Papur Pawb

bach, a phrofi fy haiwi i'r bocs, yr hyn a. wnaethum yn ddioedt, gan adel i main fyti'd yn ol gyda Mrs Daniels i dy yr olaf. Ni fu'm yn hir cyn sefydlu. fy hawl i'r bocs, ac yna,^ mewn cerbyd, aethum ine i dy Mrs-Daniels, ac O! y derlbyniad caru- aidd gefailsga-nddi. pan welodd yn sier fod yn edifar genyf ymadefl o dan ei chrong- Iwyd. Yr oedd hi a fine yn ffrindie pena unwaith yn rhagor cyn pen ychydig fyn- ydau. Wrth fwrdd te, yn fy hen barfLwr badl., holais mam yn nghyleh, ei hymddangostiad sydym yn y dref. "Wel, 'roedd aroaf eisieu gwel'd gut yr oeddeit ti. yn dad yn mlaen," ebe hi, "aohos dwvt ti ddim wedi anion dy ddillad a'th &:n<! i mi t'wgttlcht udim un waith er's pan est ti oddicartref." Dywedais wrthi mai, ffolineb o'r mwyat fuasai i ani eu hanfon mor bel a diigon o ferelied yn medru goichi yn lawn yn l dref hon. Ond tybiwn yn lied sicr, yn 01 petrusder moon yn ateb fy nghwesiiwn, fod ganddi ryw neges a mwy o raen ami na'r neges ddigroen ddywedai yn awr oedd gan- ddi. Holais hi yn fwy manwl; gwesgais ami ddyweyd y gwir reswrn dros iddi dcLod mor beil. Ond ni chawn ddim gamddi hefblaw es- gusodion itroednoeth fel yr un udhod, a g wyddwn o'r gore fod ganddi rywbeth arall, yr hyn, efalle, nad oedd hi yn hoffi ei ddy- weyd o fiaen Mrs Daniels. Yr oedd bono yn cymeryd te efo ni yn y parlwr. Yn y man, eododd Mrs Daniels i fyni'd i ysgrifenu llythyr neu rywbeth i'r gegin, ebe hi, ac yna gofyniais y cwestiwn drachefn i mam. "Wel, wed," cbe hitlhau, mewn tipyn o dymhetr, o'r diwedld, "os nad oes amat eisio fy ngwerd, af yn fy ol heno. Ddarfu'm i erioed feddwil y baset ti yn cael neb fuaset yn leacio ei chwmpemt. yn well na dy hen fain." Oh S Gwetwn bejlach Iveth oedd tYfrt poolti yr hen wraig. Cofiais am ei rhy- buddion i mi pan oedd hi yn ymadel a fi dair wythnois cyn hyn, set ar i mi, wylio rliag i'r "ddynes jyna," Mrs Daniels, fyn'd yn rhy hyf efo mt. Nid. oedd Mrs Daniels wedi imyn'd felly o gwbl, gan belled ag y medrwn i weled y pryd (hyny; yr oedd. wedi ymddwyn yn mhobpeth fel gwir fon- eddiges—ac yr wyf yn dyweyd hyny am dani y foment hon, hefyd, o ran hyny, yn mhoo. blynyddoedd, er pan ddigrwyddoddi y peithau h)yn—yandtdytgodd Mrs Danieils If el boneddiges,- maie'n wtr, land; fel boneddiges eisio eariad ofnadlwy; ac nidi yw yr eisio hfwtnw yn ibleth dyeithr i foned,digesau. Gwelaf, yn awr, o'r pellder amsner yma, ac yn ngole dtigwyddiade gymerasaiit Ie wedi'r ymweliad hwn o ciddo mam, fod Mrs Dan- iels wedi gwthio ei hun yn weddol bell L'm cal1on, drwy gymhorth iei fflety cysurus, lawn cvmaint a thrwy ei hymddygiade a'i hymr ddyddanion deiniadol ei hun. Y ttnae Mety glan, oysurus, bwyd wedi ei gogtni yn bri- odol, a gwen Ia chroeisaw yn y llety, yn cael llawn cymaint o effaith ar galon dyn a dim d'r bron. Ym: .wir, qyngbor un wraig dda i un arolll yn nghylch sut i gadw cariad ei • gwr yn yiidiyned^g, am !bytfu wrthi ei hun oedd "feed