Papur Pawb

Y SWEL SWIL, neu I Adgofion Jeroboam Jones, Ysw (Ap Nebat). PEN NOD XIV.—EIDDIGEDD MAM. EFAIS mewn penbletb, mewn syndod, mewn petrusder, gan edrych ar mam, yna ar Mrs Daniels, ac wed'yn ar mam. Ofnwn mai mewn breuddwyd yr oeddwn. 0 p'le an- dros y daeth mam yma, tybed ? Gwydd- wn o'r gore mai job hawdd fuasai cael Mrs Daniels yma un gwaredu, er ein bod wedi cael ffrae—hyny yw, ffrae ddSstaw heb' ddefnyddio geirie o gwbl., ond efco ffrae- ond nis gallwn yn fy myw einioas ddimad beth oedd. wedi dwyn main, i'r fangrel yma oblegid nid oedd! ond tair wythnos er's pan ddaetlium yma fy hun a mam yn fy he'brwng y pryd sliynr yrholl ffonkl mor ofalus a phe taswn yn un o'r basgeidie oi wye, hyny fydd hi yn gymeryd bob wythnos i'w gwerthu i stiwclants coiej y Bala. "Main lueddwn toe, "o p'le, silt, pa'm— wel, wel, be ddaeth a cliwi ynull yrwan ?" "Faswn i yn meddwl fod yn ibryd i rywun ddod ar dy drac' di, weldi. Mae arna i ofn dy fod di wedi dechre myn'd yn facligen, drwg yn barod 'rol dwad i'r wlad wyllt ofnadwy yma." "Yn facligen drwg ? Sut hyny?'' "Wei, Im'm y mae'r dyn ene yn el'byn i ti gymeryd dy foes o'i dy o?" Yr oedd main yn deehro teimlo yn lied ofnus a phetrus- gar bellach oherwydd iddi daraw y beili, yr hvvn oedd yn sofyll gerllaw yn gwylio y boes ac yn bygwth eyfreth ar anam, tra nad oedd hithe druan yn deall yr un o'r geirie mawr lefarid gan y dyn. "Syniud fy mocs o'i dy o?" meddwn, "nid y dyn Ylla yw gwr y ty. Beili ydi hwnal; mae yma feiliaid wedi dad i fewn er neithiwr." 'Diar, diar ineddai niain gan godi ei dwylo i fyny, "ac yr wyt ti wedi myn'dJ mor isel a hyn mewn tair wythnos ar ol gadiel dy hen fam 1" Yr oedd presennoldeb beili yn yr un ty a fi yn profi i Inmn, d'ruian, fy mod i ar y goriwared yn trafae,lio yn ffast tua cholledig- aeth. Xi wyddai mam fawr am feili, ond gwyddai ddigoil i wybod mai math o farn ar ddrwgdalwyr oedd efe, ac ei fod, er yn ddirmygedig gan bawh,eto yn foddioiii i ddwyn bani ar bawb 11a thalent eu dyledion. Ond nid hyny oedd yn peri fod beiliaid mor isel yn meddwl mam hen wreigan onest ydi hi, ac egwyddor twIn: lonaid ei cliorph, ac nis gallai fevtli oddef pobl geisient didodjio lliag talu eu dyledion, yn enwedig rhag talu beth l>ynag fyddai arnynt iddi hi. Nid' bod y beili yn farn ar dilii'wgdalwyr, o gan- lyniad oedd yn peri i'r hen wiiaig gasliau yr epil, ond am fod llawer o'r beiliaid yn dod o blith dosparbh isel, yn ol ei barn hi, ao am fod) cymaint o redieg arnynt gan gynmifer .Y o bobl. Olywaii bawb yn rhedeg ar y beili, ac o gaiilyniad tyibiai y rhaid mai. dyn drwg ofnadwy oedd poib beili onidie ni fuasai pyn-' nifer o babl yn rhedeg arnynt i gyd ar unwetih. Dyna farn anoleuetdlig mam. Ond yn hyn yr oedd hi yn anghofio fod, miwy o ddrwgdalwyr yn y byd nag sydd yn vni- ddangosi i sylwedydd aiwynebol fel hi felly nid oedd yn gwybod gwir achos gelyn- ietli llawer