Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
, Y PARCH E. WNIQY iEV\,A8S,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y PARCH E. WNIQY iEV\,A8S, DBR- WKXL.VS. Ar.VCH WLK'I'H. Ganwyd igwrthddryc'h eiu bysigrif yn j Frcn, ger ilf-iailgol'e,ii end niagwyd ef yn C, 11 Y, Xcllgellau, drwy i'w dad a'i fam, Thomas ac Elizabeth. Evans, symud i'w tref oneiKgol i fyw, panôedd efe tua blwydd oed. Bu i'w rieni naw o Kant, yr hynaf o ba rai yw efe ac dr naw, nid oes, ond tiri yn fyw. Yr oedd ei fam yn Zysferch i'r hen ysgolfeistr enwog Pi'yse, yr hwn a gadwai ysgdl ddyddiol tua thri again a deg o fiynyddau yn 0011, yn Tan- yrhaM, gyfeifoyn a. gwesty "Y Ca-stell," a. lie y mlaie linfr W. R Darvies, eylfreitliiwrl yn awr yn cadw ei .swyddfa. mu yr1 ysgoQ hon yn gychwyniad boreu oes i lawer o hen en- wogion Dolgelllaiu a dywedir niai ynddi hi y dttrbyniodd IMIeurig iEbrill, Idirisi V yehan, ac ereill, eu haddysg 'foireuoT. Yn fuan wedi i'w rieni ynisefydlu yn Xoi gellau, dechreuasant fasnachu mewn glo, a chadwyd y busnes !hyd farwolaeth ei Ibm, yr hyn a gym er odd le yn 1895, yn 64 mlwydd oed, wiedi Ibod; yn dra. llwyddiannus yn y fasiiiach am fiynyddau lawer. Yr oedd gaiii Evan dueddiada-u crynonat flenyddiaeth yn dra. bomi. Dartlenai: a myfviriai laiwer pan yn blentyn. OLlyfrau oedd pobpetb ganddoi, a darrparu gogyfer a chyrddau llenyddol oedd dymuniada.u cryfaf ei galon. !Mae rhai yn Xolgelllau yn aiwr yn cotfio yn dda am y cyfarfodydd 'llienyddol ar- heniga. armialiai elf a'i gy'foedion yn yr "H en Garat. Fawr;a'<r eynnorthwy a roddlid iddynt gan rai hynach, drwv fod yn llywydd- ion ycyfa.rfodydrl: hyny. Ceir rhai ohonynt yn afhrawon yn y prif golegau ereifcl yn feddygon yn Yiasnachwytr enwog yn y dref, a.o yn illenwi rttnai '0 r swyddi ipwysicaf yn y gwabanol fyrddau cyholeddus. Yn y flwyddyn 1870, <rhwymwyd: ef yn egwyddor'was o argraphydd gydai (Mr William swyddfa'r "D'ysgedy dd;" a bu yn ei wasianaetb am saith mllyiiedd. Enillodd barch ao ymddiriedaetlh ei. feistr mewn modd neillduol, fel y anae gain y naill a'or llali hareh mawir i'w gilydd hyd y dydd hwn. Yr o'edd yr arwydd en yn blentyn yn Evan am y wieinidoigaeth. 'Dyma'r nod, y cyrchai tuag- ato; ai0 0 erbyn hyn, yr oedd yr arwydd wedi cyrhaedd ei addfednwydd. (Symudodd, i To- wyn, iMeirionydd, er eael add-vso,, rhagbarato- awila;m yr aitibrofa, yn y flwylddyn 1878 ac wedi bod, yno aim dyuilxir dan ofal Mr Edwin Jones, yn Brynarfior Academy, .a d'ecihreu pregethu yn y dr'ef bono, derbyiiiwyd ef i ftreintiau Athrofa y Bala, yn y flwyddyn 1879, a. bu yno bedair liynedd dam ofal y diweddar PrafFeswr T. (Lewis, B.A. Yn y flwyddyn 1885, yn nglyn a. chais