Papur Pawb

HUNANCOFIANT SILLY BILLY VIIL-B.1E1YiN1.' MA!RTiH!A TY-RHYW Ar ol i Billy gwpla a Jamjam, neu yn ol ei hesboniad hi, ail ol i J amdam i gwpia a Billy, fe droes Billy gornel ei iygad ar "hen ferch" a drigai mewn bwthyn gerllaw, a el- wid Martha Ty-ihyw-shap. Ond rbywfodd, doedd dim oalon. gydai Billy i ddyweyd ei neges wrthi, oherwydd dalu beth. Yn gyn- fcaf, roedd hi you henach, « beth ofnatsan las na Billy, a thedmlai BiRy y buasai fel pe yn treio caru tipyii a'i ilain, a charu a'r hen glatshen or Ty-rhyw-shap. Yn ail, roedid y isibjmeddgiartlhaai loarvvis iaethol oedd wedi myn'd dros hetTh Billy wedi ei wamgaloni yn dlegi a, tbeg. Roedd Billy wedi damta yn ffer. Un dawrnod, galwod'd hen gyfaill yu y iShanti o'r enw Daniel, Plas- yrhelbul; ac fe adroddoddl Billy ei holl dry- bini a'i anlwc, a'i siomedigaefchaii wrth Dan, ac fe dafiodd hint fach i Dan yn nghylch Martha Tjy-rhyw-shap. "Oes whant arnat ti ei threio, Wii ?" gof- ynai Dan. "Wei, oes, baehajn," ebei Billy, "ond alia i byth a toiri'r ga-rw. iPe cawn ni; rywiin i dori'r ia rhyiigom, rwy'n, credui y deal'lem Ciin gilydd yn lied; ddlai wed?yn." "Garet ti i fi wneyd y job rhyngoch chi 1" gofynai Dan. "Gan dy 'fod di yn gyroaint o gyfaill i mi, rwy'n foddlon myn'd ati drosot ti, ond cofia, Wil, onibai am y cVfeiUlgaTweh wnawn i ddim o hyn drosot; wnawn i ddim ohono dros neb aralli ar wyneb daear. ond drosot ti, rhen gyfaill." Diolchodd Billy yn gyiihos iddo am y prawf hwn o gyfeillgarwch • aio yna aeith Dam i Dy- rhyw-shap i ddeehreu ar y gwaith. Ymwelodd Dala a'r iShainti drai-i.o,&th, a. rhoddea ar ddeaill i Billy fod pobpeth yn ol- reit, ond mai gwell üedldl i Billy beidio myn'd i'r ty at Martha, gam ei bod yn hyw mewn ty wtthi ei. hun, rhag, ofn y buasai rhywun yn tynu camgasgliadau. "'Hal di nodyn bach iddi gyda fi," medde Dan, "'iSylwïth! neb iarmaif ifi) waeth, g'wyr pawb fod gwraig a phlant genyf fi." Cydsyniodd Bi.ly a'r program yn ddiolch- gar, ac ysgrifenodd; lythyr at Martha, wedi 11 ei gyfansoddi mor agolg, ag y galtai at y pwynt. Mewn atebiad i"r Hyiihyr, daeth Dan a chenadwri yn ou, gan nad ,a,:l:a,i Martha ysgrifenu yn ddigon da i wneyd ei meddwl na' hysgrifen yn ddealladwy. Aeth tua dau fis heibio fel hyn, a Billy h'eb gael siarad un gair wyneb yn wyneb a Martha, ond! trwy Dan, yr hwn oedd fel postman rhwmg y iShanti a Ty-rhyw-shap. Hoedd BiZy am gael roi un tro at Martha, er oael siarad tijpyn ond doedid dim iws son am hyny wrtli Dan. Roedd ef yn groes ofnadwy i hyny. Ond, un diwrnod, dyna gnooo onbeid'us. wrth ddrws y Shanti, mes bo'r ieir yn oloehdar gan ofn, a'r gath yn rhedeg dan y gwely gan firaw, wrth glywed y fath gnooo. "Pwy ry' *i-ia?"' medde Billy. "Dewch fewn, be' ,-iy' aniech: ehi.? Peidiweh, tori'r (Irwe,, dewch fewn, ta. pwy sydd yna." Ar hyn, rlmtbrodd. y cnocwr i fewn -fel taran, a iphwy oedd yliio ond Martha Ty- rhyw-shap, a golwg