Papur Pawb

BONEPPIQES UWCHLAW LLlNELL YR EIRA Dywed Mrs Bullock; Worknian yn y "Lady's 'Maga-zine" f el y -canlyn —» ".oyn i mi ddringp Kosetr 'Gunge 21 mil o droedfeddii o uchder, fe; biofai yr awyr deneu yr ymlidiwr ymaitih igwisg mwyaf effeithiol, a dioddefais lawer mewn oaniyniadi. Pain oeddym yn yr uohdier o 18 mil o droedfeddi, yr ioedidym yn tedmljo yr oerni yn fawr dawn. Yr oeddi y diistawrwydd yn llethol i'r eithaf—fel marwol- aeth. Totid ef weiilthiau gan dlwrw aruithr ■cwymipiadau yr eira a'r darnau rhew, a, grudd- fanau yr India-id. wrtli gedsio cysgu o dan didarn o Igraiig. Yr oeddwn yn -crynu yn fy nghwisg-sach, ond y pethr gwaethaf o'r cwbl loedd, yralwyr d'eneu, a'm gorfodai :i elistedid yn ami i ddlyheu am yr "oxygen" nad oedd" i'w gael er poih ym- dreich. Ni tiheimlais yn arbenig ,oddiwrth, y 18,000 o droedfedidi o uchder yn ystod y dydd 18,000 10 droedifeddi o ucderh yn ysibodi y dydd pan- yn dringo, ond yn y nos, writh gc'isio cysgu, yr oecLdivrn yn cael yr uchder yn bur he'ibulus. 0 barthed i leihad efieithiau pwys yr awyrgylch, ar ol cyrbaedd 15 ,mil o droiedfeddi, yr oeddlwn yn teimlo fy ainadl yn ewtiogi, a bu ralid 'i mli ddringo yn asrafaoh pan yn yr uchder o 16 fili, ao yn laimf dawn o 18 fil i 21 mil o droedfedidi, a gorphwyswn yn ami. Byddai poen yn fy rmhen yn aiwr aic eil- waitih o 19 mil hyd 20. mil o drcedifeddlL.. Wedi: dlringo i 21 mil troedtfedd, sef y pinaigl uehaf, nidi oeddwn yn teimlo dim poen yn fy mhen. Yr oeddyim. mewn gwynb llymi a storm oeirwlaw am amryw io oriau y rhan olaf o'n ihesgynfa, ac yr oeddyn oil, heh eithrio ein baTwemydd Zur- briggen, yn dioddef oddiiwrrth oerrii a lludded. Cawaom) vnidrech fawr i gyrhaedd y copa, cy- merydiein mesuriadau, a died i lawr i bwynt •cydima.ro,1 o ddyiogel; aic yr oedid y cwesitiiwn hwn yn pwysio cymaint ar eiin meddiyliau fell yr loedctwn: i wedji. annghofio fy iiiod,deliaidau eoirphoTol, oddi- gerth pan ddedhreuai fy nwylo a'm itiraed fyned yn ddideiiiinlad. "Wedi i'n harweinydd Zurbriggen eu irhwbqa a'u euro daejtih eylchrediiad y gwaed yn fwy effeithiol, fel y gellais fyned yn miaen yn ddy- ogelach; ond yr oedd y rhan olaf o'n tai;h yn llawn o enbydrwydd a gwylltineb. "Pe buaswn yn meddwl yn y lboreu fed y storm mor agO'S, ni fuasem yn rhy'fygu esgyn y dliwirnlod' hwnw; ond gan ein b;od air fin g* rchfygu cyn- iddi ddyfod ar edin gwartihaf, nis gaMem eddetf ,e,ale'l ein i rechu. "Nyni a gawsttm larwe,r o diddangfeydd cyfyng :rihag marwolaeth drwy y llilthriadau o'r tu. fewn :a, tihu faes i'n petKyl yn lAsia; Qud, yrun, gyfyngaf a ges i erioed oedd Zinali Rothorn with ddfegyn. Cxwyr pawb a ddringasant y pig hwn am y wal He, ar oriau peno-dtol, y gelllir edrych allaji am y lliithriadau unrhyw foment. Fy mhrif arweinyddi oedd yr adnabyddus Peter Tangwalder. Yr oeddi yn rhadd i ni basilo o darni y w.afl hon air arwyneib o gerrig rhydldiiion, yr hyn a wnai geirdded brysiog yn bur a-nhawdld. Cymihellaii Tangwalder fi yn mlaen, gan eii fod yn gwybodl y gadlem ed'rych allain am lithriad. Yr oeddym wedi cytihaedd hainner y ffordd dlroislodldl, ao yn ymwthio'n mla,en ar golli ein ihanadl, pan y ely wem dirwst uwchlaw i nli, ac wedi i nli edrycth i fyny, ni a welem didarnau mawrticn o'r creigiau yn rhuthro tuagatom, gan ysgythru pobpeith yn yr oeddwn wedi fy nharo galIll yr olwg. yr oeddwn yr oeddiwn wedi fy,inih,aroi igan yr owig welw cedd; ar wyneb presaddd fy arweinyddi fel y rhedai yn ei ol gan, fy llusgo' li a,'r rhaff gydag ef, a gwaeddiai yn gryg yn y Germaneg; "Rydym w:ed['IlIcloŒ:Di: Ond drwy, ymdlreicih goi|uwchr nalturiol, o'r bron, disanghasom yn ddyogel, 'oddii- gerth ychydig ;o danawliadau. gan fan dldlairnau o'r oreigiau. Fel y garweddem yn luiddediig air lethr z, y mynydd, yr oedd y dkirnau duon yn rhuthro i la,wry goriwaered gyda thwrf a nerth aruthrol, nes ymgolli yn yr eira yn y gwaelod." J