a dderibyii- i-odd i wasanaethu yn swyddfa y:r "Wytlmos," symudodd i 'Gorwen. Tlreuliodd amser nod- edig 0 ddedlwydd ar 'anau y IDdyfrdwy.. Pre- gethai yn iSia'bbatboP.' i eglwysi'r cylch, a gwnaletb yma lu mawr o gyfeiilion, fel pau ddaatb. JIr amser iddo ymadaeO or dref, y (ferhyÚiodd ddwy dysteb, gan ei edmyigwyr. Ordeiniwydi ef i waiilli y weinidogaeth yn Be-t-tws, ac wedi ILafurio- yn ddi- wyd yn y He aim dymhor, .symudodd i gym- eryd gofail eglwysi Soar, 'Glasbw'Il, a, Derwen- i-as. Medda .pobi ei ofal sereh maiwr ynddo ac yn y flwydldyn 1895, gosodcisant ef yn nelod ax Ewrdd Ysgol Defwenlas. Eir fod 11 ein gwrthddrydh yn dira llwyddiannus yn y cylch gwe'inidogaethol, 'fell' lienor a bardd yr enwogodd ei. bun fwy.a'f. ODechreuodd draethodi a barddoni yn dr-a (borelu, a, ohy- boeddodd Ca wea: o .ddarnau iba,ro!ruonol o diro i dro yn y gwahanol gyldhgroaiau Cym- reig, ac ysgfifenodd Cawer o erthygla.u i Trahanol gyihoeddiadau .mi-sol ao wythmosol. Yn y blynyddoedd -eyiifaf, ad- nabyddid ef fel bardd, wrrli yr enw "Teuan Wnion," ond drwy annogaieth rhai o'r .prif feirddi, cydymffurifiodd i fabwysiadu dim ond "WIii yn unig. Cyhoeddodd d;ri hoDwyddcireg ar enwogion y Beibl, sef "Joseph," "Joshua," a "Dan- iel," pa rai sydd wtedi cael liledaeniad belaeth Plfwy iGynuru; ac mae oandd-o ereill bron yn barod i r w.asg. Y mae Uel Edsteddfod wr mor hyslbys ag ydyw1 ,fel bardld. Cydnaibyddii" ef yn larwieinydd llwyddiannus mewn Eistedd- fodau, a gelwir am ei waisanaetih i feirniadu yn barhaus. EniUodd ,1a;wer iawn o wobrau pwyisig mewn tralethod&oi a, bairddoniaeth, fel y inedda luaws o dlysau airr aa arian, a oliadeiriiaiU.EliisteddfodcIl ¡Q.'r raidd cxeu. Yn y flwyddyn 1890, enilodd y gaidair vn Eistedd- fod Gadeiriol Fflint, aJgynllelild yn iMostyn a:Q yn y flUwyddyn bono yir enillodd ai y duch- anglerdd "Y Cymro ffugwuladgar1" yn Eistedd- fod Genedla,eth 0 1 iBangoir. Enillodd yr adH gad air yn Eisteddfod1 Betrwsynrhcs, am bryddest "Grist gdb.roiii Pilat, a'r drydedd gadlair a. enillodd1 y flwyddyn; hon, yn Colwyn 'Ba:y, ddydd Calan, am bryddest air y testyn "O, h'au: larois." iD!ea(L!lwn fod ganddoi ddigon o 'farddoniaeth gwobrwyedig i "wneuthur cy;f- rol ddia, a'r rhan fwyaif obonynt wedi en gwobrwvo gan rai -co lbrif,fe,i-riiiaid, y genedl. fYn Majwutb; (1894, jj^mbiiododd; a (Mfe Kate J..Diarvieis, inerch y dirwedda,r Mr H. -Davi.es., Boot Warehouse:, Machynlleth, yr 'hwin n ddygodd ei. ifusns yn mlaen yn llwyddiannus yn yr un lie aim 37 intynedd; rue yn ei bri'od, y mae wedi cael ymgeledd. gymbwys i'w gynnorbhlwyü yn. inhob cylch. y Bydded i'tr ddau flyiiyddau lawer i fod o wasanaeth mewn byd ac eglwys.
