Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

--P'LE ROEDD Y PRIODFAB ?

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

P'LE ROEDD Y PRIODFAB ? oedd Arthur Owen a minnau yn eistedd o flaen y tan, ac wedi W3lJi3 bod yn ymddiddan am y naill b th a'r llall, pan y gwelem drwy y ffenestr ddynes d'al yn cyfeirio ei chamrau tin i drIVs. Yr oedd golwlg ffwdanus a us ami, a bu am both amser yn petruso fel nofiwrar dorian afon, ond yr oedd wedi tori'r ddadl, ac yr oedd y gloch yn canu. "Mae'r cloffi rhwng dau feddwl yma'n awgrymu i mi fod gan y ddynes yina. ryw- beth yn ei blino na fynai i bav,,Ib ei wybod," ebai .Arthur Owen, "ond dYllla hi'n dyfod ei hunan." Fel yr oedd yn llefaru, dyna dap ar y drws, a'r hogyn byeban 'botymog yn dyfod i mewn i hysbysu Miss Mary Edwards, yr hon a osgorddid i mewn heibio iddól fel llong y marsiandwr yn myned i mewn i'r porth- ladd heibio i'r cwch bach. We U tut" drws, a'i dangos i'r gadair freiclnlu yn ei ddull moesigar ei hun, gofynodd Arthur Owen "Ydych chAvi didiin yn meddwl," ebai ef, "gyda golwg byr fel sy' genyoh ehwi, fod argraphlythrenu Ilawer yn waith caled iawn 1" "Yr oeddwn i'n teimlo felly ar y dechreu," ebai hithau, "ond yrwan, rydUv i'n gwybod lie mae'r llythrenau heib edrych." Yna, wedi declirju sylweddoa pethau, yr oedd fel pe yn deffroi o gwsg, ac yr oedd syndodi ao ofn ar ei gwedd. "Yr ydych wedi clywed am danaif, Mr Owem," ebai hi, "onide pa. foddy gwyddech bob peth fel yna ?" "Na hidiwch," ebai Arthur Owen, gan ohwerthin, "fy musnes i ydi gwybod pethau. Hwyracih fy mod iwedi dysgu fy hun i weled pethau na wel ereill. Os nad ydwyf, praham y deuech yma i ymgynghori a mi ?" "Mi dd'os i yma, syr, oherwydd i mi glywed cimin am danoch yn dwad o hyd .i wr Mrs Andrews wedi'r i'r plismyn i gyd fethu, a phawb feddwl i fod o wedi marw. 0, Mr Owen, dasa chi'n galm gneyd felly a fi. Dydw i ddim yn gyfoethog, ond mae gin i gan' punt yn y flwyddyn i mi fy hun, Z, heblaw rhyw 'chydig ydw i'n neyd hefo'r peiriant., ac mi rhown i'r cwbl i gael gwybod pa le a pha. beth sydd wedi dwad o Mr Daniel Davies." "Beth fu'r achos i chwi ddyfod i'm gweled ar y fath frys ?" F/to, yr oedd yn edrych yn synedig. ■> "Do, mi ddaru mi rutliro allan o'r ty," ebai hi, "oherwydd allwn i ddim peidio ag ymgynddeiriogi wrth weled. mor ddidaro y mae Mr Morgan. Harries—hyny yoN, fy lihaid—yn cymeryd pob peth. Doedd o ddim am fyn'd at y plismyn nacatoch chwi, ac felly, o'r diwedd, gan na wnai o ddim, ond dal ati hi i ddeyd nad oedd o'n un mater o bwys, mi wylltiais i, ac mi dois yma'n syth." "Eich tad," elbai Arthur Owen, "eich llysdad, mae'n debyg gen i, nad yw yr enw yr un." "Ie, syr. Ryd'w i'n 'i alw fo'n dad, ond mae o'n swxiio'n od hefyd, uhurvvydd dydi 0 ddim ond pum' mlwydd a. cihwaiter hynach na finna." "Ydi',eh malffi yn fyw 1" "0, ydyw, syr, yn fyw