tuagait y beili. Fel engraipht, pan glywodd hi wraig a merched fferm fawr heb fod yn mhell 0'11. fferiii, ni yn rhedeg ar y beiliaid fel dogparth isel a, drwg credai imam jmiaii dlospartih jisel oedidyiit-oiidi nli wyddlai yr hen wraig fod y beiliaid wedi bod yn y ty hwnw am na thalai y fferiuwr niawT ei ddyled gyfiawn i rywuii neu gilyddi. Yr oedd mami, yn holloi laillwyibyddllts iddi ei hun, wedi tynu allan restr yn ei mlieddwl o sefyllfa gymdeithasol gwahanol Ily dldospedrShi >0 boM—hyny, yw, restr neu raddeg o'r fel yr ystyriai hi-iiivy yn ol eu pwysigrwydd, eu parcbusrwydd., eu dylan- wad neu eu drygioni. tAo y nme, llawer iawn o bobl mwy gwybodus na mam yn cario graduated scale felly yn ed cof, a pharchant ddyn yn union, yn ol y safle ar y scale bono y mae efe yn ei llenwi, heib feddwl dim, am ei wir werth yn annibynol ar eu rhag- faaiiau J1 ,y. Os byddi dynyn perthyn "i'n hienwad ni," ae yn bur selog yn ei breseiinol- deb, ac yn enwedig yn amledd a swim, ei gyfrainiadau, fe estynir yr holl law agored iddo pan yn ysgwyd dwylaw ag ef, ao oh "Mr Jones bach, sut yr ydech chi lieddyw. Mr Jones bach i fyny, Mr Jones bach i lawr, Mr Jones bach ar dde ac ar aswy. Mae'r "bach" tragwydidbl gweniaetlius, gwen- wynig yma, yn bachu yn lighyrn gyddfau miloedd. aiD yn eu 'tagu a'u gwneyd yn wyntog, ymohwyddol, Ibeilchioll--yn eu di- fetha, gyrph ac eneidiau yn y diwedd. Ond os na fydd y dyn yn selog ac yn gyfrianwr mawr, ac yn enwedig os na fydd yn hyd yn nod yn berthynas peU-Thyw fath o gyfyrder —i'11 "lienwad ni," yna y mae yn weddlusi i ni introdiwsio' cryn lawer o oei'felgarwch i bob ymwnéyd agef, a rhoddi iddo ryw dri bys \Vrth, ysgwyd llaw ag ef, a pheidio sefyll ar yr lieol i siarad ag 'ef os medrwn rywsut ei .ysgoi. Hwyiach fodl y 'dyn diweddaif yna yn pechu llai na'r oyntaf; hwyrach ei fod yn talu ei didyledion yn fwy gonesti ac ymdrechgar; hwyrach ei fod yn gwisgo llai o fodrwyaii a guards aur er gwneyd hyny, ond y fodrwy aur' a'n "henwad ni" sy'n myn'd a'r maen i'r wall bob, tro, yn y byd sydd yr awr hon, ac mae'r eglwys Gristion- ogol ei hun gan waethed a'r byd yn hyn o beth. Fel yr oeddfvvn yn dyweyid, yr oedd, a,c y mae, gan! miani raddeg yn ei mlieddwl o sefyllfa gwahanol ddospeirtli hyny yw, o'r fel y ma,e hi yn edrych arnynt. Ar diop y rhestir daw pregetliwyr Methodus; yna blaenoriaid Methodkis;, wed'yn pregetliwyr en wade ereill; ar ol hyny yr hen Sian Jones dduwiol oedd yn .byw yn y ffarm agosa ond un i ni; wed;'yn gwr y siop (achos bydde main yn cael pwyse a mesur mawr ganddo bob amser, ao yr oedd yn profi i main ei fod yn ddyn gonest a da, tra yr oedd yn profi i wr y siop y gallai efe gadw mam i fod yn gwsmer iddo o hyd); yna., ar yr un lefel, megis, deuai y scwlini.star fu yn, fy nysgu fi, a hefyd y twrne 0 Borth- madog fu yn amddiffyn fy nhad mor ogonedd'us yn erbyn gwraig f'ewyrtli, er 11a