the brute,—"porthwch y bwystnL" Dycaja'r ffordd, fetched, at; ga* lonau y dynilon—drwy eu hystumog, lawn hor fynych ag ulIlrhyrwr fl'ordd 111'3111. f'Beth ydyrih yn ifeckhvü WlfJh fy! modi wedi cael rhywun i yimhoffi mwy yn ti chwmpeini nag yn eich cwmpeint chwi T' "Wel, y ddyineis yna. O tydi o ddim iws i. ti dreio eEl1.u oddiwrltlhaif dy fod yn ffond ohoni, a mi fedraf. wel'd ei bod hithe wedi dy ididallu fel ifwi. Roeddwn i,'u: gweI'd yn eitha dia, yrwan dest, fel ya-, oaddech clii'ch dau yn aplio yn islei, ac yn chwerthin ar eich giiydd. Nid ddoe ganed fi, cofia di. 0, nage, rydw i yin hynaoh yn y byd yma o dipyn go l,ew na dy gariad di, weldi; feder 'run olhonoch nlhwyllo fi, cofia di." "Be aflwydd ydi'r mater, mam 1" gofyn- ais—yr oeddwn yn ofnd ei bod wedi., clywed rywsut am yr helynt,ion y bu'm i a Mrs Daniels drwyddynt; ac eto yr oedd bron yn anmhosdbl ei bod wedi clywed yr un gair. "Aflwydd nre beidio Aflwydd oedd i ti feddwl am ddwad mor bell o dy hen gartre a chdithe mor ifenc, i gael dy hudo gin rw ferch fel hon, sydcl yn d,digon hen dest iawn i fod yn fam i ti. Rydw t'n siwr ei bod !hi"n Ihynach o bymtheg anlynedd nag y mae hi'n edrach. B1:aw hyny, be sy gym hi ? Oes gym hi arian, ysgwn t ? Ydi hi yn Bit, o ran hyfny o 'beth, t fod yn wraig i to. ? Mi ddyleit edrach yn uwoh ann wraig nag ait hon. Dyna. Mary Jane, Cwmtwrch, mae ei thad a'i mam hi yn werth cryn l,awer, yn ol fel mae pethe yn myn'd; ne dyma enelth Huw iCwmglas—mae yr Jnein, Huw yn werth ei Rioedd, a dim ond yr enetfu yna igyno fo. Ffwl wyt ti, yn myn'd i daflu dy hun mor rhad. Ond nlJi wyddwn mai fel hyn y base pethe; mii. wyddwn y mynyd y gwej's i wyneb haerlluig y ddynes yma y base hi yn dy hudo a dy ddallu, weldi. Wyit ti ddim wedi ad do priodi,'rhuCpan, gobei'thio' V "(iiddo lei phriodk Naddo. Be sy wedi dod drosoch chi mor sydyin, mam 1" Efalle bod Mrs Daniels a fine wedi dangos tipyn gormod o ymlyniaeth art tin gilydd o flaen mam, a dangos mor tfalch oedden l;l/n dau o gaeil bod yn ngbwmmi tin gilyd/d eto, ar ol yr absenntoldeb iniaith o dridie. Mae dau gardad, ar ol fFraeo a dod yn ffrindie wed'yn, yn fwy o ffrindie nag .erioed, ac mae'n siwr i mi., yn fy niniweidrwydd a'm diffyg gochelgarwch, ddatngO|S sfy! :miod yn bur hoff o 0 Mrs Danielis, ac hwyrach—yr wyf bron tybio hyniy yn awr—ei bod hitliau wedi gwneyd yr uin peith tiuiagatalf finnan o bwrpas er mwyn dangos i mam fod ganddi hithau rywfaint o ddyljanwrud arnaf. Yr oedd yr hen wraig wedi gwe&ed hyn oil, ac yn awr credai fo-eyr- hyn a ofnai hi ar hyd y tair wybhnus wedi dod yn ifatth, sef fod Mrs Daniels wedi'm dlara fi yn oi rhwyd. "Rhad i ti ddwad adre efo mi ne symud dy lojin," ebai mam wrthyf toe; a gwelwn fod yr hely.nt yn debygol o droi yn awk- ward t'awn t mi os na fabwysiadwn ryw fes- urau dioed i diaiwelu lofnau mam, ac 1 gael ganddi gredlu nad oeddwn yn mallio dim yn Mrs Daniels, ond m'ai ei lletby rhagorol