Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

5 erthygl ar y dudalen hon

f',.,... CARCHARORION YN SIBERIA

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

f' CARCHARORION YN SIBERIA Fel y oanllyn yr visgrifena un gohebydid aim gythvr y carcharoiion al'ltudiedig yn Si- beria —. "Gyda'r eithriad o'r ycliydig garcharor- ion a arosent yn nhaliaeith Tobolsk, teisthia yr boll Rwsiiaid aililltudiieidVg, pa rai ia rifent o 18,000 i 20,000 yn flynyddol, trvvy y 'Groubeiriiski/ yn ystod y misoedd. o. Mai i Hydref, ar eu ifordd ti'r mwnglod'diau tu- biwnt i Lyii: Baikal, Ynys Saghalin, a sef- yd'Idiadiau 'erelill. Cerddia y mwyafiif ohonyiit yr holl ffordd o St. Petersburg, a chludir y gweddill gyda'r ttren o Perm, ac wedi hyny cerddamt o Perm a Tomsk. "Mae y oarchar, yr hwn syd'd yn lie by" cban, budr? liefc ond ycliydig 'foddion awyr- iad ac qiie;b unrhyw ymgat's bron at drefn- iadau iechryidol, wedi ei orlenwi yn ysitod y punf miis o dywydd qynlbes, ^c, .fel eanlyn- uad, y mae clefydon hEintus yn wasfoacij yn ffynu yno. Y 'Ivameras,' neu y oelloedd cyhoeddus, ydynt yisltafelloedd hiiion, isel, a bu.d;r, ac i'r rhali hyn y gyrir y trueiniaid anifodus fel gwartheg. Oamgylcfo y muriau mae ys- ty"lenod, nieiu ishilffoeddj o goed, oddeutu satith troedfedd o led, ac ar y rhai hyn y gorwedda'r cardiarorion i gysgu, gaii orwedd ochr yn ochr gyda'u penau at y mur. Xid oes iganddymt na'maitreis, gobenydd, na-3 /,vN]i- wai'tih. ddil'lad ar y gwelyau, gan na oliauta- tcir y patbau hyn, hyd yn nod ar eu taitli hir a blinedlig dr bn'fddina«. "Mae y "Kameras' hyn yn hollol angliy- mbwys i undyn fyw ynddynt, ac y maent wedi eu gorlenm gymainit fel nad all ond banner cynnwys pob cell gysgu ar y siiilil- oedd. Mae dioddefatnt y trueiniad hyji yn nglianol y fath fudreddi ac afiecbydeai yn ofnadwy. "'Mae aiifer y mjatrwola'dbhaii oddiwrth dwyimjyn y typbeid oddeutu ugain ar gyfar- tra-ledd J'll wylbhiiosd, ac weithimi yn fwy; ac anewn nifer anifieartvli o adlnosion gadewir cyrph y triuelimaiid fydd wedi marw o'r def- ydon yn y oellioeidd goriawnr hyn yno am amryw ddyddjau. Pe cwynai un o'r carcharoiion, fflangelir a phoenydir ef yn greuCon. Xi cbymerir bnaidd unrhyiw sylw o gileifion, gain "flod yr ystaifell a fwriadwyd o gileifion, gain "flod yr ystaifell a fvyiriadwyd' ar y cyn'taif i fod yn yspyfcty wedi ei thriavvs- tfurfio i fod! yn geil gyffredin. I t 'd "Mae yr ynibortb a rodjdir i'r trueiniaid hyn, hefyd1, yn annigonol. Yn ami, ar eu cyrhaeddiad, y maenifc yn liainner meitrw gan newyn a llucMed, ond mae yr ymborth a gaintt yn y carcbar yn sa-lacb na'r hyn a gant ar y daiilth. Bara ooch, eras a 'shtohi,'— cawi tenieu wedi ei wneyd o fresych, ydynt ddlau bmif ^mlboirtih y carcbar. Tedir ? bliaenaf idldynit megiils i gwn, a chan fod y gyfran a ga pob un yn annigonol i'w ddi.- wa'llu, gwielliir yno yniladdfeydd mynych am damrad o fara. ''Mae marwoldeb yn y carchar yn uchel iawn. Gwnaeth Llywodraethwr y Dalaeth, inewn swydid y pryd liwnw, ymicihwiliad, ychydig fisoedd yn ol, a chafodd ar ddeall foel y marwoldeb yn yr holl dref, Y11 cyn- nwys y carchar, yn banner cant y cant yn fwy na'r genedigaefcbau, tra, a gadael allan gyfrif y car'char, y gwelidi fed y genedig- aethau ychydig yn fwy -na'r maTwolae'thau. "Gyd'a golwg ar y wisg, cyflenwir pob un a dillad (uniform) cyn ga,dlc1(31 y brifddinas, oiid os y ibjrddanfe yn gorf'od cerdded y daith, bydd eu gwisg bron yn garpiau yn inhell cyn cyrhaedd Tomsk, a phan gyr- haeddant y careliar bydd y mwyafrif yn droednoeth ac hob ddigon o ddiNael i'w gallu- ogi i wrthsefyll yr oerni arteithiol. "Ni roddir allan ddillad ond ar brydiau neillduol, air rhai fydd wedi gwisgo allan eu hesgidiau neu eu coltiall gorfyddir hwy i fyned heb yr un hyd nes daw diwrnod y rhanu dillad oddiamgyMi. Mae y carcharoi- ion fydd yn cael eu hanfon i Saghalin yn gyff red in, yn cael idilliad iie wyddioii yn Tomsk, tra y mae y rhai a anfonir i ddos- parth Xertsichinck yn parhau y daith yn yr un wisg garpiog a wisgasant ar y daith ar dr'aws Rw,,ia Ewropeafidd. "Marwolaeth araf, mewn gwirionedd, ydyw gweitbio yn mwngloddiaij arian ibyw, gan ei. bod yn ammtliosibi by'W o dan y ddaear am fwy na phed'air neu bum' mlynedd. Oherwydd gweithrediad y .metel ar y corph dynol, y mae y gwallt yn owympo ymaitli, y dannedd yn syrthio allan, ac y mae yr holl gorph yn cael ei ddirdynu gan boenau arteithiol. n

--DTFRIAETH A CWENIAETH

CARIAD AT RYDDID

Advertising

Y SWEL SW) L, neu Adgofion…