wyddlemailll ddim am y twrne hwnw heblaw ei fod yn "sgolar, mawr ao yn ddyn clyfar ofnatsen no fase fa byth yn medru enijl y case." W^ed'yn deuai, arolygwr yr YsgoI 8ul, ac ar ei ol ef stiward neu ddaui yn y chwareli, y rhai fyddent yn dod am fygyn at nhad amibell gyda'r nos ys talwm. Yna, yn is fyth, deuai. pobl Maentwrog, ar bu'm am amser yn methu deall pa'm yr oedd lIlam yn rhoi trigolion pentre ayfaii mor isel yn ei hestimeshdon, ond o'r diwedd dealles mai o achosi iddi feth'u gwertlm l>asg«led 0,. I ymenyn yno fldau dro yn olynol, ac nid aetli byth i dreio wed'YD. Yn is iia',r' rhain deuai y plismyh; ■ Wed'yn, yn1 isi fyth,. soldiersyna tramps; yna beiliaad-y ewfc bach; aa yn olaf persMi y phvyf a'r boH- eglwyswyr! Hen ddyhesryfedd ydi mam. Ond rchafodd hi erioed ysgol, chwaethach colej fel fi. Felily, '^ddiwrtli y iraddjeg nchod, ciiiiv-i welwch fod beiliaid bron rmcir isel ag y gallent fod yn marn ma,111, ac ystyriai.yr hen ddynes fod presennoldeb beili mewn ty yn 1 edwino a. digysegru y ty hwnw bron :ddigon C, 11 y i alw am halen a dwfr sanctaidd i'w bureiddio drachefn. Ac, with gwrs, hyddiai., pawb ddigwyddbi fod yn byw, illeu yn lletya yn y ty hwnw wedi. deoibyn mwy neu lai o'r anmhur'edd. Felly fine y tro yma—ediychai mam arnaf yn rhyfpdd pan y cafoddi fy mod yn lletya mewn ty lie yr oedd beili, a liyny nid yn gymaint a fy mod.yn lletya gyda, drwgdailwyr anonest, and presennoldeb' y beili ei hun oedd y drwg i gydl! "Dyma elu wedi ei gneyd hi yrwan, mam," ebwn wrthi, "wedii traAvo y beili yma a fx 11 to yn nghyflaiwiiiad ei ddyledswydd." > < "Bedi hyny, dywed ?" "Wel, yn cyflawmi ei ;waith; Mae'r; gyf- reth yn bendant iawn ar drosedd fel yna, ac os na wiiawii ry w'beth YI1 ddioed 1 er smwddio, ar yr helynt fe getweh eieh hun mewn trwbl efo'r awdurdbde." • Ond nidi oedd ar mam ofn boll awdurdode a beiliaid y deyrnas. Cododd ei hymbarelo mawr glas, oedd ar ol ei agor, gymint o faint a, tlient" ambell syrcys, ac ysgydwodd ef yn wyneb y beili gan ei fygwth yn ar- swydus. I/wc nad oedd y 'dyn yn deill Cymraeg onide buasai yn "tyngu yr lueddwcih" arni, ac yn tyngu hefyd ei fod toewn ofn lK>unydd;ol dyfaifod ag angau disyfyd ac ofnadwy drwy gael ergyd gan yr ymhareh anferthol hwnw. Gwelwn fod yn ibryd gwneyd) rliywbeth er iittal i'r drwg fyn'd yn waeth. Dywedais wrth mam ami sefyll o'r neilldu a pheidio gwneyd ei hun mor wirion yn ngolwg poibl. "Y 'b 11 Yna; gan geisio gwenu eystal ag y medrwn dan yr amgylohiade, gwynebais y beili a dywedais wrtlio fod yn ddrwg genyf fod main wedi ei daro, ond os y bydde hanner sofren yn ddigon o eli ar ei deimilade clwyfedig fod croesaw iddo ohioni. Nt raid dyweyd i'r beili gymeryd yr lianner sofren, ond gofalodd am fy hyslbysu nad oeddwn didim yn ei brynu drosodd i ad el i'm bocs Ifyned (ymaiMi. Gwyddwn hyny; gwelwn belach mai yr unig ffordd i mi oedd imjyn'd at awdurdodau iy cwrti