fe'Jlidigedig arni. Ro!edd 4-ri J'11 gynhyirSuisi ioifnadivy.. {Roedd lii yn bowdwr glrac, does dim dowt am hyny. Wyddai Bffly ar y ddaear beth oedd yn roitg. Er n-lwyii startio j Ibusnes, gofynodd Billy, "!Shwt rch chi1, Martha iÍwch 1" "IDmto di, yr 'hen libyn eelwyddog, yr hen leidir penhewl; Ishwt wyt ti o'r wyneb i edryoh yn fy ngwyneb i, y blagard V "'Be' sy'n bod?" gofynai Billy, yn wyllt. "Be' syn bod, wir; b'le mae Ify ochor i?" meddai Martha. "Eich oichor ichi1?". meddai BiHy, mewn syndod. "Ie," meddai Martha, "a b'le mae 'fy bam i, he,,fy(t,?, iDywed mewn mynyd, onite, mor wir a'n ngeni, fe friwaf y sgubell 'ma yn yfflon shibwns o bytu ;dy, lb,en di. Dwed bie mae'n ham iT' "Rhag cywijydd, ¡Mlartha, meddai Billy, "yn gofyn y fath beth. IHawyr bach, oes colled arnoch ehwi, ihelb son. am gywilydd., yn son am y fath beth?" "Be' wyt ti yn weyd 'meddai. Martha. Ar hyn, dyn-la hi yn dechreu colbo ar pwr Billy a'r ysgubell, "Gwed mae fy ham q,,1 Dywed te- oriite fe daddla dli, dywedwch te—dywedwch te—dian, chei di ddimi llonydd hyd nes y dywedi b'le iiiae hi." Roedd yr yisgubell yn disgyn yn nghylch pen a. chlustiau Biiy gyda phob brawddog, nes oedd Billy yn. gwerd) yr holl le yn dan a lurched, a gwelodd fod' yn rhaid iddo roi ryw ateb i [Martha, neu ynte farw dan y sgubell. ''I)y;wed IbP[e ma.e"m; ham i V ysgrechai Martha eilwaith, gan wa-do yn ofnadwy. "Hold on," meddai Billy, "fe ddyweda." ",iN,awr -te," medde Martha; "b"e m(ie hi?" 'Dywedodd Billy ei foddwl. Ond cystal tynu'r lien dfos. y gurfa, a ganlynodd. Trwy drugareddl fe ddaeth Mari'r Drws Nesa' i fewn, ac fe rows Mari fonclust i Martha nes ei Llorio hi; ac fel yna y cawd tawelwch. Gorfu ar M'artha a, Wil i ddyweyd wrth Mari beth oedd yr anghydwelediad; a eh an na wyddai Billy ddim beth. oedd yn bod, cawd esboniad gan Martha. Fel h I y-n Yr oedd Billy, rhaid cyfaddef, wedi addaw comishon i Dan, os Ewyddai i d'dod i ben a'r job i satisfaeshon, ond ymddengys fod Dan wedi dechreu hel y tal cyn gwneyd y gwaith, yn ol esboniadi Martha. Mae'n debyg i Dan fyn'd i Diy-rhyw-ishap, un diwr- nod, ac !fe d'dywediodd, wrth Maltha, fod Billy am briodi reit off, mor ddistawag y gellid, ac nad oedd am ddangos i'r cyniydogion fod dim yn bod nes y ipriocLid; ac, meddai y cel- wyddgi, roedd /Billy yn dyweyd, gan fod Ty-rhyw-shaip mor agos at y Shanti, y bu- asai yn well cario y celfi a'r pethau i'r Shanti liw nos, fel n8; Iweai neh, ac hefyd fe ar- bedid y gost o daju am gert i symud y dod- trefn itrwy hyny, rue, imieddie yr hen F,a- homet, "Roedd Billy am i fi ddod a baich ar fy nghefen heno oddiyma." Boddlonodd IMarthia fr cynluwi, a neidiodd i ben y istol fel y wiwer, a dechreuodd1 dynu y liestri1 tsheina lawr odidia;r sbilff y cwp* bwrdd glas, ond pan roedd: hi braidd yn deohreu, attaliwyd hi gan Dan, gan ddy- weyd. "Be' 'c1i'n :wneyd,Marlha 1" "Tyliitfr liestri ':mil; lawr i chwi eu cayio nhw lawr i'r Shanti," weddwi -Martha. 