ac yn iach. Dceddwn i ddim wrth fy modd ei gwel'd hi yn ail briodi mor fuan a.r ol marwola-eth fy nhad, ac a dyn oedd yn agos i bymtheng mlynedd ieiiGngach na hi ei hun. Plymrwr oedd fy nhad yn Heol y Berwyn, ac mi adawodd fusnes da. ar ei ol dan ofal Mr Jones, y pcn-gweithiwr, ond pan adoth Mr Harries mi nath iddi hi wertlm'r busnes, oherwydd roedd o'n ddyn uchel iawn, ac yn trafaelio mewn cwrw. Mi gawsoai bedair mil am, y, busnes, ond pe tasa nhad yn fyw, mi fasa'n cael llawsr mwy. na hyny." Yr oedd Arthur Owen yn gwrando ,ary rigmarol gwmpasog yna fel pe yn teiittlo dyddordeb anghyifredin ynddi. "Ydyw eich arian .chwi yn dyfod o'r brsnes ?" "0, nac ydynt, syr. Arian ges i ar ol Newyth Edward, Califfornia, ydyri nlnv. Y Hog, 41 y cant ydw i'n gael. Dwy fil a trl 2 banner oedd y swrn, ond alia i ddim cyjfwrdd a dim ond y Hog. Mi allwn i fyw ar lai na hyny, Mr Owen, ond tra y bydda i'n byw gyda nhw, does arna i ddim eisio bod yn bwys arnyn' nhw, ac felly mae nhw'n cael iws yr arian tra byddbi i'n. ;aros hefo nhw. Mi fydd Mr Harries yn codi fy llog i bob chwarter ac yn eu talu nhw i mam, ac yr ydw i'n gwel'd y gailaf fi neyd yn o lew gyda'r hyn dw i'n enill gyda'r peiriant." "Yr ydych wedi egluro eich sefyllfa yn ddigoii .eglur, .Miss Edwiards. Fyddwch chwi gystal a dyweyd wrthym bobpeith yn nghylch eich cysylltiad a Mir Daniel 11 Davies?" Cododd gwrid i wyneb M)iss Edwards pan yn ceisio dyweyd yr hanes: "Mi a'i cwrddais ef mewn dawns yn Grosvenor-street. Mi fyddem ni yn arfer a cliael ein gwahodd yno. Doedd Mr Harries ddim yn leicio i mi fyn'd yno, nac i unlle arall. Mi fydda'n myn'd o'i go pan saniwn i am fyn'd i treat yr Ysgol Sul. iRoeddwn i'n benderfynol o fyn'd, be hawl oedd gyno fo fy rhv,rystro i. Roedd o'n deyd nad oedd y cwmni'n doilwng, ac nad oedd gin inna ddiiiL byd gwerth ei wisgo, a ohin inna own plush heb erio-ed i dynu o'r dror. O'r di- wedd, pan na wnai dim arall y: tro, mi a'th i ffwrdd i Lundain ar fusnes dros y ffirm, ond mi aethon ni, mam a. iinna, gyda Mr Jones, yr hen ben-gweithiwr, ao yno y cwrddais i a Mr Daniel Davies." "Mae'n debyg," ebai Mir Owen, "pan ddaeth Mr Harries yn ol o Llundain, 'i fod o'n ddig withych am fyn'd i'r ball?" "0, wel, nag oedd. Ohwerthin ddaru o, a ehodi ei sgwydda fel y bydd o, a deyd na wiw naca dim i ddynes, fod yn rhiaid iddi gael ei ffordd." "Rydw i'n gwel'd. Ac felly yn y ddawns yri Grosvenor-street y ewrddasocli a Mr Daniel Davies." "Ie, syr, mi cwrddais o'r noson hono, ac mi alwodd drannoeth i ofyn eedda ni wedi dwad adra'n saff, ac wedi hyny mi ddaru ni gwrddyd o—hyny vw—mi ddaru mi ei gwarfod o ddwy waith i fyn'd am dro, ond wedi hyny mi ddaeth nhad adra, a fedra Daniel Davies ddim dwad i mewn i'r ty wed'yn. Doedd nhad ddim yn leicio diin byd felly. Fyna fo ddim i neb alw os galla fo beidio, ao mi fyddai'n deyd y