CEGIN Y CYTHRAUL Yn Hynafiaethau Lland'egai a Llanllechid (ger Bangor) gan Mr Hugh D erf el Hutghes, t.d. 37, fe geir a ganlyn anm y gegin hon — "Ychydig o filldiroedd yn uwch. Moo 'Cwm Idwal' a 'Llyn Idwal,' 5k milldir i'r gor- Ilewin o Gapel Curig. Adroddir y chwedl gan- lynol yn nglyn ag enw v Cwtm: hwn. Ne d, Harddl yd oedd bendefig o Nanconwy, yn swydd Gaerynarfon; ac yr oedd ef yn ei flodau pan oedd Owain Gwynedd yn ei rwysg. ae yn uchel yn ffafr y tywysiog clodwiw hwnw, yr hwn ai roddes ei fab Idwal iddo 'ar faeth, a braint maethu tywysiocr dros byth. Eitbr Dunawdl ab Neiydd a, laddodd y tywysog Idwal, dlrwy airchi ei dad Nefyda, yn He a; elwir Cwmi Idwal yn yr Yri, He yr oeddynt yn heboca, achos i Idwul daraw Dunawd, am ddwyn a laddasai ei hebog. Ac am y gyflafan hon, y diodidl llwgr ar yr epil dros fyth, ac o foneddigion eu gwneuthur yn ffaethion. Rhun ab Dunawd, vn iawn ami y gyflaifam, ac yn werth y llwgr, ai roddes dir a. chyfoeth i Eigliwys Llanrwst." Y mae'n anhawdd cael profion diamlieuol o wirionedd y chwedl uch.ad; ond v mae'n ym- ddamgos yn ol Syr John Wyn o Wydir, ae ereill, fod gan Owain Gwynedd fab lQ'r enw Idwal. Yn algasi i'r Cwm uchod, yn ochr y mynydd, mae r "Twll Du," neu "Gegin y Cythraul," math o agendor ofnadwy, tua 150 o latheni o hyd', ac oddeutu 100 o ddyfnder; ac heb fod odd'iar o chwech i wyth lath o led yn y gwaeled fel v mae'r olwg arno yn aruthrol. Dyma fel y ca,iV)!d,d, un bardd i'r agendor:- "Ddaneddqg safn ddinodded,—fan bellaf Yn hollol agored; Cegin syw, gwir yw y gred, Is wybr i hen-was Abred. "Hen ogof ddu a:nhygar,-a'i hochrau Yn echrys ddigymhar; Pa le y mae a,r y ddaear, Agen well i gnaf an war?" la

Os y myni attal gleber, diystyra ef; ond os ai ati i'w attal, fe redl yn gyflymach fyth. Y mae gwir lawenydd yn beth cadarn a phwyllog, ac yn trigo yn fwy yn y galon nag yn y wynebpryd tra, i'r gwrthwyneb, nad ydyw Ilawenydd gau ond arwynebol; lied, croen ydyw, fel y dywedwn—y mae y cwbl ar y wyneb.