oedd yn fy alfedynu fi. "Weilwch dhi, mam," meddwn, "ni wiw meddwil am i mi ,a.de[ y coloj yn awr a mine yn dod yn mlaen mor ragorol yn fy efrydiie1; yr wyf yn gwneyd progress mawr iawn yn wtr, nodedig, felly, rnegis; gresyn fydde i mi roi gore tddi yn awr. Ac am newid fy lojin, onid ydyah chi eidh hun wedi oaei prawf fy mod yn malio gan lleied yn Mrs Damef.s, fel ag i symud i ,1ajin arall; ae yr ydych wedk gwded sut lojnn oedd 'hono— pobl feddwon ddifeddwl, ddioM o gysur pawb ond eu cysur eu huneri. Saeson oedd- ynt, a lojiin fel yna sy' i'w chael efo Saeson yn mhobmam. Ty Mrs Daniels ydi'r unig dy lojiin Cymraeg yn y dre yma, a dyua'r pa'm yr wyf yn ei Ihoffi, ac nid am fy mod yn hoffi dim ar Mrs Danielis ei hun.. Oni- bai i chwi a M'rs DanNels ddbd i'r ty login arall, yr oeddwn wedi bwriadu mentro un- waith yn rhagor at Saeson, ond chwi eich hun isy' wedi nwyri i yn ol yma, ac hyd oni chaf ilojin well efo Cymry yma yr arosaf rihag gwrieyd.1 chwianieg o ifwl ohoniaf fy hun." Dadleuais ar y lllinellau ytna am gryn han- nier awr lelEo"r hen wraig, a dechreuodd hi- thau. feddaJtu a gseled fod rheswm yn y peJdhe loeddwn ijn ddyiweyd wrthi. giallai wadu dim o'r petho hyn, a dechreu- odd ddbd i edryclh ar y busnes yn fwy tebyg i fel oedd arnlaf fi. eisio gamddi. edrych. Ond trafferth arswydus gefais ar hyd yr ajmser y Ibu ynio y' tro hwn, rhag iddti ddar- gantfod dim ychwajlag p ;aj'wyddion serch rhyngof fi a Mrs Darnels, a gwelais amryw drdion fod yr hen wraitg yn fwy sylwgair nag y cnedais erioed o'r Maen ei bod. Daeth Mrs Daniels rywsut i ddeall fy mod yn dy- lmiruo peidio gadel i motm gael gwybod dun am ein liyimiyniad III em diau writih ein gil- ydd, a gwnaeth hithau wed'yn bobpetih allai er fy nghynmortlhwyo i ddalliu yr hen wreig- en, druan, ond digwyddodd amryw droion trwaiban, un o ba irai yn unig ad,druddir am dano genytf yr wiytttinos hon. Yr oeddwn Iwedi bod yn positio llythyr, ac wedi, dod yn ol—mam yn gwau yn y paiftwr i'm disgwiyl. Mrs Danjiels ddjaetll i agor drws y ffrynt i mi, a chyn fy myned i few-n i'r Iparlwr, rrhoJdlaiÍs guisan danbaid iddi.-yr oedd mwy 10 glee yn y gusan bono niag arfer oiherwydldein bod dau neiwydd ddod yn ff rindie ar ol ffraeo. Gafaelai hi am fy ngwdidif, a sugnai fy ngwefuisau nes wedi iddynt bartio v clywid y glee drwy'r ty. Yna aeth hi i'r gegin, a minnau i'T pariwr, yn edryeh yn onest a diniwed ddigon. Gwelwn lygaid yr hen wriaig yn melltenu arnaf, all gwynefb fell note of interrogation. "Be oedd y twrw yna, Jerry IT ebai Iii, yn ddtfrdfol. "Ohlywes i ddim twrw,, mam," meddwn, "hwyrach mae'r gatih oedd yn tori llestii yn y gegin." "Oh, na, rhyw gath arall oedd yn llad- rorr-paid di meddwl fy mod mor" wirion, Jerry- Ond f' gydag ocheinaidi ddjich-1 rynlllyd, "waeith L mi dewd; rwyt yn nnedd- wl dy (flod yn grf.llach na dy hen fam. Ond gci di dteinnio eto ar ot hyn, weldi." Ac felly y cefate, hefyd. (I'w barhau.)