oedd -y dicltarEth a gafodd gan ei ewythr, a'r gwaharddiacl: i aiaradj a'i. gyf- nither, wedi. cynhyrfu ei. natur i'r gwadlodion. Penderfynodd y mynai d,diail ar Et ewythr am ei. "ddigywilydd-dm," fel y galwai. efe y peth, ac wrth ystyried beth a allai anturio e: wneyd a safio ei hun yn y fargen, tarawyd ef gan syr.iadl ardderchog. Penderfynodd ladd Fanny, a tlhrwy hyny aircholli teimladau ei ewythr yr un pryd. Ychydig ddyddiau yn ddtweddarach, eyf- ododd y gath yn sydyn o'i gorweddle -arferol ar yr aaiwyd. Ehoddodd waedd annaearol, a rhedodd dair gwaith oamgyLch yr ystafell. Yna stopiodd, a rhoddodd naid yn ol i'w hen orweddle, ac ymestynodd yn el-* hyd ar yr aelwyd, a bu farw. Ar oil i feddyg wneyd archwiliad arni, yn ol art/h MrWoodwird,,oafwyd fod:Fanny wedi tk. gAtenwyno ychydig ddiiwrnodau cyn hyny, a bod y gwenwyn wedi ei roddi mewn pelen o gig caled, ac nad oedd felly wedi cael eff- aith ddiatreg. Os amheuodd Mr Woodward fod unrhyw law gan Tom yn y gwenwyniad, cadwodd ei feddy isi. iddo ei hun. Ni; chladdwyd y gath, fodd bynag, fel y di.sgwy!"iai Tom. An- fonodd Mr Woodward1 hi i Lundaiii :w stwff. io, a phan ddaeth yn ol,, rhoddodd hi mewn bocs gwydr, a ffiti.odd y boos mewn duil cyw- r .r.n r ben y gi. t jn 31 e y cadwai. ei 'arian a iphapurau gwerthfawr, yr hon gist oedd mewn ystafell yn cysylltu a'r swyddfa. Cymerodd drafferth mawr i, fiHio y boes ar ben y gist haiarn. Aeth i gostau i ymofyn dynion cyfarwydd a medrus o Lundain i wneyd y gwal,th mor berffaith ag y medrai celfyddyd ei wneyd. Pan orphenwyd y gor- chwyl, yr oedd yr olygfa oiid yn unig yn eff'ti.thiol, ond _vr oedd yn wir gynhyrfus. Gorweddai Fanny druan ar obenydd pryd- ferth mewn rhyw tfath o fasged wedi ef. wneu- thur o wire. Yr oedd ei phen yn gorwedd rhwng ei tliraed tolaen. Yr oedd ychydig o'i thaifod cocih yn y goJ.wg, a phelydrau ti. HygaSd fel pe buasai yn fyw. Yr oedd yn edrych mor debyg i gath fyw nes gwneyd1 i'r edrychydd (serch y gwyddai. mai celaui wedi. ei stwffio ydoedd) detmlo rhyw fath o arswyd. Y rheswrn am fod y fath belydr yn ei llygaid oedd fod Mr Wood- ward wedi myned) i'r gost i roddi dau o'r gemau hyny a adwaenir wrth yr enw "Cat's eye" yn ille llygaid. Yr oedd naturioldeb ystum y gath, a phel- ydr ei I.ygadd, yn peri d Fanny druan fod mor ryfeddol yn ei niarwodaeth ag ydoedd yni ei bywyd. Nid oedd yr holl anrhydedd hyn a roddiid i'w hen elyn yn fcoddio Tom Jones o gwbl. (iJ-wrthdysiiai yn gyhoedldus, yn erbyn y fath ffoLineb o wario cymadnt o arian ar geladctx cath. Yr oedd yu amlwg ei fod yn taflu golwg mor ddiigofus ar y gath farw ag ydoedd ar y gath fyw. Er dirfawr ofid i'w berthynasau, ni well- lbaodd Tom yn. et fuchedd. Yn y gwrth- wyneib, daetih yn hoffach o gwmpeini isel a, dechrieuodd feitio ar geffyiau rasus. Nid oedd eisieu prophwyd I: tfynegi i ba le yr arweiniai bywyd feljiy. Yr oedd Tom bob amser mewn dyled, ac yr oedld yn fynych yn defnyddio ychydig. symiau o arian a ymddiriedid i'w ofal i dalu ei ofynwyr. -Yna coillodd s'wm mawr iawn wrth fetio, a theimkid yn ofidus ac anoibieithjioil iawn. Talodd' y ddyflied ,0 arian Mr Woodward, a ddigwyddai fod yn ei law ar yr amser; ond yr oedd yn rhatd iddo eu tain yn dL yn fuan onide gelwdd ef i gyfrif am danynt. Ond pa fodd i'w cael ? Yr unig xtordd am danii1 oedd cyinerydi arian o'r gist haiarn ac yna talu yr arian dyled us 11 i Mr Woodward y rdi wrnocll ddlynol. Gwyddai Tom fod aillwedd ag oedd yn pertihyn i un o bartnenatd Mr VV oodward, (yr hwn oedd wedi marw) mewn dror yn necs ei ewythr, a gallati yn rhwydd ddad- gloi y dror ihwnw. Galleil fed yn gydna- byddus a phob rhan o'r ty, gallai yn rhwydd fyned i fewn trwy ffenestr ar hyd y nos i'r swyddfa, ac yna i'r ystafeH He yr oedd y gist haiarn. Yr oedd hi'n dechreu tywylu. Tywynai ychydig oleuni ii fewn fel nad oedd yn angen- rheidiol i gyneu canwyll pan yr aeth Tom gyda throediiad ysgafn a chalon gytfroun d fewn i ystaifell ei ewythr. Agorodd y dror, a chymerodd yr allwedd. Er gwaetliaf ei ymdrech i feddiannu ei hun, curaii ei galon mor ddilywodraeth nes y gorfu iddo aros yehydig wedd dadglci y gist. Ar ol gwrando yn astud, agorodd y drws, a chydiodd yn y phiol bren oedd yn dal yr aur melyn. Ar y foment, dlywodcfl ryw swn isel fel chwythiiad ryw greadur. Teimlai fod y swn wrth u ben yn rhywie, a phan edrychodd i fyny yn y goleuni. gwaniaetliol, gwelodd Tom y gath wedi cyfodi ar ei thraed, a'i chefn yn crymu ychyddg, ed llygaid yn lydain agored, ac yn edrych yn lilyni arno, ac yr oedd yn. gwneyd swn fel ag y gwneir gan gathod pan I y cynhyrfir liwynt. Yn ei. ddychryn, rhoddes Tom ysgrech ar ol ysgrech, gan fyned yn ol wysg ei gefn. Niid oedd 'ei ddychryn yn llai pan yr oedd wedi cau drws y gist haiarn, y gwelodd y gath yn gorwedd i lawr i'r un sefyllfa ag yr arfer,ai fod, fel pe buasai yn cael boddlon- rwydd ei bod! wedi rhwystro y Hadrad. Edrych a: y dyn. ieluane ar y gath mewn rhyfeddod a dyclnwn, pan y teimlodd law yn gafael yn gadarn yn ei ysgwydd, a chafoddi ei hun wyneb yn wyneb a'i ewythr. Aih rrelbe Mr Wloodward1 yn llym.. "Bacligei-i da ydych: ChWii. Pa beth a ladrat- asoch o'r gist?" "D—di—dixn, syr/' oedd yr abeb. "Dim, aie. Ntidl o>edd diolch i chwi am hyny. Deuwch yma i mi gael gweled." Yna arweiniodd jy lleidr yn dl at y gist, ac wedi boddloni ei hun nad oedd dim yn eiseu, dywedodd wrth Tom am eistedd ar gadair. "Cawsodh ddychryn mawr, y dyhiryn di- egwyddor," ineddad. "Yr oeddwn wedi rhag- ddarparu ar gyfer hyny, gan yr ofnwn y buasech cyn htir yn ddigon digydwybod i lacllratia arian o'r gist. Eich cydwybod euog chwi' barodd yr fbioll ddychryn hyn. Edir ryohweh yma."