METHU BWYTA'R SWP
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
METHU BWYTA'R SWP Yr oedd iZabuion Dafydd wedi myn'd i dalu'ir rheiit i we&ty'r Bedol, ac y mae Zab. yn erbyn gwneyd rhyw ffwdan befo dim, o dan yr un amgylchiad. did cawsoan lawer o ddifyrwch gydag ef y diwrnod ihwnw. .h Yno y mae pawb yn ei adnabod ef, ac yr oedd yn arftir a cliael gweini arno gan weitar oedd yn gwibod: am ei ffordd; ond, ar y dydd a enwyd, yr oedd weitar newydd yn gweini arno, ac yn dyfod a wp. iddo. "Fedra i ddim bwyta'r swp yrna," ebai Zabulon Datfydd, yn araf a, thyner, heb gy- fodi ei ollwg oddiarei blat. Cipiodcl y dyn y swp cyn i Zabulon Dafydd ga-el amser i oiplien ei frawddeg, ac ymaith ag ef. Yn mhen v fynyd wedi liyny, daeth yn ei ol, gyda chyfleuwad o swp, a. dododd e'f oflaeuZaLuloa yn yr un modd, ac yna saf- odd i edrych arno gyda gwyne'b pryderus, gan geiisio dydhymygu beith allai fod y rhes- wm fod y swp yn iparhau liell) ei gylfwrdd. "Fedra. i ddiiii bwyta'r swp yma," ebai Zabulon drachefn yn araf. "Paihami ihyny, isyr? IKedi'r mateir arno fo?" ebai'r weitar yn bryderus, yr hwn'oedd wedi cael arddeali1 ei fod yn gweini ar. ryw ddyn pur hynod. "Fedra i ddim bwyta'r swp yma," ebair ffiraethebwr drachefn, y drydedd waith, "herwydd hyd yn hyn dydw i ddim wedi cael fy nghynnysgaeddu a 'llwy." '¥i'
1—JTiii tMMtT CHWERTHIN YN…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
1—JTiii t MMtT CHWERTHIN YN Y PWLPUD Yr oedd il!)eri:gw;r dyeithr yn preget'hu mewn eglwys wledig, lieb. fod gan' lilill,dir o Riwabon, ar Ibrydnawn ganol yr wytlinos ddiwedd yr lliaf diweddaf. Yr oedd y ffenestri far un ochr yn edrych tualr caeau, drwy y rhai yr oedd llwy'br yn airwain. Yn ystod y breget'h, yr oedd llygaid y clerigvvr yn crwydro yn anymwybodcll dros benau ei wrandawyr, drwy y A'enest.ri agored ,bua'r caeau, ac ait y llwybr, ar (hyd yr hwn yr oedd gwrlaig yii (fyfod a tliwb uchel o ddwfr, yn mantoli' yn Ife-dirtis ar ei phen, fel y mae arfer yr airdaloedd hyny. lHkJb Ifeddwl dim, dilynodd llygaid y pre- gethwr hi ar iliyd y lllwbr, yn 'myned lieibio i bob ffenestr yn ei thro; pan, M yr oedd yn myned iheihio y ffenestr olaf. yluollyngodd gwaelod y twfb—ymdywalltodd y dwfr i lawr drosti, a llithrodd y Mir dro-sti, a hithau aÏ holl egni yn ceisio ymryddhau ohoni. Yr oedd yr olygfa yn 'fwy nag a allai y clerigwr dda'l, Itorodd alllan. i chwerthin yn aflywodraietbus, ¡a'i dd-wylaw yn cynnal ei asenau. Olid wedi idodo ecjluro i'w wranda- wyir yr achos o'i ymddygiad hynod, yinunodd yr iholl gyiinurileidfa yn v digrifwcb. T'ria yr oleddl [rh)a.i ic/r gynnuieidfa yn myned allaii i gynnortlhwyo y wraig alian 01 cbarchar, aetih y clerigwr yn mlaen a'i bre- geth, ar ddiwedd yr lion y eafwyd casgtiacl rhagorol.