'fMartha (fach, peidiwch bod yn ffol, a rhoi rhywbeth'ife'l' 'na' i fi i'w eario. Beth ta hap i: fi gwymipo a thori yr holl lestri neis 'na.; igwell i ehi i gario y rheina eich hunan, rywbryd 'to. Rhowch rhywheth, i fi 'i gario, fel os cwynipaf fi, na thorith 61 didiJm." "Wn i ddilm fbeth: rof i chi1, 'te," meddai Martha, gan djiiflyd ei Hygadi dros ddodrefn Ty-rhyw-shap. "Mae cig modi yn y simneu 'oo," meddai Dan. "Rhowch ochr mochyn ar fy nghef- en i; os cwympith h'ono, thor hi, ddim." "All reit," meddai Martha, atc felly y bu. ENbs dranoeth, cafodd (Dan yr ham i'w chario yr un modd; ond ar ol hyn, ni wel- odd Martha un scap ar IDan. Fe gredodd Martha bang fed Billy wedi chwareu trica hi, wedi esgxis ei cliaru trwygyfryngwriaeth Dan, er imwyn sierhau yr ochr a'r ham, ac roedd y fath beth wedi codi mwng Martht ar ei wrych, ac yn y cywadr hyny, y talodd hi yn ymweliadi bythgcfiadwiy hyny a'r Shanti. "Nawr te, Wil, be sy gyda, ti i weyd drosot dy hunan?" meddai Mari'ir Drws fNesa. "Hyn tlydd genyf fi ddweyd," meddai Billy. "Wyddwn ni air ben daear fod Dan yn eario y fath fusnes yn mlaen. Wedes i yr un galjf wrtho. am briodi; ac ni ddywedais erioed wrtho am d'deohreu eario y celfi lawr yma; ac ar Ify C'lw, ni welads na 'cchor' na ham. Ac yr oedd Mlartha yn fy leddro i Mari, oherwydd na fuaswn yn dweyd 'b'le oedd ei hochor a'i ham hi. Ond nawr, mi welaf mae misteko own i, ochor a ham y mochyn oedd Martha, yn feddwl." "0, Wil," meddai iMa-ri, gan ail-glymu ulinyn ei ffedog, "(Mi weo:a.f fod Dan wedi eadw yr 'ochor" a'r ham ei hunan, ac mae wedi chweeh airnat ti, Martha, gael galael arno, oherwydd mae Dan a'i deulu wedi, ei slipio hi bant neithiwr, he'b na thalu y rhent na'r dreth, er's Mwyddyn; a ten to wan fod e wedi gofalu fod yr ochor a.'r ham yn etha saff gydag e." Rwyf jwst meddwl 'fod Martha yn fodd- [on ail-ddeall-riou gyd'a Billy; end dim rhagor o'r feiden i Roedd ei dull o drafod. yr ysgubell yn tw mutsh of e gwd thing; ac fe ddilbenwyd fel 'na. SSTawr fechgyn, a merched hefyd, eymerwoh wers o'ddiwrt'h hanes Wil'Iiiaim, a; r hanes ihwn yn neillduol. Os ydych am gar a, neu os ydych yn caru, gofelweh am wneyd y job eich hunan. DoetS dirni shap ar garu bei procsi. Wel, yr oedd Billy yn colli ei gariadon hwlsel, ac nid oedd argoel y ce,ai fe neb i ofalu am y Shanti a tendio y ffowls a'r mochyn, a'i dendio yntau hefyd. "Wir," meddai Billy, wrth y gath, "does dim iwa i fi fod mor berticiler, onite cha i neb byth. Hen fatshelor fyddaf fi myn dwrn i. Rhaid i fi briodi y cynta a ddaw gyda fi; ac mae yn rhaid i fi a.ltro y brid nawr, be;llach. Rwyf wedi trleiü y merched glan, a'r merched smart, a'r merehed -steilus, a'r merched pert, ond rwy wedi methu ar bob sowl ohonynt, no go y w hi yn mhob cyfeiriad; ond hawyr bach, 'dyw gtendid ond ttweli croen, a 'dyw 'siteil and lot o ffwl- dirals." [(Twlarhau.)