Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
CYMRY YR OES O'R BLAEN
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYMRY YR OES O'R BLAEN XI.— Y PARCH EDWARD MATTHEWS, MORGANWG. 1, Gamvyd ef yn .st. Athan, ar y 13eg o Fai, 1813. Yr oedd yn hanu o deulu cyfrifol, yr un tenlu ag ciddo Fatlier Matthew o'r Wer- dduu. Perthynai iddyiit ar un adeg diioedd lawcr Yll Mro Morganwg, a roddasid iddynt gan y Tywvsogion Cyinreig, ond. a gymerwyd oddiarnynt pan oresgymvyd ein gwlad gan y Saeson. Dechreuodd Mr Matthews bregethu pan tuag ugain oed, a daeth i'r amhvg ar un- waitli fel gwr o alluoedd cryfion. Ordein- iwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn 1841. Bu yn Athrofa Trefecca am ychydig wedi liyny, a daeth, ar umvaith bron yn un o brif golofnau Cyfaifod MislOl Morganwg. Kid lxir y bu cyn dyfod yn arnlwg yn y Gy- tuaufa, a bu yn un o'i pluif arweinwvr am I dros ddeugain m'lynedd. Bu yn llywydd Cymdeithasfa'r Deluudir am y flwyddyn 3870-1, ac yn 1871 penodwyd cf yn llywydd y Gymanfa Gyli'redinol. Ijolygoddddwy gyfrol o brugctlmu y Parch Morgan Howell. Ysgrifenodd gofiautau Siencyn Penliydd, a'r anfarwTol Thomas Rich- ards, Abergwaen, ac wmbredd erthyglau i'r "Traethodydd" a'r "Cylchgrawn." Casglodd o ugain i bum' mil ar hugain at Gronfa. Trefecea; ac fel y m'ae: Athrofa'r B-ala yn gofadail i'r diweddar Mr Morgan, o'r DVfflyn, felly y bydd Trefecca yn goffa- dwriaeth ohono yntau. Bu farw yn Mheiiybontarogwy, Tachwedd 26ain, 1892, a chladdwyd ef yn ngbladdfa Nolton. Bu yn weinidog gyda'r Trefnyddion Calfinaidd am 61 b Jlynydducdd.
Y MAE'R CWALLT YN CARU GOLEUNI
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y MAE'R CWALLT YN CARU GOLEUNI mae dyn o sir .L/Jinbyoh wedi, cael llawer o otid am Hyny-.ld.iedd oheiwydd rhyw aches hynod iawn. Y mae un ochr i'w farf o'n tyfu ddwywaith yn gynt na'r ochr arall, a.c os esgeulusa lii am ychydig wythnosau, fe wel, er ei syndod, y bydd dros banner modfedd yn hirach ar yr ochr chw'ith, nag ar yr oclir Illde. Y mae yn gorfod gofalu am ei thori yn fynych er ei chadlwl yn, wa.stad. N'icl oedd gamldu y syniad1 lleiaf beth ,oe'cl'd yr polios o'r tyfiant mawr ar yr aswy nes ydhydig didyddiau yn ol gofynodd i farbwr beth oedd, ef yn feddwl, ac i hwnw 'ofiyn beth oecld sefyllfa ei didesic ysgrifenu gyda golwg: ar y goleuni 0- b' I' b oddiallan. Dywndiodd vidian ei bod yr uii fath drwy'r tlynyddoedd, y ffenestr arm aswy, a'r goleuni dros ei ysgwydd elrwithi, yr hyn ar unwaitli a, eg'lurudd y dirgehvcli. i mae giralit, fel llysiau, yn tyfu yn well yn y goleuni, ac wedi aicrhau hyny, mynodicl y dyn gael symud ei ddesc i'r oclir arall i'r ffnestr, er mwyn i'r ochr dde i'w farf gae'l chw'areu teg i ,ymdd'ad!blygu. Yn awr y mae yn aros yn bryierus,. a chyda llawer o dcly,ddlordeb, am y caiilyiiiadau, ac os bydd i'r tyliant symud o un oclir i'r llall, y mae weu. penderfvnu gwynebu y ffenestr.
DROS Y BERWYN
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DROS Y BERWYN Hir y cofiaf ami y d'aith dros y Berwyn, o'r BaJa i Lanwddyn yn ngliiwmni Iwiidd a cherddbrtion, ac un .tdyuur, i gynnal yr Eisteddfod olaf yn y lie liwinw sydd yn ngwaelod y llyn er's Kynyddoedd bellach. Ffordd airw, sertli a thrceEog, garegog, ac igaimogaim ydyw yr yrfa liono ar ei hyd, ond yn nodedig felly yu y filldir olaf i'r entrych o'r ddau du, lieMaw foil v ffordd vlfliglawdvl yu flindems yiiuldirwyu aan beOl- der marwr ar led-draws y gorifyny serbh, dros ymyl diif-wys peryglus, fel yr oedd aros yn y cerbyd allan o'r ewestiwll. Wedi myned i ben y mynydd, cymhellidi pawb l gymeryd ei le yn y cerbyd, ac ymddiried;eu huriain i ofal y gyriedydd wrth, gychwyn i lawr yi goriwaerud f-Y-LII, lnvirw sydd yn gogwyddlu at y dyfnder anliysbys 11 11 yr ochr arall i'r mynydd. Ond gwell oedd gan bob un gerdded, ac ymddiried i'w bedion ei hunan, oddigertli yr liwn na allai gerdded o acho8 y eiydcyimalau. Glynodd liwirw yn mhen ol y cerbyd, a'i draed yn bong'i'an drosodd mewn ofn a dychryn, a 11 17, 'dhyimygiodd gymeryd gofal o'r delyn, oherwydd yr oedd y telynor druan yii chwys aiferol, wedi ei charia ar ei gefn i ben y mynydld h,eibio i'r lleoedd peryglus, rhag na welai byth yn ycliAVlaaieig na thaut nac ystyllen ohoni, pfe g;wlaiwsai hi yn y cerbyd hwnW1 oedd yn edrych fel togan ar ysgwydd y mynydd mawr. Ond ni fynai y telynor gymeryd ei beTsWad'io i beryglu ei delyn mCiWn cerbyd lie yr oedd y beirniad cryd- oymalog druan yn gorfod glynu i adrodd ac i ail-adrodd y biwddcgau hyny sydd yn son am y Ham diadlann yn y "Bardd Ow'sg," a buddllulii i'w ilynged.