dylai dynas fed yn hapus yn ei chylch teuluaidd ei hun. Ond wed'yn, fel yr oeddwn i'n deyd wrth fy mam, maø ar ddynes ésidichylchei hun i ddechra, a doeddwn i ddim wedi cael hwnw." "Ond beth am Daniel Davies? Oedd o ddim yn ceisio'eh gweled chwi*?" "Wel, yr oedd 'nhad yn myn'<Œ i ffwrdd i Lundain drychefn mewn wythnos, ac mi sgrifenodd Daniel v bydda'n well i ni beidio gwel'd ein gilydd nes bydda fo wedi myn d. Gallem sgrifenu at ein gilydd, ac mi fydda'n sgrifenu 'bob dyfld. iFi* oedd yn dwad a'r llythyra i mewn yn y bora, felly doedd dim eisio i nhad wybod dim byd." "Oeddych chwi wedi ymrwymo ir bon- eddwr erbyni hyn ?" "0, oeddwn, Mr Owen. Yr oeddwn ni wedi ymrwymo wedi bod am dro y tro cyntaf. Yr oedd Danliel—(Mr Davies—yn. arianj-dd mewn wwyddfa yn Heol f Dvfrdwv-a ——" "Pa swyddfa?" "Dyna'r drwg, Mr Owen, wn i ddim." "Lie roedd o'n byw y pryd hwnw ?" "0 dian yr unto a'r swyd-dfa, syr." "A wyddoch chwi mo'i gyfeiriad o?" "Na Avn—lioblaw mai Heol y Dyfixlwy." "Lie yr oeddych chwi yn oyfeirio eich llythyrau ?" "I'r llythyrdy yn yr lieol hono, nes y gelwid am danynt. Roedd o'n deyd os an- fonid hwy i'r swyddfa, y byddai y clarcod a phawb yn ei blagio fo, achos fod o'n cael llythyrau a Haw merch ar yr envelope, wedi hyny, mi ddedais i y gna.wn i eu hargraph- lythreriu nhw, fel roedd ynta-'n gneyd hefo'i lythyra ei hun, ond fyna fo mo hyny, oher- wydd pan oeddwn i yn ei sgrifenu nhw, roeddian nhw fel yn dwad oddwrtha i, ond pan oedda nhw'n cael ei hargraphlythrenu, yr oedd o'n teimlo bob amser fel pe buasai'r peiriant yn myn'd rhyngom ni tiin dau. Mae hyny dest yn dangos i chi, Mr Owen, mor ffond oedd o o liona i, fod petlia bach fel yna yn effeithio arno fo." "Yr oedd y peth yn awgrymiadol iawn. Mi fydda i bob amser yn cranu ar bethau bychain fel yna fel pidhau pwysig. Allwch chwi gofio rhyw bethau bycihain ereill yn nghylch Mir Daniel Davies?" "Roedd o'n ddyn shy iawn, Mr Owen. Roedd yn well geno fo fyn'd am. dro yn yr hwyr, nac yn ngoleuni dlydd, oherwyidd mae'n gas gyno fo wel'd pobol yn sterio arno fo. Roedd o'n foneddigaidd, a nond o fod ar ei ben. ei hun. Yr oedd hyd yn nod ei lais yn isel ac yn siwynol. Roedd o wedi cael y quinsy a phewa felly pan oedd o'n ifahc, mi ddedodd wrtho i, ac mi gadaiwodd o gyda gwddyn gwan, a dull cryglyd a gwichilyd o siarad. Roeddl o'n gwisgo'n dda bob amser, yn bur net ac yn blaen, ond roedd ei lygid o'n wan, fel finna, ac roedd o'n gwisgo spectols gwyrdd i gadw'r goleu draw." "Wel, beth ddigwyddodd pan aeth eich llysdiad yn d1 i Lundain?" "Well, "W ddoth Mr Daniel Daries i'r ty, ac mi. gynnygiocia fy mhriodi fi cyn y deua ae mi, gynnvln I nlhad yn ol." Roedd o o dcTifrt. calon, ac mi nath i mi gymryd fy llw ar y Testament Newydd beth bynag ddigwyddai v 'Ityddwn i'n bur tddo fo. Roedd mam vn. deyd i fod o'n union yn ei le, fod liyny'n dangos